Από πολύ παλιά μέχρι σήμερα το μέλλον υπήρξε αντικείμενο
έρευνας και γόνιμου ενδιαφέροντος. Μόνο αυτό από τις τρεις διαστάσεις του
χρόνου - παρελθόν, παρόν, μέλλον - που μέσα τους κινείται και ξοδεύεται όλη η
ζωή μας, ερέθιζε και ερεθίζει τη φαντασία του ανθρώπου καταναλώνοντας όλη την
ικμάδα των ενδιαφερόντων του. Γεννιέται ο άνθρωπος και τα μάτια του είναι στυλωμένα
στο μέλλον. Όλη του τη ζωή αγωνίζεται
και δαπανιέται για το μέλλον το δικό του, των παιδιών του, δεν έχει σημασία,
και στο τέλος όταν η αχόρταγη νεροφίδα του έχει ρουφήξει όλο το βιός, πεθαίνει
με τη στιφή απογοήτευση πως κάποιος τον ξεγέλασε, πως δεν κατάφερε να πατήσει
τις κορφές των ονείρων του, πως κάποιος αλύπητα του στερεί το μέλλον, του
κλέβει τη ζωή με ένα δεσποτικό «πάμε, αρκετά μέχρις εδώ», ή κάτι παρόμοιο.
Αν τα κοιτάξουμε ξεχωριστά, θα δούμε πως το παρόν δεν προσφέρεται για να ασχοληθεί κανείς μαζί του. Είναι φευγαλέο, μακρινό, ανυπόστατο θα λέγαμε. Το παρελθόν πάλι μοιάζει με τα χρησιμοποιημένα φυλλαράκια του τσαγιού. Στο βραστό νερό, στη σκληρή μεταχείριση της ζωής δώσαν το άρωμά τους, τη γεύση τους, το χρώμα. Τώρα είναι άχρηστα. Καμμιά περιέργεια για το τι κρύβει μέσα του το παρελθόν. Το είδαμε να ξετυλίγεται μπροστά μας. Το ξεδιπλώσαμε οι ίδιοι με τα χέρια μας, όπως τα μικρά παιδιά ξεκοιλιάζουν όλο αβάσταχτη περιέργεια τα δώρα τους.
Φυσικά δεν μπορούμε να λησμονήσουμε πως είναι εδώ, στο ξετύλιγμα του χρόνου, που μας περιμένει πάντα μια έκπληξη, γιατί πέφτουμε όλοι συστηματικά έξω στους υπολογισμούς και τις προβλέψεις μας. Ένα ξάφνιασμα χαράς ή μια πίκρα ασήκωτης απογοήτευσης. Ό,τι και να συνέβη όμως, μ’ οποιοδήποτε αποτέλεσμα, τώρα πέρασε, έφυγε, πέρασε στις καρτέλες της μνήμης, καταχωρήθηκε στα μικροφίλμ του υποσυνείδητου.
Το μέλλον όμως είναι ελκυστικό, δελεαστικό. Κι από την άλλη μεριά εμείς το φουσκώνουμε με τη φαντασία μας, μεθυσμένοι να γιατρέψουμε τις στερήσεις και τις απογοητεύσεις που μας πότισε το παρελθόν. Και το παραμορφώνουμε φορτώνοντάς το προσδοκίες και ελπίδες συχνά τόσο εξωπραγματικές. Και έτσι ζαλωμένο τα όνειρά μας, δεν φταίει αυτό αν δεν μπορεί να «περπατήσει»... μα φταίμε εμείς που το φορτώσαμε ελαφρόμυαλα τις επιπόλαιες «συλλήψεις» του μυαλού μας, τις απωθημένες προσδοκίες μας, όλες τις απραγματοποίητες επιθυμίες μας, τα αλαζονικά και εγωιστικά μας καμώματα και του λέμε «περπάτησε τώρα». Μα εκείνο δεν περπατάει, όπως δεν τα κατάφερε και ο Δαυίδ να κάνει βήμα κάτω από το βάρος της πανοπλίας του Σαούλ.
Το μέλλον είναι αυτό που είναι. Έχει δικό του πρόγραμμα, δική του ρότα. Αν απογοητευόμαστε με τον ερχομό του, είναι γιατί δεν μας λογάριασε, γιατί δεν φόρεσε αυτά που του είπαμε εμείς να φορέσει. Και εδώ είναι που αρχίζει το δράμα και ο αγώνας.
Όλη μας η ζωή, οι γνώσεις και οι ικανότητές μας καταναλώνονται στον άνισο, μα πεισματικό αγώνα να αλλάξουμε το μέλλον μας, να το ομορφύνουμε, να το επηρεάσουμε, να το φέρουμε αν γίνεται στα δικά μας μέτρα, τραβώντας του γενναίες ψαλιδιές όπως οι παλιοί ραφτάδες με τα ψαλίδια τους. Προσπαθούμε να το φτιάξουμε πιο άνετο, όπως νομίζουμε πως μας ταιριάζει, πως θα μας βολεύει. Και δερνόμαστε μαζί του, και κυλιόμαστε στο χώμα και ματώνουμε. Το ικετεύουμε ή ακόμα αγαναχτούμε, όπως οι λαοί της ζούγκλας με τους ξύλινους θεούς τους όταν οι βροχές δεν έρθουν τον καιρό που θέλουν αυτοί ή το νεογέννητο βγει κορίτσι αντί για το αγόρι που επιθυμούσε ο φύλαρχος...
Το μέλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή, την ύπαρξη. Όταν παύσει να υπάρχει μέλλον για κάτι, παύει να υπάρχει και ζωή. Ελπίδα ζωής. Μια πέτρα δεν έχει μέλλον. Όπως άχρωμα πέρασε το παρελθόν, το παρόν, έτσι και το μέλλον, ισοπεδωμένα. Χωρίς ενδιαφέρον, χωρίς προσδοκίες. Με τη χλωμάδα, το παγωμένο και αδιάφορο πρόσωπο ενός νεκρού. Λέμε «δεν έχει μέλλον αυτό» και εννοούμε δεν έχει ζωή. Γιατί ζωή είναι πορεία, βήματα μέσα στο μέλλον, με στόχο συγκεκριμένο. Μα ο άνθρωπος που παύει να πιστεύει, να ασχολείται με το μέλλον και να περιμένει κάτι απ’ αυτό, δε διαφέρει από έναν πεθαμένο.
Αν τα κοιτάξουμε ξεχωριστά, θα δούμε πως το παρόν δεν προσφέρεται για να ασχοληθεί κανείς μαζί του. Είναι φευγαλέο, μακρινό, ανυπόστατο θα λέγαμε. Το παρελθόν πάλι μοιάζει με τα χρησιμοποιημένα φυλλαράκια του τσαγιού. Στο βραστό νερό, στη σκληρή μεταχείριση της ζωής δώσαν το άρωμά τους, τη γεύση τους, το χρώμα. Τώρα είναι άχρηστα. Καμμιά περιέργεια για το τι κρύβει μέσα του το παρελθόν. Το είδαμε να ξετυλίγεται μπροστά μας. Το ξεδιπλώσαμε οι ίδιοι με τα χέρια μας, όπως τα μικρά παιδιά ξεκοιλιάζουν όλο αβάσταχτη περιέργεια τα δώρα τους.
Φυσικά δεν μπορούμε να λησμονήσουμε πως είναι εδώ, στο ξετύλιγμα του χρόνου, που μας περιμένει πάντα μια έκπληξη, γιατί πέφτουμε όλοι συστηματικά έξω στους υπολογισμούς και τις προβλέψεις μας. Ένα ξάφνιασμα χαράς ή μια πίκρα ασήκωτης απογοήτευσης. Ό,τι και να συνέβη όμως, μ’ οποιοδήποτε αποτέλεσμα, τώρα πέρασε, έφυγε, πέρασε στις καρτέλες της μνήμης, καταχωρήθηκε στα μικροφίλμ του υποσυνείδητου.
Το μέλλον όμως είναι ελκυστικό, δελεαστικό. Κι από την άλλη μεριά εμείς το φουσκώνουμε με τη φαντασία μας, μεθυσμένοι να γιατρέψουμε τις στερήσεις και τις απογοητεύσεις που μας πότισε το παρελθόν. Και το παραμορφώνουμε φορτώνοντάς το προσδοκίες και ελπίδες συχνά τόσο εξωπραγματικές. Και έτσι ζαλωμένο τα όνειρά μας, δεν φταίει αυτό αν δεν μπορεί να «περπατήσει»... μα φταίμε εμείς που το φορτώσαμε ελαφρόμυαλα τις επιπόλαιες «συλλήψεις» του μυαλού μας, τις απωθημένες προσδοκίες μας, όλες τις απραγματοποίητες επιθυμίες μας, τα αλαζονικά και εγωιστικά μας καμώματα και του λέμε «περπάτησε τώρα». Μα εκείνο δεν περπατάει, όπως δεν τα κατάφερε και ο Δαυίδ να κάνει βήμα κάτω από το βάρος της πανοπλίας του Σαούλ.
Το μέλλον είναι αυτό που είναι. Έχει δικό του πρόγραμμα, δική του ρότα. Αν απογοητευόμαστε με τον ερχομό του, είναι γιατί δεν μας λογάριασε, γιατί δεν φόρεσε αυτά που του είπαμε εμείς να φορέσει. Και εδώ είναι που αρχίζει το δράμα και ο αγώνας.
Όλη μας η ζωή, οι γνώσεις και οι ικανότητές μας καταναλώνονται στον άνισο, μα πεισματικό αγώνα να αλλάξουμε το μέλλον μας, να το ομορφύνουμε, να το επηρεάσουμε, να το φέρουμε αν γίνεται στα δικά μας μέτρα, τραβώντας του γενναίες ψαλιδιές όπως οι παλιοί ραφτάδες με τα ψαλίδια τους. Προσπαθούμε να το φτιάξουμε πιο άνετο, όπως νομίζουμε πως μας ταιριάζει, πως θα μας βολεύει. Και δερνόμαστε μαζί του, και κυλιόμαστε στο χώμα και ματώνουμε. Το ικετεύουμε ή ακόμα αγαναχτούμε, όπως οι λαοί της ζούγκλας με τους ξύλινους θεούς τους όταν οι βροχές δεν έρθουν τον καιρό που θέλουν αυτοί ή το νεογέννητο βγει κορίτσι αντί για το αγόρι που επιθυμούσε ο φύλαρχος...
Το μέλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή, την ύπαρξη. Όταν παύσει να υπάρχει μέλλον για κάτι, παύει να υπάρχει και ζωή. Ελπίδα ζωής. Μια πέτρα δεν έχει μέλλον. Όπως άχρωμα πέρασε το παρελθόν, το παρόν, έτσι και το μέλλον, ισοπεδωμένα. Χωρίς ενδιαφέρον, χωρίς προσδοκίες. Με τη χλωμάδα, το παγωμένο και αδιάφορο πρόσωπο ενός νεκρού. Λέμε «δεν έχει μέλλον αυτό» και εννοούμε δεν έχει ζωή. Γιατί ζωή είναι πορεία, βήματα μέσα στο μέλλον, με στόχο συγκεκριμένο. Μα ο άνθρωπος που παύει να πιστεύει, να ασχολείται με το μέλλον και να περιμένει κάτι απ’ αυτό, δε διαφέρει από έναν πεθαμένο.
