Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ

 

«Λοιπόν καί ημείς, περικυκλωμένοι όντες υπό τοσούτου νέφους μαρτύρων, άς απορρίψωμεν πάν βάρος καί τήν ευκόλως εμπεριπλέκουσαν ημάς αμαρτίαν, καί άς τρέχωμεν μεθ' υπομονής τόν προκείμενον εις ημάς αγώνα» Εβρ.ιβ:1

Εφόσον όλα τα δόγματα πρέπει να βασίζονται μόνο στις Γραφές και όχι στις ανθρώπινες παραδώσεις, σε θρησκείες ή φιλοσοφίες (Γαλ.α:8-9  Κολ.β:8  Β’ Τιμ.γ:16-17), κι εμείς στηρίξαμε όλα τα συμπεράσματα αυτής της μελέτης στην Αγία Γραφή.

Ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι που ποτέ δεν έχουν ακούσει αυτές τις αλήθειες και μερικοί τις παίρνουν σαν μοντέρνα επινοήματα. Αν και η ιστορία δεν μπορεί να μεταβάλλει ή να αντικαταστήσει τη βιβλική αλήθεια, η μελέτη αυτών των αληθειών μέσα από την εκκλησιαστική ιστορία, είναι πολύ διαφωτιστική.

Προβλήματα στη μελέτη της εκκλησιαστικής ιστορίας.

Υπάρχουν κάποιες δυσκολίες που ο μαθητής της εκκλησιαστικής ιστορίας, ιδιαίτερα της αρχαίας ιστορίας, πρέπει να λάβει υπόψη του:

(1) Τη δογματική προκατάληψη των εκκλησιαστικών ιστορικών. Οι σημερινοί ιστορικοί συχνά ερμηνεύουν δηλώσεις των αρχαίων συγγραφέων από τη σκοπιά των δικών τους απόψεων, ανακαλύπτοντας έτσι διδασκαλίες εκεί που δεν υπάρχουν. Απ’ την άλλη μεριά, οι δογματικές θέσεις των ιστορικών μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα κατανόησης αληθειών που πραγματικά υπάρχουν.

(2) Τη δογματική προκατάληψη των αρχαίων εκκλησιαστικών συγγραφέων. Ενσυνείδητα ή ασυνείδητα, μερικές φορές οι αρχαίοι συγγραφείς διαστρέβλωναν ή παραποιούσαν τις απόψεις των δογματικών τους αντιπάλων. Σαν αποτέλεσμα, σήμερα δεν έχουμε πάντοτε επαρκείς αναφορές σε συγκεκριμένες αρχαίες απόψεις, ιδιαίτερα των μειονοτήτων. Για παράδειγμα, τι άποψη μπορούν να έχουν οι μελλοντικές γενιές για τη θεότητα (ότι ο Θεός είναι εις), όταν η μοναδική πηγή πληροφόρησής τους είναι άρθρα γραμμένα από τριαδικούς; Κατά τον ίδιο τρόπο, σκεπτικιστές (δύσπιστοι) παρατηρητές έχουν περιγράψει συχνά με τέτοιο τρόπο χριστιανούς την ώρα της λατρείας, που τους έχουν κάνει να φαίνονται γελοίοι,  παράλογοι, αμαθείς ή και διανοητικά καθυστερημένοι. Για παράδειγμα, τι μπορεί να σκεφτεί κανείς για τους χριστιανούς, όταν διαβάζει μόνο τις κυνικές και σαρκαστικές απόψεις των αντιπάλων;

(3) Την πιθανότητα παρεμβολών (πρόσθεση στα αρχαία χειρόγραφα). Πολλές από τις πληροφορίες που έχουμε σήμερα σχετικά με την εκκλησιαστική ιστορία, προέρχονται από χειρόγραφα που αντιγράφηκαν εκατοντάδες χρόνια μετά τη συγγραφή του πρωτοτύπου. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αντιγραφείς άλλαξαν ή πρόσθεσαν συγκεκριμένα λόγια προκειμένου να υποστηρίξουν κάποια δόγματα. Για παράδειγμα, ένας αριθμός επιστολών των μεταποστολικών πατέρων υπάρχει σε σύντομες και εκτενείς εκδόσεις. Προφανώς, η πιο εκτενής έκδοση είναι η αλλοιωμένη αντικατοπτρίζοντας τις αλλαγές που έγιναν από γενιές εκδοτών και συγγραφέων.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το αρχαίο χριστιανικό γραπτό Διδαχή που προφανώς γράφτηκε το 2^ο αιώνα, αλλά το μοναδικό ελληνικό χειρόγραφο που έχουμε είναι του 11^ου αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι λάθη και εσκεμμένες αλλαγές να έχουν επισωρευτεί για πάνω από 900 χρόνια, και το ντοκουμέντο αυτό να αντικατοπτρίζει τελικά τις απόψεις της Καθολικής εκκλησίας!

(4) Υφιστάμενα δόγματα μπορεί να μην αντανακλούν την άποψη του μέσου όρου των πιστών αυτής της χρονικής περιόδου. Σε περιόδους που οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν αμόρφωτοι και τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, τα θεολογικά γραπτά γραφόταν ή αντιγραφόταν μάλλον από την ελίτ των μορφωμένων. Έτσι, όπως και τώρα, οι θεολόγοι συχνά ήταν περισσότερο ανεκτικοί και φιλελεύθεροι στις διδασκαλίες τους απ΄ ότι η πλειονότητα των πιστών.

(5) Η ιστορία γράφεται από τους νικητές. Πολλοί που αντιστάθηκαν στα επίσημα αποδεκτά δόγματα, διώχτηκαν, χωρίς να έχουν έτσι την ευκαιρία να αφήσουν ικανοποιητικά γραπτά με το πιστεύω τους. Τα γραπτά τους συνήθως καταστρεφόταν και δεν αντιγραφόταν. Απόδειξη αυτού είναι ότι για να έχει διασωθεί σήμερα ένα υποδεέστερο δόγμα, στις μέρες του θα πρέπει να ήταν πολύ δυνατό. Οι αναφορές που έχουν διασωθεί, προφανώς αποκαλύπτουν μόνο ένα μικρό κομμάτι αυτών που κρατούσαν την πίστη.

(6) Ψευδοδιδασκαλίες υπήρχαν από τον καιρό της πρώτης εκκλησίας. Υπάρχουν πολλά περιστατικά στα γραπτά του Παύλου, του Πέτρου, του Ιωάννη και του Ιούδα που μας πείθουν ότι λανθασμένες διδασκαλίες αφθονούσαν ακόμα και στις μέρες τους, και απειλούσαν να κατακλύσουν την εκκλησία. Γι’ αυτό το λόγο, η αρχαιότητα ενός συγγραφέα δεν είναι εγγύηση για την καθαρότητα των γραπτών του.