Οι οφθαλμίατροι προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να εξηγήσουν την επιδημία μυωπίας που μαίνεται σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ το ποσοστό των νέων ενηλίκων που πάσχουν από μυωπία διπλασιάστηκε σε 50 χρόνια και φτάνει πλέον το 50%.
Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική στην Ανατολική Ασία: πριν από 60 χρόνια, μόλις το 10-20% του πληθυσμού της Κίνας είχε μυωπία. Σήμερα, το 90% των εφήβων και των νέων ενηλίκων χρειάζονται γυαλιά για μακριά. Και στην πόλη της Σεούλ, το ποσοστό των 19χρονων ανδρών που παρουσιάζουν μυωπία φτάνει το εντυπωσιακό 96,5%.
Η κληρονομικότητα πιθανότατα παίζει κάποιο ρόλο, σίγουρα όμως υπάρχουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ενδεχομένως το διάβασμα από μικρή απόσταση. Η ιδέα πρωτοδιατυπώθηκε πριν από τέσσερις και πλέον αιώνες, όταν ο Γερμανός αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ απέδωσε στην πολλή μελέτη την αδύναμη μακρινή του όραση. Και η άποψη αυτή παραμένει διαδεδομένη μέχρι σήμερα.
Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο JAMA, την επιθεώρηση του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, βρίσκεται σε συμφωνία με προηγούμενες μελέτες που συνέδεαν τη μυωπία με τους εσωτερικούς χώρους.
Έξι σχολεία στα οποία προστέθηκε μια επιπλέον ώρα εξωτερικών δραστηριοτήτων συγκρίθηκαν με άλλα τόσα που συνέχισαν τα μαθήματα κανονικά -αυτή ήταν η ομάδα ελέγχου. Στα σχολεία της πρώτης ομάδας, οι γονείς παροτρύνθηκαν να περνούν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους έξω. Τα σχεδόν 2.000 παιδιά που συμμετείχαν ήταν πρωτάκια μέσης ηλικίας 6,6 ετών.
Στα τρία χρόνια που διήρκεσε η μελέτη εμφανίστηκαν νέα περιστατικά μυωπίας στο 39,5% των παιδιών της ομάδας ελέγχου. Στην ομάδα παρέμβασης, το ποσοστό είχε πέσει στο 30,4%. Επιπλέον, στην ομάδα αυτή ο ρυθμός επιδείνωσης του προβλήματος στους μαθητές που είχαν μυωπία από πριν παρουσίασε μείωση.
Η σχετική μείωση στον κίνδυνο εμφάνισης μυωπίας για διάστημα τριών υπολογίστηκε στο 23%. Το ποσοστό «ήταν μικρότερο από το αναμενόμενο» παραδέχονται οι ερευνητές.
Σε συνοδευτικό εντιτόριαλ που δημοσιεύεται στο ίδιο τεύχος του JAMA, ο Δρ Μάικλ Ρέπκα του Πανεπιστημίου «Τζονς Χόπκινς» στο Μέριλαντ συμφωνεί ότι οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους ίσως είναι καλή ιδέα, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι διατίθενται δωρεάν και δεν αποκλείεται να προσφέρουν κι άλλα οφέλη υγείας.
Οι γονείς, πάντως, «πρέπει να καταλάβουν ότι το μέγεθος της [προστατευτικής] επίδρασης είναι πιθανώς μικρό και η διάρκειά της είναι αβέβαιη».
Η θεωρία ότι η μυωπία σχετίζεται με την πολύωρη παραμονή σε εσωτερικούς χώρους γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτή, ωστόσο ο μηχανισμός του φαινομένου είναι λιγότερο σαφής.
Μια υπόθεση για την οποία υπάρχουν κάποιες ενδείξεις είναι ότι η μυωπία προκαλείται από την έλλειψη ηλιακής ακτινοβολίας. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Τύμπιγκεν στη Γερμανία, η οποία πραγματοποιήθηκε σε κοτόπουλα το 2009, έδειχνε ότι το φως υψηλή έντασης μειώνει δραστικά τον κίνδυνο. Το ίδιο βρέθηκε αργότερα να ισχύει στους πιθήκους ρέζους.
Βαγγέλης Πρατικάκης
