Ένα πεταμένο πλαστικό καπάκι, μια διαφανής σακούλα -λίγοι προσέχουν τα φονικά όπλα μιας ακούσιας γενοκτονίας στους ωκεανούς. Το 80% των θαλάσσιων πτηνών έχει πλαστικά αντικείμενα στο στομάχι, και μέχρι τα μέσα του αιώνα το ποσοστό εκτιμάται ότι θα φτάσει το 99% για ορισμένα είδη.
Η δραματική προειδοποίηση έρχεται από μελέτη που επανεξετάζει τη διαθέσιμη βιβλιογραφία για να εκτιμήσει το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος και την πιθανή εξέλιξή του. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στην επιθεώρηση PNAS.
Πλαστικά πώματα, σακούλες και κομμάτια από αλιευτικά εργαλεία είναι οι συνήθεις ύποπτοι. Μέσα στα θαλασσοπούλια ανακαλύπτονται όμως και αναπάντεχα αντικείμενα, όπως συνθετικές ίνες από ρούχα οι οποίες δραπέτευσαν από το πλυντήριο και κατέληξαν στη θάλασσα μέσω του υπονόμου.
Οι παγίδες πλέουν και απομακρύνονται από τις ακτές ακολουθώντας τα θαλάσσια ρεύματα σε όλη την υδρόγειο. «Οι επιπτώσεις είναι μεγαλύτερες στο νότιο όριο του Ινδικού, του Ειρηνικού και του Ατλαντικού Ωκεανού, μια περιοχή που θεωρείται σχετικά αμόλυντη» γράφουν οι συντάκτες της βρετανο-αυστραλιανής μελέτης, με επικεφαλής τον Κρις Ουίλκοξ του Κοινοπολιτειακού Οργανισμού Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας (CSIRO).
Πλαστικά πώματα, σακούλες και κομμάτια από αλιευτικά εργαλεία είναι οι συνήθεις ύποπτοι. Μέσα στα θαλασσοπούλια ανακαλύπτονται όμως και αναπάντεχα αντικείμενα, όπως συνθετικές ίνες από ρούχα οι οποίες δραπέτευσαν από το πλυντήριο και κατέληξαν στη θάλασσα μέσω του υπονόμου.
Οι παγίδες πλέουν και απομακρύνονται από τις ακτές ακολουθώντας τα θαλάσσια ρεύματα σε όλη την υδρόγειο. «Οι επιπτώσεις είναι μεγαλύτερες στο νότιο όριο του Ινδικού, του Ειρηνικού και του Ατλαντικού Ωκεανού, μια περιοχή που θεωρείται σχετικά αμόλυντη» γράφουν οι συντάκτες της βρετανο-αυστραλιανής μελέτης, με επικεφαλής τον Κρις Ουίλκοξ του Κοινοπολιτειακού Οργανισμού Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας (CSIRO).
Η συνθετική πληγή των ωκεανών επιδεινώνεται καθώς η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού σχεδόν διπλασιάζεται κάθε δεκαετία. και πλησίασε το 2013 τους 300.000 τόνους. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη στο περιοδικό Science, τα πλαστικά που καταλήγουν στη θάλασσα φτάνουν τους 8 εκατομμύρια τόνους, ποσότητα αρκετά μεγάλη για να θάψει όλες τις ακτές του πλανήτη μέχρι το γόνατο.
Σε ορισμένες περιοχές, επισημαίνει η νέα μελέτη, η πυκνότητα των πλαστικών απορριμμάτων στη θάλασσα φτάνει τα 580.000 αντικείμενα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Η ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας στη νέα μελέτη δείχνει ότι, μεταξύ 135 διαφορετικών ειδών θαλάσσιων πτηνών, τα 80 καταπίνουν πλαστικά αντικείμενα, είτε γιατί τα θεωρούν τροφή είτε κατά λάθος.
Το 1960, μόλις το 5% των πτηνών που τύχαινε να εξεταστούν από επιστήμονες είχε πλαστικά αντικείμενα παγιδευμένα στο στομάχι, ποσοστό που εκτινάχθηκε στο 80% μέχρι το 2010.
Βασιζόμενοι σε εκτιμήσεις για το τι τρώνε τα πτηνά, τη μέση συγκέντρωση των πλαστικών απορριμμάτων στις περιοχές όπου τρέφονται τα πτηνά, αλλά και τις εκτιμήσεις για αύξηση της παραγωγής πλαστικών, οι ερευνητές υπολογίζουν ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα το 99% των θαλάσσιων πτηνών, μεταξύ των ειδών που είναι γνωστό ότι κινδυνεύουν από κατάποση σκουπιδιών, θα έχει πλαστικά στο στομάχι.
Τα αντικείμενα αυτά συχνά δεν είναι αρκετά ελαστικά για να περάσουν από το έντερο. Είτε φράζουν τον πεπτικό σωλήνα είτε παραμένουν εγκλωβισμένα στο στομάχι, εμποδίζοντας το πουλί να τραφεί.
Τα πλαστικά, επίσης, απελευθερώνουν χημικά στο νερό και επιπλέον μπορούν να συγκρατούν πάνω τους ορισμένους ρύπους, απειλώντας τα πτηνά με τοξικές επιδράσεις.
Τα πουλιά, εξάλλου, δεν είναι τα μόνα θύματα: θαλάσσιες χελώνες, ακόμα και φάλαινες, καταπίνουν πλαστικές σακούλες νομίζοντας ότι πρόκειται από μέδουσες, ενώ τα μικροσκοπικά σωματίδια που προκύπτουν από τη σταδιακή αποσύνθεση των πλαστικών περνούν σε όλη την τροφική αλυσίδα μέσω του πλαγκτού.
Βαγγέλης Πρατικάκης
