ΤΥΠΟΣ

Ο τύπος είναι ένα είδος  μεταφοράς που δεν αποτελείται απλώς και μόνο από λέξεις αλλά από πράξεις, πρόσωπα ή αντικείμενα τα οποία προσδιορίζουν παρόμοιες πράξεις, πρόσωπα ή αντικείμενα σε μελλοντικό χρόνο.

Η λέξη “τύπος” θα πει κτύπημα, αποτύπωμα. Προέρχεται από το ‘τύπτω” και σημαίνει “το εκ πλήγματος ή πιέσεως ίχνος ή σημείον, αποτύπωμα σφραγίδας, παν σημείον ή αποτύπωμα δια πιέσεως ή δι’ εκθλίψεως”. Το αποτύπωμα λοιπόν ή το ίχνος είναι ο “τύπος” και το αντικείμενο που προκαλεί τον τύπο (σφραγίδα) λέγεται “χαρακτήρας”.

Είναι μία πρόσωπο με πρόσωπο εικόνα του τύπου με το χαρακτήρα, αυτού που πιέζεται (αντικειμένου ή προσώπου) μ’ αυτόν που πιέζει για να δημιουργήσει αποτύπωμα.

Όταν κάποιος βλέπει ένα αποτύπωμα (τύπο) τότε γνωρίζει ότι υπάρχει κι ο χαρακτήρας του τύπου αυτού. Ο Χριστός που είναι το κεντρικό θέμα της Βίβλου είναι ο μεγάλος χαρακτήρας που εκπληρώνει τους περισσότερους Βιβλικούς τύπους.

Μερικές φορές ο τύπος βρίσκεται στην Π.Δ. κι ο χαρακτήρας στην Κ.Δ. και μάλιστα για πολλούς αυτό είναι το μόνο αναγκαίο για τους τύπους.

Η λέξη τύπος έχει κι άλλες έννοιες ξεχωριστές απ’ αυτήν που εξετάζουμε, όπως ο τύπος των ήλων, δηλαδή τα σημάδια απ’ τα καρφιά στα χέρια του Κυρίου.

Επίσης στην Α’ Πέτρ.ε:3 η λέξη τύπος έχει την έννοια του “παραδείγματος προς μίμηση”. Στην Εβρ.θ:24 βλέπουμε την καθαρή έννοια του τύπου και του χαρακτήρα.

Χαρακτηριστικά σημεία του τύπου

Πρέπει να υπάρχει  ένα σημείο, σχήμα ή πνεύμα ομοιότητας μεταξύ τύπου και χαρακτήρα που είναι  ορισμένο απ’ το Θεό για να  φανερώσει μία αλήθεια.

Σημ:  Υπάρχουν οι παρακάτω απόψεις σ’ αυτό το σημείο:

Ορισμένοι λένε ότι κάθε σχέση που φανερώνει  μία αλήθεια είναι τύπος γι’ αυτόν που τον βρίσκει, άσχετα αν υπήρχε πρόθεση γι’ αυτό ή όχι (παραλείποντας το “ορισμένο απ’ το Θεό”).

Άλλοι λέγουν ότι κάθε σχέση ή σύνδεση πρέπει να φαίνεται καθαρά. Αυτό όμως εξαρτάται από τον αναγνώστη, γιατί κάτι που είναι φανερό για κάποιον δεν είναι αναγκαία και για κάποιον άλλο, είναι λοιπόν κάπως αόριστο.

Άλλοι απαιτούν ο τύπος να υπάρχει και να αναφέρεται  στην Κ.Δ.

Ακριβώς επειδή οι θεολόγοι κι οι φιλόλογοι έθεσαν αυτούς τους διαχωρισμούς των Βιβλικών σχημάτων λόγου, ο ορισμός είναι ανάλογος με την παραδεκτή και δημοφιλή χρήση. Εάν, όπως στην δική μας περίπτωση ορισμένες έννοιες είναι συγκεχυμένες τότε όλα γίνονται αποδεκτά μόνο απ’ αυτούς που τα δέχονται.

Γενικά παρουσιάζει εκ των προτέρων κάτι μελλοντικό - συνήθως απ’ την Π.Δ. στην Κ.Δ.

Ορισμός του τύπου

Είναι ένα γεγονός, κατάσταση ή πράξη που προλέγει αλληγορικά πνευματικές ή ηθικές αλήθειες.

Βλέπουμε ότι αυτός ο ορισμός δεν είναι τόσο περιοριστικός όσο ορισμένα από τα χαρακτηριστικά που είδαμε πριν. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τύποι δεν χρησιμοποιούνται σαν αποδείξεις για εδραίωση διδασκαλιών παρά μόνο για να φωτίσουν ήδη αποκαλυμμένες αλήθειες. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται  να μας απασχολεί πολύ ο ακριβής ορισμός του τύπου.

Περιορισμοί των τύπων

Οι τύποι δεν αποδεικνύουν διδασκαλίες.

Οι τύποι δεν είναι τέλειοι όπως μπορούμε να δούμε όταν ο Αβραάμ (Θεός) πρόσφερε θυσία τον Ισαάκ (Χριστός) στο όρος Μοριά (Γολγοθάς) ο Ισαάκ δεν πέθανε όπως ο Χριστός. Εκεί ο τύπος αλλάζει και μεταφέρεται στον κριό σαν αντικατάσταση, ενώ στη  θυσία του Αβραάμ μετρά η διάθεση της καρδιάς του και  στον Ισαάκ ότι επιστράφηκε ζωντανός στον πατέρα του (η ανάσταση).

Κάθε δυνατός σύνδεσμος και σχέση δεν είναι τύπος (ορισμένοι συσχετισμοί μπορεί να μην περιέχουν πνευματικά ή ηθικά διδάγματα, αλλά να είναι απλές συμπτώσεις).

Διακρίσεις

Ο χαρακτήρας είναι πάντοτε σε υψηλότερο επίπεδο απ’ τον τύπο.  Ο τύπος είναι για το χαρακτήρα ό,τι κι η σκιά του ανθρώπου για τον άνθρωπο (Κολ.β:16, 17).

Ο χαρακτήρας δεν είναι ποτέ αντίθετος σε ποιότητα απ’ τον τύπο. Κάτι πονηρό δεν μπορεί να είναι τύπος κάποιου καλού κι αγαθού.  Ένας χοίρος, ένα όρνεο ή ένα φίδι δεν μπορεί να είναι τύπος του Χριστού. Γι’ αυτό το λόγο ο χάλκινος όφις που σήκωσε ο Μωυσής πάνω σ’ ένα ξύλο στην έρημο δεν είναι τύπος του Χριστού, αλλά τύπος της αμαρτίας μας για την οποία ο Κύριος πλήρωσε πάνω στο σταυρό. Οι Ισραηλίτες έπρεπε να δουν ότι Αυτός που δεν γνώρισε αμαρτία, ο Χριστός, έγινε αμαρτία (ως προς την τιμωρία και συνεπώς ως προς τη θέση κι όχι ως προς τη φύση Του). Έπρεπε τόσο εκείνοι όσο κι εμείς να δούμε ότι  η αμαρτία μας μεταφέρθηκε πάνω στο Χριστό και πληρώθηκε. Την είδαν να σηκώνεται ψηλά, έτσι ώστε ο Θεός (κατ’ αναλογία) να έβλεπε ότι ήταν νεκρή κι ότι δεν ζούσε πλέον μέσα στον άνθρωπο, συνεπώς ο άνθρωπος ήταν ελεύθερος από την τιμωρία. Δεν ήταν, λοιπόν, τύπος του προσώπου του Χριστού.

Ένας τύπος μπορεί να είναι ένα σύμβολο ή αλληγορία (Γαλ.δ:21-31) είναι όμως γενικά ένα ιστορικό γεγονός που παρουσιάζεται κατά ένα πεζό τρόπο που δείχνει ή φανερώνει μία πνευματική αλήθεια.

Δεν πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε αμέσως την κριτική κάποιου που δεν δέχεται τους τύπους σύμφωνα με τη δική μας άποψη. Πολλοί άνθρωποι κρίνουν τελείως λάθος ακόμη και αγίους της Κ.Δ. όπως κι αγίους της εποχής μας που κάνουν τα ίδια πράγματα με εκείνους και τους ονομάζουν φανατικούς. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν δίνουμε τόσο βάρος στα κριτήρια και τις απόψεις αυτών των επικριτών όσο στην αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος.

Ορισμένοι μπορεί να μας πουν ότι ο τύπος μπορεί να έχει μόνο μία εκπλήρωση αλλά αυτό είναι τόσο σωστό όσο κι η διδασκαλία ότι η προφητεία έχει μία  και μόνο εκπλήρωση, π.χ. ο Ελισσαιέ είναι τύπος του Χριστού αλλά και των αγίων.  Στον Ιωήλ β:28 η προφητεία αυτή βλέπουμε να εκπληρώνεται στις Πρ.β:17 αλλά πρόκειται να εκπληρωθεί και στη χιλιετή βασιλεία .

Γενικά η βασική διαφορά μεταξύ τύπου και αλληγορίας είναι ότι ενώ η αλληγορία μπορεί να είναι μύθος ή και πραγματικό γεγονός, ο τύπος είναι ιστορικό γεγονός μόνο.  Η αλληγορία είναι μία ιστορία με σκοπό να δείξει καθαρά μία αλήθεια, ενώ ο τύπος είναι ένα πραγματικό γεγονός που φανερώνει μία αλήθεια.    

Παραδείγματα

Ο Χριστός αναφέρεται στη γνωστή ιστορία του Ιωνά,  όπου προλέγεται με τύπο η ταφή κι η ανάστασή Του (Ματθ.ιβ:40).

Ο Παύλος μας παρουσιάζει τον πρώτο Αδάμ σε τύπο φανερώνοντας εκ των προτέρων τον δεύτερο Αδάμ, τον Ιησού Χριστό. Το ίδιο το αρνί του Πάσχα είναι τύπος του Λυτρωτή (Ρωμ.ε:14 7 Α’ Κορ.ε:7).

Κυρίως, όμως, η επιστολή προς Εβραίους αναφέρεται σε τύπους της Π.Δ. Ο αρχιερέας αντιπροσωπεύει τον Ιησού Χριστό, η θυσία τη θυσία του Χριστού, τα Αγια των Αγίων τη σκηνή του Μαρτυρίου στα επουράνια, κ.λ.π. (Εβρ.θ:11-28, ι:6-10, θ:11-29).