Σε κάποιο βιβλίο του, ο Ντοστογιέφσκι περιγράφει τη
ζωή του στη Σιβηρία όταν εξόριστος μαζί με άλλους δούλευαν σε κάτεργο και
κοιμόνταν πάνω στους πάγους προσπαθώντας να ζεσταθούν με λίγη κλεμμένη Βότκα. Περιγράφει
λοιπόν πως τους μετέφεραν από τις φυλακές στον τόπο της δουλειάς ξυπόλυτους
δεμένους τον ένα μετά τον άλλο σε μια μακριά αλυσίδα που κατά διαστήματα είχε σιδερένια
κολλάρα. Αυτά τους τα περνούσαν στο λαιμό και τους έσερναν οι φρουροί όλους
μαζί στην άθλια και χωρίς φως πορεία τους.
Ίσως κάποιοι πιστεύουν πως ο άνθρωπος πορεύεται στους
δρόμους της ιστορίας του τους μακρινούς απρογραμμάτιστα μέσα από μια συνάντηση
τυχαίων γεγονότων άγνωστων και συχνά απρόσμενων, που όμως καλείται να αντιμετωπίσει
για να επιβιώσει. Το τραγικότερα άγνωστο όμως για τον άνθρωπο της εποχής μας
είναι το ότι λογίζεται τον εαυτό του ελεύθερο και δυνατό, ενώ αυτός είναι
κλειδωμένος στο σιδερένιο κολλάρο του ισοβίτη και σέρνεται αργά και σταθερά στο
θάνατο. Δεν το ξέρει, δεν το βλέπει, δεν μπορεί να το αντιληφθεί.
Κάμπιες του καλοκαιριού, κολλημένες η μια πίσω από την άλλη
πάνω στην πυρωμένη άσφαλτο, το βλέπεις πως αργά ή γρήγορα θα καταλήξουν στις
παγωμένες ρόδες ενός βιαστικού ταξιτζή που κυνηγάει τα ευρώ. Δεν θέλει πολλή φιλοσοφία.
Η πορεία των ημερών μας είναι αυτή, η κατάληξη των ανθρώπων της εποχής μας με
τις επιλογές τους και τους στόχους που έχουν προκρίνει.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της πλειονότητας των στοχαστών
της εποχής μας, δεν φαίνεται τίποτα στον ορίζοντα που να υπόσχεται πως μπορεί
να ανακουφίσει τον κόσμο μας από τα πιο σκοτεινά σύννεφα, τα σύννεφα του
ενεργειακού προβλήματος.
Οι παγκόσμιες ανάγκες σε ενέργεια προβλέπεται πως θα
αυξηθούν κατά πολύ. Τούτο το πρόβλημα είναι από τα αποφασιστικότερα, γιατί ο
σύγχρονος άνθρωπος είναι δέσμιος πλέον της αλόγιστης και σπάταλης χρήσης της
ενέργειας και δεν μπορεί να κάνει πίσω.
Τα μέτρα λιτότητας που συχνά επιβάλλονται από τις
κυβερνήσεις βρίσκουν απρόθυμη ανταπόκριση από τους καταναλωτές, που δύσκολα
φτάνουν σε κάποιο βαθύτερο προβληματισμό για τη ζωή τους και το μέλλον τους. Το
κρίσιμο σημείο εδώ είναι πως και οι περιορισμοί και τα μέτρα έχουν κάποια όρια,
αν αναλογιστεί κανείς το πολιτικό και κοινωνικό τους κόστος που δεν μπορεί
εύκολα να ξεπεραστεί.
Υπολογίζεται πως η κατανάλωση ενέργειας συνεχώς θα αυξάνει
κατά άτομο, όμως δεν θα συμβαίνει κάτι ανάλογο με τα αποθέματα ή τις πηγές
ενέργειας. Αυξήσεις μέχρι και 72% υπολογίζεται ότι θα παρατηρηθούν κυρίως στις
βιομηχανικές χώρες. Στις αναπτυγμένες χώρες καθώς και στις ανατολικοευρωπαϊκές,
όπου ο έλεγχος είναι κάπως αποτελεσματικότερος, η αύξηση θα είναι μικρότερη.
Όμως οι «υπό ανάπτυξη» χώρες θα παρουσιάσουν έλλειψη σε καυσόξυλα κατά 650 εκατομμύρια
κυβικά. Για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους θα κάψουν 25% περισσότερα
σκουπίδια και κοπριά με κινδύνους μεγάλους για την οικολογική ισορροπία του
περιβάλλοντος. Το στρώμα του όζοντος της στρατόσφαιρας πληγώνεται θανάσιμα από
το διοξείδιο του άνθρακα, που καταλήγει σε σοβαρό επηρεασμό της θερμοκρασίας
στην επιφάνεια της γης με προεκτάσεις δυσάρεστες και καταστροφικές για το κλίμα
και τις συνθήκες διαβίωσης των οργανισμών στον πλανήτη μας.
Ενώ τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960 ένα εκτάριο
καλλιεργήσιμης γης μπορούσε να ταΐσει 2,6 άτομα —μέσος όρος— σήμερα θα
χρειαστεί να θρέψει 4 άτομα. Παράλληλα ολόκληρη η καλλιεργήσιμη επιφάνεια του πλανήτη
μας θα έχει αδυνατίσει από την εντατική χρησιμοποίησή της. Ταυτόχρονα
απειλείται από διάβρωση από την μεγάλη συγκέντρωση αλκαλικών αλάτων. Έτσι ενώ
οι ανάγκες θα αυξηθούν από την έκρηξη του πληθυσμού, οι δυνατότητες της γης θα
μειωθούν. Αυτό μεταφράζεται σε πείνα. Παιδιά που θα γεννηθούν μα δεν θα
μεγαλώσουν ποτέ φυσιολογικά, δεν θα αυξηθούν ποτέ σωστά, ούτε η νοημοσύνη τους,
ούτε η υγεία τους θα φτάσουν ποτέ στα επιθυμητά επίπεδα.
Συνήθως όταν μιλάμε για πείνα, το μυαλό μας πηγαίνει στην
Αφρική και την Ασία. Όμως δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Σήμερα, στη Μεγάλη Βρετανία,
ένα μεγάλο ποσοστό του ενεργού πληθυσμού της χώρας (όχι γέροι και άρρωστοι)
είναι άνεργοι. Στη Γαλλία οι άνεργοι είναι 3 εκατομμύρια. Υπάρχουν χιλιάδες άστεγοι
στη Γαλλία. Για την Ελλάδα δεν γράφω γιατί όλοι το ξέρουμε, το βλέπουμε
καθημερινά. Σ’ αυτούς προστίθενται κάθε χρόνο οι «καινούριοι φτωχοί» που έχασαν
το σπίτι τους, που διώχθηκαν και ψάχνουν να βολευτούν σε μια θέση στο μετρό.
Φυσικά υπάρχουν και οι ουρές στα ταμεία ανεργίας για το επίδομα που χορηγείται
από τις κυβερνήσεις. Όμως η ζωή σ’ ένα σπίτι που ο πατέρας είναι άνεργος είναι
πραγματική τραγωδία. Τα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς χαρά, χωρίς μέλλον.
Κάτι τελευταίο που θέλουμε να σχολιάσουμε είναι το γνωστό
«άνοιγμα της ψαλίδας». Μερικοί δεν ξέρουν τι κρύβεται πίσω από τούτο τον τίτλο.
Όσοι όμως γνωρίζουν κουνούν το κεφάλι με απόγνωση. Πρόκειται για το αγεφύρωτο
χάσμα ανάμεσα στα πλούσια κράτη και τα φτωχά που βαθαίνει όλο και περισσότερο.
Υπολογίζεται ότι το κατά κεφαλή εισόδημα θα φτάσει στις
μεγάλες βιομηχανικές χώρες γύρω στα 13.000 δολάρια, ενώ στις φτωχές χώρες του
τρίτου κόσμου θα πέσει κάτω από τα 600 δολάρια. Η απόσταση θα είναι απελπιστικά
μεγάλη. Κάθε οικονομική βελτίωση στην περιοχή αυτή είναι μάλλον πλασματική
αφού:
•
ο συναγωνισμός για τις πρώτες ύλες που όλο και
λιγοστεύουν θα κάνει τις τιμές τους να φτάσουν σε απίστευτα ύψη,
•
τα άλματα της τεχνολογίας και της επιστημονικής
γνώσης είναι τόσο πολλά και θεαματικά, που είναι αδύνατον πλέον να τα παρακολουθήσουν
οι φτωχοί και υποανάπτυκτοι πεινασμένοι του τρίτου κόσμου.
Η ψαλίδα ανοίγει. Η πόλωση ανάμεσα στους πλούσιους και τους
φτωχούς φαίνεται πως κερδίζει έδαφος. Και μαζί τους αυξάνουν η πείνα, η
δυστυχία, οι αρρώστιες και το μίσος ανάμεσά τους γιγαντώνει. Οι πλούσιοι έχουν
τα χρήματα, τη δύναμη, έχουν τα όπλα. Οι φτωχοί έχουν πείνα και δυστυχία και
φθόνο. Ο πόλεμος είναι η πιο φυσιολογική κατάληξη του υλικού που συσσωρεύεται
μέσα στις ανθρώπινες ψυχές. Και θα ναι πόλεμος που στη διάθεσή του θα τεθούν
όλα τα ευρήματα της σύγχρονης τεχνολογίας, τα ποτισμένα με εγωισμό, μίσος και
κακία.
