Σκληρό καθημερινό περιβάλλον
Το πρόβλημα της μόλυνσης ή ρύπανσης του περιβάλλοντος, όπως
είναι πλατιά γνωστό, είναι ένα πολυδιάστατο, πολυσύνθετο πρόβλημα. Εμείς μάθαμε
μερικές μόνο από τις πολλές πλευρές του. Δεν είναι μόνο οι μετρήσεις των
εργαστηρίων, ή τα όσα οι δημοσιογράφοι μας πληροφορούν. Υπάρχουν ρίζες βαθιές,
αιτίες κρυφές, προεκτάσεις ασύλληπτες.
Λέγοντας μόλυνση του περιβάλλοντος, στο μυαλό μας
προβάλλονται εικόνες με σκουπιδότοπους, θολά ποτάμια, σακούλες νάιλον, δηλητηριασμένα
ψάρια, ψόφια με την κοιλιά προς τα πάνω στο νερό της λίμνης. Ίσως, αν είμαστε
πιο καλά πληροφορημένοι, μιλούμε για τοξικά απόβλητα, για καρδιοπάθειες,
τερατογενέσεις. Μα το πρόβλημα βρίσκεται ακόμα την αρχή του. Και πάει σε βάθος.
Φταίει ίσως η ανθρώπινη φύση μας που είναι οριακή και ο ορίζοντας των
δυνατοτήτων μας περιορισμένος. Δεν μπορούμε να συλλάβουμε τις προεκτάσεις, τις
συνέπειες. Ποτέ δεν μπορέσαμε, όσο τραγικές και άμεσες και αν ήταν.
Ξέρουμε αρκετά γύρω από το φυσικό μας περιβάλλον. Ο
υδράργυρος για παράδειγμα. Τοξική ουσία που σε κάποιες συγκεντρώσεις προκαλεί
νεκρώσεις, τερατογενέσεις, ισόβιες αναπηρίες και μπορεί να μολύνει γενιές
ολόκληρες. Το ίδιο και το D.D.T. Φοβερό δηλητήριο. Η ανθεκτικότητα της χημικής
αυτής ένωσης τρομάζει. Ραντίζεις μια φορά και αυτό ανακυκλώνεται μέσω του νερού
επί χρόνια. Επιβραδύνει τη φωτοσύνθεση στα φυτά, που είναι απαραίτητη για την
αναγέννηση του οξυγόνου. Και έχει άφθονο από αυτό το δηλητήριο σκορπίσει ο
άνθρωπος πάνω στη φλούδα της γης. Μια μελέτη έδειξε πως μέσα σε 300 χρόνια ο
άνθρωπος κατάφερε να εξαφανίσει τελείως 200 είδη πτηνών και θηλαστικών. Δεν
υπάρχει ίχνος απ’ αυτά. Μετά από δεκάδες χρόνια νέκρωσης εξ αιτίας της μόλυνσης
για πρώτη φορά πιάστηκε ξανά ψάρι στον Τάμεση. Και ταριχεύθηκε σε μουσείο. Δεν
προχωρήσαμε όμως πολύ. Όλα τούτα και πολλά ακόμα εξίσου αληθινά είναι μια μόνο
πτυχή ενός τόσο μεγάλου προβλήματος που ζούμε καθημερινά.
Ελάχιστα γνωρίζουμε για την ηχομόλυνση. Κι όμως κανείς δεν
ξέρει τι είναι βλαβερότερο, ένα θολό ποτάμι γεμάτο χημικά απόβλητα ή ένας
θορυβόδικος ασφαλτόδρομος που από τα χαράματα μέχρι τα μεσάνυχτα βομβαρδίζει
αλύπητα το νευρικό μας σύστημα; Ποιο καταστρέφει περισσότερο τη ζωή μας; Ποιο
δηλητήριο είναι ισχυρότερο, το μονοξείδιο του θείου ή τα ντεσιμπέλ; Ξυπνάς με
αυτιά που βουίζουν. Ξεκινάς την μέρα σου με κεφάλι ήδη βαρύ. Σύντομα έρχεται η
ατονία, η κόπωση, το άγχος, η κατάρρευση. Συνεχείς δόσεις ντεσιμπέλ σκοτώνουν
τον άνθρωπο ή τον τρελαίνουν.
Ακόμα λιγότερα γνωρίζουμε για την ηλεκτρική μόλυνση της ατμόσφαιρας.
Υπάρχει διάχυτος ηλεκτρισμός στο χώρο, που μας περιβάλλει. Με ηλεκτρισμό
δουλεύει και το νευρικό μας σύστημα, τα νευρικά ερεθίσματα, η αγωγή του
ερεθίσματος μέσω των νεύρων σ’ ολόκληρο το σώμα. Ο στατικός ηλεκτρισμός της
ατμόσφαιρας έχει αυξηθεί ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια. Τα αυτοκίνητα που
τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες, η ακατάπαυστη κίνηση μέσα στην πόλη, τα αεροπλάνα
δημιουργούν δίνες, συνθλίβεται ο αέρας ανάμεσα στα κτίρια και αυξάνει η
ηλεκτρική του φόρτιση. Αυτό έχει άμεση επίδραση στο νευρικό μας σύστημα. Τα
παιδιά γίνονται ανήσυχα, νευρικά, ατίθασα. Ακόμα και τα κατοικίδια ζώα γίνονται
επιθετικά και καταπονούνται. Λέμε ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και είναι απόλυτα
σωστό. Προκαλεί στρες καθημερινό, πίεση αβάσταχτη, ζωή ταλαιπωρίας με τις γνωστές
της συνέπειες.
Απελπισμένα κοιτάς γύρω. Τι μας σκοτώνει πρώτο, τι δεύτερο;
Μα έχει τόσο βάθος ακόμα ο λαβύρινθος που λέγεται ανθρώπινο δράμα. Και είναι
τόσα λίγα αυτά που ξέρουμε κι ακόμα λιγότερα αυτά που καταλαβαίνουμε.
Όλα όσα λέγονται ή γράφονται στέκουν στην επιφάνεια, είναι η
επιδερμίδα. Όρος καινούριος και άγνωστος είναι «η ψυχολογία της μόλυνσης».
Ψυχολογία; Μάλιστα έχει και ψυχολογία. Αν κοιτάξουμε γύρω μας θα συμφωνήσουμε
πως μοιάζει με ένα ξέφρενο αγώνα δρόμου. Ποιος θα πρωτομολύνει, πώς θα πετύχει
να μολύνει περισσότερα και γρηγορότερα. Ένα ξέφρενο κυνηγητό πρωτιάς. Και
επειδή πάντα ο άνθρωπος υπήρξε όν αιτιοκρατικό, ρωτάει με απόγνωση, γιατί η
μόλυνση; Γιατί η τόση μανία να ερημώσει η Γη μας; Γιατί να μη καταλαβαίνουμε τι
κάνουμε, πού βαδίζουμε; Ποια είναι τα κίνητρα; Πώς καταλήγει ο άνθρωπος να
κάνει αυτό που κάνει;
Είναι φυσικό να υπάρχουν τέτοια ρωτήματα πόνου και αγωνίας.
Το κρίσιμο σημείο όμως είναι η απάντηση που θα δώσουμε. Πού θα στραφούμε να
βρούμε την αιτία αυτής της παράξενης, αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς; Μέσα μας
υπάρχει άγνοια και αδυναμία. Γύρω μας, ακούγονται πολλά, που όμως δεν
ικανοποιούν, δεν αγγίζουν το πρόβλημα.
Γιατί το φταίξιμο του ανθρώπου δεν είναι οι εξατμίσεις των
αυτοκινήτων και οι τσιμινιέρες των εργοστασίων που δηλητηριάζουν ό,τι ζωντανό
απόμεινε και αναπνέει. Ούτε τα χημικά και ραδιενεργά υλικά, που χρησιμοποιεί
επιπόλαια αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Όλα αυτά ήρθαν σαν φυσιολογικές
συνέπειες του μεγάλου κακού που έπραξε ο άνθρωπος και συνεχίζει καθημερινά,
εναντίον του Θεού. «Εμέ εγκατέλειπον την
πηγήν των ζώντων υδάτων και έσκαψαν εις εαυτούς λάκκους συντετριμμένους,
οίτινες δεν δύνανται να κρατήσωσιν ύδωρ» (Ιερεμ.β:13).
Κάποτε ο Θεός και ο άνθρωπος ήταν πολύ κοντά, πολύ
συνδεδεμένοι. Όπως ο πατέρας με το παιδί, όπως ο Δημιουργός με το δικό του
δημιούργημα. Ο άνθρωπος όμως δεν θέλησε αυτή την εξάρτηση. Ποδοπάτησε την αγάπη
του Θεού, διάλεξε τον εγωισμό του και τον ακολούθησε. Συνειδητά, με κινήσεις
ζυγισμένες στράφηκε εναντίον Του με πάθος. Να εξουδετερώσει το Θεό, να Του
αποδείξει πως είναι περιττός, πως του είναι άχρηστος. Κάτι πάλεψε, κάτι
έφτιαξε. Πόσο αληθινός ο λόγος του Θεού, χωρίς κακία και εμπάθεια. «Λάκκους συντετριμμένους». Που δεν
μπορούν να ξεδιψάσουν, να βοηθήσουν, να ικανοποιήσουν.
