Οι παραδόσεις (13)

Τα Μυστήρια

1. Τι πιστεύουν σήμερα οι άνθρωποι για τα “Μυστήρια”;

Οι άνθρωποι πιστεύουν, ότι τα “Μυστήρια” είναι μυστηριώδεις θρησκευτικές τελετές, δια μέσου των οποίων μεταδίδεται στους πιστούς η θεία χάρη, δηλαδή το έλεος και η ευλογία του Θεού.

Βασικό δόγμα της Ορθ. Εκκλησίας είναι, ότι ο Θεός δίνει τη σωτηρία και την αιώνια ζωή μόνο μέσω των μυστηρίων. Χωρίς αυτά λένε, δεν υπάρχει σωτηρία. Επίσης διδάσκουν, ότι για την τέλεσή τους ο Χριστός όρισε τους ιερείς, που θεωρούνται ότι είναι διάδοχοί του και έχουν ειδική εξουσία να συγχωρούν αμαρτίες. Χωρίς τους ιερείς δε γίνονται τα μυστήρια και αν γίνουν δεν ισχύουν.

2. Πόσα και ποια είναι τα μυστήρια;

 Πιστεύεται ότι τα μυστήρια είναι επτά: η Εξομολόγηση, η Θεία Ευχαριστία, το Βάπτισμα, το Χρίσμα, το Ευχέλαιο, η Ιεροσύνη και ο Γάμος.

 3. Υπήρχαν αυτά τα μυστήρια στην αποστολική εποχή;

 Από τους αποστολικούς χρόνους υπήρχαν σαν απλές πνευματικές πράξεις, χωρίς να ονομάζονται μυστήρια, τα εξής: το Βάπτισμα, η Θεία Ευχαριστία, η χειροτονία πρεσβυτέρων, η επάλειψη ασθενών με λάδι και ο γάμος. Δεν υπήρχαν: το Χρίσμα, η Εξομολόγηση και η Ιεροσύνη.

4. Πότε ονομάστηκαν μυστήρια και ορίστηκαν ότι είναι επτά ;

 Για πρώτη φορά το 1429 Συμεών ο Θεσσαλονίκης αναφέρει τα επτά μυστήρια. Μέχρι τότε δεν υπήρχε σταθερή γνώμη για την έννοια και τον αριθμό των μυστηρίων.

Τον 8^ο αιώνα ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφέρει δύο: το Βάπτισμα και την Ευχαριστία.

Τον 9^ο αιώνα Θεόδωρος ο Στουδίτης αναφέρει έξι: Βάπτισμα, Ευχαριστία, Χρίσμα, Ιεροσύνη, Μοναχικός βίος, Μνημόσυνα.

Το 13^ο αιώνα Ιώβ ο Ιασίτης αναφέρει οκτώ: τα σημερινά επτά, συν τη μοναχική τελείωση.

Το 14^ο αιώνα ο Νικόλαος Καβάσιλας αναφέρει τρία: Βάπτισμα, Ευχαριστία, Χρίσμα.

Πρώτη η Δυτική Εκκλησία επισήμως δέχτηκε τον αριθμό των μυστηρίων ως “επτά”, το 1439 μ.Χ. στη Σύνοδο της Φλωρεντίας και καθόρισε την έννοια του μυστηρίου με τη σημερινή της μορφή (Εκκλησ. Ιστορία Στεφανίδη, σελίδα 464, 465, 536).

5. Τι λέει για τα μυστήρια η Αγία Γραφή ;

 Η Αγία Γραφή δε λέει απολύτως τίποτα για μυστήρια. Μας μιλάει για το βάπτισμα, τη θεία ευχαριστία, το γάμο, τη χειροτονία και την προσευχή σε ασθενείς με λάδι, αλλά δεν τα ονομάζει μυστήρια. Είναι απλές, ιερές πνευματικές πράξεις (τελετές). Ότι η Αγία Γραφή δεν αναφέρει για μυστήρια το αναγνωρίζει σήμερα και η Ανατολική Εκκλησία. Η Δογματική του Ανδρούτσου αναφέρει, ότι τα μυστήρια “υπ’ ουδεμιάς Γραφικής και ιστορικής μαρτυρίας βεβαιούται” ότι έχουν θεία προέλευση.

6. Πως μεταδίδεται στον άνθρωπο, η θεία Χάρη; Τι λέει η Γραφή πάνω σ’ αυτό το θέμα ;

 Η θεία χάρη μεταδίδεται στον άνθρωπο, όταν ειλικρινά μετανοήσει και πιστέψει στο Σωτήρα Χριστό. Μεταδίδεται κατευθείαν απ’ το Χριστό χωρίς μεσολάβηση ιερέα.

Πράξεις ιε:9-11 “Καθαρίσας τας καρδίας αυτών διά της πίστεως”.

Ρωμαίους γ: 21-28 “δικαιοσύνη δε του Θεού διά πίστεως Ιησού Χριστού, εις πάντας και επί πάντας τους πιστεύοντας.... Συμπεραίνομεν λοιπόν ότι ο άνθρωπος δικαιούται διά της πίστεως, χωρίς των έργων του νόμου”.

Εφεσίους β:8 “Διότι κατά χάριν είσθε σεσωσμένοι διά της πίστεως και τούτο δεν είναι από σας, Θεού το δώρο, ουχί εξ έργων διά να μη καυχηθή τις”.

Εβραίους δ:16 “Ας πλησιάζωμεν λοιπόν μετά παρρησίας εις τον θρόνον της χάριτος, διά να λάβωμεν έλεος και να εύρομεν χάριν προς βοήθειαν...”

7. Ποια έννοια έχει η λέξη “μυστήριο” στην Καινή Διαθήκη;

 Η λέξη μυστήριο στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται στην αποκάλυψη του θαυμαστού σχεδίου του Θεού για τον άνθρωπο, που μας φανέρωσε ο ίδιος ο Θεός. Η αλήθεια αυτή, αφού αποκαλύφθηκε, έπαυσε να είναι μυστήριο.

Ρωμ. ις:25 “Το μυστήριο το σεσιωπημένο” (Το θέλημα του Θεού για τη σωτηρία μας).

Εφεσ.α:9 “Γνωστοποιήσας το μυστήριο του θελήματός Του” (Υιοθεσία διά του Χριστού).

Εφεσ.γ:3,6 “Το μυστήριο.. να είναι τα έθνη συγκληρονόμα και συμμέτοχα”.

Εφεσ.ε:32 “Το μυστήριο τούτο είναι μέγα, λέγω τούτο περί Χριστού και της Εκκλησίας”.

Κολ.β:2-3 “Το μυστήριον του Θεού Πατρός και του Χριστού”.

Α’Κορ.β:7 “Σοφία Θεού μυστηριώδη”.

Α’Τιμ.γ:16 “Το μυστήριον της Ευσεβείας είναι μέγα”.

Β’Θεσσ.β:1-7 “Το μυστήριον της ανομίας”.

Α’Κορ.ιε:51 “Ιδού μυστήριον λέγω προς εσάς, πάντες δεν θέλομεν κοιμηθεί”.

8. Τι συντέλεσε στον καθορισμό των μυστηρίων, όπως τα πιστεύουν σήμερα οι άνθρωποι;

 Οι Έλληνες και οι Ανατολικοί λαοί είχαν μυστήρια και τα θεωρούσαν κάτι το αγιότατο. Οι Χριστιανοί δεν είχαν και η λατρεία τους ήταν απλή. Γι’ αυτό θεωρούνταν αθεϊστές, χωρίς ναούς, θυσιαστήρια, θυσίες και ιερείς για θυσίες. Έτσι κρίθηκε αναγκαίο να θεσπιστούν τελετές, μυστήρια, που να επιδρούν στις αισθήσεις και να προσδίδουν μυστηριώδη χαρακτήρα στην λατρεία. Μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν ν’ αντιμετωπίσουν τους ειδωλολάτρες και Ιουδαίους επικριτές τους, λέγοντας ότι και οι Χριστιανοί έχουν μυστήρια και άγιες τελετές, ακατανόητες από τον κοινό άνθρωπο.

Σ’ αυτό συντέλεσε και η εμφάνιση του ιερατείου. Σαν ιερείς, οι πρεσβύτεροι της εκκλησίας, θα έπρεπε να είχαν και διάφορες ιερατικές τελετές να κάμουν. Η λύση βρέθηκε στα μυστήρια. Έτσι, για παράδειγμα, το Δείπνο του Κυρίου μετατράπηκε σε θυσία, που επαναλαμβάνεται κάθε φορά από τον ιερέα και θεωρείται “αναίμακτη θυσία”, και πήρε το χαρακτήρα μυστηρίου. Το ίδιο συνέβη και με τις άλλες τελετές. Περιβλήθηκαν μυστηριώδη χαρακτήρα και αποτέλεσαν ειδικά καθήκοντα ιερέων.

9.  Ποια ήταν τα μυστήρια των ειδωλολατρών ;

 Στις εθνικές θρησκείες υπήρχαν “μυστήρια” δια των οποίων ο άνθρωπος πιστευόταν ότι απολάμβανε μέλλουσα ευδαιμονία, αθανασία. (Αυτό πρέπει να το προσέξουμε).

Τα Σπουδαιότερα Εθνικά μυστήρια είναι:

α) Ελληνικά:

Του Διονύσου και της Σεμέλης.

Της Δήμητρας και της Περσεφόνης (Ελευσίνια).

β) Ανατολικών Θρησκειών:

Της Κυβέλης και του Αττεως (Φρυγίας).

Της Ίσιδος και του Όσιρη (Αίγυπτος).

Του Μίθρα (Περσία).

Τα εθνικά αυτά μυστήρια ήσαν αναπαραστάσεις των περιπετειών των θεών (φρικτός θάνατος και επάνοδος στη ζωή). Πιστευόταν ότι αυτός που μετείχε της αναπαραστάσεως και ορισμένων μυστηριακών πράξεων, ερχόταν σε ένωση με το θεό του μυστηρίου και εθεούτο. Έτσι εξασφάλιζε ευτυχισμένη ζωή μετά θάνατο.

Μερικές από τις μυστηριακές πράξεις ήταν:

·   Έπιναν ένα ποτό από διάφορα συστατικά.

·   Έσφαζαν ζώο και το έτρωγαν ωμό.

·   Δεχόταν στο πρόσωπο και στα ρούχα αίμα ζώου.

· Μετείχαν ιερού συμποσίου και υποβάλλονταν σε καθαρτικά λουτρά (Στεφανίδης σελ. 19).

Συμπέρασμα

Η αντίληψη για τα μυστήρια σαν τελετές που μέσω αυτών μεταδίδεται η θεία χάρη και η σωτηρία στον άνθρωπο, δεν έχει την προέλευση της στη Γραφή, ούτε στην Αποστολική Παράδοση. Μορφώθηκε μεταγενέστερα από ειδωλολατρική επιρροή, από τα εθνικά μυστήρια και τις Ιουδαϊκές τελετές.