Είναι το WiFi Επικίνδυνο;

Η Αλήθεια που Πολλοί Αγνοούν

Όλοι λίγο-πολύ έχουμε ένα φίλο, γνωστό, ή συγγενή, που χαρακτηρίζει το WiFi επικίνδυνο. Οι άνθρωποι αυτοί ισχυρίζονται πως η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία βλάπτει την υγεία, και μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο. Το ερώτημα είναι που σταματάει η αλήθεια και που ξεκινάει η άγνοια, η υπερβολή, και η παράνοια;

Παρόλα αυτά, όλα τα παρακάτω είναι βασισμένα σε αποδεδειγμένες επιστημονικές αρχές, και όχι προσωπικές απόψεις.

Ποιες ακτινοβολίες είναι επικίνδυνες

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: όλοι ξέρουμε πως η ραδιενεργή ακτινοβολία είναι βλαβερή, από τη Hiroshima μέχρι τη Fukushima.

Όμως, το να λέμε πως "η ραδιενεργή ακτινοβολία είναι επικίνδυνη, άρα όλες οι ακτινοβολίες είναι επικίνδυνες" είναι παρόμοιο με το να λέμε "το ακουαφόρτε είναι επικίνδυνο, άρα το λεμόνι και το ξίδι είναι επικίνδυνα".

Όπως και στα οξέα, έτσι και στις ακτινοβολίες υπάρχουν διαφορετικά είδη, με διαφορετική ισχύ και με διαφορετική επίδραση στην ανόργανη ύλη αλλά και τους έμβιους ιστούς.

Τι είναι η ακτινοβολία

Στην κλασσική φυσική, όταν φορτισμένα σωματίδια (πχ ηλεκτρόνια) επιταχύνονται με την άσκηση μίας δύναμης, δημιουργείται ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα.

Για την ακρίβεια, δημιουργείται ένας συνδυασμός δύο κυμάτων, ενός ηλεκτρικού και ενός μαγνητικού, που είναι κάθετα μεταξύ τους.

 

Η διαδικασία με την οποία το κύμα αυτό ταξιδεύει στο χώρο είναι αυτό που ονομάζουμε "ακτινοβολία" (καθώς το κύμα διαδίδεται ακτινωτά προς όλες τις κατευθύνσεις).

Τα χαρακτηριστικά της ακτινοβολίας

Όπως είναι λογικό, διαφορετική επιτάχυνση των φορτισμένων σωματιδίων θα δημιουργήσει κύματα με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Μήκος κύματος

Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό κάθε κύματος είναι το μήκος κύματος: η απόσταση στην οποία το σχήμα του κύματος επαναλαμβάνεται, που συμβολίζεται με "λ".

 

Για να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι το μήκος κύματος, αρκεί να αναλογιστούμε πως το ορατό φως είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, και πως η μόνη διαφορά ανάμεσα στα χρώματα που βλέπουμε είναι το μήκος κύματος.

Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα με μήκος κύματος 475 nm (νανόμετρα, δισεκατομμυριοστά του μέτρου) είναι το μπλε χρώμα.

Το πράσινο χρώμα έχει μήκος κύματος 510 nm.

Το χαμηλότερο μήκος κύματος που μπορούμε να αντιληφθούμε με γυμνό μάτι είναι τα 400 nm που μας δίνουν το ιώδες (σκούρο μωβ). Οποιαδήποτε ακτινοβολία έχει μικρότερο μήκος κύματος είναι αόρατη και ονομάζεται υπεριώδης.

Αντίστοιχα, το μεγαλύτερο μήκος κύματος που μπορούμε να δούμε είναι τα 650 nm, που μας δίνουν ερυθρό χρώμα (σκούρο κόκκινο). Ακτινοβολίες με μεγαλύτερο μήκος κύματος ονομάζονται υπέρυθρες.

Συχνότητα κύματος

Συνήθως δεν αναφερόμαστε στις ακτινοβολίες με το μήκος κύματος, αλλά με τη συχνότητά τους (frequency), που εκφράζει το πόσες φορές το κύμα κάνει ένα πλήρη κύκλο ανά μονάδα χρόνου.

Η βασική μονάδα της συχνότητας είναι το Hz= 1 κύκλος ανά δευτερόλεπτο

Όπως θα παρατηρήσετε στο παρακάτω animation, όσο αυξάνεται η συχνότητα, τόσο μειώνεται το μήκος κύματος.

Η εξίσωση που μας δίνει τη συχνότητα f είναι f=u/λ όπου "u" είναι η ταχύτητα διάδοσης του κύματος (που εξαρτάται από το μέσο διάδοσης, κενό, αέρας, νερό κλπ) και "λ"το μήκος κύματος.

Ενέργεια κύματος

Κάθε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μεταφέρει ενέργεια.

Η ενέργεια που μεταφέρει υπολογίζεται με την εξίσωση Ε=h*c/λ, όπου "h" είναι η σταθερά του Plank, "c" είναι η ταχύτητα του φωτός στο κενό και "λ" είναι το μήκος κύματος.

Τα είδη της ακτινοβολίας: Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα

Παίρνοντας τώρα όλες τις πιθανές ακτινοβολίες, από την ελάχιστη συχνότητα (και το μεγαλύτερο μήκος κύματος) μέχρι τη μέγιστη συχνότητα (και το μικρότερο μήκος κύματος) έχουμε αυτή την κλίμακα

Σε γενικές γραμμές, οι ακτινοβολίες που βρίσκονται από το φάσμα του ορατού φωτός και κάτω είναι ακίνδυνες, ενώ οι ακτινοβολίες πάνω από το ορατό φως είναι επικίνδυνες.

Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι το φαινόμενο του ιονισμού.

Ιονίζουσες και μη ιονίζουσες ακτινοβολίες

Από τα χαρακτηριστικά της ακτινοβολίας προκύπτει πως όσο μικρότερο μήκος κύματος έχει μια ακτινοβολία (και άρα όσο μεγαλύτερη συχνότητα), τόσο μεγαλύτερη ενέργεια μεταφέρει.

Τώρα, αν η ακτινοβολία που θα πέσει πάνω σε ένα οποιοδήποτε άτομο έχει αρκετά υψηλή ενέργεια, τότε θα αφαιρέσει ένα ή περισσότερα ηλεκτρόνια από το άτομο αυτό, μετατρέποντάς το σε θετικά φορτισμένο ιόν.

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ιονισμός

Το πρόβλημα με τον ιονισμό είναι πως αν το άτομο ήταν μέρος ενός μορίου, με τη μετατροπή του σε ιόν και την αλλαγή του ηλεκτρικού του φορτίου παύει πλέον να συμμετέχει στους χημικούς δεσμούς του μορίου, με αποτέλεσμα να σπάσουν οι δεσμοί.

Αν σε ένα οποιοδήποτε κύτταρο ζωντανού οργανισμού εκτεθούν αρκετά μόρια σε ακτινοβολία υψηλής ενέργειας και κάποιο χρονικό διάστημα, η λύση των χημικών δεσμών και η καταστροφή των μορίων θα προξενήσει δυσλειτουργία στο κύτταρο.

Μπορεί να επηρεάσει ακόμα και το ίδιο το DNA του κυττάρου, οδηγώντας σε μετάλλαξη, που τελικά να καταλήξει στη δημιουργία καρκινικών κυττάρων.

Οι μόνες ακτινοβολίες που έχουν αρκετή ενέργεια για να προξενήσουν ιονισμό είναι οι ακτινοβολίες μετά το ορατό φως: οι υπεριώδεις, ακτινοβολίες, οι ακτίνες Χ, και οι ακτίνες γάμμα.

Για να το πούμε και αλλιώς, αν η ακτινοβολία με μήκος κύματος 510 nm είχε αρκετή ενέργεια για να προξενήσει ιονισμό, τότε το πράσινο χρώμα θα προκαλούσε καρκίνο.

Σύμφωνα με το ίδιο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ,  "παρότι πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τις ενδεχόμενες παρενέργειες στην υγεία από ραντάρ, φούρνους μικροκυμάτων και άλλες πηγές, δεν υπάρχουν καθόλου συνεπείς αποδείξεις πως η μη-ιονίζουσα ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου".

Μπορεί να είναι το WiFi επικίνδυνο με βάση την ακτινοβολία του?

Η συχνότητα του WiFi βρίσκεται μεταξύ των 2.4 και 5GHz. Στο παραπάνω σχεδιάγραμμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, βρίσκεται ανάμεσα στα κινητά και το τηλεκοντρόλ.

Σίγουρα, λοιπόν, απέχει πολύ από τις ακτινοβολίες που μπορούν να προξενήσουν ιονισμό.

Με δεδομένο πως η ακτινοβολία του ηλίου περιέχει και υπεριώδεις ακτινοβολίες, είναι κυριολεκτικά πιο επικίνδυνο, από άποψη ακτινοβολίας, το να περπατάμε στο δρόμο μια ηλιόλουστη μέρα από το να είμαστε εκτεθειμένοι στην ακτινοβολία του WiFi.

Όμως, για ένα λεπτό. Το WiFi εκπέμπει στις ίδιες συχνότητες με το φούρνο μικροκυμάτων, σωστά? Και όλοι γνωρίζουμε τι κάνουν τα μικροκύματα.

Η διαφορά είναι στην ισχύ. Ένας μέσος φούρνος μικροκυμάτων έχει ισχύ 1000watt. Ένα μέσο router εκπέμπει με ισχύ 0,1 watt.

Είναι η διαφορά που έχει το laser pointer με τις μπαταρίες του ρολογιού...

...με ένα βιομηχανικής ισχύος laser...

Laser είναι και τα δύο, αλλά μπορούμε να φωτίζουμε ένα κομμάτι μέταλλο με ένα laser pointer για 1.000.000 χρόνια, και δεν πρόκειται να πάθει ποτέ τίποτα. Απλά, δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια για να το επηρεάσει.

Παίζει ρόλο το πόσα πολλά router και δίκτυα υπάρχουν γύρω μας?

Ορισμένοι άνθρωποι αποδέχονται μεν πως ένα router δεν έχει την ισχύ για να προξενήσει οποιουδήποτε είδους ζημιά, αλλά ανησυχούν πως σε μια πολυκατοικία είναι δυνατόν να είμαστε εκτεθειμένοι σε 30-40 δίκτυα που να βλέπουμε, και ακόμα και σε κρυφά δίκτυα.

Είναι λοιπόν πιθανό να είναι το WiFi επικίνδυνο λόγω της πληθώρας των δικτύων?

Η απάντηση σε αυτό είναι η ίδια απάντηση στην ερώτηση αν μπορεί το φως του ήλιου να βάλει φωτιά σε ένα κομμάτι χαρτί. Ναι, μπορεί, αλλά αν και μόνο αν η ακτινοβολία έχει εστιαστεί μέσω κάποιου είδους φακού.

Μπορούμε να αφήσουμε ένα κομμάτι χαρτί στην πιο καυτή λιακάδα για ώρες. Αν δεν εστιάσουμε με κάποιο τρόπο την ακτινοβολία, δεν πρόκειται ποτέ να πάρει φωτιά από μόνο του.

Ακόμα λοιπόν κι αν είχαμε γύρω μας 10.000 router του 0,1W, θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να εστιάσουμε την ακτινοβολία από όλα τους για να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα με ένα φούρνο μικροκυμάτων. Με 30, 40, ή ακόμα και 100 router, όσο και να εστιάζαμε την ακτινοβολία τους, δεν θα καταφέρναμε απολύτως τίποτα.

Και θυμίζουμε πως ο φούρνος μικροκυμάτων μπορεί μόνο να ζεστάνει την ύλη, του είναι αδύνατον να προξενήσει ιονισμό.

Τι έρευνες έχουν γίνει σχετικά με το αν είναι το WiFi επικίνδυνο?

Στη σελίδα του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, την οποία αναφέραμε και νωρίτερα, μπορούμε να δούμε αναλυτικά τις έρευνες και τα πειράματα σχετικά με την επικινδυνότητα της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων, που βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με το WiFi.

Στην παραπάνω ιστοσελίδα θα βρείτε στις πηγές 30 μελέτες από ολόκληρο τον κόσμο, με ημερομηνίες δημοσίευσης από το 2001 μέχρι και το 2015.

Μία από τις πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις, είναι η "Potential health effects of exposure to electromagnetic fields (EMF)" (Πιθανές επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία), η οποία δημιουργήθηκε από την Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks (SCENIHR, Επιστημονική Επιτροπή Ανερχόμενων και Πρόσφατα Αναγνωρισμένων Κινδύνων για την Υγεία) και δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2015.

Μάλιστα, το ένα από τα δύο μέλη της SCENIHR που συμμετείχαν είναι ο Καθηγητής Θεόδωρος Σαμαράς του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, ενώ συμμετείχαν άλλοι δέκα ειδικοί από Ευρωπαϊκές χώρες.

Στη σύνοψη της μελέτης αναφέρεται ξεκάθαρα πως δεν φαίνεται κανένας αυξημένος κίνδυνος για κακοήθεις ασθένειες από την έκθεση στις ραδιοσυχνότητες.

Η πλήρης μελέτη έχει μήκος 288 σελίδες, και έχει ενδιαφέρον να τη διαβάσετε, αν το επιτρέπουν τα Αγγλικά σας.

Γιατί κάποια άτομα έχουν ευαισθησία στις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες?

Υπάρχουν άτομα που ισχυρίζονται πως όταν εκτίθενται σε ακτινοβολίες των κινητών τηλεφώνων, του WiFi, ή ακόμα και της τηλεόρασης, έχουν πονοκεφάλους και άλλα σωματικά συμπτώματα.

Με πειράματα που έχουν γίνει, έχει αποδειχθεί πως αυτά τα συμπτώματα είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα αυθυποβολής, από άτομα που ανησυχούν για το αν το WiFi είναι επικίνδυνο.

Ένα από αυτά τα πειράματα δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychosomatic Research. Ένα δείγμα 147 εθελοντών χωρίστηκε σε μια ομάδα 76 ατόμων, που παρακολούθησαν ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ που έλεγε πως το WiFi είναι επικίνδυνο, και 71 άτομα που ήταν η ομάδα ελέγχου, και δεν παρακολούθησαν τίποτα.

Στη συνέχεια, είπαν ψέματα στους 147 εθελοντές πως θα τους εξέθεταν σε ακτινοβολία WiFi. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε WiFi (Sham Exposure=δήθεν έκθεση, όπως αναφέρεται στο πείραμα).

82 από τους 147 συμμετέχοντες (το 54%) ανέφεραν συμπτώματα τα οποία απέδιδαν στην δήθεν ακτινοβολία του WiFi.

Το ρεπορτάζ είχε σαν αποτέλεσμα αυξημένη αναφορά για συμπτώματα σε άτομα που ήδη ανησυχούσαν για το αν είναι το WiFi επικίνδυνο, σε άτομα που είχαν ήδη υψηλό άγχος, και σε άτομα που πίστευαν πως έχουν ευαισθησία στις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες.

Το συμπέρασμα της μελέτης είναι πως οι αναφορές των Mediaγια δήθεν βλαβερές ουσίες μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα συμπτωμάτων ακόμα και μετά από δήθεν έκθεση και απαιτείται μεγαλύτερη συνεργασία ανάμεσα σε δημοσιογράφους και επιστήμονες.

Αυτή είναι λοιπόν η αλήθεια που πολλοί αγνοούν

Η φυσική εξηγεί ακριβώς πως λειτουργεί η ακτινοβολία και υπό ποιες συνθήκες είναι επικίνδυνη.

Όσοι χαρακτηρίζουν το WiFi επικίνδυνο πιθανώς δεν γνωρίζουν τις συχνότητες στις οποίες εκπέμπει, και ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις ιονίζουσες και τις μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες.

Όσοι ισχυρίζονται πως το WiFi τους φέρνει πονοκεφάλους και άλλα σωματικά συμπτώματα, το πιθανότερο είναι πως τα συμπτώματα αυτά προέρχονται από το άγχος τους για το αν είναι το WiFi επικίνδυνο, ένα άγχος που λανθασμένα ενισχύουν τα Media.

Δυστυχώς, η κινδυνολογία πουλάει, και υπάρχουν αμέτρητες ιστοσελίδες που προσπαθούν να μας πείσουν για κινδύνους που δεν υπάρχουν, από τη δήθεν σχέση εμβολίων και αυτισμού μέχρι το για το πως είναι το WiFi επικίνδυνο.

Συγγραφέας: Άγγελος Κυρίτσης