ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ - γ:1

Και προς τον άγγελον της εν Σάρδεσιν εκκλησίας γράψον· Ταύτα λέγει ο έχων τα επτά πνεύματα του Θεού και τους επτά αστέρας. Εξεύρω τα έργα σου, ότι το όνομα έχεις ότι ζης και είσαι νεκρός.

Α. ΣΑΡΔΕΙΣ 1517-1900μ.Χ. Είναι η περίοδος της Μεταρρύθμισης, τότε που εκατομμύρια άνθρωποι έφυγαν από την Καθολική εκκλησία για διάφορους λόγους.

Σάρδεις σημαίνει: ολίγοι εκφυγόντες ή υπόλοιπο.

Ορισμένοι ακολούθησαν τη Μεταρρύθμιση γιατί απλά ήθελαν να ξεφύγουν από το σιδερένιο χέρι της Καθολικής Παποκρατίας. Δεν είχαν πόθο ν’ ακολουθήσουν τον Ιησού μέχρι τέλους. Γι’ αυτό πολλοί απ’ αυτούς έμειναν στάσιμοι, απλά ευχαριστημένοι που είχαν πολιτικές ελευθερίες. Λίγοι ήταν αυτοί που βγήκαν γιατί ήθελαν πράγματι ν’ ακολουθήσουν τον Ιησού να Τον λατρεύουν ελεύθερα και να υπακούσουν στο λόγο Του. Αυτοί λοιπόν είναι οι Σάρδεις, οι λίγοι εκφυγόντες, το υπόλοιπο.

Μας περιγράφει εδώ το Πνεύμα του Θεού μια περίοδο της εκκλησίας που είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα και θα πρέπει να καταλάβουμε τους αγώνες, τις θυσίες, τα προβλήματα, αλλά και τα λάθη για να μην τα κάνουμε κι εμείς. Η χώρα μας αυτή την περίοδο βρισκόταν μέσα στο σκοτάδι εξαιτίας της Τουρκοκρατίας.

Β. ο έχων τα επτά πνεύματα του Θεού και τους επτά αστέρας

Τόσο αυτό το μήνυμα όσο και τα υπόλοιπα έξι, απευθύνονται στον άγγελο, στον υπηρέτη του λόγου κάθε μιας από τις επτά επιτόπιες εκκλησίες. Έτσι κι αυτό απευθύνεται στον ποιμένα της επιτόπιας εκκλησίας των Σάρδεων, καθώς και στους υπηρέτες του λόγου την εποχή της Μεταρρύθμισης.

Ο Ιησούς με το να φανερώνεται ότι έχει τα επτά πνεύματα του Θεού και τους επτά αστέρες, δείχνει ότι υπάρχει μια τελειότητα, μια πληρότητα την οποία επιθυμεί ν’ αποκτήσει η εκκλησία Του.

Σημαίνει ότι δεν υπήρχε και ο Κύριος επιθυμεί τώρα να οδηγήσει τους εργάτες Του σ’ αυτή την πληρότητα του σώματος. Να δουν ότι η Μεταρρύθμιση είναι μόνο η αρχή κι ότι ο Θεός θα φέρει όλα αυτά τα σκόρπια κομμάτια σε μια τελειότητα, θα τα μαζέψει και θα σχηματίσει τη νύμφη Του. Το έργο δηλαδή που άρχισε με τη Μεταρρύθμιση έχει συνέχεια και θα τελειώσει.

Γ. ο έχων τα επτά πνεύματα του Θεού

Κολ.β:9 Βλέπουμε ότι στον Ιησού υπάρχει η πληρότητα του Πνεύματος του Θεού.

Όταν ο Παύλος το έγραψε, ο Ιησούς είχε ήδη αναληφθεί και ήταν στη δόξα του Πατέρα, άρα μέχρι αυτή τη στιγμή και σ’ όλο το μέλλον ο Θεός θα κατοικεί εν Χριστώ.

Αποκ.α:4  βλέπουμε τα επτά πνεύματα ενώπιον του θρόνου του Θεού και ο Ιησούς εδώ φανερώνεται σαν ο κατέχων τα 7 πνεύματα, την πληρότητα του Θεού.

Ο Ιησούς έχει ακόμη τους 7 αστέρες που δείχνει ότι μόνο Αυτός έχει την ικανότητα να κάνει τους υπηρέτες Του πλήρεις, τέλειους, να λάμπουν στον στερέωμα της δόξας Του όπως Εκείνος θέλει. Δείχνει ακόμα ότι ο Ιησούς μπορεί να τελειοποιήσει τους εργάτες Του, ώστε αυτοί να οδηγήσουν το λαό Του στον ουρανό.

Άρχισαν με τον καθολικισμό και τώρα βαδίζουν με τον Ιησού. Στο ταξίδι αυτό πέρασαν από πολλά στάδια, όμως δεν έφτασαν ακόμα. Γι’ αυτό λέει ότι εγώ σας κρατώ στα χέρια μου, εγώ θα σας οδηγήσω, ώστε εσείς όπως τ’ αστέρια οδηγούν το πλοίο στη νύχτα, να οδηγήσετε την εκκλησία μου εκεί που Εγώ είμαι.

Γιατί φανερώνεται έτσι στις Σάρδεις; Η αιτία είναι ότι η Μεταρρύθμιση δεν έφερε την τελειότητα που ήθελε ο Ιησούς να έρθει μέσα από το λόγο Του στο λαό Του γι’ αυτό τους καλεί πιο ψηλά. Ενώ άρχισαν τόσο καλά, σιγά-σιγά άρχισαν να κουράζονται και να κατασκηνώνουν εδώ κι εκεί σε διάφορα μέρη λέγοντας ότι: Αρκετή αλήθεια έχουμε τώρα, θα κάτσουμε εδώ και δεν θα πάμε παραπέρα! Δεν προχώρησαν ώστε να αποτινάξουν κάθε είδους συμβιβασμό και ψεύδος κι έτσι παρέμειναν στάσιμοι σε διάφορα δόγματα και αποχρώσεις. Ο Ιησούς όμως δείχνει τους 7 αστέρες και καλεί το λαό Του ν’ ακολουθήσει τους δικούς Του εργάτες που είναι στα χέρια Του, που έχουν και νιώθουν την καρδιά του Θεού και που θέλουν να φτάσουν μέχρι το τέλος χωρίς να υπολογίσουν το κόστος.

Οι Λουθηρανοί βγήκαν από μια θαυμαστή αλήθεια του λόγου ότι η σωτηρία είναι μόνο δια του αίματος του Ιησού δια πίστεως και όχι δια των έργων. Νόμισαν όμως ότι αυτό ήταν όλη η αλήθεια του Ευαγγελίου και τίποτα άλλο. Αργότερα οι Αναβαπτιστές είδαν ότι ο λόγος του Θεού απαγορεύει το νηπιοβάπτισμα κι ότι το μόνο βάπτισμα που ισχύει είναι αυτό που γίνεται αφού πιστέψει ο άνθρωπος, ώστε να συνταφεί μετά του Χριστού στο νερό και να αναστηθεί στη νέα νικηφόρα ζωή.  Οι Λουθηρανοί δεν θέλησαν να δουν αυτή την αλήθεια γιατί νόμισαν ότι μέχρι εκεί που βάδισαν ήταν όλος ο δρόμος, γι’ αυτό οι ίδιοι άρχισαν να διώκουν τους αδελφούς τους και μάλιστα έπνιξαν στο νερό ορισμένους από αυτούς.

Αυτό το αυταρχικό, εγωιστικό πνεύμα της αυτοϊκανοποίησης ήταν που σταμάτησε το Πνεύμα του Θεού.

Μαρτίνος Λούθηρος (1483-1546)

Γεννήθηκε από φτωχούς γονείς στο EISLEBEN το 1483. Μπήκε στο πανεπιστήμιο του ERFYRT το 1501 για να σπουδάσει νομικά. Εξαίρετος σπουδαστής πήρε το δίπλωμά του μέσα σε ασυνήθιστα λίγο χρόνο.

Όμως αυτός ο άνθρωπος ένιωθε φοβερά το βάρος των αμαρτιών του και μη μπορώντας να ζήσει έτσι, το 1505 αποφάσισε ξαφνικά να μονάσει.

Παραδειγματικός μοναχός, πολύ ευσεβής, προσπαθούσε να βγάλει από πάνω του το βάρος της αμαρτίας. Υποβλήθηκε σε όλων των ειδών τις νηστείες και αυτοβασανισμούς, επινόησε ο ίδιος νέους τρόπους βασανισμού του σώματος και αυθυποβολής σε στερήσεις και κακουχίες και επί δύο χρόνια υπέφερε όπως είπε ο ίδιος <τέτοια αγωνία που η πένα δεν μπορεί να την περιγράψει>.  Κυλιόταν πάνω σε αγκάθια και σε αιχμηρούς βράχους, σε περιόδους ψύχους επί πολλές ώρες ξάπλωνε γυμνός πάνω στο πάτωμα στο σχήμα του σταυρού, αλλά το βάρος παρέμενε μέσα του.

Μια μέρα του 1508 ενώ μελετούσε στη Γραφή που υπήρχε στο μοναστήρι και η οποία ήταν κλειδωμένη μέσα σε σιδερένιο κουτί και άνοιγε μόνο για ορισμένες ώρες, την προς Ρωμαίους επιστολή, ξαφνικά φωτίστηκε το πνεύμα του: <ο δε δίκαιος θέλει ζήσει εκ πίστεως>. Επιτέλους είδε πολύ καθαρά ότι η σωτηρία κερδίζεται από τον αμαρτωλό δια του αίματος του Ιησού Χριστού, με πίστη και εμπιστοσύνη στο Θεό και όχι με τις ιεροπραξίες, τα μυστήρια και τους κανόνες της εκκλησίας.

Αυτή η φράση μέσα από το λόγο του Θεού, κι εκείνη η μέρα άλλαξε ολόκληρη τη ζωή του Μαρτίνου Λούθηρου αλλά κι ολόκληρη την ιστορία.

Αν και η διαπίστωση που έκανε οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ο κλήρος δεν ήταν κάτι το αναγκαίο, το τελευταίο αυτό δεν το κατάλαβε αμέσως. Εξακολούθησε να αποδέχεται και να ασπάζεται όλα όσα έκανε η εκκλησία: λειτουργίες, λείψανα, συγχωροχάρτια, προσκυνήματα, παπική ιεραρχία.

Το 1508 έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της WITTENBERG θέση που την διατήρησε μέχρι τον θάνατό του το 1546.

Το 1511 επισκέφτηκε τη Ρώμη, και αν και τρόμαξε με την διαφθορά και την ανηθικότητα της Παπικής αυλής, παρέμεινε υποταγμένος στην εξουσία της εκκλησίας.  Εκεί είδε τους καλόγερους να έχουν μετατραπεί σε νεκροθάφτες που άνοιγαν τάφους μέσα στις κατακόμβες για να εκμεταλλευτούν τα κόκαλα τους.

Ξαναγύρισε στη WITTENBERG κι άρχισε να κηρύττει βασίζοντας τα λόγια του στη Γραφή. Τα λόγια του άρχισαν να ελκύουν σπουδαστές απ’ όλα τα μέρη της Γερμανίας.

Την ίδια εποχή οι άνθρωποι άρχισαν ν’ αγωνίζονται ενάντια στα φεουδαρχικά καθεστώτα των πλουσίων, και στην επιρροή της εκκλησίας στην πολιτική κι έτσι πολλοί μπήκαν στην κίνηση του Λούθηρου με τέτοια κίνητρα.

Το πούλημα των συχωροχαρτιών από τον ΤΕΤΖΕΛ ήταν η αφορμή της ρήξης ανάμεσα στο Λούθηρο και τη Ρώμη. Το συγχωροχάρτι αποτελούσε ξαλάφρωμα από τα βάσανα του Καθαρτηρίου, δηλαδή απαλλαγή από την τιμωρία της αμαρτίας. Κατά τη Ρωμαιοκαθολική διδασκαλία, το Καθαρτήριο είναι σχεδόν απόλυτα όμοιο με την κόλαση, μόνο που αυτό δεν διαρκεί τόσο πολύ. Όλοι οι άνθρωποι περνούν από εκεί. Ο Πάπας πρόβαλλε την αξίωση ότι έχει το δικαίωμα να συντομεύει ή και να απαλλάσσει τελείως τους ανθρώπους από τα βάσανα του Καθαρτηρίου. Η ιστορία αυτή άρχισε με τους πάπες Πασκάλ Α’ (817-824) και Ιωάννη Η’ (872-882).

Τα συγχωροχάρτια αποδείχτηκαν εξαιρετικά προσοδοφόρα για το Παπικό ταμείο, και γρήγορα γενικεύτηκε το εμπόριο τους. Προσφερόταν σαν δόλωμα για την στρατολόγηση σταυροφόρων ή εκστρατευτικών σωμάτων εναντίον «αιρετικών» ή εναντίον κάποιου βασιλιά που ο Πάπας ήθελε να τιμωρήσει, σε ιεροεξεταστές, σ’ εκείνους που έφερναν δεμάτια ξύλα για τις φωτιές που έκαιγαν αιρετικούς, σε προσκυνητές που ξεκινούσαν για την Ρώμη, σε επιχειρηματίες συνεταίρους του Πάπα, και πουλιόνταν με χρήματα.

Ο Σίξτος ο Δ’ ήταν ο πρώτος Πάπας που εξέδωσε συγχωροχάρτια για ψυχές που ήταν ήδη στο καθαρτήριο.

Η Ρώμη διέθετε τα συγχωροχάρτια χονδρικά σε επιχειρηματίες που αναλάμβαναν την λιανική πώληση!!! Έτσι η <πώληση του δικαιώματος να αμαρτάνει κανείς> έγινε μια από τις σημαντικότερες προσόδους του Παπικού θησαυροφυλακίου.

Το 1517 ο Ιωάννης ΤΕΤΖΕΛ περιόδευε ολόκληρη τη Γερμανία πουλώντας πιστοποιητικά υπογραμμένα από τον Πάπα, με τα οποία συγχωρούσε κάθε είδους αμαρτία των αγοραστών τους ή των φίλων τους χωρίς να κάνει τον κόπο να εξετάζει αν ο συγχωρούμενος είχε μετανοήσει. Διαφημίζοντας το εμπόρευμά του έλεγε στο λαό ότι μόλις κουδουνίσουν τα νομίσματά σας, η ψυχή του αγαπημένου σας πετάει από το καθαρτήριο στον ουρανό.

Στις 31  Οκτωβρίου του 1517 ο Λούθηρος τοιχοκόλλησε στην πόρτα της εκκλησίας του WITTENBERG, 95 «θέσεις» που σχεδόν όλες αναφερόταν στα συγχωροχάρτια, αλλά στην ουσία αμφισβητούσαν την εξουσία και τα προνόμια του Πάπα. Το κείμενο που με αυτό τον τρόπο δημοσίευσε ο Λούθηρος, αποτελούσε απλά μια ανακοίνωση  ότι ήθελε να συζητήσει το θέμα αυτό στο Πανεπιστήμιο. Τυπώθηκε όμως κατά χιλιάδες κι αντίγραφά του κυκλοφόρησαν σ’ ολόκληρη την Γερμανία κι έτσι έγινε <η σπίθα που έβαλε φωτιά σ’ ολόκληρη την Ευρώπη>.

Το 1520 ο Πάπας με βούλα αφόρισε το Λούθηρο και συγχρόνως δήλωνε ότι αν δεν ανακαλούσε τα γραφόμενά του μέσα σε 60 μέρες, θα υφίστατο την ποινή που επισύρει η αίρεση (δηλαδή το θάνατο). Ο Λούθηρος έκαψε δημόσια αυτή την παπική βούλα.

Το 1521 ο Κάρολος Ε’ αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που περιλάμβανε τότε την Γερμανία, Ισπανία, τις Κάτω χώρες και την Αυστρία, κάλεσε το Λούθηρο να παρουσιαστεί στην Δίαιτα της WORMS. Εκεί, μπροστά στους αξιωματούχους της αυτοκρατορίας και της εκκλησίας, τον διέταξε ν’ ανακαλέσει.

Ο Λούθηρος απάντησε ότι δεν μπορούσε ν’ ανακαλέσει τίποτα από όσα είχε πει, εκτός από εκείνα που θα αποδεικνύονταν ότι ήταν λάθος σύμφωνα με την Αγία Γραφή και τη λογική. Τότε, ο διάσημος θεολόγος της Καθολικής εκκλησίας που τον είχαν καλέσει για να αντιμετωπίσει το Λούθηρο, είπε: Σύμφωνα με το λόγο του Θεού δεν μπορώ να απαντήσω, αλλά σύμφωνα με την καθολική παράδοση ο Λούθηρος είναι αιρετικός. Αυτός ήταν ο Δόκτωρ Εκ.

Ο Λούθηρος τότε είπε: Εδώ στέκομαι. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο εκτός από αυτό. Ο Θεός βοηθός μου. Καταδικάστηκε, αλλά είχε ανάμεσα στους Γερμανούς πρίγκιπες τόσους φίλους, όσοι χρειαζόταν για να μην μπορέσει η καταδικαστική απόφαση να εκτελεστεί.

Κάποιος φίλος του τον έκρυψε ένα ολόκληρο χρόνο στο σπίτι του, και μετά γύρισε πίσω στην WITTENBERG για να συνεχίσει το κήρυγμα και το συγγραφικό του έργο. Ανάμεσα σε άλλα, μετάφρασε την Αγία Γραφή στη Γερμανική. Με την μετάφραση αυτή ξύπνησε πνευματικά την Γερμανία και διαμόρφωσε τη Γερμανική γλώσσα. Ο λόγος του Θεού δεν ήταν μέχρι τότε ελεύθερος για τον καθένα, να τον έχει στο σπίτι του και να τον διαβάζει.

Αυτά συνέβησαν τότε στην Γερμανία, αλλά με αφορμή αυτά στην Αγγλία ο βασιλιάς Ερρίκος Η’ αρνήθηκε την Παπική εξουσία και εγκαινίασε την ανεξάρτητη  πια ζωή της εκκλησίας της Αγγλίας κάτω από την πνευματική ηγεσία του Αρχιεπισκόπου του CANTERBURY (Αγγλικανική εκκλησία ).

Αυτό όμως είχε σαν αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της Καθολικής εκκλησίας και γι’ αυτό οι Καθολικοί ιδρύουν με τον Ιγνάτιο LOYOLA (1491-1556) το μοναχικό τάγμα των Ιησουϊτών με βασική του αρχή την απόλυτη υπακοή στον Πάπα και την επαναπόκτηση του κερδισμένου από τους Διαμαρτυρόμενους και τους Μωαμεθανούς εδάφους. Ανώτερη επιδίωξή τους: η καταστροφή της αίρεσης - να πιστεύει δηλαδή κανείς οτιδήποτε διαφορετικό από ότι ο Πάπας πίστευε. Για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού, επιτρεπόταν η χρησιμοποίηση οποιουδήποτε μέσου: απάτης, ανηθικότητας, ατιμίας, ακόμα και φόνου. Αυτό που τους χαρακτήριζε ήταν ο φανατισμός. Αυτοί έχουν την ευθύνη της σφαγής της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου, του διωγμού των Ουγενότων κ.τ.λ.

Ο Λούθηρος αφού παντρεύτηκε μια καλόγρια που δέχτηκε το μήνυμά του και τον ακολούθησε και είχε παιδιά μαζί της, είπε ότι δεν ήθελε να δώσουν σ’ αυτή  την κίνηση το όνομά του.

Ο Θεός βάπτισε το Λούθηρο με Πνεύμα Άγιο, μίλησε γλώσσες, αλλά νομίζοντας ότι ήταν ένα δώρο του Θεού γι’ αυτόν μόνο, δεν το κήρυξε.

Δ. Σύντομη ιστορία των Σάρδεων

Ήταν μέρος της αρχαίας Λυδικής Αυτοκρατορίας, κυβερνιόταν από μια πριγκίπισσα και αργότερα κατακτήθηκε από την Περσία. Βρισκόταν σε καλά αρδευόμενη πεδιάδα. Στην άμμο του ποταμού υπήρχε χρυσός, όπως και στην περίοδο της Μεταρρύθμισης, ανάμεσα στα πλήθη της άμμου του κόσμου υπήρχε ο χρυσός του Θεού.

Έκοβαν νομίσματα από κράμα χρυσού και αργύρου, είχαν ανθούσες βιοτεχνίες κοσμημάτων, υφαντών και άφθονα οπωρικά καθώς και κήπους.

Εκεί εφεύραν την τέχνη βαφής μάλλινων υφασμάτων. Υπήρχε μεγάλο σκλαβοπάζαρο κι ένας μεγάλος ναός της θεάς Κυβέλης ύψους περίπου 108 μέτρων.

Αργότερα υπήρξε μια απ’ τις μεγαλύτερες Ιουδαϊκές συναγωγές μήκους 90 μέτρων και πλάτους 20, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.

Καταστράφηκε από σεισμό το 17 μ.Χ. έτσι η πόλη στην οποία απευθύνεται τώρα ο Ιωάννης είναι η καινούργια που ξανακτίστηκε.

Ε. Οίδα σου τα έργα ότι όνομα έχεις ότι ζής, και νεκρός εί.

Αυτή είναι η κατάσταση της εκκλησίας. Έχεις όνομα, έχεις φήμη μεγάλη ότι θέλεις να επιστρέψεις στο λόγο του Θεού και όχι στις παραδόσεις του κόσμου. Όμως ο Ιησούς λέει ότι <είναι νεκροί> δηλαδή απ’ έξω υπάρχει το όνομα, μέσα όμως είναι θάνατος. Η περίοδος αυτή άρχισε με μεγάλη αναζωπύρωση και κατέληξε στη νέκρα και τον τυπικισμό γιατί βασικά στοιχεία του Καθολικισμού παρέμειναν μέσα της.

Παρόλη την έξοδο, ήταν νεκροί γιατί δεν βάδισαν στα βήματα του Ιησού. Η διδασκαλία τους είχε προοδεύσει σημαντικά, το πνεύμα τους όμως ήταν ακόμα νεκρό, χωρίς επικοινωνία αγάπης, και η λατρεία τους ήταν γεμάτη τυπικισμό και παραδοσιακές τελετουργίες. Ο Ιησούς ήθελε να τους ελευθερώσει πλήρως, όμως οι περισσότεροι έμειναν  και σχημάτισαν έλη, πέθαναν πνευματικά.

Σ’ αυτή την εκκλησιαστική περίοδο υπήρξαν  πολλοί που έπεσαν σε σαρκικότητες και κοσμική ζωή γιατί δεν διδάχτηκαν ότι μαζί με τη σωτηρία συμβαδίζει μια καθαρή και άγια ζωή, ένας πνευματικός χωρισμός από τον κόσμο.

Άλλοι είδαν αυτή την αλήθεια και ακολούθησαν τον αγιασμό, ότι δηλαδή έπρεπε να ζουν και ν’ ακολουθούν τον Ιησού σε όλη τους τη ζωή. Υπήρχαν πολλοί εργάτες που είχαν πλήρη άγνοια βασικών αληθειών του λόγου του Θεού.

Ο Μαρτίνος Λούθηρος όταν επισκέφτηκε ορισμένες εκκλησίες βρήκε ότι πολλοί εργάτες του λόγου δεν γνώριζαν τα βασικά του χριστιανισμού, με αποτέλεσμα να υπάρχει χλιαρή και χαλαρή ζωή. Έτσι, ο Ιησούς λέει ότι <είστε νεκροί>!!!

Ένα απ’ αυτά που κράτησε η Λουθηρανή εκκλησία από τον Καθολικισμό ήταν και το νηπιοβάπτισμα, με σκοπό να γίνει η <επιβεβαίωση> όταν το παιδί μεγάλωνε.

Όμως, άλλοι, μελετώντας το λόγο του Θεού, είδαν ότι ο άνθρωπος πρέπει να πιστέψει και μετά να βαπτιστεί, όπως καθαρά διδάσκει η Γραφή, κι έτσι άρχισαν να ξαναβαπτίζονται. Αυτούς τους ονόμασαν Αναβαπτιστές.

Ανάμεσα από τους Αναβαπτιστές και τους Λουθηρανούς σηκώθηκαν άλλοι που είδαν ότι ναι μεν ο Θεός μας σώζει, πρέπει να βαπτιστούμε αφού πιστέψουμε, αλλά κι εμείς πρέπει να ζούμε μια άγια. Πολλοί δεν το δέχτηκαν αυτό νομίζοντας ότι αφού δια πίστεως σώζεται ο άνθρωπος μετά μπορεί να ζει όπως θέλει. Έτσι άρχισε να τεμαχίζεται αυτή η κίνηση σε κομμάτια. Όμως μέσα απ’ όλα αυτά, υπήρχε μια συνεχής ροή της αποκάλυψης του Θεού. Το λάθος που έκαναν οι άνθρωποι είναι ότι δεν καταλάβαιναν ότι ο λόγος του Θεού είναι μια συνεχής αποκάλυψη, και έμεναν σε ότι έβλεπαν, φανατιζόταν, φτιάχνανε γύρω τους τείχη, δίνοντας διάφορα ονόματα στα συστήματά τους. (Λουθηρανοί, Αναβαπτιστές, Πρεσβυτερικοί...)

Αν πούμε ότι η αποκάλυψη του λόγου του Θεού είναι ένα ποτάμι με συνεχή ροή, αυτοί που έμεναν πίσω δημιουργούσαν έλη, στάσιμα νερά λόγω της μη υπάρξεως αποκάλυψης από το Πνεύμα του Θεού το οποίο προχωρούσε. Τι πρέπει να γίνει;