Είναι μια έκταση με συνεχόμενους λόφους από κόκκινο χώμα και πλούσια βλάστηση. Το χρώμα του εδάφους γίνεται ακόμα πιο έντονο κατά τη δύση και την ανατολή του ηλίου, δημιουργώντας ένα μαγευτικό τοπίο από χρώματα.
Οι κόκκινοι αμμόλοφοι κλίνουν 5 μοίρες προς τα βορειοδυτικά, εξαιτίας του φυσικού ρήγματος που βρίσκεται στην περιοχή με αποτέλεσμα τις βρόχινες ημέρες το νερό να περνά ανάμεσα στις χαράδρες και να καταλήγει στην κοντινή πεδιάδα Στεφάνη, χρωματίζοντας την κόκκινη.
Το μοναδικό φαινόμενο συναντάται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου, καθώς το κόκκινο χώμα προέρχεται από την Αφρική.
Οι νότιοι άνεμοι μετέφεραν αφρικάνικη σκόνη από την έρημο της Σαχάρας και του Σαχέλ σε χώρους που παλαιότερα υπήρχε νερό.
Σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή, τα προϊστορικά χρόνια το έδαφος, στο σημείο αυτό, ήταν επίπεδο και σε βαθύτερο σημείο. Ο κοκκινοπηλός θεωρείται μια από τις σημαντικότερες παλαιολιθικές θέσεις στην Ελλάδα.
Στη θέση των αμμόλοφων υπήρχε λίμνη, η οποία αποστραγγίστηκε με την πάροδο των χρόνων. Οι βροχοπτώσεις διαμόρφωσαν το έδαφος, όπως είναι σήμερα, με συνεχείς λοφίσκους, που φτάνουν τα 150 μέτρα και χαράδρες, που δυσχεραίνουν σε σημεία τη διέλευση.
Το χαρακτηριστικό κόκκινο χώμα δημιουργήθηκε από τη διάβρωση του ασβεστόλιθου, από την οποία αναπτύχθηκε ένα ήπιο ζεστό κλίμα, που ευνόησε την εγκατάσταση ανθρώπων.
Η ανακάλυψη της περιοχής έγινε το 1962 από τον Έρικ Σ. Χιγκς, ο οποίος εκτός από το υπέροχο φυσικό τοπίο, ανακάλυψε πολλά ευρήματα της παλαιολιθικής εποχής και της εποχής του χαλκού. Εργαλεία όπως ένας λίθινος αμφίπλευρος πέλεκυς, που εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο των Ιωαννίνων.
Υπόγεια του Κοκκινοπηλού περνάει ο αγωγός μήκους 50 χλμ του ρωμαϊκού υδραγωγείου, έργο του Οκταβιανού Αυγούστου, που ξεκινούσε από τις πηγές του Λούρου και κατέληγε στη Νικόπολη.
