Γράφει ο Dr T. Berry Brazelton, M.D., Επίτιμος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Harvard :
"..Υπάρχει ένας φίλος του μικρού σας που δεν τον έχετε δει ποτέ, αλλά ακούτε για τα κατορθώματά του. Είναι π.χ. αυτός που βγάζει το πιτσιρίκι από τη δύσκολη θέση, όταν έχει κάνει κάποια σκανταλιά («Δεν το έκανα εγώ, ο Χρήστος φταίει»). Είναι ο φανταστικός του φίλος ή, μάλλον, φανταστικός για εσάς, γιατί για το πιτσιρίκι είναι απολύτως «πραγματικός».
Είχα ακούσει γι' αυτούς τους «φίλους» των παιδιών από γονείς μικρών ασθενών μου και πάντα θαύμαζα την εφευρετικότητα που έδειχναν τα πιτσιρίκια όταν «δημιουργούσαν» κάποιον για να τα βγάζει από τη δύσκολη θέση. Βέβαια, όσο έξυπνο και χαριτωμένο κι αν είναι το κόλπο του παιδιού σας, πάντα το καταλαβαίνετε. Αλλά, ακόμη και όταν λέτε «Φυσικά, δεν το έκανε αυτός. Κι εσύ κι εγώ ξέρουμε ποιος το έκανε!», το πιθανότερο είναι ότι το λέτε χαμογελώντας. Και αυτό το χαμόγελο το βλέπει το παιδί σας, και έτσι θα επαναλάβει την προσπάθεια ξανά και ξανά. Μετά από κάποιες φορές, ίσως χάσετε την υπομονή σας: «Δεν μπορείς να κατηγορείς συνεχώς κάποιον που δεν υπάρχει για τα δικά σου κατορθώματα». Κι όμως, ακόμη και μια τόσο σκληρή απάντηση σαν αυτή, δεν βάζει εύκολα τέλος στην ιστορία του φανταστικού φίλου, αφού οι φανταστικοί φίλοι είναι απολύτως πραγματικοί για τα τετράχρονα ή πεντάχρονα παιδάκια.
Μήπως απλώς... λέει ψέματα;
Πολλοί γονείς που ήρθαν να με συμβουλευτούν γι' αυτούς τους «φίλους», ανησυχούσαν ότι το παιδί τους αρχίζει να λέει ψέματα. Ναι, είναι αλήθεια ότι είναι πολύ λεπτή η γραμμή που χωρίζει τη φαντασίωση από το ψέμα. Και τα δύο εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό, καθώς το παιδί προσπαθεί να παρουσιάσει τα πράγματα σύμφωνα με το δικό του τρόπο. Αυτό που πρέπει να κάνετε εσείς είναι να προσπαθήσετε να δείξετε κατανόηση και να καταλάβετε γιατί το παιδί φέρεται έτσι. Το σίγουρο είναι ότι η επινόηση ιστοριών με φανταστικούς φίλους δίνει στα μικρά μια αίσθηση δύναμης τη δύναμη να αντισταθούν στο αίσθημα ενοχής όταν έχουν κάνει π.χ. μια ζημιά, να ονειρευτούν, ακόμη και να δημιουργήσουν ένα δικό τους κόσμο.
Θα ανησυχείτε πολύ λιγότερο γι' αυτές τις φαντασιώσεις του μικρού σας εάν καταλάβετε ότι, πρώτον, δεν είναι μόνιμες και, δεύτερον, δεν είναι δείγμα για μελλοντικές προβληματικές συμπεριφορές. Αντίθετα, είναι ένα στάδιο της ανάπτυξης στο οποίο τα τετράχρονα παιδάκια χρησιμοποιούν τη φαντασία για να δοκιμάσουν τα όρια της δύναμής τους.
Εννοείται ότι δεν έχουν αναγκαστικά όλα τα παιδάκια φανταστικούς φίλους. Στην πραγματικότητα, τα μικρότερα αδέλφια σπανίως έχουν, γιατί ασχολούνται κυρίως με την πραγματικότητα των μεγαλύτερων αδελφών τους. Αλλά, ακόμη κι αν έχουν φανταστικούς «φίλους», δεν το ομολογούν, γιατί φοβούνται ότι θα τα κοροϊδέψουν τα μεγαλύτερα, τα οποία, έχοντας ξεπεράσει αυτή τη «βλακεία», πειράζουν τα μικρότερα.
Πάντως, όλα τα παιδιά πειραματίζονται με φαντασιώσεις, εξασκώντας στη φαντασία τους όλα τα βήματα που θα χρειαστεί να κάνουν για να αποκτήσουν ανεξαρτησία.
With a little help from my friend...
Γιατί χρειάζονται, όμως, τα μικρά ένα φανταστικό φίλο; Σε τι τα βοηθάει;
Είναι ένας τρόπος με τον οποίο το παιδί πειραματίζεται με την πραγματικότητα και δοκιμάζει τα όνειρά του: «Μπορώ αλήθεια να είμαι πριγκίπισσα, ή μπορώ μόνο να το φαντάζομαι;». Μετά από αυτό, είναι καλύτερα προετοιμασμένο να δεχτεί τον πραγματικό κόσμο, γιατί, όσο δυσάρεστος κι αν του φαίνεται, ξέρει ότι μπορεί πάντα να ονειρεύεται με το δικό του τρόπο.
Οι «φίλοι» του παιδιού το βοηθούν επίσης να χειρίζεται τα άγχη του. Στην ηλικία των τεσσάρων ετών είναι πιθανό το μικρό να φοβάται τα σκυλιά, τους θορύβους ή τα φαντάσματα που είναι κρυμμένα στο ντουλάπι. Οι φανταστικοί φίλοι του φοβούνται μαζί του, ή είναι δυνατοί και γενναίοι και του δίνουν κουράγιο.
Ιδιαίτερα, τα δειλά και ευαίσθητα παιδιά χρησιμοποιούν τους φανταστικούς φίλους σαν μια μορφή προστασίας. Παράδειγμα, ο Γιαννάκης. Όταν ήταν πέντε ετών, καθόταν πάντα μόνος του μερικά λεπτά πριν αρχίσει να συμμετέχει στις δραστηριότητες του παιδικού σταθμού. Όταν τον ρώτησε η δασκάλα του γιατί το κάνει αυτό, της απάντησε: «Πρέπει να ρωτήσω. πρώτα τη γνώμη του Μπίτσι» Αφού βεβαιώθηκε ότι η δασκάλα τον έπαιρνε στα σοβαρά, πρόσθεσε: «Ο Μπίτσι ξέρει πάντα τι είναι καλό για μένα».
Μέχρι πότε θα είναι... φίλοι;
Παρότι η πιο συνηθισμένη περίοδος του φανταστικού φίλου είναι η ηλικία των 4-5 ετών, η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν εγκαταλείπουμε τις φαντασιώσεις μας. Έχω δει παιδιά σχολικής και προεφηβικής ηλικίας να εξακολουθούν να έχουν φανταστικούς φίλους, κρύβοντας συνήθως την ανάγκη τους για έναν πραγματικό συνομήλικο φίλο. Αυτό ισχύει ιδίως για τα μοναχικά παιδιά. Να ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Πρόσφατα, κάθισα δίπλα σε ένα αγοράκι οκτώ ετών, σε ένα παγκάκι της παιδικής χαράς. Μου είχε ήδη πει η δασκάλα του ότι ήταν πολύ μοναχικό και δεν συμμετείχε στα ομαδικά παιχνίδια. Φαινόταν να ονειροπολεί, και μετά από λίγο τού είπα: «Συγγνώμη, εάν ενοχλώ, αλλά σε είδα εδώ μόνο σου και κάθισα. Ελπίζω να μη σε πειράζει». Το πρόσωπό του ζωντάνεψε και είπε αμέσως: «Μα δεν είμαι μόνος μου. Απλώς κάθομαι εδώ». Του είπα ότι κι εγώ στην ηλικία του καθόμουν και κοίταζα τα άλλα παιδιά. «Δεν ήμουν και πολύ αθλητικός τύπος, και πολύ συχνά δεν με έπαιζαν». Έμεινε για λίγο σιωπηλός και μετά μού είπε: «Δεν τους χρειάζομαι. Έχω το φίλο μου, που μοιάζουμε πολύ». Για μια στιγμή νόμισα ότι εννοούσε κάποιο άλλο παιδάκι, αλλά συνειδητοποίησα ότι μιλούσε για ένα φανταστικό φίλο, που τον ανακούφιζε και ήταν πάντα δίπλα του. Ο μικρός είχε βρει έναν εξαιρετικό τρόπο για να αντιμετωπίζει τη μοναξιά του.
Ακόμη και έφηβοι χρησιμοποιούν καμιά φορά τη φαντασία για να τα βγάλουν πέρα σε δύσκολες καταστάσεις. Για παράδειγμα, ο Γιαννάκης, που στα πέντε του χρειαζόταν να του λέει ο Μπίτσι τι πρέπει να κάνει, στην εφηβεία του ξανανέφερε το φανταστικό του φίλο. Μια μέρα, όταν ήταν 14 χρονών, γύριζαν στο σπίτι με το αυτοκίνητο της μαμάς του μαζί με κάποιους φίλους του, μετά από έναν αγώνα χόκεϊ. Η μητέρα του, λοιπόν, τους άκουσε να ψιθυρίζουν στο πίσω κάθισμα για τα τσιγάρα που θα κάπνιζαν στο σπίτι. «Θα έρθεις, Γιαννάκη;» ρώτησε ένα από τα παιδιά. Για μια στιγμή ο Γιαννάκης τούς κοίταξε αφηρημένος και μετά είπε: «Όχι, ευχαριστώ». Αργότερα, είπε περήφανος στη μητέρα του ότι «Ο Μπίτσι είπε όχι».
'Αλλωστε, όλοι μας έχουμε φαντασιώσεις. Όταν προσπαθούμε να κοιμηθούμε ή πρέπει να πάρουμε μια δύσκολη απόφαση; Ένας φίλος δικής μας «κατασκευής» μένει πάντα δίπλα μας, στα καλά και στα κακά της ζωής μας. Δεν είναι υπέροχο, όταν νιώθουμε ότι ο κόσμος μας αδικεί, να ξέρουμε ότι υπάρχει πάντα κάποιος που μας εκτιμά και μας νοιάζεται;
Στήριξε την φαντασία του..."
Διαβάζοντας τα πιο πάνω, το μόνο που είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι ο δόκτωρ έχει την ίδια άγνοια για αυτό το θέμα με τον καθένα απο μας. Πρόκειται μας λέει για εφευρετικά πιτσιρίκια, σκανταλιάρικα, που νομίζουν οτι κατι φανταστικό είναι αληθινό, που το εφευρίσκουν γιατί τούς δίνει δύναμη να λένε ψέμματα και να ξεγελούν τα αισθήματα ενοχής τους !
Την "φαντασίωση" την ταυτίζει με την φαντασία ,ενω το "ψέμα" δεν είναι μελλοντική προβληματική συμπεριφορά..
Οι αόρατοι "φίλοι" παραδόξως δεν προτρέπουν ποτέ σε θετική συμπεριφορά , αλλά μόνον σε "παραβατική".
Ακόμα παραδέχεται οτι οι θεωρούμενες ως νηπιακές "φαντασίωσεις" επεκτείνονται και στην εφηβική και την ώριμη ηλικία..
Ολοι χρειαζόμαστε τον Μπίτσι ! Μόνο αυτός μας εκτιμά !
Ισως οι διάφοροι δόκτορες είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι του Μπίτσι..
