Γονείς και κόρες

Θα στραφούμε στο βιβλίο των Παροιμιών για να αντλήσουμε σοφία αληθινή, τροφή για την ψυχή μας, αλλά και γνώση σαν γονείς για τα παιδιά μας. Και λέω πως είναι σοφία αληθινή γιατί όπως θα δούμε μια φορά ακόμη, η σοφία αυτή, θα μας φέρει σε αντίθεση με αυτό που ο κόσμος θεωρεί σοφό. Κι ο Θεός θα μας καλέσει, θα μας προκαλέσει να επιλέξουμε. Γράφει ο λόγος του Θεού στην Καινή Διαθήκη:

Επειδή είναι γεγραμμένον· Θέλω απολέσει την σοφίαν των σοφών, και θέλω αθετήσει την σύνεσιν των συνετών. Που ο σοφός; που ο γραμματεύς; που ο συζητητής του αιώνος τούτου; δεν εμώρανεν ο Θεός την σοφίαν του κόσμου τούτου; (Α΄Κορ.α:19-20).

Αυτό βέβαια, το βλέπει κάποιος ιδιαίτερα στο Σταυρό του Χριστού. Εκεί κορυφώνεται η αντίθεση. Πως είναι δυνατόν ένας σταυρωμένος Μεσσίας να είναι η απάντηση του Θεού στον κόσμο; Πως είναι δυνατόν ένας βασανισμένος άνθρωπος που κρεμάστηκε πάνω σε ένα ρωμαϊκό σταυρό πριν από 2000 χρόνια, να μπορεί να δώσει απαντήσεις και λύσεις στα προβλήματά μου; Πως μπορεί  να με φέρει κοντά στο Θεό; Είναι δυνατόν έτσι να συγχωρεί ο Θεός;

Διότι επειδή εν τη σοφία του Θεού ο κόσμος δεν εγνώρισε τον Θεόν διά της σοφίας, ηυδόκησεν ο Θεός διά της μωρίας του κηρύγματος να σώση τους πιστεύοντας. Επειδή και οι Ιουδαίοι σημείον αιτούσι και οι Έλληνες σοφίαν ζητούσιν, ημείς δε κηρύττομεν Χριστόν εσταυρωμένον, εις μεν τους Ιουδαίους σκάνδαλον, εις δε τους Έλληνας μωρίαν, εις αυτούς όμως τους προσκεκλημένους, Ιουδαίους τε και Έλληνας, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν· διότι το μωρόν του Θεού είναι σοφώτερον των ανθρώπων, και το ασθενές του Θεού είναι ισχυρότερον των ανθρώπων  (Α΄ Κορ.α:21-25).

 

Ο σταυρός του Χριστού λοιπόν, που είναι ανοησία για τους ανθρώπους, αποκαλύπτει τη σοφία του Θεού και τη δύναμή Του. Δείχνει ο Θεός έτσι, πως αυτό που ο κόσμος θεωρεί ασθενές, αυτό φανερώνει δύναμη. Κι αυτό που ο κόσμος θεωρεί σοφό, είναι στην πραγματικότητα ανόητο.

Ξεκινώντας από το σταυρό του Χριστού όμως, αυτή η αντίθεση ανάμεσα στη σοφία του κόσμου και τη σοφία του Θεού αποκαλύπτεται σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Αποκαλύπτεται και στο μεγάλωμα των παιδιών. Κι εκεί αυτό που ο κόσμος θεωρεί ανόητο, αυτό είναι πραγματικά σοφό.

Τι λέει λοιπόν, η σοφία του Θεού, η αληθινή σοφία, στις Παροιμίες για τις μητέρες τους πατέρες και τις κόρες; Είναι ενδιαφέρον πόσο συχνά στις Παροιμίες αναφέρονται οι γυναίκες και οι κόρες. Χάριν επικοινωνίας και συντομίας θα περιορίσουμε τις σκέψεις μας, σε 6 τύπους κοριτσιών, 3 σετ αντίθετων χαρακτήρων.

Η πρώτη αντίθεση είναι ανάμεσα στην ανόητη γυναίκα και τη σοφή γυναίκα. Το δεύτερο σετ είναι  η γυναίκα που ζει μέσα στη φιλονικία και την έριδα σε αντίθεση με αυτή που έχει χάρη στον τρόπο της. Η τρίτη αντίθεση είναι ανάμεσα σε αυτή που ζει για τον αισθησιασμό σε αυτή που είναι όχι σεμνότυφη, αλλά ουσιαστικά σεμνή.

Η ανόητη και η σοφή. 

Παρ.ιδ:1,  Αι σοφαί γυναίκες οικοδομούσι τον οίκον αυτών· η δε άφρων κατασκάπτει αυτόν διά των χειρών αυτής.

Το εδάφιο αυτό περιγράφει ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της γυναίκας αυτής. Έχει μάθει, αυτή είναι η συμπεριφορά της, η τάση της, να καταστρέφει το σπίτι της. Οτιδήποτε είναι καλό το χαλάει, με τα λόγια της, με τις επιλογές της, προφανώς χωρίς να χρειάζεται βοήθεια σ’ αυτό.

Η ανόητη γυναίκα ήταν κάποτε ανόητη κόρη, η οποία, όμως, καθώς μεγάλωνε δεν άλλαξε καθόλου. Η ανόητη γυναίκα δεν εμφανίζεται ξαφνικά από το πουθενά. Η ανοησία υπάρχει από τότε που είναι παιδί και ποτέ δεν έφυγε.

 

Η ερώτηση επομένως που πιθανώς θα μας κάνει να νοιώσουμε άβολα είναι: Πως μπορεί ο γονιός να ξέρει αν έχει μια ανόητη κόρη; Μερικές χρήσιμες ενδείξεις μας δίνονται στο βιβλίο των Παροιμιών.

Για παράδειγμα διαβάζουμε, Γυνή άφρων, θρασεία, ανόητος και μη γνωρίζουσα μηδέν·  (Παρ.θ:13).

Η ανόητη γυναίκα δεν έχει ντροπή, δεν έχει μυαλό, δεν ξέρει τι της γίνεται. Είναι ο τύπος του ανθρώπου που λέει ό, τι του κατέβει και πρέπει να έχει πάντα δίκιο. Ο ανόητος άνθρωπος, το λέει η λέξη η ίδια, δεν έχει νου. Δεν μπορεί να σκεφτεί τις συνέπειες των πράξεων του, τα αποτελέσματα των επιλογών στον περίγυρο. Δεν μπορεί να σκεφτεί παραπέρα. Και βέβαια ο ανόητος άνδρας, η ανόητη γυναίκα δεν έχουν σωστή εικόνα για το πώς τους βλέπουν οι άλλοι. Σημασία έχει να λέει αυτό που της αρέσει:

Ο άφρων δεν ηδύνεται εις την σύνεσιν, αλλ' εις ό,τι φαντάζεται η καρδία αυτού (Παρ.ιη:2).

Στο ίδιο κεφάλαιο πιο κάτω προσθέτει κάτι ακόμη καθώς αυτή η περικοπή περιγράφει τη γενικότερη συμπεριφορά της ανόητης γυναίκας. Στην πόρτα του σπιτιού της κάθεται σε θρόνο, στης πόλης τα ψηλώματα, και τους διαβάτες προσκαλεί, που ίσια τραβούν στο δρόμο τους:

όστις είναι άφρων, ας στραφή εδώ· και προς τον ενδεή φρενών, λέγει προς αυτόν, Τα κλοπιμαία ύδατα είναι γλυκέα, και ο κρύφιος άρτος είναι ηδύς (Παρ.θ:16-17).

Αυτά λέει στους συντρόφους της. Η συνείδησή της έχει αμβλυνθεί. Το μαύρο είναι άσπρο: Τα κλεμμένα νερά είναι γλυκά. Η απάτη της είναι φυσιολογική. Τη θεωρεί εξυπνάδα. Μπορεί να σε κοιτάξει στα μάτια και με το πιο γλυκό βλέμμα να σε δουλέψει και να σου πει ψέματα με τον πιο πειστικό τρόπο.

Οι άφρονες γελώσιν εις την ανομίαν (Παρ.ιδ:9). Γελάει με την αμαρτία. Την ευχαριστιέται. Δεν της είναι πρόβλημα.

 

Μια ακόμη ένδειξη έχουμε εδώ: Τιμή είναι εις τον άνθρωπον να παύη από της έριδος· πας δε άφρων εμπλέκεται εις ταύτην (Παρ.κ:3).  Η λέξη που μεταφράζουμε «φιλονικία» σημαίνει «καυγάς», σημαίνει «ξέσπασμα». Φανταστείτε το παιδί που πέφτει κάτω στο πάτωμα και χτυπιέται από τα νεύρα του που δεν έγινε το δικό του. Η ανόητη κόρη είναι αυτή που πάντα αντιμιλάει που είναι έτοιμη για καυγά κάθε ώρα και στιγμή.

Πως μπορώ σαν γονιός να γνωρίζω αν το δικό μου παιδί βαδίζει στην ανοησία; Είναι αδιάντροπη; Λέει ψέματα εύκολα; Βρίσκει διασκεδαστική την αμαρτία; Κάνει συνεχώς την έξυπνη; Τσαντίζεται συνεχώς και συνήθως αντιμιλάει σε όλους; Όλοι έχουν άδικο κι εκείνη έχει δίκιο πάντα; Ίσως σκεφτείτε: «μα αυτά είναι λογικά πράγματα για ένα κορίτσι που μεγαλώνει, τα παραλές, είσαι υπερβολικός».

Η απάντησή μου είναι πως αυτά δεν είναι φυσιολογικά χαρακτηριστικά ενός κοριτσιού, ενός παιδιού του οποίου η ζωή μορφώνεται από το Θεό. Είναι τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά ενός παιδιού που τείνει να φέρεται με βάση τη ανοησία.

Κι αν τ’ αφήσουμε σήμερα, είτε κορίτσια είτε αγόρια να συνεχίζουν σε αυτό το μονοπάτι, δημιουργούμε στο χαρακτήρα τους τις προϋποθέσεις για μια ζωή μιζέριας και για τη δημιουργία μιας οικογένειας αύριο που θα είναι στη μιζέρια. Όταν στο ψέμα λέμε δεν πειράζει, όταν στην ασέβεια στους γονείς λέμε δεν πειράζει, όταν η αμαρτία τους φαίνεται φυσιολογική κι εμείς το προσπερνάμε, όταν μιλούν στους γονείς σαν να είναι γονείς και παιδιά το ίδιο (γιατί δεν είναι, έτσι, μην ξεχνιόμαστε), τους προετοιμάζουμε, έτσι να φερθούν στον άντρα τους μεθαύριο, στο αφεντικό στη δουλειά, στο συνάδελφο, στο γείτονα στα δικά τους παιδιά. Αν δεν μάθουν να σέβονται τους γονείς, δεν θα μάθουν να σέβονται κανένα, πριν να καταλήξουν να πληρώνουν τις συνέπειες των επιλογών τους.

Να το ξαναπώ, ίσως όλα αυτά να ακούγονται σκληρά και παλιομοδίτικα. Το ερώτημα όλων μας πρέπει να είναι το εξής. Είναι αυτός ο λόγος του Θεού. Είναι αυτή η αλήθεια Του; Είναι αυτή η σοφία του Θεού; Πιστεύω πως ναι. Για αυτό και ο λόγος του Θεού μας είναι τόσο ξεκάθαρος. Μας προειδοποιεί:

Όστις γεννά άφρονα, γεννά αυτόν διά λύπην αυτού· και ο πατήρ του ανοήτου δεν απολαμβάνει χαράν (Παρ.ιζ:21).

Όσο περισσότερο αφήνουμε την ανοησία των παιδιών απείραχτη, τόσο τα πράγματα θα γίνονται χειρότερα.

Γι’ αυτό ο Θεός μας τα δίνει από μικρά, και μας δίνει όλα τα χρόνια που χρειαζόμαστε σαν γονείς και όλα τα εφόδια της σοφίας με το λόγο Του, ώστε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας σωστά. Πότε με τα λόγια, πότε με την ανταμοιβή και πότε με την πειθαρχία. Τα λόγια μόνα τους δεν θα φτάσουν. Θα χρειαστεί έλεγχος:

Ο άφρων καταφρονεί την διδασκαλίαν του πατρός αυτού· ο δε φυλάττων έλεγχον είναι φρόνιμος (Παρ. ιε:5).

Θα χρειαστεί και μάλωμα: Η ανοησία είναι συνδεδεμένη μετά της καρδίας του παιδίου· η ράβδος της παιδείας θέλει αποχωρίσει αυτήν απ' αυτού (Παρ.κβ:15).

Γιατί αν εμείς που αγαπούμε δεν τα μαλώσουμε με όλη την αγάπη μας και τη σοφία, θα υποφέρουν αργότερα. Και προσοχή ο λόγος του Θεού δεν μας δίνει το δικαίωμα να δέρνουμε για να δέρνουμε. Μιλάει για το ραβδί της «παιδείας». Την τιμωρία δηλαδή που βοηθάει το παιδί να μάθει, δεν το εκδικείται. Διαβάστε μαζί μου τι θα συμβεί όταν μεγαλώσουν, αν δεν τα έχουμε εκπαιδεύσει εμείς:

Μάστιξ διά τον ίππον, κημός διά τον όνον, και ράβδος διά την ράχιν των αφρόνων (Παρ. κς:3).

Και σίγουρα πάνω από όλα χρειάζεται η προσευχή μας. Και για τα κορίτσια μας, και για τα αγόρια μας. Ο Θεός μπορεί να αλλάξει την καρδιά του κάθε ανθρώπου και να τον κάνει να αγαπάει το νόμο Του, την αλήθεια Του, τη σοφία Του.

Από την άλλη μεριά, από την αντίθετη πλευρά της ανόητης γυναίκας, υπάρχει η σοφή. Η σοφή γυναίκα, η σοφή μητέρα.

Παρ.ιδ:1,  Αι σοφαί γυναίκες οικοδομούσι τον οίκον αυτών· η δε άφρων κατασκάπτει αυτόν διά των χειρών αυτής.

Η σοφή γυναίκα, ο σοφός άνθρωπος γενικά στη ζωή του δεν καταστρέφει αλλά οικοδομεί. Κάνει καλό. Γίνεται ευλογία. Ξέρει πώς να φερθεί. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της σοφής γυναίκας και μητέρας; Στο βιβλίο των Παροιμιών σοφός είναι κάθε άνθρωπος που φοβάται το Θεό.

Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου· οι άφρονες καταφρονούσι την σοφίαν και την διδασκαλίαν (Παρ.α:7).

Ο πραγματικά σοφός άνθρωπος είναι αυτός που λέει πως υπάρχει ο Θεός. Κι αυτό το Θεό πρέπει να Τον σέβεται, να Τον ακούει, και να Τον ακολουθεί. Αν δεν το κάνει αυτό ο άνθρωπος είναι εκτός πραγματικότητας.

Για το χριστιανό, ο Χριστός είναι η σοφία του Θεού. εν τω οποίω είναι κεκρυμμένοι πάντες οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως (Κολ.β:3).  Ο σοφός άνθρωπος ακολουθεί το Χριστό αν και ο κόσμος το θεωρεί αυτό ανοησία.

Πέρα από αυτό όμως, η σοφή μητέρα και γυναίκα έχει και άλλα χαρακτηριστικά. Βλέπετε ο Χριστός όταν μας σώζει, μας πλάθει, μας μεταμορφώνει το χαρακτήρα.

Γυναίκα ενάρετον τις θέλει ευρεί; διότι η τοιαύτη είναι πολύ τιμιωτέρα υπέρ τους μαργαρίτας. Η καρδία του ανδρός αυτής θαρρεί επ' αυτήν, και δεν θέλει στερείσθαι αφθονίας. Θέλει φέρει εις αυτόν καλόν και ουχί κακόν, πάσας τας ημέρας της ζωής αυτής. Ζητεί μαλλίον και λινάριον και εργάζεται ευχαρίστως με τας χείρας αυτής (Παρ.λα:10-13).

Είναι σπάνια, είναι αξιόπιστη, είναι εργατική, είναι δοσμένη στην οικογένειά της. Τα χέρια της πιάνουν. Της αρέσει κιόλας. Τα παρακάτω εδάφια προσθέτουν κι άλλα χαρακτηριστικά.

Η ενάρετη γυναίκα, ξέρει να χειρίζεται το χρήμα. Είναι ως τα πλοία των εμπόρων· φέρει την τροφήν αυτής από μακρόθεν. Και εγείρεται ενώ είναι έτι νυξ και δίδει τροφήν εις τον οίκον αυτής, και έργα εις τας θεραπαίνας αυτής. Θεωρεί αγρόν και αγοράζει αυτόν· εκ του καρπού των χειρών αυτής φυτεύει αμπελώνα. Ζώνει την οσφύν αυτής με δύναμιν, και ενισχύει τους βραχίονας αυτής. Αισθάνεται ότι το εμπόριον αυτής είναι καλόν· ο λύχνος αυτής δεν σβύνεται την νύκτα (λα:14-18).

Αν μάθουμε στις κόρες να χειρίζονται τα χρήματα σωστά, ο άντρας της μεθαύριο θα μακαρίζει τα πεθερικά του και η οικογένειά της θα έχει ένα σωστό άνθρωπο. Να η πραγματική χειραφέτηση. Να και ο άντρας που είναι σοφός κι αυτός και την ενθαρρύνει να τα κάνει όλα αυτά. Δεν είναι περιορισμένη αυτή η γυναίκα. Μόνο περιορισμένη δεν είναι. Εργάζεται, έχει χρήματα δικά της, αγοράζει χωράφια, δίνει δουλειά σε άλλους. Κάνει ότι θα έκανε ένας άντρας. Είναι συγκεντρωμένη όμως, στην οικογένειά της. Η οικογένειά της δεν είναι το εμπόδιο, είναι η αποστολή της.

Προσέξτε πως αυτό που κερδίζει δεν το σπαταλάει, ούτε είναι τσιγκούνα: Ανοίγει την χείρα αυτής εις τους πτωχούς και εκτείνει τας χείρας αυτής προς τους ενδεείς (λα:20). Προβλέπει για καταστάσεις δύσκολες: Δεν φοβείται την χιόνα διά τον οίκον αυτής· διότι πας ο οίκος αυτής είναι ενδεδυμένοι διπλά (λα:21).  Και στα λόγια είναι επίσης σοφή: Ανοίγει το στόμα αυτής εν σοφία· και επί της γλώσσης αυτής είναι νόμος ευμενείας (λα:26). Δεν λέει κουβέντες για να πει.  

Αυτή η γυναίκα, σαν μητέρα και σαν γυναίκα έχει τον έπαινο των παιδιών και του άντρα της. Τα τέκνα αυτής σηκόνονται και μακαρίζουσιν αυτήν· ο ανήρ αυτής, και επαινεί αυτήν· Πολλαί θυγατέρες εφέρθησαν αξίως, αλλά συ υπερέβης πάσας (λα:28,29).

Αυτός ο τύπος γυναίκας και μητέρας δεν έγινε τυχαία. Κάποιος τη βοήθησε όταν ήταν κορίτσι. Κάποιος πατέρας κάποια μάνα τη μεγάλωσαν σωστά. Τελειώνει αυτή η περικοπή με αυτό που ξεκινήσαμε Ψευδής είναι η χάρις και μάταιον το κάλλος· η γυνή η φοβουμένη τον Κύριον, αυτή θέλει επαινείσθαι (λα:30).

Όλα ξεκινούν από τη σχέση του ανθρώπου με το Θεό. Το κορίτσι που μεγαλώνει με φόβο Θεού, έχει τις προϋποθέσεις να γίνει μια τέτοια σύζυγος και μητέρα. Την βλέπεις και γράφει στην περικοπή πως τη βλέπουν οι άνθρωποι: Ισχύν και ευπρέπειαν είναι ενδεδυμένη (λα:25).

Αξίζει να βάλουμε σαν γονείς τέτοιους στόχους για τα κορίτσια μας.

Η δεύτερη αντίθεση είναι ανάμεσα στην εριστική γυναίκα, που όλο τσακώνεται και σε αυτή που έχει χάρη στον τρόπο της.

Ο άφρων υιός είναι όλεθρος εις τον πατέρα αυτού· και αι έριδες της γυναικός είναι ακατάπαυστον στάξιμον (ιθ:13).

Νομίζω πως σε κάποιο σημείο όλων μας οι βρύσες στάζουν. Όσο και να τη σφίξεις, στάζει. Κι αυτό που ενοχλεί είναι ο ήχος. Αυτό το συνεχές τακ, τακ, τακ. Σηκώνεσαι τη ξανασφίγγεις. Τα ίδια. Αλλάζεις τη βρύση να μην πέφτει η σταγόνα μέσα στο νιπτήρα. Βάζεις από κάτω το σφουγγάρι. Για λίγο δεν ακούς τίποτα και μετά πάλι το ξανακούς. Τακ, τακ, τακ…

Καλήτερον να κατοική τις εν γωνία δώματος, παρά εν οίκω ευρυχώρω μετά γυναικός φιλέριδος (κα:9).

Και πιο κάτω: Καλήτερον να κατοική τις εν γη ερήμω παρά μετά γυναικός φιλέριδος και θυμώδους (κα:19).  Αυτό που κάνει εντύπωση είναι οι αντιθέσεις εδώ. Καλύτερα σε μια γωνιά. Καλύτερα στην έρημο, παρά να έχεις το ασταμάτητο στάξιμο της φιλονικίας.

Ακατάπαυστον στάξιμον εν ημέρα βροχερά, και φίλερις γυνή είναι όμοια· ο κρύπτων αυτήν κρύπτει τον άνεμον· και το μύρον εν τη δεξιά αυτού κρυπτόμενον φωνάζει (κζ:15-16).

Μπορείς να κρατήσεις τον άνεμο; Ή το λάδι μέσα στο χέρι; Έτσι δεν κρατιέται η γυναίκα που όλο τσακώνεται.

Εριστικός είναι αυτός που ερίζει για το δικό του. Που δεν υποτάσσεται ποτέ. Που δεν υποχωρεί, ούτε συμβιβάζεται. Όταν λοιπόν, οι γονείς δεν έχουν ασχοληθεί με το παιδί τους, με την κόρη τους εν προκειμένω, την καταστρέφουν. Χρειάζεται συμβουλή, έλεγχος, πειθαρχία τον καιρό που πρέπει, αγάπη, χρόνος προσευχή.

Μια εριστική μητέρα, το πιο πιθανό είναι πως θα μεγαλώσει μια εξίσου εριστική κόρη. Το ίδιο κι ένας πατέρας. Αυτός ο άνθρωπος θα κάνει μίζερους τους γονείς του, τη δική του οικογένεια μεθαύριο, τους φίλους, τους συναδέλφους, την Εκκλησία.

Από την άλλη, Η εύκοσμος γυνή απολαμβάνει τιμήν· (ια:16^α). Αν θέλουμε να κάνουμε μια περίληψη διαφόρων παροιμιών για την κόρη που έχει χάρες, με βάση όλη τη διδασκαλία στις Παροιμίες, θα λέγαμε πως ένα κορίτσι με χάρη που κερδίζει τιμή είναι αυτή που προσέχει τα λόγια της, την εμφάνισή της και την εν γένει στάση της. Ο άνθρωπος με χάρη επικοινωνεί σωστά, συνετά, όχι ξιπασμένα, μιλάει όμορφα, φέρεται σωστά.

Η τρίτη αντίθεση είναι ανάμεσα στον άνθρωπο, στο κορίτσι που επιλέγει τον αισθησιασμό ή την αρετή. Στο δεύτερο κεφάλαιο των Παροιμιών γίνεται η πρώτη αναφορά για την «ξένη» γυναίκα, την «αλλότρια». Είναι  ο άνθρωπος που έχει ξεχωρίσει από τον τρόπο ζωής των υπολοίπων, τον έχει απορρίψει και έχει πάρει το δικό της δρόμο. Είναι η γυναίκα που ηθικά είναι χαλαρή, ελεύθερη.

Σε τρία σημεία περιγράφεται η συμπεριφορά της.

διά να σε ελευθερόνη από ξένης γυναικός, από αλλοτρίας κολακευούσης με τους λόγους αυτής, ήτις εγκατέλιπε τον επιστήθιον της νεότητος αυτής και ελησμόνησε την διαθήκην του Θεού αυτής. Διότι ο οίκος αυτής καταβιβάζει εις τον θάνατον, και τα βήματα αυτής εις τους νεκρούς· πάντες οι εισερχόμενοι προς αυτήν δεν επιστρέφουσιν ουδέ αναλαμβάνουσι τας οδούς της ζωής· (β:16-19).

Διότι τα χείλη της αλλοτρίας γυναικός στάζουσιν ως κηρήθρα μέλιτος, και ο ουρανίσκος αυτής είναι μαλακώτερος ελαίου· το τέλος όμως αυτής είναι πικρόν ως αψίνθιον, οξύ ως μάχαιρα δίστομος. Οι πόδες αυτής καταβαίνουσιν εις θάνατον· τα βήματα αυτής καταντώσιν εις τον άδην. διά να μη γνωρίσης την οδόν της ζωής, αι πορείαι αυτής είναι άστατοι και ουχί ευδιάγνωστοι (ε:3-6).

Η τρίτη περικοπή μιλά για τις εντολές των γονέων και λέει:  Διότι λύχνος είναι η εντολή και φως ο νόμος, και οι έλεγχοι της παιδείας οδός ζωής· διά να σε φυλάττωσιν από κακής γυναικός, από κολακείας γλώσσης γυναικός αλλοτρίας. Μη ορεχθής το κάλλος αυτής εν τη καρδία σου· και ας μη σε θηρεύση διά των βλεφάρων αυτής. Διότι εξ αιτίας γυναικός πόρνης καταντά τις έως τμήματος άρτου, η δε μοιχαλίς θηρεύει την πολύτιμον ψυχήν (ς:23-26).

Μέσα απ’ αυτές τις περικοπές, που είναι ζωντανές πραγματικά περιγραφές της γυναίκας που ζει για την ηδονή, βλέπει κανείς πως το πρώτο χαρακτηριστικό είναι η ομιλία. Η γυναίκα αυτή κολακεύει. Τα λόγια της προκαλούν, ο τρόπος της είναι ένα διαρκές φλερτ.

Χρειάζεται οι γονείς, να ακούμε πως μιλάνε τα κορίτσια. Όχι μόνο όταν μιλάνε σε εμάς. Αλλά όταν μιλάνε στους άλλους. Κι εδώ οι μπαμπάδες, αξίζει να σηκώσουμε τα μανίκια, και να πιάσουμε δουλειά για να διδάξουμε πώς να μιλάνε στα αγόρια. Γιατί αν δεν τα διδάξουμε εμείς, θα τις διδάξουν οι φίλες τους και τα περιοδικά.

Θα πρέπει να τις σπρώξουμε να ξεφύγουν από την αφέλεια, και να τις βοηθήσουμε να σκεφτούν πως ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν μπορεί να λέει πιο πολλά από αυτό που οι ίδιες πιστεύουν.

Επίσης, η γυναίκα στις περικοπές αυτές απασχολείται υπερβολικά με την εμφάνισή της. Υπογραμμίζω το «υπερβολικά». Όλοι θέλουμε να είμαστε περιποιημένοι και αναγνωρίζω πως για τους έφηβους, και για τα κορίτσια η εμφάνιση μετράει πολύ περισσότερο. Αυτό δεν είναι αφύσικο ή λάθος. Προσοχή όμως, όταν η ενασχόληση με την εμφάνιση απορροφά ανισσόροπα την συμπεριφορά τους.

Η εμφάνιση της «ξένης» γυναίκας είναι προκλητική.  

Επειδή από του παραθύρου της οικίας μου έκυψα διά του δικτυωτού μου· και είδον μεταξύ των αφρόνων, παρετήρησα μεταξύ των νεανίσκων, νέον ενδεή φρενών· όστις διέβαινε διά της πλατείας, πλησίον της γωνίας αυτής, και διήρχετο την οδόν προς την οικίαν αυτής, εν τω εσπερινώ σκότει της ημέρας, εν τω σκοτασμώ της νυκτός και τω γνόφω· και ιδού, συναπαντά αυτόν γυνή έχουσα σχήμα πορνικόν, και καρδίαν δολιόφρονα, φλύαρος και αναιδής· οι πόδες αυτής δεν μένουσιν εν τω οίκω αυτής· τώρα είναι έξω, τώρα εν ταις πλατείαις, και ενεδρεύει πλησίον πάσης γωνίας (ζ:6-12).

Οι άντρες, επειδή είναι άντρες, ξέρουμε πολύ καλά το ρόλο που παίζουν τα μάτια και πως τα μάτια αν δεν τα προσέξεις κολλάνε εκεί που η εμφάνιση είναι προκλητική.

Κι εδώ οι γονείς, κι επιτρέψτε μου να πω, οι μπαμπάδες είναι πολύ σημαντικοί. Οι κόρες καθώς από κορίτσια γίνονται γυναίκες χρειάζονται πραγματικά καλή συμβουλή. Και με τον όρο καλή εννοώ, ειλικρινή, αληθινή, προσγειωμένη, και με ευγένεια συμβουλή. Για να καταλάβουν πως είτε μας αρέσει, είτε όχι η εμφάνισή μας έχει πολλά να πει για το ποιοι είμαστε και πως σκεφτόμαστε.

Αν θέλεις οι άνθρωποι να σε βλέπουν με αξιοπρέπεια, οι φίλοι στο σχολείο, οι μεγαλύτεροι, πρέπει να ντύνεσαι με αξιοπρέπεια. Όχι μίζερα, όχι απεριποίητα, όχι προκλητικά. 

Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, να τους δίνουμε και να τους δείχνουμε όλη μας την αγάπη, γιατί αν δεν την πάρουν από εμάς, θα την ψάξουν από αλλού. Και βέβαια από τη μία οι μπαμπάδες μπορούν να βοηθήσουν τα κορίτσια δείχνοντας τους την αντρική πλευρά, και οι μητέρες μπορούν να δώσουν καλά παραδείγματα με το δικό τους παρουσιαστικό.

Επίσης η γυναίκα που είναι δοσμένη στον αισθησιασμό δεν έχει πνευματικές ανησυχίες. Είναι αυτή που, όπως λέει στο κεφάλαιο 2, λησμόνησε τη διαθήκη τού Θεού της. Κι εδώ χρειάζεται πάλι προσευχή και χάρη από το Θεό και διακονία στις ζωές των παιδιών μας.

Από την άλλη, η πραγματικά ενάρετη γυναίκα είναι στέφανος εις τον άνδρα αυτής· η δε προξενούσα αισχύνην είναι ως σαπρία εις τα οστά αυτού (ιβ:4).  

Το στεφάνι είναι σημάδι δόξας, τιμής, είναι βραβείο. Είναι στεφάνι όμως, στον δικό της άντρα. Σε ένα άντρα. Είναι αυτή που αγαπάει το Θεό, αγαπάει την οικογένειά της και ζει για τη δόξα του Θεού. Θυμάστε στο κεφάλαιο 31. Ο κόσμος πιστεύει πως αυτή η γυναίκα είναι ένα άβουλο πλάσμα που δεν έχει μέλλον έξω από την κουζίνα της και παιδιά γύρω-γύρω να κάνουν φασαρία. Αυτή είναι μια καρικατούρα της αλήθειας.

Η ενάρετη γυναίκα είναι η γυναίκα που ξέρει να δίνεται για τους σκοπούς που ο Θεός την έπλασε. Και βρίσκει τη χαρά και το σκοπό της ζωής της μέσα στο θέλημα του Θεού.

Ανοησία και σοφία. Έριδα και χάρη. Αισθησιασμός και αρετή. Νομίζω έχουμε όλοι μας αρκετή τροφή για σκέψη, συζήτηση στο σπίτι μας κι εφαρμογή. Θα πρέπει να επιλέξουμε τίνος σοφία θα ακολουθήσουμε. Του κόσμου ή του Θεού. Οι δύο αυτές είναι αντίθετες. Κι όσο περνάει ο καιρός θα γίνονται ακόμη πιο απόμακρες.