Δεν μπορείς ν’ αποδείξεις το
Θεό λένε. Πολύ σωστό. Δεν μπορείς. Αλλά ούτε μπορείς ν’ αποδείξεις ότι η μητέρα
σου σ’ αγαπάει. Στην πραγματικότητα, ορισμένα πολύτιμα πράγματα που δεν μπορείς
ν ' αποδείξεις είναι οπωσδήποτε τα πιο ενδιαφέροντα στη ζωή. Το ν’ αποδείξεις
κάτι σημαίνει στην πραγματικότητα να φανερώσεις ότι δεν μπορούσε να ήταν
διαφορετικά, και αποτελεί μια πολύ οριστική μορφή της σιγουριάς. Δεν μπορείς ν'
αποδείξεις ότι ο ήλιος θ ' ανατείλει αύριο. Δεν μπορείς ν’ αποδείξεις ότι είσαι
ζωντανός. Δεν μπορείς ν' αποδείξεις τον σύνδεσμο μεταξύ αιτίας κι
αποτελέσματος, που οδηγούν κάθε κίνησή μας. Δεν μπορείς ν’ αποδείξεις ότι είσαι
ο ίδιος άνθρωπος που ήσουν πριν δέκα χρόνια.
Ο φιλόσοφος Daνid Hume, προσπάθησε
ν’ αποδείξει τον σύνδεσμο μεταξύ αιτίας κι αποτελέσματος στον εαυτό του, την
ενότητα δηλαδή του εαυτού του, τότε, και του εαυτού του δέκα χρόνια πρωτύτερα,
κι απέτυχε. Απέτυχε πέρα για πέρα. Τo αποδεικτικό στοιχείο είναι
εφαρμόσιμο μόνο σε πολύ σπάνιες περιοχές της φιλοσοφίας και των μαθηματικών, αλλά,
κι εκεί ακόμα, υπάρχει διαμάχη.
Ως επί το πλείστον, παρακινούμαστε σε μια πράξη
στηριζόμενοι σε καλές ενδείξεις, χωρίς να έχουμε την πολυτέλεια των αποδεικτικών
στοιχείων. Υπάρχει επαρκής ένδειξη για τον σύνδεσμο μεταξύ αιτίας κι
αποτελέσματος. Υπάρχει ικανοποιητική ένδειξη ότι ο ήλιος θ’ ανατείλει αύριο.
Υπάρχει ισχυρός λόγος να πιστεύω ότι εγώ είμαι ο ίδιος άνθρωπος που ήμουν πριν
δέκα χρόνια. Υπάρχει ισχυρός λόγος να συμπεραίνω ότι η μητέρα μου μ’ αγαπάει
πραγματικά, και δεν με παχαίνει με σκοπό κάποια στιγμή να μου ρίξει αρσενικό
μέσα στο τσάι μου. Και υπάρχει ισχυρός λόγος να πιστέψω στο Θεό. Πάρα πολύ
ισχυρός λόγος. Όχι πειστική απόδειξη, αλλά ένας εξίσου ισχυρός λόγος.
