Είμαστε στο κατώφλι του τέλους. Νιώθουμε την παρουσία του να μας
αγγίζει. Τα πρόσωπα των ανθρώπων είναι ανήσυχα, ταραγμένα. Τα πρόσωπα των
ειδικών, των διαβασμένων είναι φοβισμένα. Όσο πιο ειδικός, τόσο πιο μεγάλη
αγωνία αισθάνεται. Χωρίς εκπλήξεις. Χωρίς ελπίδες. Είναι το χτες, το σήμερα, το
αύριο. Ποιος είπε πως το αύριο θάναι καλύτερο; Με ποια δύναμη, με τι φόντα;
Πότε κατέγραψε κάτι τέτοιο η ιστορία; Ποτέ!
Το μέλλον συγκέντρωνε πάντα τα γιομάτα λαχτάρα κι ελπίδα
μάτια των ανθρώπων γύρω του. Των ανθρώπων που πρώτα έχουν απογοητευτεί απ’ το
χτες, έχουν χάσει το σήμερα. Αφύσικες επενδύσεις ελπίδων για ικανοποίηση στο
μέλλον.
Το αεικίνητο μέλλον. Το χωρίς υπόσταση, που χάνεται στο
βάθος χωρίς να γυρίσει ποτέ να μας δώσει σημασία. Υπάρχουν δυο τρόποι για ν’
ασχοληθεί κανείς με το μέλλον. Ο πρώτος είναι να το φανταστεί, ο δεύτερος να το
κατασκευάσει. Και με τους δυο αυτούς δρόμους ασχολήθηκε ο άνθρωπος. Όχι
ξεχωριστά. Στοιχεία της φαντασίας του, συλλήψεις της ψυχής του προσπάθησε να
τις κάνει να περπατήσουν, να ζήσουν για να τις απολαύσει και ο ίδιος και οι
επόμενοί του. Κάποτε όλες οι ανακαλύψεις γίνονται στη σφαίρα της φαντασίας.
Έτσι σε εμβρυϊκή κατάσταση κάποιες θα απορριφθούν ενώ άλλες θα γιγαντώσουν.
Η μέθοδος της φαντασίας στη διερεύνηση του μέλλοντος άνθισε
και δοξάστηκε στη δεκαετία του ’60. Τολμηροί μελλοντολόγοι της εποχής
επιστρατεύτηκαν για να μιλήσουν για το πότε θα θεραπευτεί τελείως ο καρκίνος,
με ποιον τρόπο θα ξανάνιωναν οι ηλικιωμένοι και πότε θα αποικιζόταν το
διάστημα.
Όμως τα μάτια τα καρφωμένα στο μέλλον έχουν μια φοβερή
αδυναμία. Τους «γλιστράει μέσ’ απ’ τα χέρια» το παρόν το άμεσο. Η πετρελαϊκή
κρίση του 1973 και οι αντίστοιχες οικονομικές, εκ θεμελίων, ανακατατάξεις που
ακολούθησαν, δεν υπολογίστηκαν ποτέ από κανέναν. Όλες εκείνες οι ωραίες
προβλέψεις γέννησαν κυρίως σκεπτικισμό. Σίγουρα κλόνισαν την εμπιστοσύνη του
ανθρώπου στον άνθρωπο, στον εαυτό του.
Απ’ την άλλη πλευρά, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν μπορεί
να πει περισσότερα για το μέλλον απ’ όσα το φλυτζάνι του καφέ. Απογοήτευση και
ανεπάρκεια.
Το μέλλον έχει κορμό και φύλλα. Έχει και καρπούς. Όμως
σίγουρα έχει και ρίζα. Και αν δεν μπορούμε να πούμε τίποτα για τον κορμό και τα
φύλλα, σίγουρα γνωρίζουμε πολλά για τις ρίζες που είναι απλωμένες στο παρελθόν,
μέσα μας δηλαδή το κουβαλούμε. Βλέπουμε την πορεία, τις εξελίξεις, τις τάσεις
και την φορά των γεγονότων. Δεν χρειάζεται να επιστρατεύσουμε ειδικές
ικανότητες. Για τις μέρες μας ξέρουμε πως κι αν ακόμα κανείς δεν μπορεί να μας
πει ποιο θα είναι το μέλλον, όλος ο κόσμος ξέρει ότι δεν θα υπάρξουν και
χαμένοι και κερδισμένοι, αλλά μόνο χαμένοι.
Στην αυγή του αιώνα μας, όταν η Ευρώπη άλλαζε πρόσωπο μετά
από απότομη συσσώρευση γνώσης και πλούτου και προετοιμαζόταν να κατακτήσει τον
κόσμο, οι τραγικοί ήρωες του Σαίξπηρ ανήμποροι μέσα στα γεγονότα, ήδη απ’ τον
17ο αιώνα αναφωνούσαν « Η ζωή είναι σαν μια ιστορία που τη διηγείται ένας
ηλίθιος. Είναι γεμάτη ταραχή και θόρυβο χωρίς κανένα νόημα...».
