ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ - 5. Μετάνοια

«Ουχί, σάς λέγω, αλλ' εάν δέν μετανοήτε, πάντες ομοίως θέλετε απολεσθή» (Λουκ.ιγ:3).

"Καί ο Πέτρος είπε πρός αυτούς Μετανοήσατε.." (Πράξ.β:38).

Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράψαμε τη μετάνοια σαν θάνατο ως προς την αμαρτία και την παλιά φύση. Στο τέταρτο κεφάλαιο εξηγήσαμε ότι η μετάνοια είναι απαραίτητη για τη νέα γέννηση κι ότι πρέπει να συνοδεύει το βάπτισμα στο νερό και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος (Πράξ.β:38). 

Ο θάνατος είναι απαραίτητος πριν από την αναγέννηση. Αυτό επιβεβαιώνει τη θέση μας ότι μετάνοια σημαίνει θάνατο και ακόμα ότι αναγέννηση σημαίνει βάπτισμα στο νερό και το Άγιο Πνεύμα. 

Ορισμός της μετάνοιας

Μετανοέω (-ώ) σημαίνει: μεταβάλλω σκέψιν ή γνώμην, σκέπτομαι αλλέως. (Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης Ι. Σταματάκου). Στην Καινή Διαθήκη αυτή η πράξη φανερώνει μια αλλαγή προς το καλύτερο.

Πολλοί θεολόγοι αναφέρουν τρεις βασικές πτυχές της μετάνοιας: 

(α) διανοητική αλλαγή (αλλαγή απόψεων), 

(β) συναισθηματική αλλαγή (αλλαγή συναισθημάτων και ευαισθησίας) και 

(γ) αλλαγή της θέλησης (εκούσια αλλαγή σκοπού). 

Αυτό ταιριάζει με τη Βιβλική εντολή να αγαπάμε το Θεό με όλη μας την καρδιά, ψυχή, νου και δύναμη (Μάρκ.ιβ:30). Έτσι, βασικά, η μετάνοια είναι αλλαγή του νου, της καρδιάς και της κατεύθυνσης.

Πολλές Βιβλικές αναφορές επιβεβαιώνουν αυτή τη θέση. Ο Θεός διάλεξε τον Παύλο για να κηρύξει στους Εθνικούς «Δια να ανοίξης τους οφθαλμούς αυτών, ώστε να επιστρέψωσιν από του σκότους εις το φως, και από της εξουσίας του Σατανά προς τον Θεόν» (Πράξ.κς:18). 

Ο Παύλος εκπλήρωσε αυτή την κλήση, κηρύττοντας ότι όλοι πρέπει να «μετανοώσι και να επιστρέφωσιν εις τον Θεόν. πράττοντες έργα άξια μετανοίας» (κς:20). Μια από τις βασικές διδασκαλίες της Γραφής είναι η «μετάνοια από νεκρών έργων» (Εβρ.ς:1). Σύμφωνα λοιπόν με την Αγία Γραφή, μετάνοια είναι η απομάκρυνση από την αμαρτία και προσκόλληση στο Θεό.

Σε γενικές γραμμές, μετάνοια μπορεί να σημαίνει κάθε τι που συμβαίνει όταν ο άνθρωπος επιστρέφει από την αμαρτία στο Θεό, όπως το βάπτισμα στο νερό και τη λήψη του Αγίου Πνεύματος. Για παράδειγμα, όταν άκουσαν οι Εβραίοι Χριστιανοί ότι ο Κορνήλιος και οι οικιακοί του έλαβαν το Άγιο Πνεύμα και βαπτίστηκαν στο όνομα του Ιησού, «εδόξαζον τον Θεόν, λέγοντες, Και εις τα έθνη λοιπόν έδωκεν ο Θεός την μετάνοιαν εις ζωήν» (Πράξ.ια:18). 

Παρόλα αυτά, τα περισσότερα εδάφια χρησιμοποιούν τη λέξη μετάνοια με μια πιο περιορισμένη έννοια, εννοούν το πρώτο βήμα που κάνει κάποιος όταν απομακρύνεται από την αμαρτία και πλησιάζει το Θεό, πριν το βάπτισμα στο νερό και τη λήψη του Αγίου Πνεύματος (Πράξ.β:38). Αυτή την έννοια θα χρησιμοποιήσουμε σ’ αυτό το κεφάλαιο.

Έτσι λοιπόν, μετάνοια είναι μια ριζική μεταμόρφωση του νου, της συμπεριφοράς, των πεποιθήσεων και της κατεύθυνσης. Είναι μια οικειοθελής πράξη του ανθρώπου που ανταποκρίνεται στην κλήση του Θεού. Φανερώνει μια ενεργητική μεταστροφή κι όχι απλά μια συναισθηματική λύπη ή απολογητική. Είναι κάτι περισσότερο από μια ηθική απόφαση αναμόρφωσης. Είναι μια πνευματική απόφαση και πνευματική αλλαγή.

Η μετάνοια, είναι πρώτη πράξη πίστης που περιλαμβάνει κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία: αναγνώριση και ομολογία της αμαρτίας, συντριβή και μεταμέλεια για την αμαρτία καθώς και την απόφαση εγκατάλειψης της αμαρτίας.

Βέβαια, η λέξη μετάνοια μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να αναφέρεται στη σωτηρία. 

Παραδείγματα: 

(1) Ο Θεός μεταμελήθηκε που έκανε τον άνθρωπο (Γέν.ς:6). Εδώ έχει την έννοια της λύπης, της απογοήτευσης (ανθρωπομορφισμός). 

(2) Ο Θεός μεταμελήθηκε για το κακό που σχεδίαζε να κάνει στους Νινευήτες (Ιωνάς γ:10). Ο Θεός άλλαξε τα σχέδιά Του, γιατί οι Νινευήτες «απέστρεψαν από της οδού αυτών της πονηράς». 

(3) Ο Θεός υπόσχεται να μην μεταμεληθεί ποτέ για την απόφασή Του να κάνει τον άνθρωπο Χριστό ιερέα κατά την τάξη Μελχισεδέκ (Ψαλμ.ρι:4). Υποσχέθηκε να μην αλλάξει γνώμη. 

(4) Ο Ησαύ ζήτησε τόπο μετάνοιας αλλά μάταια (Εβρ.ιβ:16-17). Προσπάθησε χωρίς επιτυχία ν’ αλλάξει την απόφαση του πατέρα του σχετικά με τα πρωτοτόκια και την ευλογία που πήρε ο Ιακώβ (Γέν.κζ:34-38). 

Καμία απ’ αυτές τις αναφορές δεν έχει σχέση με τη σωτηρία, απλά δείχνουν ότι η μετάνοια μπορεί να έχει εφαρμογή και σ’ άλλες πτυχές της ζωής. 

Αναγνώριση της αμαρτίας. 

Πριν μπορέσει κάποιος να μετανοήσει από την αμαρτία, πρέπει να αναγνωρίσει ότι είναι αμαρτωλός. Ο Ιησούς είπε: «δεν ήλθον δια να καλέσω δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν»  Λουκ.ε:32). Αφού όλοι οι άνθρωποι έχουν αμαρτήσει, ο Ιησούς στην πραγματικότητα ήρθε για όλο τον κόσμο. Παρόλα αυτά, τα λόγια του Κυρίου υποδηλώνουν ότι θα σώσει μόνο αυτούς που αναγνωρίζουν τις αμαρτίες τους. (Μάρκ.β:17

«Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι διότι αυτών είναι η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ.ε:3). Όλοι είμαστε φτωχοί πνευματικά χωρίς το Θεό, αλλά μόνο αυτοί που αναγνωρίζουν τη φτώχεια τους εκζητούν το Θεό και βρίσκουν τα ουράνια πλούτη. 

Πολλοί ηθικά σωστοί άνθρωποι και ευσεβείς θρησκευόμενοι, το βρίσκουν πολύ δύσκολο να μετανοήσουν ώστε να λάβουν το Άγιο Πνεύμα, ακριβώς επειδή δεν αναγνωρίζουν την ανάγκη τους, ούτε το θεωρούν απαραίτητο. Μετάνοια μπορεί να συμβεί μόνο όταν ο άνθρωπος αναγνωρίσει τις αμαρτίες του καθώς και την ανάγκη που έχει για τη χάρη του Θεού. 

Ομολογία της αμαρτίας. 

Από τη στιγμή που κάποιος καταλάβει ότι είναι πραγματικά αμαρτωλός, πρέπει να το ομολογήσει στο Θεό. Αν και ο Θεός γνωρίζει ήδη τα πάντα, ζητά αυτή την ειλικρινή ομολογία για τον ίδιο τον αμαρτωλό, αλλά και γι’ Αυτόν. «Ο κρύπτων τας αμαρτίας αυτού, δεν θέλει ευοδωθή. Ο δε εξομολογούμενος και παραιτών αυτάς, θέλει ελεηθή» (Παρ.κη:13). 

Όταν οι άνθρωποι βαπτιζόταν στο βάπτισμα μετανοίας του Ιωάννη, έμπαιναν στο νερό «εξομολογούμενοι τας αμαρτίας αυτών» (Μάρκ.α:4,5). Αν κάποιος αμαρτήσει αφού πιστέψει, η ομολογία της αμαρτίας είναι και πάλι μέρος της μετάνοιας (Α’ Ιωάν.α:9).

Ομολογούμε τις αμαρτίες μας κατ’ ευθείαν στο Θεό, γιατί είναι ο μόνος  που συγχωρεί αμαρτίες (Ης.μγ:25  Μάρκ.β:7). Δεν χρειαζόμαστε επίγειο μεσίτη γιατί ο άνθρωπος Ιησούς είναι ο Μεσίτης μας και ο Αρχιερέας μας (Α’ Τιμ.β:5  Εβρ.δ:15-16). Είναι καλό κάποιος να ομολογεί τη μετάνοιά του ανοικτά (Πράξ.ιθ:18). Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις που μπορούμε να ομολογούμε ο ένας στον άλλο, όπως όταν ζητάμε προσευχή για κάποια ανάγκη μας ή όταν έχουμε σφάλει σε βάρος κάποιου και του ζητάμε συγχώρεση (Λουκ.ιζ:3-4  Ιάκ.ε:16).

Η ομολογία πρέπει να γίνεται τόσο δημόσια όσο ήταν και η αμαρτία. Ομολογία δεν σημαίνει απαραίτητα ν’ αρχίσει κάποιος να απαριθμεί όλες τις αμαρτίες που έκανε στη ζωή του, αν και πρέπει να ζητήσει από το Θεό να συγχωρέσει όλες τις αμαρτίες που θυμάται. Η ουσία της μετάνοιας είναι να αναγνωρίσει κανείς μπροστά στο Θεό αλλά και για τον ίδιο, ότι είναι αμαρτωλός, να ζητήσει συγχώρεση από το Θεό καθώς και βοήθεια για να μπορέσει να νικήσει κάθε αμαρτία στο μέλλον. 

Συντριβή και μεταμέλεια για την αμαρτία. 

Ειλικρινής μετάνοια σημαίνει συντριβή. Αυτό σημαίνει γνήσια λύπη για ότι έχει να κάνει με αμαρτίες. Ο αμαρτωλός αισθάνεται συντριμμένος για κάθε λάθος και κάθε αμαρτία που έκανε και η καρδιά του είναι σπασμένη γι’ αυτό (Ψαλμ.να:17). Είναι καλό αν μπορέσει να αισθανθεί με κάποιο τρόπο τη δυσαρέσκεια του Θεού, για να μην είναι η μετάνοιά του κατά τα ανθρώπινα πρότυπα (Β’ Κορ.ζ:10).

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να λυπούνται για τις αμαρτίες που έχουν κάνει, αλλά ποτέ δεν έχουν γνήσια μετανιώσει γι’ αυτές. Λυπούνται για τις συνέπειες της αμαρτίας, αλλά δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τις αμαρτίες τους. Πολλές φορές η αμαρτία τους περιπλέκει σε τρομερές καταστάσεις και λυπούνται που μπλέχτηκαν. Παρόλα αυτά, όταν τους δοθεί η ευκαιρία να ξεφύγουν απ’ αυτές τις τρομερές καταστάσεις, συνεχίζουν να ζουν στην αμαρτία.

Κάποιοι έρχονται και κλαίνε στην εκκλησία επειδή λυπούνται για τον εαυτό τους και είναι αναστατωμένοι για την κατάστασή τους, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να δώσουν ολοκληρωτικά τη ζωή τους στο Θεό. Αυτά είναι παραδείγματα κοσμικής λύπης που δεν μπορεί να φέρει μετάνοια. Η αληθινή μετάνοια προέρχεται από τη λύπη κατά Θεό. Αυτό σημαίνει ότι ο αμαρτωλός λυπάται για τις αμαρτίες του, αποφασίζει ν’ αλλάξει τον αμαρτωλό τρόπο ζωής του και δεν στεναχωριέται γι’ αυτές τις αλλαγές.

Απόφαση εγκατάλειψης της αμαρτίας. 

«Ο κρύπτων τάς αμαρτίας αυτού δέν θέλει ευοδωθή· ο δέ εξομολογούμενος καί παραιτών αυτάς θέλει ελεηθή» (Παρ.κη:13).

Χρειάζεται να ομολογούμε και να παραιτούμε τις αμαρτίες μας, αν θέλουμε να ευοδωθούμε. Χρειάζεται μια πραγματική στροφή από την αμαρτία προς το Θεό. Η μετάνοια είναι κάτι περισσότερο από τη λύπη για τις αμαρτίες, περιλαμβάνει και την απόφαση να κάνεις κάτι γι’ αυτές τις αμαρτίες. Η μετάνοια είναι κάτι περισσότερο από την ομολογία των αμαρτιών, περιέχει και την εγκατάλειψή τους με τη βοήθεια του Θεού.

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής τόνισε αυτό το στοιχείο της μετάνοιας. Όταν τα πλήθη ερχόταν για να βαπτιστούν, τους έλεγε: «Γεννήματα εχιδνών, τίς έδειξεν εις εσάς νά φύγητε από τής μελλούσης οργής; Κάμετε λοιπόν καρπούς αξίους τής μετανοίας, καί μή αρχίσητε νά λέγητε καθ' έαυτούς, Πατέρα έχομεν τόν Αβραάμ· διότι σάς λέγω ότι δύναται ο Θεός εκ τών λίθων τούτων νά αναστήση τέκνα εις τόν Αβραάμ» (Λουκ.γ:7-8). Αρνήθηκε να βαπτίσει πολλούς που ήρθαν γι’ αυτό το σκοπό, πριν δείξουν αποδεικτικά στοιχεία πραγματικής μετάνοιας. Γι’ αυτόν, η μετάνοια ήταν κάτι περισσότερο από μια απόφαση του νου, ήταν η πνευματική απόφαση που φέρνει αλλαγή στον τρόπο ζωής. Το ίδιο με τον Ιωάννη, ο Παύλος κήρυξε ότι οι άνθρωποι πρέπει: «νά μετανοώσι καί νά επιστρέφωσιν εις τόν Θεόν, πράττοντες έργα άξια τής μετανοίας» (Πράξ.κς:20).

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η μετάνοια απαιτεί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κατά το οποίο πρέπει κανείς να αποδείξει την αγάπη του προς το Θεό. Ο Θεός ξέρει την ίδια στιγμή αν κάποιος έχει πραγματικά δεσμευτεί να εγκαταλείψει την αμαρτία, με αποτέλεσμα μετάνοια και βάπτιση με Άγιο Πνεύμα να συμβούν την ίδια στιγμή. Δυστυχώς, καθώς περνάει ο καιρός, κάποιοι δεν τηρούν την υπόσχεσή τους, αλλά όταν βαπτίστηκαν με το Άγιο Πνεύμα, ειλικρινά αποφάσισαν να απορρίψουν την αμαρτία.  

Αποκατάσταση. 

Σαν μέρος της εγκατάλειψης των αμαρτιών, το άτομο που ειλικρινά μετανοεί, θα προσπαθήσει να διορθώσει τις επιπτώσεις των προηγούμενων αμαρτιών του, όσο αυτό είναι δυνατόν. Αυτή η πράξη ονομάζεται αποκατάσταση. Για παράδειγμα, αν είχε κλέψει χρήματα, να τα επιστρέψει (Λουκ.ιθ:8). Αν είχε αδικήσει κάποιους να πάει και να τους ζητήσει συγνώμη. Αν είχε βλάψει κάποιον λέγοντας ψέματα ή με κουτσομπολιό, καλό είναι να αποκαταστήσει την αλήθεια.

Ο Ιησούς δίδαξε: «Εάν λοιπόν προσφέρης τό δώρόν σου εις τό θυσιαστήριον καί εκεί ενθυμηθής ότι ο αδελφός σου έχει τι κατά σού, άφες εκεί τό δώρόν σου έμπροσθεν τού θυσιαστηρίου, καί ύπαγε πρώτον φιλιώθητι μέ τόν αδελφόν σου, καί τότε ελθών πρόσφερε τό δώρόν σου» (Ματθ.ε:23-24).

Όταν ο Θεός μας συγχωρεί, δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε ν’ απολαμβάνουμε τα γήινα οφέλη των αμαρτιών μας χωρίς αποκατάσταση, ούτε αυτό εξαλείφει την ανάγκη να ζητήσουμε συγνώμη από κάποιον που αδικήσαμε. 

Μετάνοια και συναισθήματα.           

Η μετάνοια επηρεάζει τη συναισθηματική πλευρά του ανθρώπου, εφόσον έχει να κάνει με κατά Θεό λύπη και μεταμέλεια. Συνήθως φέρνει δάκρυα και άλλες παρόμοιες συναισθηματικές εξωτερικεύσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ένα συναισθηματικό show μπορεί ν’ αντικαταστήσει τη μετάνοια! Μερικοί άνθρωποι χύνουν δάκρυα αυτολύπησης κι όχι επειδή λυπήθηκαν κατά Θεό. Κάποιοι ανταποκρίνονται συναισθηματικά στην παρουσία του Θεού, αλλά γρήγορα σταματάνε χωρίς να μετανοήσουν πλήρως. Ο Θεός αφήνει συχνά να αισθανθούν την παρουσία Του σαν ένα μέσο που θα τους οδηγήσει σε μετάνοια, αλλά δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε αυτό το συναίσθημα ότι είναι μετάνοια.

Όταν κάποιος μετανοεί, αισθάνεται χαρά, επειδή αποκαθίσταται η επικοινωνία του με το Θεό. Ακόμα θα αισθανθεί ξαλάφρωμα, εφόσον πήρε την απόφαση να μην αμαρτήσει ξανά. Όμως, δεν θ’ αφήσει αυτή τη χαρά και την ανακούφιση να τον εμποδίσουν να προχωρήσει, αφού ο Θεός έχει πολύ περισσότερα γι’ αυτόν. Ο Θεός θέλει ν’ ασχοληθεί μια κι έξω με τις αμαρτίες του παρελθόντος όταν βαπτιστεί στο νερό καθώς και να του δώσει το Άγιο Πνεύμα. Μερικοί άνθρωποι σταματάνε όταν αισθανθούν τη χαρά της μετάνοιας, ενώ κανονικά πρέπει να προχωρήσουν στην επόμενη χαρά, το βάπτισμα στο νερό. Μετά, καθώς θα δοξάζουν το Θεό θα πάρουν τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος.

Παραδείγματα μετάνοιας 

Η παραβολή του άσωτου γιου απεικονίζει όλα τα στοιχεία της μετάνοιας (Λουκ.ιε:11-32). Στην ιστορία αυτή, ο πλανεμένος γιος κάποια στιγμή αναγνωρίζει την αμαρτία του και την απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκεται: «Ελθών δέ εις έαυτόν» (Λουκ.ιε:17). Μετά πήρε την απόφαση να επιστρέψει στο σπίτι και να ζητήσει συγχώρεση: «Σηκωθείς θέλω υπάγει πρός τόν πατέρα μου καί θέλω ειπεί πρός αυτόν· Πάτερ, ήμαρτον εις τόν ουρανόν καί ενώπιόν σου· καί δέν είμαι πλέον άξιος νά ονομασθώ υιός σου· κάμε με ως ένα τών μισθωτών σου» (Λουκ.ιε:18-19).Τελικά, όντως άφησε το μέρος που βρισκόταν, επίστρεψε στο σπίτι του πατέρα του και συντριμμένος ομολόγησε την αμαρτία του (Λουκ.ιε:20-21).

Μια άλλη παραβολή μας δείχνει τη σωστή στάση που πρέπει να έχει κάποιος όταν μετανοεί (Λουκ.ιη:9-14). Ένας Φαρισαίος στεκόταν προσευχόμενος στο Ναό, ευχαριστώντας το Θεό που δεν είχε διαπράξει αμαρτίες και καυχώμενος για τα καλά του έργα. Ένας τελώνης ήρθε κι αυτός για να προσευχηθεί, αλλά πλησίασε το Θεό με ταπείνωση, χτυπώντας το στήθος του με επίγνωση της κατάστασής του και εμφανή μεταμέλεια. Τα λόγια του ήταν: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τώ αμαρτωλώ». Ο Ιησούς κατέκρινε τον αυτιδικαιούμενο Φαρισαίο και επαίνεσε τον τίμιο και μετανοημένο τελώνη.

Η προσευχή του Δαβίδ μετά τη μοιχεία που διέπραξε με τη Βηθσαβεέ, είναι ένα όμορφο παράδειγμα για το παιδί του Θεού που έχει αμαρτήσει, γιατί το πνεύμα της προσευχής του είναι χαρακτηριστικό ειλικρινούς μετάνοιας (Ψαλμ.να:1-4, 7, 9-12) 

Η πηγή της Μετάνοιας. 

Η μετάνοια είναι ένα μέρος της σωτηρίας, έτσι η ευκαιρία και η ικανότητα να μετανοήσει κάποιος προέρχεται από τη χάρη του Θεού. Η χρηστότητα του Θεού οδηγεί τον άνθρωπο σε μετάνοια (Ρωμ.β:4). Η «μετάνοια εις ζωήν» είναι ένα δώρο που προμηθεύει ο Θεός (Πράξ.ια:18  Β’ Τιμ.β:25). Μόνο ο Θεός μπορεί να δώσει αυτή τη λύπη που φέρνει σε μετάνοια (Β’ Κορ.ζ:10). Όταν κάποιος μετανοεί, απλά ανταποκρίνεται στο παγκόσμιο κάλεσμα του Θεού και εκούσια αποδέχεται το έργο της σωτηρίας Του.

Η μετάνοια μόνο δεν είναι σωτηρία, ικανώνει όμως τον άνθρωπο να σωθεί, ξεκινώντας το έργο της σωτηρίας. Η μετάνοια λοιπόν, έρχεται απ’ τη χάρη του Θεού δια της πίστεως. Ο άνθρωπος έρχεται σε μετάνοια σε περιπτώσεις που η παρουσία του Θεού είναι έντονη, με το λόγο Του και με πίστη σ’ Αυτόν.

Το Άγιο Πνεύμα είναι απόλυτα απαραίτητο για να οδηγηθεί ο άνθρωπος σε μετάνοια. Ο Ιησούς είπε: «Και ελθών εκείνος θέλει ελέγξει τον κόσμον περί αμαρτίας, και περί δικαιοσύνης, και περί κρίσεως» (Ιωάν.ις:8). Ψυχολογικά τρυκ, κολπάκια και τεχνάσματα δεν οδηγούν σε πραγματική μετάνοια.

Αντί να λέμε πολλά λόγια και να προτείνουμε καταπειστικές τεχνικές που πανικοβάλουν και φοβίζουν τον άνθρωπο, καλύτερα να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια πνευματική ατμόσφαιρα. Η προσπάθεια να καταπείσουμε με τα λόγια και οι προειδοποιήσεις έχουν τη θέση τους, αλλά το πρωταρχικό μας ενδιαφέρον πρέπει να είναι ν’ αφήσουμε το Άγιο Πνεύμα να κινηθεί ελεύθερα, γιατί μόνο ο Θεός μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στον εαυτό Του (Ιωάν.ς:44).

Ο λόγος του Θεού έχει δύναμη να οδηγήσει τον άνθρωπο σε μετάνοια, καθώς το Άγιο Πνεύμα τον τοποθετεί στην καρδιά του. Καθώς κηρύττεται ο λόγος του Θεού, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τις αμαρτίες τους και την ανάγκη που έχουν για να σωθούν. Το κήρυγμα του Πέτρου την ημέρα της Πεντηκοστής έφερε κατάνυξη και επιθυμία για μετάνοια: «Αφού δε ήκουσαν ταύτα, ήλθεν εις κατάνυξιν η καρδία αυτών, και είπον προς τον Πέτρον και τους λοιπούς αποστόλους, Τι πρέπει να κάμωμεν, άνδρες αδελφοί;» (Πράξ.β:37). Το κήρυγμα του Ιωνά, έκανε ολόκληρη την πόλη της Νινευή να μετανοήσει. Έτσι λοιπόν, για άλλη μια φορά, η έμφαση δεν πρέπει να δίνεται σε ανθρώπινες ιδέες και τεχνικές, αλλά στον αγνό λόγο του Θεού.

Οι κήρυκες πρέπει να κηρύττουν ενάντια στην αμαρτία, να την προσδιορίζουν και να τη φανερώνουν για να μπορούν οι αμαρτωλοί να καταλαβαίνουν τη θέση τους. Ο Νάθαν ονόμασε με σαφήνεια την αμαρτία του Δαβίδ, όπως έκανε κι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής με την αμαρτία του Ηρώδη. Ο Ιωάννης είπε στους τελώνες: «Μη εισπράττετε μηδέν περισσότερον παρά το διατεταγμένον εις εσάς» και στους στρατιωτικούς «Μη βιάσητε μηδένα, μηδέ συκοφαντήσητε και αρκείσθε εις τα σιτηρέσιά σας» (Λουκ.γ:12-14).

Στις μέρες μας, υπάρχει μια τάση να μιλάμε με γενικότητες το λόγο του Θεού. Όπου η Γραφή φανερώνει την αμαρτία, πρέπει να είμαστε σαφείς. Αν εμείς κηρύξουμε το λόγο του Θεού όπως είναι, ο Θεός θα τον τοποθετήσει όμορφα στις καρδιές των ανθρώπων. Η ακοή του λόγου του Θεού φέρνει πίστη (Ρωμ.ι:17) κι αυτή η πίστη θα ικανώσει τον άνθρωπο να υπακούσει στην εντολή να μετανοήσει.

Η μετάνοια έρχεται σαν αποτέλεσμα της δύναμης του Πνεύματος του Θεού που ελέγχει την αμαρτία, από το άκουσμα του λόγου του Θεού και την παρόρμηση της πίστης στο Θεό που τώρα έχει ξυπνήσει. Απ’ τη μεριά του Θεού, είναι ένα δώρο που ικανώνει τον άνθρωπο να σωθεί. Απ’ τη μεριά του ανθρώπου, είναι η πρώτη εκούσια πράξη πίστης προς το Θεό.

Η εντολή για μετάνοια. 

Η μετάνοια είναι απόλυτα αναγκαία για τη σωτηρία. Η Βίβλος λέει ότι όλοι πρέπει να μετανοήσουν. Όταν αμάρτησε ο Αδάμ, ο Θεός τον ρώτησε και περίμενε κάποια ομολογία (Γέν.γ:9-13). Στις μέρες του Νώε, ο Θεός κατέστρεψε τους πάντες και τα πάντα εκτός από οχτώ ψυχές, επειδή οι άνθρωποι δεν μετανοούσαν. Λυπήθηκε όμως κι έκανε έλεος στην αμαρτωλή Νινευή μόνο και μόνο επειδή οι κάτοικοί της μετανόησαν όταν τους κήρυξε ο Ιωνάς. Στον Ιεζεκιήλ, ο Θεός ικετεύει τον Ισραήλ για μετάνοια (Ιεζ.ιη:30-32, λγ:11). Σ’ αυτά τα εδάφια φαίνεται η συμπόνια του Θεού, η ανάγκη για μετάνοια και ο ορισμός της μετάνοιας, ότι είναι η επιστροφή από την αμαρτία στο Θεό.  Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής κήρυξε δυναμικά τη μετάνοια (Ματθ.γ:1-11  Μάρκ.α:4-5  Λουκ.γ:3-9) και το ίδιο έκανε ο Ιησούς λέγοντας: «Μετανοείτε διότι επλησίασεν η βασιλεία τών ουρανών» (Ματθ.δ:17). «μετανοείτε καί πιστεύετε εις τό ευαγγέλιον» (Μάρκ.α:15). «Ουχί, σάς λέγω, αλλ' εάν δέν μετανοήτε, πάντες ομοίως θέλετε απολεσθή» (Λουκ.ιγ:3, 5).  Όταν ήταν ο Ιησούς εδώ στη γη, έστειλε τους μαθητές Του να κηρύξουν μετάνοια (Μάρκ.ς:12) και λίγο πριν αναληφθεί τους εμπιστεύθηκε αυτή την αποστολή (Λουκ.κδ:47). Ο Πέτρος κήρυξε για μετάνοια (Πράξ.β:38, γ:19) και το ίδιο έκανε ο Παύλος (Πράξ.κς:20).

Ο Παύλος είπε στους Αθηναίους: «Τούς καιρούς λοιπόν τής αγνοίας παραβλέψας ο Θεός, τώρα παραγγέλλει εις πάντας τούς ανθρώπους πανταχού νά μετανοώσι» (Πράξ.ιζ:30). Τον καιρό της Παλαιάς Διαθήκης ο Θεός δεν κρατούσε τα έθνη υπόλογα για κάθε εντολή του Μωσαϊκού νόμου επειδή αγνοούσαν το Νόμο. Παρόλα αυτά, ο Θεός τα έκρινε με το νόμο της συνείδησης και τους φυσικούς νόμους και τα βρήκε ένοχα ακόμα και σ’ αυτή τη βάση (Ρωμ.β:12-16). Τον καιρό της Καινής Διαθήκης, οι Εβραίοι και οι Εθνικοί κρίνονται πάνω στην ίδια βάση, αφού όλοι ακούν την ίδια κλήση για μετάνοια. Ο Θεός δεν καθυστερεί, αλλά «μακροθυμεί εις ημάς, μή θέλων νά απολεσθώσι τινες, αλλά πάντες νά έλθωσιν εις μετάνοιαν» (Β’ Πέτρ.γ:9).

Τι συμβαίνει στη Μετάνοια; 

Τη στιγμή της μετάνοιας, ο άνθρωπος ξεκινά ν’ αφήνει το Θεό να εργαστεί στη ζωή του. Αποφασίζει να αποστραφεί την αμαρτία και να στραφεί στο Θεό κι έτσι επιτρέπει στο Θεό να στραφεί σ’ αυτόν. Ένα μέρος αυτής της απόφασης να αποστραφεί την αμαρτία, είναι το γεγονός ότι ο Θεός τον ικανώνει να ξεκόψει από αμαρτωλές συνήθειες κι επιθυμίες (τσιγάρο, βλασφημία κτλ). Ένα μέρος της απόφασης να στραφεί στο Θεό, είναι το γεγονός ότι ο Θεός επιτρέπει στον άνθρωπο να έχει προσωπική κοινωνία μαζί Του.

Από τότε που ο Αδάμ και η Εύα αμάρτησαν, η αμαρτία έχει αποχωρίσει τον άνθρωπο από το Θεό, γιατί αμαρτωλός άνθρωπος δεν μπορεί να έχει κοινωνία με τον Άγιο Θεό. Όταν ο άνθρωπος μετανοεί από την αμαρτία, μπορεί να έχει και πάλι κοινωνία με το Θεό, στη βάση του αντικαταστατικού θανάτου του Ιησού Χριστού. Η μετάνοια μετακινεί το εμπόδιο που ύψωσε η αμαρτία κι επιτρέπει στον άνθρωπο και το Θεό ν’ αρχίσουν μια προσωπική σχέση. Η μετάνοια λοιπόν, καθιστά ικανό ένα άτομο να βαπτιστεί στο νερό και να γεμίσει με το Άγιο Πνεύμα. 

Τι σχέση έχει με το βάπτισμα στο νερό και στο Άγιο Πνεύμα. 

Σαν ένα πρώτο βήμα προς το Θεό, η μετάνοια από μόνη της δεν σώζει τον άνθρωπο, αν και δημιουργεί θετικά συναισθήματα, συγκίνηση και μια περιορισμένη, προσωρινή δύναμη αποστροφής από την αμαρτία. Το βάπτισμα στο νερό και το βάπτισμα με Άγιο Πνεύμα είναι απαραίτητα για να ολοκληρωθεί το έργο που η μετάνοια ξεκίνησε.

Η μετάνοια και το βάπτισμα στο νερό ολοκληρώνουν το έργο της συγχώρεσης. Στο βάπτισμα ο Θεός ξεπλένει την αμαρτία, απομακρύνοντας το αμαρτωλό παρελθόν καθώς και το μισθό της αμαρτίας.

Σε μερικούς, αρέσει να λένε ότι στη μετάνοια ο Θεός συγχωρεί τις αμαρτίες και στο βάπτισμα τις αφίει. Όμως, το κριτικό κείμενο δεν μας δίνει αυτό το δικαίωμα να ξεχωρίζουμε τις έννοιες των δύο ρημάτων. Μιλώντας θεολογικά, η άφεση και η συγχώρεση είναι ισοδύναμοι όροι και συγχώρεση (ή άφεση) έρχεται σε συνδυασμό της μετάνοιας και του βαπτίσματος στο νερό. Δεν πρέπει να ξεχωρίζουμε αυτές τις δύο εμπειρίες.

Αν θέλουμε να το εξετάσουμε λίγο περισσότερο, θα μπορούσαμε να κάνουμε μόνο τον παρακάτω διαχωρισμό: στη μετάνοια, ο Θεός καταστρέφει την εξουσία που έχει η αμαρτία εκείνη τη στιγμή στη ζωή του ανθρώπου και μετακινεί το φράγμα που εμποδίζει την προσωπική κοινωνία μαζί Του. Στο βάπτισμα στο νερό, ο Θεός αφαιρεί το νομικό έρεισμα της αμαρτίας και σβήνει το μισθό της, δηλαδή το θάνατο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Θεός, στη μετάνοια, συναλλάσσεται με τις παρούσες συνέπειες της αμαρτίας ενώ στο βάπτισμα με τις μελλοντικές. Όμως και τα δύο είναι απαραίτητα για τη συγχώρεση ή την άφεση των αμαρτιών. Γι’ αυτό ο Πέτρος είπε: «Μετανοήσατε, και ας βαπτισθή έκαστος υμών εις το όνομα του Ιησού Χριστού, εις άφεσιν αμαρτιών» (Πράξ.β:38).

Η μετάνοια, είναι ακόμα ανεπαρκής χωρίς το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος. Από μόνη της, η μετάνοια, φέρνει προσωρινή και περιορισμένη δύναμη κατά της αμαρτίας. Μόνιμη και χωρίς όρια δύναμη έρχεται μόνο μετά το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος (Πράξ.α:8). Οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης είχαν μετανοήσει, αλλά αυτό δεν τους έδινε μια ανακαινισμένη φύση με διαρκή εξουσία κατά της αμαρτίας. Ούτε ο νόμος του Μωυσή, ούτε το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο (Ρωμ.ζ:15-25). Μόνο το Πνεύμα μεταδίδει δύναμη κατά της αμαρτίας και δύναμη για να εκπληρώσει κανείς τη δικαιοσύνη που ο νόμος δίδαξε αλλά δεν έδωσε την ανάλογη εξουσία στον άνθρωπο (Ρωμ.η:2-4). Στη μετάνοια, ο Θεός δίνει την αρχική ικανότητα να αποκοπεί κανείς από το αγκάλιασμα της αμαρτίας, αλλά η κατοίκηση του Πνεύματος είναι αυτή που κάνει τη νέα ζωή εν Χριστώ μια καθημερινή πραγματικότητα (Ρωμ.η:10,13).

Ο Ιησούς δίδαξε ότι όταν ένα ακάθαρτο πνεύμα βγει από τον άνθρωπο, πάει αλλού ζητώντας ανάπαυση (Λουκ.ια:24-26). Αν όμως δεν βρει, επιστρέφει στον τόπο απ’ όπου βγήκε, τον άνθρωπο. Αν τον βρει άδειο, σκουπισμένο και στολισμένο, φέρνει μαζί του άλλα 7 δαιμόνια και ξαναμπαίνουν σ’ αυτόν. Αυτή η ιστορία περιέχει μια αρχή που έχει να κάνει με το θέμα μας. Για την ακρίβεια, το να διώξεις απλά ένα δαιμόνιο, δεν είναι αρκετό. Το κακό πρέπει ν’ αντικατασταθεί με καλό. Το να καθαρίσεις απλά τη ζωή σου και να τακτοποιήσεις κάποια πράγματα κάποια στιγμή, δεν είναι αρκετό, χρειάζεται η δύναμη που θα διατηρήσει αυτή την κατάσταση.

Ο άνθρωπος που μετανοεί και δεν προχωράει περισσότερο, γίνεται θύμα ενός ατέλειωτου, απογοητευτικού φαύλου κύκλου συνεχούς μετάνοιας και αποτυχίας και τελικά θα γίνει χειρότερος απ’ ότι ήταν. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ανάμεσα σε Χριστιανούς σήμερα. Πολλές ομάδες κηρύττουν την ανάγκη μετάνοιας και ηθικής ζωής, αλλά δεν κηρύττουν το βάπτισμα στο Άγιο Πνεύμα, με το οποίο ο άνθρωπος ενδυναμώνεται για να μπορεί ν’ αντιμετωπίζει τις αποτυχίες. Το Πνεύμα είναι αυτό που γεμίζει την άδεια ζωή, τη διατηρεί καθαρή και αντιστέκεται στο κακό όταν επιστρέφει. 

Πως πρέπει να λειτουργούμε όταν προσευχόμαστε για ψυχές που θέλουν να μετανοήσουν. 

Είναι πολύ σημαντικό, αυτοί που ασχολούνται μ’ αυτό το θέμα, να έχουν κατανοήσει πολύ καλά, τι σημαίνει μετάνοια.

Πρέπει να δίνουμε έμφαση στην κίνηση του Πνεύματος του Θεού κι όχι σε κόλπα και τεχνικές. Κάποιες παπαγαλίστικες εκφράσεις τυποποιημένα λόγια και κινήσεις δεν αντικαθιστούν το έργο του Αγίου Πνεύματος για μετάνοια.

Πρέπει να προσπαθούμε να διακρίνουμε πότε το άτομο βρίσκεται σε πραγματική πνευματική κατάσταση. Αν δεν έχει μετανοήσει πλήρως, δεν πρέπει να το πιέζουμε πρόωρα να εκφράσει χαρά ή ν’ αρχίσει να ζητά το Άγιο Πνεύμα. Μόλις μετανοήσει, τότε μπορούμε να το ενθαρρύνουμε ν’ αρχίσει να δοξάζει το Θεό και να περιμένει το δώρο του Αγίου Πνεύματος.

Μπορούμε να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του, και να προσευχηθούμε μαζί του. Αυτό βοηθά τη δική του προσευχή, αλλά κι εμάς ώστε να προσευχηθούμε με βάρος.

Αν βλέπουμε ότι δεν υπάρχει πρόοδος, μπορεί να υπάρχουν διάφορα προβλήματα στη ζωή του, που το καθένα χρειάζεται διαφορετικό πλησίασμα. Μπορεί το πρόβλημα να είναι ότι δεν έχει καταλάβει τι είναι μετάνοια, μπορεί να είναι μια άρνηση να παραχωρήσει τα πάντα στο Θεό, μπορεί ακόμα να είναι έλλειψη επιθυμίας (δεν έχει πείνα, δεν αισθάνεται απελπισία και απόγνωση, δεν έχει αίσθηση της κρισιμότητας), ή δεν έχει λυπηθεί κατά Θεό, ή δεν έχει πίστη.

Δεν πρέπει να προσπαθούμε να τον «διδάξουμε πως θα μιλήσει σε γλώσσες»!!! (Λέγε συνέχεια Αλληλούια, λέγε λα λα λα λα.......) ούτε να του πιάνουμε το σαγόνι και ν’ αρχίζουμε να το κουνάμε!!!!  Η Γραφή λέει ότι αρχίζει κανείς να μιλά γλώσσες «καθώς το Πνεύμα δίδει αποφθέγγεσθαι εις αυτόν». Η έμφαση δεν πρέπει να δίνεται στο ότι πρέπει να παραδώσει τη γλώσσα του στο Θεό, αλλά ότι πρέπει να παραδώσει τη σκέψη του και τη ζωή του σ’ Αυτόν. Όταν το άτομο παραδώσει τα πάντα στο Θεό, συγκεντρωθεί απόλυτα σ’ Αυτόν και εξασκήσει πίστη, θα μπορέσει ν’ αφήσει και τη γλώσσα του στον Κύριο.

Καλύτερα ν’ αποφεύγονται τακτικές όπως να «ταρακουνάμε» το άτομο, να το χαϊδεύουμε, να το πιέζουμε να κάνει συγκεκριμένα πράγματα, να του δίνουμε τάχα συμβουλές που μόνο το μπερδεύουν εκείνη την ώρα, γιατί όλα αυτά ενοχλούν και εκνευρίζουν. Συνήθως, τα άτομα μετανοούν και λαμβάνουν το Πνεύμα, χωρίς τη βοήθεια, παρά με τη βοήθεια των «ειδικών».

            Αν το άτομο είναι ειλικρινές κι έτοιμο να μετανοήσει, θα πάρει το Άγιο Πνεύμα πολύ γρήγορα. Αν αυτό αργεί, σημαίνει ότι κάτι λείπει στη μετάνοια ή την πίστη του. Σ’ αυτή την περίπτωση. αυτός που προσεύχεται πρέπει να είναι αρκετά ευαίσθητος στα πνευματικά και ικανός να κατανοεί για να μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει τις δυσκολίες του. 

Ο Χριστιανός και η Μετάνοια. 

Αν μετά που θα αναγεννηθούμε αμαρτήσουμε, υπάρχει ακόμα μια λεωφόρος συγχώρεσης όταν ομολογούμε τις αμαρτίες μας στον Ιησού (Α’ Ιωάν.α:9  β:1). Δεν χρειάζεται να ξαναβαπτιστούμε, γιατί υπάρχει μόνο ένα βάπτισμα, το οποίο είναι αποτελεσματικό για όλες τις αμαρτίες που έχουν ομολογηθεί, όποτε κι αν έγιναν, πριν ή μετά το βάπτισμα. Δεν υπάρχουν όρια στη συγχωρητικότητα του Θεού σ’ αυτή τη ζωή, εφόσον μετανοούμε γνήσια. Ο Θεός περιμένει από εμάς να συγχωρούμε χωρίς όρια αυτούς που πραγματικά μετανοούν, άρα ο ίδιος δεν θα κάνει λιγότερα για μας (Ματθ.ιη:21-22 Λουκ.ιζ:3-4). Το σημαντικό στην περίπτωση είναι ότι ειλικρινά λυπούμαστε και μετανοούμε για τις αμαρτίες μας καθώς και ότι αποφασίζουμε τίμια να γίνουμε καλύτεροι με τη βοήθεια του Θεού.

Και βέβαια, πρωταρχική αρχή, για τον αναγεννημένο πιστό, είναι να μην αμαρτήσει (Α’ Ιωάν.β:1). Αν όμως αμαρτήσουμε, πρέπει να ομολογήσουμε την αμαρτία μας, να πάρουμε τη συγχώρεση και να μην αφήσουμε καμία κατάκριση να μας βασανίζει (Ρωμ.η:1). Ωστόσο, δεν είναι καλό να μετανοούμε συνεχώς για το ίδιο πράγμα, γιατί το Άγιο Πνεύμα μας δίνει τη δύναμη να υπερνικούμε. Η μετάνοια είναι βασική διδασκαλία, αλλά δεν πρέπει να μένουμε σ’ αυτό το επίπεδο συνέχεια. «Δια τούτο αφήσαντες την αρχικήν διδασκαλίαν του Χριστού, ας φερώμεθα προς την τελειότητα, χωρίς να βάλλωμεν εκ νέου θεμέλιον μετανοίας από νεκρών έργων, και πίστεως εις Θεόν» (Εβρ.ς:1). Η μετάνοια είναι πάντοτε διαθέσιμη στο Χριστιανό, αλλά από κάποια στιγμή και μετά πρέπει να ωριμάσει ώστε η ανάγκη μετάνοιας από αμαρτία να είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. 

Είναι ανάγκη να δίνουμε έμφαση στη Μετάνοια. 

Πολλές συναθροίσεις στις μέρες μας, παραμελούν τη διδασκαλία και την πρακτική εφαρμογή της μετάνοιας. Αν θέλουμε να σωθούν οι άνθρωποι, πρέπει να κηρύττουμε και να διδάσκουμε τη μετάνοια με το χρίσμα του Αγίου Πνεύματος. Οι κήρυκες πρέπει να φανερώνουν την αμαρτία με το όνομά της και να εξηγούν τι σημαίνει μετάνοια. Οι εργάτες πρέπει να ασχολούνται αρκετά μ’ αυτούς που θέλουν να βαπτιστούν ώστε να βεβαιωθούν ότι πραγματικά έχουν μετανοήσει, αφού χωρίς μετάνοια, το βάπτισμα είναι ένα κενό σύμβολο. Όταν προσευχόμαστε για Πνεύμα Άγιο, πρέπει να οδηγούμε τα άτομα σε μετάνοια, γιατί χωρίς πραγματική μετάνοια δεν μπορεί να βαπτιστεί κάποιος.

Εξωβιβλικές μέθοδοι δεν φέρνουν το Άγιο Πνεύμα. Πρώτα πρέπει να συμβεί η μετάνοια «του παλιού καιρού»! Σίγουρα κάποιος πρέπει να λάβει γρήγορα το Άγιο Πνεύμα και να μην χρονίζει, αλλά πρώτα πρέπει να μετανοήσει. Το Άγιο Πνεύμα δεν θα έρθει να κατοικήσει σ’ ένα πνευματικά ακάθαρτο ναό (Β’ Κορ.ς:17-ζ:1). Δεν μπορεί κανείς να στραφεί στο Θεό, αν δεν αποστραφεί την αμαρτία.

Μήπως όλα αυτά σημαίνουν ότι η χριστιανοσύνη είναι γεμάτη από ανθρώπους που ομολογούν το Χριστό, αλλά ακόμα δεν έχουν μετανοήσει; Μήπως σημαίνει ότι πολλοί που τρέχουν από δω κι από κει ζητώντας ευλογίες, θαύματα και εντυπωσιακές εμπειρίες, μπορεί να μην έχουν μετανοήσει; Πολλοί διάσημοι «αστέρες» που αξιούν ότι είναι αναγεννημένοι, συνεχίζουν να συμμετέχουν σε ακάθαρτες και ανόσιες δραστηριότητες. Όμως, οι αξιώσεις τους και οι διακηρύξεις τους δεν έχουν καμία αξία. Κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε ότι χωρίς μετάνοια και άγια ζωή, όλες οι πνευματικές εμπειρίες που μπορεί να έχει κάποιος δεν έχουν καμία αξία.

Όσοι «ξεπερνάνε» τη μετάνοια, αντικαθιστούν το σχέδιο του Θεού με κάποιο δικό τους, όπως έκανε ο Κάιν όταν πρόσφερε τους καρπούς της γης αντί θυσία αίματος. Μπορεί ν’ απολαμβάνουν προσωρινές ευλογίες, αλλά όπως εκείνος ο άνθρωπος στη γαμήλια γιορτή, που δεν είχε το ένδυμα του γάμου, θα εκβληθούν όταν έρθει ο Βασιλιάς (Ματθ.κβ:11-14).

Κάποιοι άνθρωποι φαίνεται ν’ απολαμβάνουν τις ευλογίες του Θεού, έστω κι αν ζουν κοσμικά, χωρίς ευσέβεια, χωρίς φόβο Θεού και αγιασμό. Επειδή ο Θεός δεν κρίνει κάποια πράγματα αμέσως, νομίζουν ότι έχουν ξεφύγει (Εκκλ.η:11), χωρίς να καταλαβαίνουν ότι στην πραγματικότητα ο Θεός εξασκεί χρηστότητα μακροθυμία και έλεος προκειμένου να βρουν τόπο μετάνοιας (Ρωμ.β:4  Β’ Πέτρ.γ:9). 

Συμπέρασμα. 

Μετάνοια είναι η στροφή από την αμαρτία προς το Θεό. Είναι η πρώτη ανταπόκριση πίστης στο κάλεσμα του Θεού. Περιέχει την αναγνώριση της αμαρτίας, την ομολογία, τη μεταμέλεια και την απόφαση αποστροφής. Είναι ο θάνατος της αμαρτίας και ανοίγει τις πιθανότητες μιας στερεής σχέσης με το Θεό.

Μόνο με τη μετάνοια, δεν είναι κάποιος σωσμένος. Το βάπτισμα στο νερό κάνει αυτή την απόφαση στερεή με το θάψιμο του παλαιού ανθρώπου και το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος κάνει την επιστροφή στο Θεό μόνιμη, με τη μετάδοση της νέας φύσης που έχει τη δύναμη να υπερνικά την αμαρτία καθημερινά. Χωρίς μετάνοια, το βάπτισμα στο νερό δεν έχει καμία αξία και χωρίς μετάνοια δεν μπορεί κάποιος να βαπτιστεί με Πνεύμα Άγιο.