«Εγώ και ο Πατήρ έν είμεθα» (Ιωάν.ι:30).
«Και εγώ θέλω παρακαλέσει τον Πατέρα, και θέλει σας δώσει άλλον Παράκλητον, διά να μένη μεθ' υμών εις τον αιώνα, το Πνεύμα της αληθείας, το οποίον ο κόσμος δεν δύναται να λάβη, διότι δεν βλέπει αυτό, ουδέ γνωρίζει αυτό» (Ιωάνιδ:16-17).
Στο τέταρτο κεφάλαιο, εξετάσαμε τη Βιβλική έννοια του Υιού. Σ' αυτό το κεφάλαιο, θα εξετάσουμε τη σημασία των όρων Πατέρας και 'Αγιο Πνεύμα όπως εφαρμόζονται στο Θεό. Θα ερευνήσουμε ακόμα τις σχέσεις και τις διακρίσεις ανάμεσα στους τρεις όρους Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα. Αυτοί οι όροι χαρακτηρίζουν τρία διαφορετικά πρόσωπα ή προσωπικότητες στη θεότητα; Ή μήπως φανερώνουν τρεις διαφορετικούς ρόλους, τρόπους, λειτουργίες ή θέσεις δια των οποίων ο ένας Θεός εργάζεται και φανερώνει τον εαυτό Του;
Ο Πατέρας
Ο όρος «Θεός Πατέρας» είναι Βιβλικός και αναφέρεται στον ίδιο το Θεό (Γαλ.α:1-4). Ο Θεός είναι ο Πατέρας, όχι μόνο του Υιού, αλλά Πατέρας όλης της δημιουργίας (Μαλαχ.β:10 Εβρ.ιβ:9). Είναι ακόμα δικός μας Πατέρας εξαιτίας της αναγέννησης (Ρωμ.η:14-16). Ο τίτλος Πατέρας, φανερώνει μια σχέση ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο, ιδιαίτερα δε ανάμεσα στο Θεό και το Γιο Του καθώς και ανάμεσα στο Θεό και τον αναγεννημένο Χριστιανό.
Ο Ιησούς δίδαξε πολλές φορές ότι ο Θεός είναι ο Πατέρας μας (Ματθ.ε:16, 45, 48).
Μας δίδαξε ακόμα να προσευχόμαστε, «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς....» (Ματθ.ς:9). Φυσικά, ο Ιησούς σαν άνθρωπος είχε μια παραπάνω σχέση με το Θεό, κατά τέτοιο τρόπο που κανείς άλλος άνθρωπος ποτέ δεν είχε. Ήταν ο μονογενής Γιος του Πατέρα (Ιωάν.γ:16), ο μόνος που πραγματικά συνελήφθη δια Πνεύματος Αγίου και ο μόνος που είχε το πλήρωμα της θεότητας, χωρίς μέτρο.
Η Γραφή καθαρά διδάσκει ότι υπάρχει μόνο ένας Πατέρας (Μαλαχ.β:10 Εφεσ.δ:6). Διδάσκει ακόμα πολύ καθαρά, ότι Αυτός, ο ένας Πατέρας, είναι ο Ιησούς (Ησ.θ:6 Ιωάν.ι:30). Το Πνεύμα που κατοικούσε μέσα στο Γιο του Θεού, δεν ήταν άλλο από τον Πατέρα.
Είναι σημαντικό να πούμε ότι το όνομα του Πατέρα είναι Ιησούς, γιατί αυτό το όνομα εκφράζει και αποκαλύπτει απόλυτα τον Πατέρα. Στο Ιωάν.ε:43 ο Ιησούς είπε: «Εγώ ήλθον εν τω ονόματι του Πατρός μου».
Σύμφωνα με το Εβρ.α:4, ο Υιός «κληρονόμησε ένα έξοχο όνομα». Με άλλα λόγια, ο Γιος κληρονόμησε το όνομα του Πατέρα Του. Καταλαβαίνουμε λοιπόν γιατί ο Ιησούς είπε ότι φανέρωσε και γνώρισε στους ανθρώπους το όνομα του Πατέρα (Ιωάν.ιζ:6, 26). Εκπλήρωσε την προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης, ότι ο Μεσσίας θα φανέρωνε το όνομα του Γιάχβε (Ψαλμ.κβ:22 Εβρ.β:12). Σε ποιο όνομα ήρθε ο Υιός; Ποιο όνομα πήρε κληρονομικά απ' τον Πατέρα Του; Ποιο όνομα φανέρωσε ο Υιός; Η απάντηση είναι φανερή. Το μόνο όνομα που χρησιμοποίησε ήταν το όνομα Ιησούς, το όνομα του Πατέρα Του.
Ο Υιός.
Βασικά, ο όρος «Υιός Θεού» αναφέρεται στο Θεό που φανερώθηκε εν σαρκί, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους. Το όνομα του Υιού είναι Ιησούς: «θέλει δε γεννήσει υιόν, και θέλεις καλέσει το όνομα αυτού Ιησούν» (Ματθ.α:21).
Αφού ο όρος Πατέρας αναφέρεται αποκλειστικά στη θεότητα, ενώ ο όρος Υιός Θεού αναφέρεται στη θεότητα που φανερώθηκε εν σαρκί, δεν πιστεύουμε ότι ο Πατέρας είναι ο Υιός. Η διάκριση είναι θεμελιώδης. Μπορούμε να πούμε ότι πέθανε ο Υιός, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι πέθανε ο Πατέρας. Η θεότητα που κατοικεί στον Υιό είναι ο Πατέρας.
Αν και δεν πιστεύουμε ότι ο Πατέρας είναι ο Υιός, πιστεύουμε όμως ότι ο Πατέρας είναι εν Υιώ (Ιωάν.ιδ:10). Αφού το όνομα του Υιού του Θεού είναι Ιησούς, είτε σαν ο Θεός Πατέρας, είτε σαν ο άνθρωπος, ο Υιός, τότε το όνομα του Πατέρα και του Υιού είναι Ιησούς.
Το 'Αγιο Πνεύμα.
Το 'Αγιο Πνεύμα είναι απλά ο Θεός. Ο Θεός είναι άγιος (Λευιτ.ια:44 Α' Πετρ.α:16). Στην πραγματικότητα, είναι ο μόνος άγιος. Ο Θεός είναι επίσης Πνεύμα (Ιωάν.δ:24), και υπάρχει μόνο ένα Πνεύμα του Θεού (Α' Κορ.ιβ:11 Εφεσ.δ:4). Αυτό σημαίνει ότι «'Αγιο Πνεύμα», είναι άλλος ένας όρος για τον ένα Θεό.
Το γεγονός ότι το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο Θεός γίνεται φανερό από τη σύγκριση του Πράξ.ε:3 με το ε:4 καθώς και του Α' Κορ.γ:16 με το ς:19. Αυτά τα εδάφια ταυτίζουν το 'Αγιο Πνεύμα με τον ίδιο το Θεό.
Δεν μπορούμε να περιορίσουμε τους όρους «'Αγιο Πνεύμα» ή «Πνεύμα του Θεού» μόνο στην Καινή Διαθήκη, ούτε μπορούμε να περιορίσουμε το ρόλο ή τη φανέρωση του Θεού που περιγράφουν. Μπορούμε να δούμε ότι το Πνεύμα αναφέρεται μέσα σ' όλη την Παλαιά Διαθήκη, αρχίζοντας από τη Γεν.α:2.
Ο απόστολος Πέτρος μας λέει ότι «υπό του Πνεύματος του Αγίου κινούμενοι ελάλησαν οι άγιοι άνθρωποι του Θεού», και αναφέρεται στους προφήτες της Π. Διαθήκης (Β' Πέτρ.α:21).
Όμως, αν το 'Αγιο Πνεύμα είναι απλά ο Θεός, γιατί χρειάζεται αυτό το όνομα; Ο λόγος είναι ότι με τον όρο 'Αγιο Πνεύμα, δίνεται έμφαση σε μια ιδιαίτερη πλευρά του Θεού. Τονίζει ότι Αυτός που είναι άγιος, πανταχού παρών και αόρατο Πνεύμα, εργάζεται ανάμεσα σ' όλους τους ανθρώπους, παντού και μπορεί να γεμίσει τις καρδιές των ανθρώπων.
Όταν μιλάμε για το 'Αγιο Πνεύμα, θυμίζουμε στους εαυτούς μας το αόρατο έργο του Θεού ανάμεσα στους ανθρώπους και την ικανότητά Του να χρίει, να βαπτίζει, να γεμίζει και να οδηγεί τις ζωές των ανθρώπων. Ο όρος αυτός φανερώνει το Θεό «εν δράσει»: «Και Πνεύμα Θεού εφέρετο επί της επιφανείας των υδάτων» (Γεν.α:2). Αναφέρεται στο Θεό που εργάζεται ανάμεσα στους ανθρώπους προκειμένου ν' αναγεννήσει και να αναπλάσει την πεσμένη ανθρώπινη φύση. Σημειώνουμε, ότι το 'Αγιο Πνεύμα είναι το αίτιο ή ο παράγοντας της νέας γέννησης (Ιωάν.γ:5 Τίτ.γ:5).
Αφού το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο ίδιος ο Θεός, μπορούμε να χρησιμοποιούμε, χωρίς να κάνουμε λάθος, τις αντωνυμίες Αυτό ή σ' Αυτό, και να εννοούμε το Πνεύμα του Θεού. Ποτέ όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο Θεός κι όχι κάποια απρόσωπη δύναμη ή μια ρευστή ουσία. Τα παρακάτω εδάφια της Γραφής δείχνουν ακριβώς αυτό: Πράξ.ε:3-4, 9 κ:23, 28 κα:11.
Το Πνεύμα αποκαλύπτεται και λαμβάνεται στο όνομα του Ιησού. Δεν είναι κάποιο ξεχωριστό πρόσωπο με άλλη ταυτότητα που έρχεται σε κάποιο άλλο όνομα. Ο Ιησούς είπε: «Ο δε παράκλητος, το Πνεύμα το 'Αγιον, το οποίον θέλει πέμψει ο Πατήρ εν τω ονόματί μου....» (Ιωάν.ιδ:26). Το 'Αγιο Πνεύμα λοιπόν, έρχεται στο όνομα του Ιησού.
Ο Πατέρας είναι το 'Αγιο Πνεύμα.
Ο ένας Θεός είναι ο Πατέρας όλων, είναι άγιος και είναι Πνεύμα. Οι τίτλοι Πατέρας και Πνεύμα 'Αγιο περιγράφουν το ίδιο Όν. Για να το πούμε διαφορετικά, ο ένας Θεός μπορεί και πληροί ταυτόχρονα και τους δύο ρόλους, του Πατέρα και του Αγίου Πνεύματος. Οι Γραφές το φανερώνουν.
1. Το εδάφιο Ιωάν.γ:16 μας λέει ότι ο Θεός είναι ο Πατέρας του Ιησού Χριστού. Ο Ιησούς ανάφερε πολλές φορές τον Πατέρα, σαν τον Πατέρα Του (Ιωάν.ε:17-18). Όμως στο Ματθ.α:18-20 και Λουκ.α:35, καθαρότατα βλέπουμε ότι Πατέρας του Ιησού είναι το 'Αγιο Πνεύμα. Σύμφωνα μ' αυτά τα εδάφια της Γραφής, ο Ιησούς συνελήφθη από το 'Αγιο Πνεύμα, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο Γιος του Θεού.
Πατέρας ενός παιδιού, είναι αυτός που γίνεται αιτία να συλλάβει η γυναίκα. Καθότι όλα τα εδάφια που ασχολούνται με τη γέννηση του Γιου του Θεού αναφέρουν το 'Αγιο Πνεύμα σαν τον παράγοντα της σύλληψης, είναι ξεκάθαρο ότι ο πατέρας του ανθρώπου Χριστού είναι το Πνεύμα και είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο Πατέρας του Ιησού Χριστού, του Γιου του Θεού.
2. Το Ιωήλ β:27-29 αναφέρει τα λόγια του Γιάχβε: «...θέλω εκχέει το πνεύμα μου επί πάσα σάρκα...». Ο Πέτρος χρησιμοποίησε αυτά τα λόγια και τα σύνδεσε με τη βάπτιση του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής (Πράξ.β:1-4, 16-18). Το 'Αγιο Πνεύμα λοιπόν, είναι το Πνεύμα του Γιάχβε της Παλαιάς Διαθήκης. Αφού υπάρχει μόνο ένα Πνεύμα, προφανώς το Πνεύμα του Γιάχβε είναι το 'Αγιο Πνεύμα.
3. Η Βίβλος ονομάζει το 'Αγιο Πνεύμα «το Πνεύμα του Κυρίου (Γιάχβε)» (Ησ.μ:13), το «Πνεύμα Θεού» (Γέν.α:2), και το «Πνεύμα του Πατέρα» (Ματθ.ι:20). Καθότι υπάρχει μόνο ένα Πνεύμα, όλες αυτές οι φράσεις πρέπει ν' αναφέρονται σ' αυτό. Το 'Αγιο Πνεύμα δεν είναι παρά ο Γιάχβε, ο Πατέρας.
Για περισσότερη μελέτη σχετικά με την ταύτιση του Αγίου Πνεύματος με τον Πατέρα, εξετάστε τις παρακάτω συγκρίσεις από τη Γραφή:
1. Ο Θεός Πατέρας ανάστησε τον Ιησού απ' τους νεκρούς (Πράξ.β:24 ιγ:30 Γαλ.α:1 Ρωμ.ς:4 Εφεσ.α:17-20), αλλά το Πνεύμα ανάστησε τον Ιησού απ' τους νεκρούς (Ρωμ.η:11).
2. Ο Θεός Πατέρας είναι που ζωοποιεί τους νεκρούς (Ρωμ.δ:17 Α' Τιμ.ς:13), αλλά το Πνεύμα κάνει το ίδιο (Ρωμ.η:11).
3. Το Πνεύμα μας υιοθετεί, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ο Πατέρας μας (Ρωμ.η:15-16).
4. Το 'Αγιο Πνεύμα γεμίζει τη ζωή του Χριστιανού (Ιωάν.ιδ:17 Πράξ.δ:31), ακόμα το Πνεύμα του Πατέρα είναι αυτό που γεμίζει τις καρδιές (Εφεσ.γ:14-16). Είναι ο Πατέρας που κατοικεί μέσα μας (Ιωάν.ιδ:23).
5. Το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο Παράκλητός μας (Ιωάν.ιδ:26), όμως ο Πατέρας είναι ο Θεός πάσης παρηγορίας που μας παρηγορεί στις θλίψεις μας (Β' Κορ.α:3-4).
6. Το 'Αγιο Πνεύμα μας αγιάζει σύμφωνα με την Α' Πέτρ.α:2, αλλά στον Ιούδ.1 διαβάζουμε ότι είναι ο Πατέρας Θεός.
7. Στην Β' Τιμ.γ:16 διαβάζουμε ότι όλη η Γραφή είναι εμπνευσμένη απ' το Θεό (θεόπνευστη), και στη Β' Πέτρ.α:21 βλέπουμε ότι οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης κινήθηκαν από το 'Αγιο Πνεύμα.
8. Τα σώματά μας είναι ναοί του Θεού (Α' Κορ.γ:16-17), αλλά είναι και ναοί του Αγίου Πνεύματος (Α' Κορ.ς:19).
9. Το Πνεύμα του Πατέρα θα μας δώσει λόγια να πούμε σε καιρούς δοκιμασίας (Ματθ.ι:19,20), αλλά και το 'Αγιο Πνεύμα θα κάνει το ίδιο (Μάρκ.ιγ:11 Λουκ.ιβ:11,12).
10.Το Πνεύμα έγραψε την Αποκάλυψη (Αποκ.β:7-11), αλλά και ο Πατέρας (Δαν.ζ:9, 13,14).
Μετά απ' όλα αυτά τα εδάφια της Γραφής, καταλήγουμε ότι Πατέρας και 'Αγιο Πνεύμα, είναι απλά δύο διαφορετικές περιγραφές του ένα Θεού. Και οι δύο όροι περιγράφουν το Θεό, απλά, ο καθένας, υπογραμμίζει διαφορετικές πλευρές, ρόλους, ή ενέργειες που κατέχει.
Η θεότητα του Ιησού Χριστού, είναι η θεότητα του Πατέρα.
Η θεότητα που κατοικεί μέσα στον Ιησού, δεν είναι άλλη απ' του Πατέρα. Με άλλα λόγια, το Πνεύμα στον Υιό είναι ο Πατέρας. Δες τον τίτλο «Ο Ιησούς είναι ο Πατέρας» στο τέταρτο κεφάλαιο.
Η θεότητα του Ιησού Χριστού είναι το 'Αγιο Πνεύμα.
Το 'Αγιο Πνεύμα ονομάζεται Πνεύμα του Ιησού Χριστού στην Φιλιπ.α:19, και Πνεύμα του Υιού (Γαλ.δ:6). Η Β' Κορ.γ:17 μιλάει για το ένα Πνεύμα και λέει «Ο δε Κύριος είναι το Πνεύμα». Με λίγα λόγια, το Πνεύμα που κατοικεί στον Ιησού δεν είναι κάποιο άλλο, αλλά το 'Αγιο Πνεύμα.
Παρακάτω θα παραθέσουμε μερικά παράλληλα εδάφια της Γραφής που φανερώνουν ότι το Πνεύμα του Ιησού είναι το 'Αγιο Πνεύμα.
1. Το Πνεύμα του Ιησού ήταν στους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης (Α' Πέτρ.α:10-11), αλλά ξέρουμε ότι το 'Αγιο Πνεύμα ήταν αυτό που τους κινούσε (Β' Πέτρ.α:21).
2. Ο Ιησούς θ' αναστήσει τους πιστούς απ' τους νεκρούς (Ιωάν.ς:40), αλλά το Πνεύμα είναι αυτό που ζωοποιεί τους νεκρούς (Ρωμ.η:11).
3. Το Πνεύμα ανάστησε τον Ιησού απ' τους νεκρούς (Ρωμ.η:9-11), αλλά ο Ιησούς είπε ότι Αυτός θ' αναστήσει τον εαυτό Του (Ιωάν.β:19-21).
4. Το Ιωάν.ιδ:16 λέει ότι ο Πατέρας θα στείλει ένα άλλο Παράκλητο, το 'Αγιο Πνεύμα, και στο εδάφιο 18 ο Ιησούς λέει: «Δεν θέλω σας αφήσει ορφανούς έρχομαι προς εσάς». Με άλλα λόγια, ο άλλος Παράκλητος, είναι ο Ιησούς με άλλη μορφή, σαν Πνεύμα και όχι με σάρκα (για να μένη μεθ' υμών εις τον αιώνα).
Ο Ιησούς το εξήγησε αυτό στο εδάφιο 17 όταν τους είπε ότι ο Παράκλητος μένει μεθ' υμών, αλλά εν υμίν θέλει είσθαι! Με άλλα λόγια, το 'Αγιο Πνεύμα ήταν μαζί τους στο πρόσωπο του Ιησού με σωματική μορφή, αλλά σύντομα, το ίδιο Πνεύμα, το Πνεύμα του Ιησού θα ήταν μέσα τους! Ο Κύριος έδωσε περισσότερες εξηγήσεις πάνω σ' αυτό το θέμα όταν είπε στο Ιωάν.ις:7 «συμφέρει εις εσάς να απέλθω εγώ διότι, εάν δεν απέλθω, ο Παράκλητος δεν θέλει ελθεί προς εσάς».
Γιατί; Επειδή όσο καιρό ο Ιησούς ήταν μαζί τους με σωματική μορφή, δεν μπορούσε να είναι πνευματικά μέσα στις καρδιές τους. Όταν όμως θα έφευγε, φυσικά, θα έστελνε το Πνεύμα Του για να είναι πάντοτε μαζί τους.
5. Το 'Αγιο Πνεύμα διαμένει στις καρδιές των Χριστιανών (Ιωάν.ιδ:16), αλλά ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του ότι Αυτός θα μένει μαζί τους όλες τις ημέρες μέχρι τη συντέλεια του αιώνα (Ματθ.κη:20). Κατά τον ίδιο τρόπο, οι πιστοί βαπτίζονται με Πνεύμα 'Αγιο (Πράξ.β:4, 38), αλλά ο Ιησούς είναι Αυτός που κατοικεί μέσα μας (Κολ.α:27).
6. Στους Εφεσ.γ:16-17 λέει ότι έχοντας το Πνεύμα στον εσωτερικό άνθρωπο, έχουμε το Χριστό μέσα στην καρδιά μας.
7. Ο Ιησούς αγιάζει την εκκλησία (Εφεσ.ε:26), αλλά το Πνεύμα κάνει αυτό το έργο (Α' Πέτρ.α:2).
8. Το 'Αγιο Πνεύμα είναι ο υποσχόμενος παράκλητος στο Ιωάν.ιδ:16, αλλά ο Ιησούς είναι ο παράκλητός μας σύμφωνα με την Α' Ιωάν.β:1! Ας σημειώσουμε ότι ο ίδιος συγγραφέας έγραψε και τα δύο εδάφια, που σημαίνει ότι καταλάβαινε τον παραλληλισμό.
9. Το Πνεύμα μεσιτεύει για μας σύμφωνα με το Ρωμ.η:26, αλλά λίγο πιο κάτω, στο εδάφιο 34 μεσιτεύει ο Ιησούς όπως και στο Εβρ.ζ:25.
10. Το 'Αγιο Πνεύμα θα μας δώσει λόγια να πούμε σε καιρό θλίψης (Μάρκ.ιγ:11), αλλά το ίδιο είπε ότι θα κάνει ο Ιησούς (Λουκ.κα:15).
11. Στις Πράξ.ις:6-7 στο κείμενο λέει: «ούκ είασεν αυτούς το πνεύμα Ιησού».
Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα.
Είναι φανερό ότι οι όροι Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα δεν μπορεί να υπαινίσσονται τρία διαφορετικά πρόσωπα, προσωπικότητες, θέλω ή όντα. Μπορούν μόνο να φανερώσουν τρεις διαφορετικές όψεις ή ρόλους ενός Πνευματικού όντος, του ένα Θεού. Περιγράφουν σχέσεις του Θεού με τον άνθρωπο κι όχι πρόσωπα στη θεότητα. Χρησιμοποιούμε τον όρο Πατέρας, για να δώσουμε έμφαση στο ρόλο του Θεού σαν Δημιουργό, Πατέρα των πνευμάτων, Πατέρα των αναγεννημένων πιστών και Πατέρα της ανθρώπινης φύσης του Ιησού Χριστού.
Τον όρο Υιός τον χρησιμοποιούμε για ν' αναφερθούμε στην ανθρώπινη φύση του Χριστού, αλλά και στη φανέρωση του Θεού εν σαρκί με σκοπό τη σωτηρία των ανθρώπων. Όταν μιλάμε για το 'Αγιο Πνεύμα, δίνουμε έμφαση στην ενέργεια του Θεού στον κόσμο, ανάμεσα στους ανθρώπους και ιδιαίτερα στο έργο της αναγέννησης.
Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι αυτοί οι τρεις τίτλοι, δεν είναι οι μόνοι που έχει ο Θεός. Αρκετοί άλλοι τίτλοι ή ονόματα είναι πολύ σημαντικά για το Θεό κι εμφανίζονται συχνά στη Βίβλο, όπως Γιάχβε, Κύριος, Λόγος, Παντοδύναμος Θεός, ο 'Αγιος του Ισραήλ.
Οι μονοθεϊστές, δεν αρνούμαστε τον Πατέρα, τον Υιό και το 'Αγιο Πνεύμα, αλλά αντικρούομε τη διδασκαλία ότι φανερώνουν πρόσωπα μέσα στη θεότητα. Ο Θεός έχει πολλούς τίτλους, αλλά είναι ένας. Είναι αδιαίρετος ως προς τη φύση Του, αλλά όταν θέλησε ν' αποκαλυφθεί στον άνθρωπο, το έκανε μέσα από πολλά κανάλια, μεταξύ των οποίων είναι και η φανέρωσή Του σαν Πατέρας, εν Υιώ και σαν Πνεύμα 'Αγιο.
Το Εφεσ.γ:14-17 που το έχουμε χρησιμοποιήσει αρκετές φορές σ' αυτό το κεφάλαιο, φανερώνει ότι ο Πατέρας, το Πνεύμα και ο Χριστός είναι ένα: «Τούτου χάριν κάμπτω τα γόνατά μου προς τον πατέρα, εξ ού πάσα πατριά εν ουρανοίς και επί γής ονομάζεται, ίνα δω υμίν κατά το πλούτος της δόξης αυτού δυνάμει κραταιωθήναι διά του πνεύματος αυτού εις τον έσω άνθρωπον, κατοικήσαι τον Χριστόν διά της πίστεως εν ταις καρδίαις υμών, εν αγάπη ερριζωμένοι και τεθεμελιωμένοι». Όταν λέει «διά του πνεύματος αυτού» εννοεί το Πνεύμα του Πατέρα, που σημαίνει ότι το Πνεύμα που κατοικεί στην καρδιά του Χριστιανού, είναι το Πνεύμα του Πατέρα, ή ο Χριστός. 'Αρα λοιπόν, Πατέρας, Πνεύμα, Χριστός, όλα αναφέρονται στον ένα αδιαίρετο Θεό.
Τι γίνεται όμως με τα εδάφια της Γραφής που φαίνεται ότι περιγράφουν περισσότερα από ένα πρόσωπα στη θεότητα; Έτσι φαίνεται, εξαιτίας όλων αυτών που επί χρόνια πίστευαν σε τρία πρόσωπα μέσα στη θεότητα και τα χρησιμοποιούσαν όπως ήθελαν.
Όταν κανείς καθαρίσει το μυαλό του απ' όλες τις ανθρώπινες ερμηνείες, έννοιες και διδασκαλίες και μπορέσει να δει αυτά τα εδάφια με τα μάτια των πρώτων συγγραφέων τους (οι οποίοι ήταν αφιερωμένοι μονοθεϊστές Εβραίοι), θα καταλάβει ότι εκφράζουν είτε τους πολλαπλούς ρόλους του Θεού, ή τη διπλή φύση του Ιησού Χριστού. (Περισσότερη ανάπτυξη στο θέμα αυτό, δες στα κεφάλαια 7, 8, & 9).
Μόνο δύο εδάφια, σ' ολόκληρη τη Γραφή, αναφέρουν τους όρους Πατέρας, Υιός (ή Λόγος) και 'Αγιο Πνεύμα κατά τέτοιο τρόπο που μπορεί κανείς να υποθέσει τρία πρόσωπα ή μια ιδιαίτερη σημασία του αριθμού τρία σε σχέση με τη θεότητα. Αυτά είναι το Ματθ.κη:19 και Α' Ιωάν.ε:7. Ωστόσο, και τα δύο αυτά εδάφια, παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα για την τριαδική άποψη.
Ματθαίος κη:19
«Πορευθέντες λοιπόν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του 'Αγίου Πνεύματος» (Ματθ.κη:19)
Εδώ, ο Ιησούς διατάζει τους μαθητές Του, να βαπτίζουν «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του 'Αγίου Πνεύματος». Όμως, αυτό το εδάφιο δεν διδάσκει ότι ο Πατέρας, ο Υιός και το 'Αγιο Πνεύμα είναι τρία ξεχωριστά πρόσωπα. Μάλλον, μας διδάσκει ότι οι τίτλοι Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα ταυτίζονται με ένα όνομα και κατά συνέπεια με ένα όν. Το εδάφιο πολύ καθαρά αναφέρει «εις το όνομα» και όχι «εις τα ονόματα».
Για ν' απαντήσουμε σε κάθε αμφισβήτηση αν η διάκριση ανάμεσα σε ενικό - πληθυντικό είναι σημαντική ή αν σχεδιάστηκε σκόπιμα απ' το Θεό, δεν χρειάζεται παρά να διαβάσουμε το Γαλ.γ:16, όπου ο Παύλος δίνει έμφαση στο πόσο σημαντικός είναι ο ενικός αριθμός (εν τω σπέρματί σου) στη Γέν.κβ:18.
Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα περιγράφουν τον ένα Θεό, έτσι που η φράση στο Ματθ.κη:19 απλά αναφέρεται στο ένα όνομα του ένα Θεού. Η Παλαιά Διαθήκη υποσχόταν, ότι θα έρθει καιρός που ο Γιάχβε θα είχε ένα όνομα που θα ήταν γνωστό (Ζαχ.ιδ:9 Ησ.νβ:6). Ξέρουμε ότι το ένα όνομα που αναφέρεται το Ματθ.κη:19 είναι Ιησούς, γιατί Ιησούς είναι το όνομα του Πατέρα (Ιωάν.ε:43 Εβρ.α:4), του Υιού (Ματθ.α:21) και του Αγίου Πνεύματος (Ιωάν.ιδ:26 Πράξ.ις:7).
Η εκκλησία της Καινής Διαθήκης κατάλαβε ότι έτσι είναι και γι' αυτό βάπτιζαν στο όνομα του Ιησού Χριστού (Πράξ.β:38, η:16, ι:48, ιθ:5 Α' Κορ.α:13). Ο ίδιος ο Ματθαίος ενέκρινε αυτή την ερμηνεία, όταν στάθηκε μαζί με τον Πέτρο και τους άλλους αποστόλους στο κήρυγμα εκείνο που ο Πέτρος κάλεσε το λαό να βαπτιστεί στο όνομα του Ιησού Χριστού (Πράξ.β:14-38).
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι αναφορές στις Πράξεις των Αποστόλων δεν σημαίνουν στην πραγματικότητα ότι το όνομα του Ιησού λεγόταν προφορικά σαν μέρος του βαπτίσματος. Όμως, αυτό φαίνεται σαν μια προσπάθεια να στρέψουν τη γλώσσα ώστε να συμμορφωθεί σε μια λάθος διδασκαλία και τακτική.
Στις Πράξ.κβ:16 λέει: «σηκωθείς βαπτίσθητι και απολούσθητι από των αμαρτιών σου, επικαλεσθείς το όνομα του Κυρίου» (στο κείμενο λέει «το όνομα αυτού»). Βλέπουμε σ' αυτό το εδάφιο, ότι το όνομα του Ιησού επικαλείτο προφορικά. Στον Ιάκ.β:7 λέει: «ουκ αυτοί βλασφημούσιν το καλόν όνομα το επικληθέν εφ' υμάς;». Μπορούμε να είμαστε σίγουροι, ότι το όνομα του Ιησού επικαλείτο πάνω στους Χριστιανούς μια δεδομένη στιγμή.
Για να καταλάβουμε τι σημαίνει «στο όνομα του Ιησού», αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία της θεραπείας του χωλού στις Πράξ.γ. Ο Ιησούς είχε πει να προσεύχονται για τους ασθενείς στο όνομά Του (Μάρκ.ις:17-18), και ο Πέτρος είπε ότι ο χωλός θεραπεύτηκε διά του ονόματος του Ιησού Χριστού (Πράξ.δ:10). Πώς έγινε αυτό; Ο Πέτρος στην πραγματικότητα είπε τα λόγια «εν τω ονόματι του Ιησού Χριστού» (Πράξ.γ:6). Το όνομα Ιησούς, που επικαλέστηκε με πίστη, έφερε το αποτέλεσμα. Το όνομα φανερώνει δύναμη ή εξουσία, αλλά αυτό δεν μειώνει το γεγονός ότι ο Πέτρος επικαλέστηκε φωναχτά το όνομα του Ιησού για να συμβεί η θεραπεία.
Αν τα τόσα εδάφια στο βιβλίο των Πράξεων που περιγράφουν το βάπτισμα στο νερό δεν αποτελούν τύπο του βαπτίσματος, τότε ούτε το Ματθ.κη:19 δεν φανερώνει τύπο βαπτίσματος. Όμως μια τέτοια ερμηνεία, αφήνει την εκκλησία χωρίς κάποιο τύπο βαπτίσματος που θα ξεχωρίζει το χριστιανικό βάπτισμα απ' το βάπτισμα των Ιουδαίων προσήλυτων ή των Εθνικών.
Ο Κύριος δεν μας άφησε χωρίς τύπο βαπτίσματος, η εκκλησία σωστά εκτέλεσε τις οδηγίες που έδωσε ο Ιησούς στο Ματθ.κη:19, με το να χρησιμοποιούν οι απόστολοι το όνομα του Ιησού όταν βάπτιζαν στο νερό.
Πολλές εγκυκλοπαίδειες και εκκλησιαστικές ιστορίες συμφωνούν ότι ο γνήσιος τρόπος βαπτίσματος στην πρώτη εκκλησία, ήταν στο όνομα του Ιησού.
Αυτή η ερμηνεία του ενός ονόματος (Ιησούς) στο Ματθ.κη:19, υποστηρίζεται απ' όλη την περιγραφή των γεγονότων των οποίων μέρος είναι αυτό το εδάφιο. Στο Ματθ.κη:18-19 λέει: «Και προσελθών ο Ιησούς ελάλησε προς αυτούς, λέγων, Εδόθη εις εμέ πάσα εξουσία εν ουρανώ και επί γής. Πορευθέντες λοιπόν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Με άλλα λόγια, ο Ιησούς είπε: «Έχω όλη την εξουσία, γι' αυτό βαπτίζετε στο όνομά μου». Θα ήταν τέλεια διαστρέβλωση της λογικής του εδαφίου αν το διαβάζαμε έτσι ώστε να λέει: «Έχω όλη την εξουσία, γι' αυτό βαπτίζετε στα ονόματα τριών διαφορετικών προσώπων».
Στις άλλες αναφορές της μεγάλης εντολής, το όνομα του Ιησού ξεχωρίζει (Μάρκ.ις:17 Λουκ.κδ:47). Στο Ματθαίο λέει «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», στο Μάρκο λέει «Εν τω ονόματί μου» και στο Λουκά «εν τω ονόματι αυτού» και βέβαια όλα αναφέρονται στο όνομα του Ιησού.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το βάπτισμα στο νερό γίνεται εξαιτίας της πρότερης αμαρτωλής ζωής μας, είναι εις άφεσιν αμαρτιών (Πράξ.β:38). Αφού το όνομα του Ιησού είναι το μόνο όνομα δια του οποίου πρέπει να σωθούμε (Πράξ.δ:12), είναι λογικό να είναι αυτό που πρέπει να χρησιμοποιείται στο βάπτισμα. Ο ίδιος ο Κύριος συσχέτισε τη συγχώρεση των αμαρτιών με τ' όνομά Του: «και να κηρυχθή εν τω ονόματι αυτού μετάνοια και άφεσις αμαρτιών εις πάντα τα έθνη, γινομένης αρχής από Ιερουσαλήμ» (Λουκ.κδ:47).
Το Ματθ.κη:19 δεν διδάσκει τρία πρόσωπα στη θεότητα, αλλά μάλλον μας φανερώνει τρεις τίτλους του Θεού, που όλοι ισχύουν κανονικά για τον Ιησού. Αυτοί οι τίτλοι, φανερώνουν διαφορετικούς ρόλους του Θεού ή τρόπους αποκάλυψης του Εαυτού Του. Με την ενικού αριθμού αναφορά στο «όνομα» επικεντρώνει την προσοχή μας στο μοναδικό όνομα του Θεού με το οποίο αποκαλύφθηκε στην Καινή Διαθήκη, το όνομα Ιησούς.
Περισσότερο φως σχετικά μ' αυτή την ερμηνεία, ότι το όνομα του Θεού είναι Ιησούς, έρχεται απ' τη σύγκριση των εδαφίων Αποκ.ιδ:1 και κβ:3-4. Υπάρχει ένα όνομα για το Θεό, τον Πατέρα και το Αρνίο. Το Αρνίο είναι ο Ιησούς, άρα αυτό είναι το όνομα του Θεού και του Πατέρα.
Α' Ιωάννου ε:7
«Διότι τρείς είναι οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Πνεύμα και ούτοι οι τρείς είναι έν»
Αν και αυτό το εδάφιο χρησιμοποιείται συχνά απ' αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν τρία πρόσωπα στη θεότητα, στην πραγματικότητα αντικρούει αυτή την άποψη, γιατί λέει ότι «ούτοι οι τρείς είναι έν». Πολλοί προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτή τη φράση ώστε να εννοεί ενωτική μονάδα, όπως ένας άνδρας και μία γυναίκα είναι μία σάρκα.
Όμως θα δείξουμε ότι αυτή η άποψη είναι βασικά πολυθεϊστική. Αν η λέξη «εν» αναφέρεται σε ενότητα αντί σε αριθμητικό προσδιορισμό, τότε η θεότητα μπορεί να θεωρηθεί σαν ομάδα θεών όπως είναι ένα συμβούλιο ή μια κυβέρνηση. Αν εννοεί ενότητα , τότε η πρόταση θα έπρεπε να λέει κανονικά «ούτοι οι τρείς συμφωνούσι ως έν».
Είναι αξιοσημείωτο, ότι δεν χρησιμοποιείται εδώ η λέξη Υιός αλλά Λόγος. Αν η λέξη Υιός είναι το όνομα ενός προσώπου της θεότητας κι αν αυτό το εδάφιο προσπαθεί να διδάξει ξεχωριστά πρόσωπα μέσα στη θεότητα, τότε γιατί χρησιμοποιεί τη λέξη Λόγος και όχι Υιός; Ο όρος Υιός δεν αναφέρεται πρωταρχικά στη θεότητα όπως αναφέρεται ο όρος Λόγος. Ο Λόγος δεν είναι ξεχωριστό πρόσωπο απ' τον Πατέρα, όπως ένας άνθρωπος και ο λόγος του δεν είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα. Μάλλον, η έννοια του Λόγου, είναι η σκέψη ή το σχέδιο που είχε στο νου Του ο Θεός και στη συνέχεια η έκφραση αυτής της σκέψης.
Κατά το ίδιο σκεπτικό, το 'Αγιο Πνεύμα δεν είναι ένα ξεχωριστό πρόσωπο απ' τον Πατέρα, όπως ένας άνθρωπος και το πνεύμα του δεν είναι δύο ξεχωριστά πρόσωπα. Ο όρος 'Αγιο Πνεύμα, περιγράφει τι ο Θεός είναι.
Μόλις ερμηνεύσαμε το εδάφιο Α' Ιωάν.ε:7 κατά ένα τρόπο που ταιριάζει με όλη τη Γραφή. Ωστόσο, όλοι οι μελετητές της Βίβλου ομόφωνα συμφωνούν ότι αυτό το εδάφιο είναι νόθο, δεν είναι μέρος της Γραφής! Το κριτικό κείμενο U.B.S. με βαθμό βεβαιότητας {Α} που σημαίνει 100% δεν το περιλαμβάνει.
Η μετάφραση του Βάμβα το περιλαμβάνει, γιατί μια έκδοση της Κ.Δ. του 1522 που συνέταξε ο Έρασμος, το περιέχει. Στην πραγματικότητα ο Έρασμος είχε αποκλείσει αυτό το εδάφιο απ' τις εκδόσεις του 1516 και 1519 γιατί δεν υπήρχε σε κανένα απ' τα 5.000 Ελληνικά χειρόγραφα που είχε, παρά μόνο στη Βουλγάτα, τη Λατινική έκδοση που χρησιμοποιούσε η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία.
Η Καθολική εκκλησία πίεσε τον Έρασμο να συμπεριλάβει το εδάφιο αυτό στην έκδοσή του κι αυτός υποσχέθηκε ότι θα το κάνει αν του έβρισκαν έστω ένα χειρόγραφο που να το περιέχει. Αυτοί τότε «κατασκεύασαν» ένα τέτοιο και ο Έρασμος απρόθυμα και διστακτικά το πρόσθεσε, αν και το χειρόγραφο που του πήγαν ήταν του 1520! (Norman Geisler and William Nix, A General Introduction to the Bible, Chicago: Moody Press, 1968 σελίδα 370). Απ' αυτό το γεγονός, φαίνεται εύλογο ότι κάποιοι φανατικοί μεταφραστές είδαν το «τρείς είναι οι μαρτυρούντες» και αποφάσισαν να προσθέσουν μια μικρή διδασκαλία από μόνοι τους.
Γενικά, το αμφισβητούμενο εδάφιο είναι τελείως άσχετο με τις υπόλοιπες θέσεις του Ιωάννη σ' αυτή την επιστολή και μάλλον διακόπτει τη λογική ροή του θέματος.
Αν και όλα τα γεγονότα δείχνουν ότι αυτό το εδάφιο δεν υπήρχε στην πρωτότυπη επιστολή του Ιωάννη, ο Θεός προστάτεψε και διατήρησε το λόγο Του. Παρά τις ανθρώπινες προσπάθειες, δεν επέτρεψε αυτό το εδάφιο να αντιφάσκει με το λόγο Του.
Περιορίζεται ο Θεός σε τρεις φανερώσεις;
Σ' αυτό το κεφάλαιο έχουμε εξετάσει τρεις χαρακτηριστικές φανερώσεις του Θεού. Όμως, μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Θεός περιορίζεται σ' αυτούς τους τρεις ρόλους; Οι όροι Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα περικλείουν τα πάντα που ο Θεός είναι;
Ανεξάρτητα απ' την εξέχουσα θέση που έχουν αυτές οι φανερώσεις στην Καινή Διαθήκη, σε σχέση με το σχέδιο της λύτρωσης και της σωτηρίας, δεν φαίνεται ότι ο Θεός μπορεί να περιοριστεί σ' αυτούς τους τρεις ρόλους, τίτλους ή φανερώσεις. Ο Θεός φανερώθηκε με πολλούς τρόπους στην Παλαιά Διαθήκη, με ανθρώπινη μορφή και με αγγελική μορφή (δες κεφάλαιο 2).
Η Γραφή χρησιμοποιεί πολλούς άλλους τίτλους και ονόματα για το Θεό. Για παράδειγμα, έχουμε το όνομα Γιάχβε και τον τίτλο Κύριος, πολύ συχνά μέσα στη Γραφή. Όμως ο Θεός έχει φανερωθεί στον άνθρωπο με πολλές άλλες σχέσεις όπως Βασιλιάς, Νυμφίος, Σύζυγος, Ποιμένας, Λόγος. Αν και οι όροι Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα αντιπροσωπεύουν τρεις σημαντικούς ρόλους, τίτλους ή φανερώσεις του Θεού, ο Θεός δεν περιορίζεται σ' αυτούς τους τρεις, ούτε ο αριθμός τρία έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία σε σχέση με το Θεό.
Δεν μπορούμε να περιορίσουμε το Θεό ούτε σε τρεις, ούτε σε κάποιο άλλο αριθμό ιδιαίτερων ρόλων ή τίτλων. Ακόμα δεν μπορούμε να Τον διαιρέσουμε γιατί είναι ΕΙΣ, ακόμα κι αν οι ρόλοι ή οι τίτλοι Του συμπίπτουν χρονικά. Μπορεί να φανερώνει τον εαυτό Του με πολλούς τρόπους την ίδια στιγμή, αλλά είναι ΕΙΣ.
Τότε, πώς μπορούμε ν' αναφερθούμε στο Θεό, με ποιο όνομα μπορούμε να Τον αποκαλέσουμε, ώστε να περικλείει το καθετί που είναι; Φυσικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε απλά τη λέξη Θεός ή το όνομα που είχε αποκαλύψει τον εαυτό Του στην Παλαιά Διαθήκη, Γιάχβε. Όμως, έχουμε ένα καινούριο όνομα του Θεού που αποκαλύφθηκε σε μας, το όνομα Ιησούς.
Όταν χρησιμοποιούμε αυτό το όνομα, περικλείουμε το καθετί που ο Θεός είναι. Ο Ιησούς είναι Πατέρας, Υιός και Πνεύμα. Το όνομα Ιησούς συνοψίζει όλα τα σύνθετα ονόματα του Γιάχβε. Όσους ρόλους ή φανερώσεις έχει ο Θεός, βρίσκονται μέσα στον Ιησού (Κολ.β:9). Μπορούμε να χρησιμοποιούμε το όνομα του Ιησού για ν' αναφερθούμε στο Θεό, γιατί δηλώνει την ολότητα του χαρακτήρα Του.
Συμπέρασμα
Η Βίβλος χρησιμοποιεί τους όρους Πατέρας, Υιός και 'Αγιο Πνεύμα σαν διαφορετικές φανερώσεις, ρόλους, τίτλους, συμπεριφορές ή σχέσεις με τον άνθρωπο του ένα Θεού και όχι σαν τρία πρόσωπα, οντότητες ή θεούς. Ο Θεός είναι ο Πατέρας όλων μας και κατά ένα μοναδικό τρόπο ο Πατέρας του ανθρώπου Ιησού Χριστού. Ο Θεός φανερώθηκε εν σαρκί στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και έτσι ονομάζεται Υιός του Θεού. Ο Θεός ακόμα ονομάζεται 'Αγιο Πνεύμα, για να δοθεί έμφαση στη δραστηριότητά Του στις ζωές και τις υποθέσεις του ανθρώπινου γένους.
Ο Θεός δεν περιορίζεται σ' αυτές τις τρεις φανερώσεις. Στην ένδοξη αποκάλυψη του ενός Θεού, η Καινή Διαθήκη δεν παρεκκλίνει απ' τον αυστηρό μονοθεϊσμό της Παλαιάς Διαθήκης. Η Βίβλος παρουσιάζει τον Ιησού σαν τον Πατέρα, τον Υιό και το 'Αγιο Πνεύμα. Ο Ιησούς δεν είναι απλά η φανέρωση ενός απ' τα τρία πρόσωπα της θεότητας, αλλά είναι ο Πατέρας που φανερώθηκε εν σαρκί, είναι ο Γιάχβε της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι αλήθεια, ότι μέσα στο Χριστό κατοικεί όλο το πλήρωμα της θεότητας σωματικά.
