Μετάνοια και βάπτισμα στο νερό.

Οι ηγέτες της εκκλησίας την πρώτη μεταποστολική περίοδο (90-140 μ.Χ.) δίδασκαν ότι το βάπτισμα είναι μόνο για τους πιστούς κι ότι η μετάνοια ήταν απαραίτητο στοιχείο για να έχει το βάπτισμα κάποια αξία.

Ωστόσο, όταν ο νηπιοβαπτισμός άρχισε να κερδίζει έδαφος, οι θεολόγοι άρχισαν να διδάσκουν ότι η πίστη και η μετάνοια μπορούν ν’ ακολουθήσουν το βάπτισμα. Έτσι, οδηγηθήκαμε στο μυστήριο της εξομολόγησης της Ρωμαιοκαθολικής και Ορθόδοξης εκκλησίας.

Βάπτισμα με κατάδυση.

Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί γενικά συμφωνούν ότι η πρώτη μεταποστολική εκκλησία βάπτιζε με κατάδυση. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι υπήρχαν και άλλοι τρόποι, αλλά συμφωνούν ότι η κατάδυση ήταν ο επικρατέστερος και προτιμώμενος τρόπος, ακόμα κι όταν άλλοι τύποι άρχισαν να αναπτύσσονται.

Ο Ερμάς (αρχές του 2^ου αιώνα) περιγράφει βάπτισμα με κατάδυση και ο Ειρηναίος (πέθανε το 202;) καταδίκασε το βάπτισμα με χύσιμο νερού πάνω στο βαπτιζόμενο. Ο Τερτυλλιανός (πέθανε 220;) δίδαξε βάπτισμα με κατάδυση και δεν ενέκρινε το νηπιοβάπτισμα. Ο Κυπριανός (πέθανε το 258;) είναι ο αρχαιότερος απολογητής του ραντισμού, αλλά ακόμα κι αυτός θεωρούσε την κατάδυση σαν τον κανονικό τρόπο. Περιέγραψε το βάπτισμα σαν βύθιση, αλλά συμβούλευε το ράντισμα σε περιπτώσεις αρρώστων.

Η Διδαχή διδάσκει βάπτισμα με κατάδυση, αλλά επιτρέπει και το χύσιμο νερού, αν δεν υπάρχει αρκετό νερό. Οι Αποφάσεις των Αγίων Αποστόλων (2^ος & 3^ος αιώνας) που περιέχουν ένα παράλληλο κομμάτι μ’ αυτό της Διδαχής, διδάσκουν κατάδυση χωρίς να αναφέρουν έκχυση.

Η Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία, κατά κάποιο τρόπο χρησιμοποιεί την κατάδυση στα βρέφη, παρά το γεγονός ότι το ταίρι της στη Δύση, η Καθολική εκκλησία χρησιμοποιεί το ράντισμα. Πολλοί Προτεστάντες συνεχίζουν την Καθολική παράδοση, αν και οι περισσότεροι παλιοί Προτεστάντες αναγνώριζαν ότι η κατάδυση είναι ο Βιβλικός τρόπος. Ο Μαρτίνος Λούθηρος είχε εκφράσει την προτίμησή του στην κατάδυση βασιζόμενος στην ελληνική λέξη «βάπτω». Ο Ιωάννης Καλβίνος αναγνώριζε την κατάδυση σαν τον τρόπο που βάπτιζε η πρώτη εκκλησία και ο Ιωάννης Γουέσλεη ερμήνευε το Ρωμ.ς:3-5 έτσι ώστε να εννοεί κατάδυση.

Το βάπτισμα στο νερό είναι μέρος της σωτηρίας.

Οι πρώτοι μεταποστολικοί Χριστιανοί θεωρούσαν το βάπτισμα σαν μέρος της σωτηρίας.

Αναφερόμενη στο βάπτισμα κατά τον 1^ο και 2^ο αιώνα, η Εγκυκλοπαίδεια Θρησκείας και Ηθικών Αρχών γράφει: Οι κυριαρχούσες έννοιες ήταν της συγχώρεσης των αμαρτιών, της αναγέννησης, και του δώρου του Αγίου Πνεύματος….. Η αλλαγή που προκλήθηκε από το βάπτισμα αποδιδόταν «στο όνομα» και στο νερό, πράγματα που θεωρούντο πραγματικά δραστικά κι όχι απλά συμβολικά.

Οι μεταποστολικοί πατέρες (90-140 μ.Χ.) δίδασκαν ότι το βάπτισμα παρέχει άφεση αμαρτιών. Για παράδειγμα, αυτή ήταν η διδασκαλία στην Επιστολή του Βαρνάβα και στον Ποιμένα του Ερμά. Για τους Έλληνες απολογητές (130-180 μ.Χ.), το βάπτισμα ήταν ένα «πλύσιμο συγχώρεσης και αναγέννησης». Έλεγαν ότι «φέρνει άφεση και νέα ζωή, άρα είναι απαραίτητο για τη σωτηρία».

Άλλοι θεολόγοι της εποχής που δίδαξαν ότι ο Θεός συγχωρεί αμαρτίες κατά βάπτισμα στο νερό ήταν ο Ιουστίνος Μάρτυρας, ο Ειρηναίος, ο Ωριγένης, ο Τερτυλλιανός και ο Αυγουστίνος. Ο Ειρηναίος, ο Τερτυλλιανός, ο Ιππόλυτος και ο Κυπριανός ιδιαίτερα περιέγραψαν το βάπτισμα στο νερό σαν τη γέννηση εξ ύδατος που αναφέρει στο Ιωάν.γ:5. Ο Ιππόλυτος και ο Κυπριανός ταύτισαν το βάπτισμα στο νερό με το λουτρό παλιγγενεσίας που αναφέρει στον Τίτ.γ:5. Οι Διδαχές των Αγίων Αποστόλων παραφράζουν το Ιωάν.γ:5 έτσι: Εκτός αν κάποιος βαπτιστεί στο νερό και το Πνεύμα, δεν υπάρχει άλλη περίπτωση να μπει στη βασιλεία των ουρανών.

Ο Τερτυλλιανός δίδαξε ότι κατά το βάπτισμα στο νερό, καθαρίζονται οι αμαρτίες του πιστού, γεννιέται από το νερό, και ετοιμάζεται για το Άγιο Πνεύμα. Πίστευε ότι το βάπτισμα του Ιωάννη αποσκοπούσε στη μελλοντική συγχώρεση των αμαρτιών κι ότι οι μαθητές του Χριστού συνέχισαν το βάπτισμα του Ιωάννη κατά τη διάρκεια της επίγειας διακονίας του Κυρίου. Περιγράφει το βάπτισμα σαν σφραγίδα της πίστης που είναι απαραίτητη για τη σωτηρία, λέγοντας ότι το Ιωάν.γ:5 συνδέει την πίστη με την αναγκαιότητα του βαπτίσματος.

Αυτοί οι άνθρωποι και τα γραπτά τους αντιπροσωπεύουν πολλές διαφορετικές θεολογικές φατρίες, κι εμείς δεν υποστηρίζουμε όλες τις δογματικές τους θέσεις. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον να δούμε ότι όλοι συμφωνούσαν στην αναγκαιότητα του βαπτίσματος. Όλες οι διαμάχες του τρίτου αιώνα πάνω στο θέμα των αιρετικών τρόπων βάπτισης, φανερώνουν ότι όλος ο χριστιανικός κόσμος της εποχής συμφωνούσε ότι υπάρχει μόνο ένα βάπτισμα, κι ότι αυτό το βάπτισμα είναι βασικό για τη σωτηρία.

Η Καθολική και η Ορθόδοξη εκκλησία διδάσκει την αναγκαιότητα του βαπτίσματος, αλλά το έχουν μετατρέψει από μια πράξη πίστης σε τελετουργικό μυστήριο, διδάσκοντας την αναγκαιότητα και την εγκυρότητα του νηπιοβαπτισμού, παρ’ όλο που λείπει η πίστη και η μετάνοια. Θεωρούν λανθασμένα σαν δεδομένο, ότι η αναγέννηση έρχεται από τη δύναμη αυτής καθ’ αυτής της τελετής αντί από την δια πίστεως χάρη.

Μεταξύ των Προτεσταντών, ο Μαρτίνος Λούθηρος υποστήριζε ότι το βάπτισμα είναι απαραίτητο μέρος της σωτηρίας. Το άρθρο ΙΧ της Ομολογίας του Άουγκσμπουργκ (αρχικό Λουθηρανό σύμβολο πίστης) ανέφερε ότι το βάπτισμα είναι αναγκαίο για τη σωτηρία.

Η Λουθηρανή Κατήχηση λέει: Το βάπτισμα δεν είναι κάτι ασήμαντο, αφού συστήθηκε απ’ τον ίδιο το Θεό…………. Διατάσσεται τόσο σοβαρά και επίσημα που δεν μπορούμε να σωθούμε αν δεν βαπτιστούμε.

Σύμφωνα με την έμφαση που ο Λούθηρος έδινε στη δικαίωση δια πίστεως, δίδασκε ότι το βάπτισμα έχει αξία μόνο όταν γίνεται δια πίστεως κι ότι ο Θεός συγχωρεί τις αμαρτίες κατά τη διάρκεια του βαπτίσματος στο νερό. Ο Λούθηρος ακόμα δίδαξε την αξία του νηπιοβαπτισμού, βασισμένος στη θεωρία που έλεγε ότι ο Θεός δίνει πίστη στα νήπια. Κατά τη γνώμη μας, ο Λούθηρος ήταν λάθος όσον αφορά στην πίστη των νηπίων και το νηπιοβαπτισμό, αλλά ήταν σωστός στην ταυτόχρονη επικύρωση της δικαίωσης δια πίστεως και την αναγκαιότητα του βαπτίσματος στο νερό.

Οι περισσότεροι Προτεστάντες μετά το Λούθηρο, άρχισαν να διδάσκουν ότι το βάπτισμα είναι μόνο συμβολικό, αλλά αυτό ήταν συγκριτικά ένα νέο δόγμα στην εκκλησιαστική ιστορία και δεν το αποδέχτηκαν όλοι οι Προτεστάντες.