Οι ικανότητες και οι δεξιότητες που βοηθούν τα παιδιά να
αναπτύξουν τη συναισθηματική νοημοσύνη καλλιεργούνται αρχικά στο οικογενειακό
περιβάλλον.
Οι γονείς ασυνείδητα τις περισσότερες φορές αποτελούν
πρότυπα όσον αφορά την έκφραση των συναισθημάτων τη διαχείρισή τους και την
υιοθέτηση συμπεριφορών στην επίλυση προβλημάτων.
Παρόλα αυτά οι γονείς διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τον
χαρακτήρα, τις ικανότητες και τις μεθόδους διαπαιδαγώγησης που χρησιμοποιούν με
αποτέλεσμα να διαφέρουν και οι αντιλήψεις και οι στάσεις απέναντι στα
συναισθήματα και στον τρόπο έκφρασης αυτών.
Τα παιδιά μέσω της διαδικασίας της μίμησης προτύπων
υιοθετούν τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι γονείς τους σε παρόμοιες
καταστάσεις.
Σε περίπτωση που οι γονείς επιδεικνύουν το παράδειγμα
διαχείρισης των συναισθημάτων τους με θετικό τρόπο, αντί να εκδηλώνουν διαρκώς
θυμό, άγχος ή αισθήματα κατάθλιψης τότε τα παιδιά είναι πιθανόν να υιοθετήσουν
και τα ίδια στρατηγικές που τα βοηθούν να διαχειριστούν καλύτερα τα ίδια
στρατηγικές που τα βοηθούν να διαχειριστούν τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν.
Όσον φορά στα μοντέλα διαπαιδαγώγησης και ανατροφής των
παιδιών, υπάρχουν 3 βασικά είδη συμπεριφοράς των γονέων που καθορίζουν τη
συμπεριφορά στη σχέση τους με τα παιδιά.
α. Οι αυταρχικοί
γονείς. Έχουν την τάση να ελέγχουν υπερβολικά τα παιδιά τους, να θέτουν
πολλά όρια να μη δείχνουν ζεστασιά και να απαιτούν την απόλυτη υπακοή από την
πλευρά των παιδιών τους, χωρίς να δίδονται εξηγήσεις.
β. Οι επιτρεπτικοί
ανεκτικοί γονείς οι οποίοι δεν επιβάλλουν καθόλου όρια ιδίως σε θέματα
συμπεριφοράς, δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από τα παιδιά τους είναι αρκετά
θερμοί απέναντί τους αλλά δεν καταφέρνουν να τα στηρίξουν όσο αποτελεσματικά
χρειάζονται.
γ. Οι διαλεκτικοί -
δημοκρατικοί γονείς οι οποίοι επικοινωνούν ανοιχτά με τα παιδιά είναι
πρόθυμοι να ακούσουν τις επιθυμίες τους και σέβονται τις απόψεις τους παράλληλα
όμως θέτουν όρια εξηγώντας αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους παίρνουν
συγκεκριμένες αποφάσεις.
Μετά από ανάλογες έρευνες σε σχέση με τους τύπους γονέων,
συμπεριφοράς και εμπλοκής καταλήγουμε στο ότι υπάρχουν 4 τύποι γονέων οι οποίοι
ως πρώτοι φορείς κοινωνικοποίησης μπορούν να καλλιεργήσουν τη συναισθηματική
νοημοσύνη των παιδιών.
Οι αποστασιοποιημένοι γονείς
-Αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα των παιδιών ως μηδαμινά
-Επιθυμούν τη γρήγορη εξαφάνιση των συναισθημάτων του
παιδιού
-Χρησιμοποιούν διάφορους περισπασμούς για να αναστείλουν τα
συναισθήματα αυτά
-Δεν έχουν πλήρη επίγνωση των δικών τους συναισθημάτων
-Επικεντρώνονται περισσότερο στο ξεπέρασμα των συναισθημάτων
παρά στο νόημα των συναισθημάτων αυτών.
-Νιώθουν αβέβαιοι για το τι πρέπει να κάνουν με τα
συναισθήματα του παιδιού τους.
-Πιστεύουν ότι τα προβλήματα θα λυθούν με το πέρασμα του
χρόνου.
Οι επικριτικοί αποδοκιμαστικοί γονείς
-Κρίνουν και επικρίνουν τις συναισθηματικές εκφράσεις του
παιδιού
-Δίνουν έμφαση στη συμμόρφωση σύμφωνα με τα καλά πρότυπα
συμπεριφοράς
-Πιστεύουν ότι η έκφραση των κακών συναισθημάτων πρέπει να
έχει περιορισμένη χρονική διάρκεια
-Πιστεύουν ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα έχουν περιορισμένη
χρονική διάρκεια
-Πιστεύουν ότι το παιδί τα χρησιμοποιεί για να πετύχει
κάποιο σκοπό
-Συγκρούονται για το λόγο αυτό με το παιδί τους.
-Πιστεύουν ότι τα συναισθήματα αποοδυναμώνουν τους ανθρώπους
και ότι τα παιδιά για να επιβιώσουν πρέπει να είναι νσυναισθηματικά σκληρά
Οι επιτρεπτικοί παραχωρητικοί γονείς
-αποδέχονται ελεύθερα την κάθε συναισθηματική έκφραση του
παιδιού
-προσφέρουν παρηγοριά στο παιδί που βιώνει δυσάρεστα
συναισθήματα
-η καθοδήγησή τους σε θέματα συμπεριφοράς είναι ελάχιστη
-επιτρέπουν γενικά και δεν βάζουν όρια
-δεν διδάσκουν στο παιδί μεθόδους επίλυσης προβλημάτων
-θεωρούν ότι δεν μπορείς να κάνεις πολλά για τα δυσάρεστα
συναισθήματα των παιδιών
-Θεωρούν ότι δεν μπορείς να κάνει και πολλά πράγματα για τα
δυσάρεστα συναισθήματα πέραν του να τα ξεπεράσεις
Οι συναισθηματικοί μέντορες
-Αξιολογούν τα δυσάρεστα συναισθήματα των παιδιών σαν μια
ευκαιρία δημιουργίας μιας φιλικής ατμόσφαιρας και οικειότητας
-Δίνουν χρόνο στην έκφραση των συναισθημάτων
-Έχουν επίγνωση των δικών τους συναισθημάτων
-Δεν μπερδεύονται ούτε αγχώνονται για την έκφραση των
συναισθημάτων των παιδιών τους
-Δεν υποδεικνύουν στο παιδί το πώς πρέπει να νιώσει, δεν το
πιέζουν
-Δε νιώθουν ότι πρέπει να τακτοποιήσουν κάθε πρόβλημα για
λογαριασμό του
-Θέτουν όρια
-Καθοδηγούν και διδάσκουν το παιδί μεθόδους επίλυσης.
Η αναγνώριση των δυσάρεστων συναισθημάτων αποτελεί μια
σημαντική διαδικασία αφού μπορεί να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα
δομηθούν και άλλες ικανότητες όπως η αντιμετώπιση των συναισθημάτων που
προκαλούν θυμό, φόβο ή άγχος ή η εκμάθηση διαδικασιών επίλυσης. Η εξάσκηση των
παιδιών στη διαδικασία αναγνώρισης μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη όταν τα
δυσάρεστα συναισθήματα βρίσκονται ακόμα σε χαμηλή ένταση και δεν έχουν συσσωρευτεί
ώστε να οδηγήσουν σε μια κρίση, πχ. σε έναν τσακωμό.
