Η οικογένεια κατά το Βιβλικό πρότυπο - Γονείς (5)

Επίπληξη και έπαινος

Παρ.κγ:13,14

Η Βίβλος σίγουρα δέχεται την πειθαρχία και τη διόρθωση των παιδιών χρησιμοποιώντας είτε το χέρι είτε τη ράβδο της διόρθωσης αλλά όχι του θυμού.

Η λέξη κλειδί στο θέμα της πειθαρχίας, είναι η σταθερότητα. Ο,τι κι αν κάνεις πρέπει να είσαι σταθερός. Όταν δίνουμε οδηγίες στο παιδί, στην ουσία το εξοπλίζουμε για να μπορεί να παίρνει σωστές αποφάσεις στη ζωή. Όταν εκπαιδεύουμε τα παιδιά, θέλουμε να τα κάνουμε ν’ αποφασίζουν σωστά στη ζωή τους. Όταν ο γονιός βάζει κάποια όρια, δίνει  στο παιδί κατευθυντήριες γραμμές που θα το βοηθήσουν στο μέλλον. Τελικά πρέπει να κατασταλάξουμε μέσα στο μυαλό μας σαν γονείς, τί θέλουμε να γίνει το παιδί μας και μετά πρέπει ν’ αρχίζουμε να βάζουμε όρια σε κάθε ηλικία, που θα τα βοηθήσουν και θα τους δείξουν τί αποφάσεις πρέπει να πάρουν στη ζωή τους. Οι περιορισμοί είναι απαραίτητοι για να κρατηθούν τα παιδιά σε σωστή θέση.

Τί σημαίνει βάζω όρια; Μιλήσαμε για κατευθυντήριες γραμμές, μπορείς να κάνεις αυτό, δεν μπορείς να κάνεις εκείνο. Πήγαινε εκεί, εκεί μην πας. Μπορείς να πας για παιχνίδι μόνο όταν έχεις τελειώσει τα μαθήματα του σχολείου. Ποια θα είναι αυτά τα όρια, είναι ευθύνη του κάθε γονιού, αλλά ένα πράγμα πρέπει πάντα να θυμόμαστε είναι ότι όταν βάζουμε όρια, πρέπει να τα εφαρμόζουμε, να τα κρατάμε. Τα όρια πάντοτε δοκιμάζονται. Τα παιδιά θα προσπαθήσουν να τα σπρώξουν για να σας δοκιμάσουν <Το εννοεί αυτό που είπε; θα το κάνει;> Όταν αυτά τα όρια τώρα δοκιμάζονται, είναι μια καλή ευκαιρία για το γονιό να δώσει περισσότερες οδηγίες. Όλη η ζωή είναι μια συνεχής επανάληψη οδηγιών και τα παιδιά μαθαίνουν ακριβώς με την επανάληψη. «Η επανάληψη είναι το κλειδί της μάθησης».

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να διδάξεις και να εκπαιδεύσεις το παιδί. Η διδασκαλία έχει να κάνει με λόγια με οδηγίες. Η εκπαίδευση όμως έχει να κάνει με τη μορφοποίηση του χαρακτήρα. Η Βίβλος μας λέει να παιδεύουμε τα παιδιά μας (Παρ.κγ:13). Όλοι οι γονείς παιδεύουν τα παιδιά τους ανάλογα με το πώς τα αφήνουν να ενεργούν. Παιδεύεις τα παιδιά σου, με το τί τα αφήνεις ή δεν τα αφήνεις να κάνουν. Αν θέλετε να σέβονται τον οίκο του Θεού, πρέπει να τα παιδεύσετε να μην τρέχουν μέσα στην εκκλησία, να τσιρίζουν ή να φωνάζουν. Αν δεν διδαχτούν αυτό το πράγμα, δεν θα σέβονται τον οίκο του Θεού και θα συμπεριφέρονται όπως στο σπίτι τους.

Το ίδιο ισχύει, για ό,τι θέλουμε να μάθει το παιδί. Εμείς αποφασίζουμε τι θέλουμε να μάθει και μετά βάζουμε τα όρια κι αρχίζουμε να το εκπαιδεύουμε. Ας θυμηθούμε τον Ηλί και τους δύο γιους του. Ο Θεός δεν τιμώρησε μόνο τα παιδιά, αλλά και τον Ηλί που δεν εκπαίδευσε σωστά τα παιδιά του.

Όταν κάποια φορά το παιδί ξεπεράσει κάποιο όριο, τότε πρέπει να διορθώσεις το παιδί με τον τρόπο που έχει πει ότι θα το κάνεις, γιατί διαφορετικά έχεις πει ψέματα, αλλά έχεις αδικήσει και το παιδί σου. Το παιδί εύκολα θα σκεφτεί ότι αυτό που λες δεν το εννοείς γιατί «το αγαπάς» και δεν θα το διορθώσεις. Ο Θεός μας όμως δεν ενεργεί έτσι. Ο Θεός είναι ελεήμων, είναι αγάπη, είναι ευγενικός, αλλά ό,τι λέει ότι θα κάνει, το κάνει. Αν αμαρτήσουμε και δεν μετανοήσουμε, θα πάμε στην κόλαση. Δεν μας στέλνει ο Θεός εκεί, εμείς στέλνουμε τους εαυτούς μας με τις αποφάσεις που παίρνουμε. Το ίδιο ισχύει με τα παιδιά και τους γονείς.

Πολλές φορές λέμε στο παιδί ότι θα κάνουμε κάτι, επειδή θέλουμε να το τρομάξουμε, αλλά όταν το κάνει δεν εφαρμόζουμε αυτό που είπαμε. Αυτό σημαίνει ότι έτσι το παιδί μαθαίνει να κάνει ότι θέλει. Πρέπει να έχουμε αποφασίσει από πριν τί τιμωρία μπορούμε να δώσουμε. Προφορική, στέρηση προνομίων ή ξύλο. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν ότι πρέπει να κάνουν ό,τι τους λένε. Μια λάθος διαπαιδαγώγηση σ’ αυτό το σημείο, θα έχει επιπτώσεις στη ζωή τους κι όταν μεγαλώσουν. Αν μεγαλώνοντας πιάσει κάπου δουλειά και αργεί να πάει το πρωί, το αφεντικό μπορεί να πει: αν αργήσεις και αύριο, θα σε απολύσω. Το παιδί όμως που έχει μάθει να μην πιστεύει ότι αυτό που λέει κάποιος το εννοεί κιόλας, θα αργήσει πάλι με αποτέλεσμα την απόλυση. Και τότε θα νευριάσει, θ’ αρχίσει να φωνάζει.... Και δεν φταίει αυτό, φταίνε οι γονείς που το έμαθαν έτσι. Έτσι δημιουργούνται οι εγκληματίες! Πέρα απ’ όλα αυτά όμως, η διόρθωση πρέπει να γίνεται με αγάπη και όχι σε ώρα θυμού. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να νευριάζουν κάποιο πάρα πολύ. Όμως η διόρθωση γίνεται για κάποιο σκοπό, για να εκπαιδευτεί το παιδί κι αυτό δεν γίνεται με κόκκινο πρόσωπο από οργή. Καλό είναι όταν διορθώνουμε τα παιδιά να τους εξηγούμε τί κάνανε και γιατί τιμωρούνται.

Ας δούμε όμως κι ένα άλλο τομέα της σχέσης γονιού και παιδιού κι αυτός είναι η αγάπη που πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά μας. Τα παιδιά θέλουν να νιώθουν ότι δεν κρατάμε απόσταση απ’ αυτά. Αυτό αποτελεί την καλύτερη ένδειξη ότι τα αγαπάμε και τα εκτιμάμε. Οι λέξεις κλειδιά σ’ αυτή την περίπτωση είναι: ακούω και επαινώ. Πρέπει ν’ ακούμε τα παιδιά μας όσο και να τα επαινούμε για τα καλά πράγματα που κάνουν. Ένας απ’ τους καλλίτερους τρόπους για να καταλάβει ένα παιδί ότι το αγαπάτε, είναι να καθίσετε μαζί του και να το ακούσετε.

Το πόσο απαραίτητη είναι η ενίσχυση της καλής συμπεριφοράς του παιδιού, φαίνεται κι απ’ το πόσο πολύ, ακόμα κι εμείς οι μεγάλοι επηρεαζόμαστε απ’ τις αντιδράσεις των άλλων στη συμπεριφορά μας.

Σαν πατέρας, καλό είναι κάθε βδομάδα να έχεις μια μέρα που θα πάρεις το γιο σου να βγείτε μαζί για μπάλα, για βόλτα, για να μιλήσετε, για να τον ακούσεις. Ρώτα τον πώς πέρασε τη βδομάδα του, αν έχει προβλήματα, πώς τ’ αντιμετωπίζει κτλ. Το ίδιο ισχύει για μια μητέρα με την κόρη της, δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να μιλήσει ο πατέρας με την κόρη ή η μητέρα με το γιο. Χτίστε αυτή τη σχέση. Αν αυτό αρχίσει να γίνεται όταν τα παιδιά είναι μικρά, όταν γίνουν έφηβοι θα νοιώθουν πολύ άνετα να μιλάνε μαζί σας, και είναι η ηλικία που χρειάζεται να μιλάτε μαζί τους, να ξέρετε τί συμβαίνει στη ζωή τους.

Ο έπαινος τώρα, είναι ένας ανεκτίμητος τρόπος να τους δείξετε την αγάπη σας. Ακόμα μπορεί να λειτουργήσει πιο θετικά απ’ οτιδήποτε άλλο. Δεν είναι σωστό να προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά με συνεχή κριτική, γιατί η κριτική καταστρέφει τον αυτοσεβασμό, τη δημιουργικότητα, την επιθυμία να ξαναρχίσει κάτι το παιδί, το χαρακτήρα του. Ακόμα και σε μια αρνητική περίπτωση, που το παιδί έχει κάνει κάποιο λάθος και πρέπει να το διορθώσετε, μετά μπορείτε πάλι να βρείτε κάτι να το επαινέσετε: «Ξέρω ότι δεν θα το ξανακάνεις γιατί είσαι καλό παιδί! Σ’ εμπιστεύομαι». Αυτή η πράξη μεταδίδει στο παιδί ότι το βλέπεις σαν μια αξία, ότι είναι κάτι. Κι αν ακόμα το δείρεις, αυτό θα σκεφτεί ότι ο μπαμπάς μ’ έδειρε, αλλά ακόμα με αγαπάει και δεν θέλει να το ξανακάνω. Ακόμα αυτό που μεταδίδεται στο παιδί είναι ότι άσχετα με το τί κάνει κάθε φορά, εσείς το αγαπάτε. Άσχετα με το τί κάνουν τα παιδιά σας, πρέπει πάντα να μπορούν να βρίσκουν καταφύγιο στην αγκαλιά σας. Όμως, πάνω απ’ όλα ποτέ μη συμβιβάζετε τις αρχές και τα όρια που έχετε βάλει.

Ο γιος κι η κόρη που έμαθε να σέβεται τον πατέρα και τη μητέρα, θα βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση όταν κάνει κάτι που τους αρέσει και θα είναι πολύ ευγνώμων ακόμα και για ένα λόγο επιδοκιμασίας και αναγνώρισης. Πρέπει να είμαστε προσγειωμένοι ως προς τις δυνατότητες του παιδιού και να επιδοκιμάζεται για κάθε ειλικρινή του προσπάθεια.

Μπορεί ο πατέρας να θέλει ο γιος του να διακριθεί στο σχολικό μπάσκετ, ή κάθε γονιός να φιλοδοξεί το παιδί του να διακριθεί στις σπουδές του, αλλά ίσως να μην έχει τις ικανότητες. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές μερικές απ’ τις φιλοδοξίες έχουν σαν κίνητρο τον εγωισμό. Γι’ αυτό ο έπαινος κι η επιδοκιμασία δεν πρέπει να φυλάγονται μόνο για την επιτυχία υψηλών στόχων. Ιδιαίτερα χρειάζεται ενθάρρυνση, όταν το παιδί δεν πετυχαίνει μεγαλεπήβολα επιτεύγματα.

Η Γραφή μας διδάσκει, ότι οι ειλικρινείς προσπάθειες κι όχι μόνο η επίτευξη στόχων, πρέπει να επιβραβεύονται. Ο Κύριος, πάντοτε τόνιζε την πιστότητα. Είπε ότι τα κριτήρια των ανθρώπων θ’ αντιστραφούν, γιατί οι έσχατοι θα γίνουν πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι. Ο Παύλος ακόμα είπε οι πατέρες να μην εξοργίζουν τα παιδιά τους για να μην αποθαρρύνονται (Κολ.γ:21). Τα παιδιά αποθαρρύνονται όταν απαιτούμε πράγματα ακατόρθωτα απ’ αυτά, ενώ εμψυχώνονται όταν επαινούνται για τις προσπάθειές τους.