«επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία»;

Εκατομμύρια Χριστιανοί σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι ο Χριστός ήρθε να φέρει ειρήνη στη γη και ευδοκία στους ανθρώπους. Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στα λόγια που βρίσκονται στο Λουκά β:14. Εκεί, ένας άγγελος ενημερώνει τους ποιμένες για τη γέννηση του Μεσσία. Εκείνη τη στιγμή, οι βοσκοί άκουσαν μια αγγελική χορωδία που υμνούσε τον Θεό με τα λόγια «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» (Μετάφραση Ν. Βάμβα).

Αυτά τα λόγια φαίνεται σαν να  διαδίδουν ότι ο Χριστός έφερνε ειρήνη στον κόσμο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αλήθεια, τα λόγια του ίδιου του Ιησού, αντιτίθενται στην ιδέα ότι η πρόθεσή Του ήταν να φέρει ειρήνη στον κόσμο. Ο Ιησούς είπε ξεκάθαρα ότι η ζωή Του δημιουργεί συγκρούσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή η αλήθεια που δίδαξε υποχρεώνει τους ανθρώπους να πάρουν θέση – είτε μαζί Του, είτε εναντίον Του. Προσέξτε τι είπε:

Ματθ.ι:34-37 Μη νομίσητε ότι ήλθον να βάλω ειρήνην επί την γήν· δεν ήλθον να βάλω ειρήνην, αλλά μάχαιραν. Διότι ήλθον να διαχωρίσω άνθρωπον κατά του πατρός αυτού και θυγατέρα κατά της μητρός αυτής και νύμφην κατά της πενθεράς αυτής· και εχθροί του ανθρώπου θέλουσιν είσθαι οι οικιακοί αυτού. Όστις αγαπά πατέρα ή μητέρα υπέρ εμέ, δεν είναι άξιος εμού· και όστις αγαπά υιόν ή θυγατέρα υπέρ εμέ, δεν είναι άξιος εμού·

Είναι ειρωνικό το γεγονός, ότι σαν αποτέλεσμα της γέννησής του, μια πράξη μεγάλης βίας συνέβη. Η ανταπόκριση του βασιλιά Ηρώδη στη γέννηση του Ιησού, ήταν μία από τις πιο βίαιες και αιματηρές πράξεις που καταγράφονται στην Αγία Γραφή. Συνωμότησε και πραγματοποίησε ένα σχέδιο δολοφονίας αθώων παιδιών.

Στη συνέχεια, όταν ο Ηρώδης κατάλαβε ότι τον κοροϊδέψαν οι μάγοι, οργίστηκε πάρα πολύ, και διέταξε να σκοτώσουν όλα τα παιδιά της Βηθλεέμ και των περιχώρων, από ηλικίας δύο ετών και κάτω, ανάλογα με το χρόνο που είχε ρωτήσει τους μάγους (Ματθ.β:16).

Με αυτή τη λογική, πώς πρέπει να ερμηνευτεί το Λουκ.β:14; Όταν εξετάσουμε προσεκτικά αυτό το εδάφιο, είναι σαφές ότι ο ύμνος των αγγέλων είχε δύο πτυχές. Πρώτα, εξύψωνε τον Θεό που βασιλεύει πάνω σε όλα. Μετά, οι άγγελοι μιλούν για ειρήνη, αλλά την ειρήνη που έρχεται μόνο στους ανθρώπους που εκζητούν τον Θεό και στους οποίους αναπαύεται η εύνοιά Του. Ο Ιησούς μίλησε γι’ αυτή την ειρήνη στους αποστόλους, λίγες ώρες πριν από το θάνατό Του:

Ειρήνην αφίνω εις εσάς, ειρήνην την εμήν δίδω εις εσάς· ουχί καθώς ο κόσμος δίδει, σας δίδω εγώ. Ας μη ταράττηται η καρδία σας μηδέ ας δειλιά (Ιωάν.ιδ:27).

Με αυτά τα λόγια, ο Ιησούς δήλωνε ότι θα υπάρξει ειρήνη σε εκείνους που Τον ακολούθησαν. Αυτή η ειρήνη είναι η ειρήνη του νου, που προέρχεται από τη γνώση του Θεού, και συμμετέχει ενεργά στη ζωή των παιδιών Του, ότι Αυτός δεν θα τα εγκαταλείψει ποτέ. Με αυτή την κατανόηση, το Λουκ.β:14 αποδίδεται καλύτερα «ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκίας».

Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που δεν αγαπούν τον Θεό και τους δρόμους Του. Σ’ αυτούς δεν μπορεί να υπάρξει καμία πραγματική ειρήνη, αλλά μόνο αναστάτωση. Η γέννηση του Ιησού έφερε μαζί τη δυνατότητα μεγάλης ειρήνης, καθώς και μεγάλου πολέμου. Είναι ενδιαφέρον ότι όταν ο Χριστός επιστρέψει στη γη για να εγκαθιδρύσει τη Χιλιετή Βασιλεία, ο κόσμος θα είναι διαπλεκόμενος σ’ ένα μεγάλο πόλεμο. Ωστόσο, μόλις η γη κατακτηθεί από τον Μεσσία, θα υπάρξει μια μεγάλη παγκόσμια ειρήνη.

«εν ανθρώποις ευδοκία» ή «εν ανθρώποις ευδοκίας»;

Όλες οι κριτικές εκδόσεις της Καινής Διαθήκης, "Nestle", "Kurt Aland" και συνεργατών του (Έκδοση Ηνωμένων Βιβλικών Εταιρειών), έχουν υιοθετήσει τη δεύτερη απόδοση, δηλ. «... εν ανθρώποις ευδοκίας» και όχι την καθιερωμένη «... εν ανθρώποις ευδοκία». Η επιλογή αυτή έχει ασφαλώς το κύρος της βιβλικής επιστημονικής έρευνας, και δεν στερείται μιας ιδιαίτερης σημασίας.

Όπως προκύπτει από τη σχετική διερεύνηση, όλοι οι αρχαίοι Κώδικες επιβεβαιώνουν την απόδοση αυτή: Συγκεκριμένα ο Σιναϊτικός Κώδικας (4^ος αιώνας - το αρχικό χειρόγραφο), ο Αλεξανδρινός Κώδικας (5^ος αιώνας), ο Βατικανός Κώδικας (4^ος αιώνας - το αρχικό χειρόγραφο), ο Κώδικας του Μπέζα (5^ος – 6^ος αιώνας), ο Κώδικας Γουασικτόνιαν (W) (5^ος αιώνας).

Αναφορά αυτής της απόδοσης γίνεται σε συγγράμματα του Ωριγένη (185-254) και του Κύριλλου της Ιερουσαλήμ (310-386).

Αντίθετα η παραδοσιακή απόδοση: «εν ανθρώποις ευδοκία» έχει πολύ ασθενή στηρίγματα στη βιβλική έρευνα: Συγκεκριμένα απαντάται σε «διορθωμένο» (c) χειρόγραφο του Σιναϊτικού Κώδικα, και σε μια «τρίτη διαδοχική διόρθωση», του Βατικανού Κώδικα. Επίσης σε μεταγενεστέρους Κώδικες (Μόσχας, Ρώμης, Λένιγκραντ (Πετρούπολης), St. Gall, Τυ-φλίδας), όλους αναγομένους στον 9^ο αιώνα, επίσης του Λονδίνου (Ζακυνθίου) 8^ος αιώνας, και Άθους (8^ος – 9^ος αιώνας) όπως επίσης και σε αριθμό μεμονωμένων χειρόγραφων.

Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω διερευνήσεων, η παραδοσιακή απόδοση έχει πολύ ισχνή υποστήριξη. Τούτο είναι ανάγκη να ειπωθεί, έστω και εάν προκαλέσει, σε μερικούς, κάποια ενόχληση, καθώς οδηγεί σε μια διαφορετική ερμηνευτική προσέγγιση, από εκείνη που συνηθίσαμε να αποδίδουμε στη φράση αυτή του ύμνου των αγγέλων, γιατί περιορίζει την έννοια της «επί γης ειρήνης» μόνο σε «ανθρώπους ευδοκίας».

Αλλά τι σημαίνει αυτό; Η λέξη «ευδοκία» προέρχεται από το «ευ και δοκέω»: σκέπτομαι αγαθά, εγκρίνω, συναινώ, στέργω, είμαι εις τι (ή τινά) ευχαριστημένος, αποδέχομαι.

Συνεπώς θα πρέπει να κατανοήσουμε ανθρώπους στους οποίους ο Θεός ευαρεστείται όχι βέβαια για τη φυσική τους αγαθότητα ή αρετή, ούτε για τα «καλά τους έργα» σαν μια μισθαποδοσία - καθώς όλα αυτά αποκλείονται από πλήθος διακηρύξεων στο λόγο του Θεού - και τους περιβάλλει «εν Χριστώ» («Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ευ-δόκησα» Ματθ.γ:17, Μαρκ.α:11, Λουκ.γ:22) δια της πίστεως, με έλεος, αγάπη, χάρη, μέσα στους ανεξερεύνητους στον ανθρώπινο νου σκοπούς Του. Σ' αυτούς χορηγεί την ειρήνη Του, και τούτο μέσα στον ταραγμένο, ανελέητο, σκληρό κόσμο της αμαρτίας και της αποστασίας..., όπως τον πειραματιζόμαστε στα 2.000 αυτά χρόνια.

Θα απορρίψουμε, λοιπόν, τελεσίδικα την πρώτη παραδοσιακή εκδοχή «εν ανθρώποις ευδοκία»; Όλα τα επιχειρήματα συνηγορούν αναμφισβήτητα υπέρ της θέσης που εκθέσαμε παραπάνω.