Οι σημερινοί νέοι είναι οι πιο
μορφωμένοι, οι πιο ευνοημένοι, οι πιο προικισμένοι νέοι από κάθε άλλη περίοδο
στην ιστορία. Γιατί όμως νιώθουν τόσο ανασφαλείς, τόσο δυστυχισμένοι και
ανικανοποίητοι; Τί είναι αλήθεια, αυτό που τους λείπει; Τέτοια ερωτήματα
επαναλαμβάνονται σαν ηχώ από αμέτρητους ανθρώπους σε κάθε μέρος του κόσμου,
κι οι απαντήσεις που δίνονται είναι διαφορετικές.
Κάποιος ηγέτης μιας οργάνωσης νέων,
ένας νεαρός καθηγητής πανεπιστημίου, είπε με συγκλονιστική ειλικρίνεια: «Σκοπός
μας είναι να γκρεμίσουμε μια για πάντα το κατεστημένο». Όταν του ζητήθηκε να
πει τί θα 'βάζε στη θέση της κοινωνίας που ήθελε να γκρεμίσει, απάντησε, «Προς
το παρόν δεν έχουμε τίποτα. Μα ο,τιδήποτε άλλο, είναι προτιμότερο απ' αυτή που
έχουμε τώρα».
Για τους περισσότερους, αυτά τα
λόγια φαίνονται τελείως αφύσικα. Αλλά κάνουμε ένα σοβαρότατο λάθος αν
πιστεύουμε ότι τέτοιες φιλοδοξίες δεν απαντιούνται παρά μόνο σ' ένα ελάχιστο
ποσοστό της νεολαίας.
Αντίθετα, θα πρέπει να το χωνέψουμε
πως οι αναταραχές στα Πανεπιστήμια επιδρούν απίστευτα στα εκατομμύρια των
αγνώστων νέων που δεν συμμετέχουν σε διαδηλώσεις, δεν κουβαλούν πλακάτ, δεν δημιουργούν
προβλήματα και δεν παίρνουν μέρος σε δημόσιες συζητήσεις.
Ασυναίσθητα μα βαθειά επηρεασμένοι
από τον σφυγμό της εποχής, παραπαίουν κι αυτοί μέσα σ' αυτό που κάποιος
στοχαστής αποκάλεσε «κρίση του πνεύματος». Κι όμως αυτή η άγνωστη πλειοψηφία
κρατά στα χέρια της το κλειδί του μέλλοντος. Ψάχνει ασταμάτητα να βρει
μια πίστη για να πιστέψει, μια σημαία για να ακολουθήσει. Άραγε κάτω από ποιο
λάβαρο θα παραταχθεί τελικά;
Νιώθω μια απέραντη συμπάθεια γι'
αυτούς τους νέους. Στα πρόσωπα μα και στα έργα τους διαβάζω όνειρα λαχταριστά
κι όμορφες ελπίδες, πόθους ειλικρινείς, μα ασαφείς, για μια καλύτερη κοινωνία
αλλά και μια απέραντη δυστυχία. Ένας από τους πιο φημισμένους μοντέρνους
τραγουδιστές ρωτήθηκε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, ποια συνταγή θα
πρότεινε για την ευτυχία. Η απάντησή του φανέρωνε μια τραγωδία: «Φίλε,
δεν είμαι ευτυχισμένος. Μόνο εγώ ξέρω τη δυστυχία και τη μοναξιά μου». Κι
ύστερα, παίρνοντας στα χέρια τη κιθάρα του, άρχισε να τραγουδάει, «Ζω εδώ
κάτω, σ' αυτό το μισητό κόσμο, χωρίς να βρίσκω πουθενά παρηγοριά, με τα θηρία
του κόσμου ενώ παλεύω απελπισμένα, άραγε που θα βρω λίγη χαρά;». Στα λόγια του
έπαιρνε σάρκα και οστά η ίδια αναζήτηση στην οποία έχουν αποδυθεί τα σύγχρονα
νιάτα. Οι περασμένες γενιές θα απέδιδαν τα προβλήματά σε άλλους, ενώ η νέα
γενιά τα φορτώνει στην κοινωνία.
Ποιος φταίει για την απογοήτευση
αυτών των νέων;
Μήπως οι γονείς τους που μετέδωσαν
και σ' αυτούς το αίσθημα της δίχως σκοπό, δίχως προορισμό ζωής τους; Μήπως το
εκπαιδευτικό σύστημα που υπερφορτώνει το μυαλό και αγνοεί τη ψυχή, που
προσφέρει γνώση αλλά όχι σύνεση; Μήπως η εκκλησία που είναι τόσο πολύ δοσμένη σε
διάφορες ασχολίες αλλά παραμελεί το κυριότερο καθήκον της, τον λυτρωμό ψυχών;
Η αλήθεια είναι ότι όλοι -ίσως
κάποιοι λίγο, άλλοι περισσότερο- φταίνε σε κάτι. Και κάθε νέος, ενώ βλέπει τις
γλώσσες της φωτιάς να τον κυκλώνουν κι την απόγνωση να καίει τα φτερά του,
νιώθει φρίκη στην ιδέα πως πρέπει να παραδεχθεί ότι κανείς ποτέ δεν του έδωσε
σταθερές, ασφαλείς κι ατράνταχτες αξίες για να ζήσει. Τόσοι νέοι σήμερα δεν
μπορούν ν' αποδιώξουν την ιδέα ότι απατήθηκαν και προδόθηκαν και πως δεν
τους μένει τίποτα άλλο απ' το να αποσυρθούν απ' τη ζωή ή να
στραφούν μανιασμένα κι εκδικητικά εναντίον της.
Σε μια τελετή των αποφοίτων σε
κάποιο πανεπιστήμιο, ένας απόφοιτος, τιμημένος με επαίνους σε όλα τα χρόνια των
σπουδών του, σήκωσε ψηλά το δίπλωμά του και το έσκισε επιδεικτικά. Ύστερα
προχώρησε στο μικρόφωνο και είπε με φωνή γεμάτη περιφρόνηση πώς η πανεπιστημιακή
του μόρφωση ήταν τελείως ανώφελη. Δεν τον βοήθησε να βρει απάντηση σε κανένα
απ' τα προβλήματα που απασχολούν τη σύγχρονη γενιά του.
Μια περίπτωση των άκρων, θα πείτε.
Ίσως... Αλλά πολλοί συμμερίζονται την ίδια στάση προς τη «σύγχρονη
ματεριαλιστική κοινωνία». Περισσότερο από τα υλικά αγαθά, ποθούν να
μάθουν το νόημα της ζωής και τον προορισμό τους στον κόσμο που χρόνια
τώρα ψάχνουν απελπισμένα.
Οι σημερινοί νέοι πιστεύω πως
χρειάζονται:
Έναν
κώδικα ηθικής για να ακολουθήσουν.
Από τα παιδικά τους χρόνια έχουν
διαποτιστεί με την ασύνετη κι ανεύθυνη φιλοσοφία του: «δε βαριέσαι». Ο καθένας
μεγαλώνοντας, θα διαλέξει μόνος του το καλό ή το κακό, ποιους νόμους θα
υπακούσει και ποιους θα περιφρονήσει. Το αν κάτι είναι καλό ή κακό,
δίκαιο ή άδικο, δεν εξαρτάται από σταθερά κι αντικειμενικά κριτήρια μα
περισσότερο από τον τόπο και τον χρόνο.
Ο συγγραφέας Δρ. Έλτον Τρούμπλαντ
γράφει στο βιβλίο του «Μια θέση για να σταθούμε»: «Πάντοτε οι άνθρωποι
παραβίαζαν τους νόμους. Δεν είναι κάτι το νέο. Αυτό που είναι πρωτοφανές είναι
η γενική ομολογία πως δεν υπάρχει στ' αλήθεια μια αντικειμενική βάση που να
καθορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Όλοι παραδέχονται όχι ότι οι παλιοί νόμοι
δεν μπορούν να εφαρμοσθούν πια αλλά μάλλον ότι ο ηθικός νόμος υπόκειται στην
υποκειμενική εκτίμηση του καθενός».
Οι νέοι σήμερα χρειάζονται, μα και
θέλουν ένα κώδικα ηθικής που να καθορίζει χωρίς ταλαντεύσεις αυτό που είναι
πάντοτε σωστό απ' αυτό που είναι πάντοτε λάθος. Ζητούν τώρα από τους γονείς
τους και την κοινωνία να γκρεμίσουν μια για πάντα τα ασταθή ιδανικά τους και να
στήσουν μπροστά τους ένα αιώνιο κι ακλόνητο παράδειγμα. Και τότε θα βρουν κι οι
ίδιοι τη δύναμη να ζήσουν σύμφωνα με τους νόμους.
Μα όταν οι νέοι βλέπουν, τους ταγούς
της κοινωνίας να παρανομούν προκλητικά και απροκάλυπτα, τότε οι ηθικές
συνέπειες είναι ολέθριες. Και δικαιολογημένα ρωτούν, «Αφού οι μεγαλύτεροι δεν
σέβονται τον νόμο και την τάξη, γιατί θα πρέπει να τον σεβαστούμε εμείς;». Ένας
νεαρός φοιτητής είπε χαρακτηριστικά: «Δεν είμαστε εμείς που καταλύουμε τους
ηθικούς φραγμούς, δεν τυπώνουμε εμείς το αμέτρητο πορνογραφικό υλικό, ούτε
γυρίζουμε εμείς τις αρρωστημένες ταινίες, δεν είμαστε εμείς οι προπαγανδιστές
της «νέας ηθικής».
Πουθενά δεν είναι τόσο ολοφάνερη
αλλά και τόσο επιζήμια για τους νέους η έλλειψη σταθερών αξιών, όσο στον
τομέα του σεξ. Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία δεν έχουν σωριαστεί με τόσο πάταγο και
οι τελευταίοι ηθικοί φραγμοί όσο στη δική μας εποχή. Οι νέοι παραπαίουν απ' την
αβεβαιότητα στη σύγχυση. Διατείνονται πως έχουν απελευθερωθεί και μπορούν να
χρησιμοποιούν και τις πιο τολμηρές εκφράσεις κι όμως είναι γεμάτοι τύψεις και
ενοχές. Γι αυτό ρωτούν γεμάτοι αμφιβολίες: "Μα επιτέλους, δεν υπάρχει ένα
σταθερό σημείο αναφοράς, κάποια κριτήρια που να καθορίζουν το σωστό και το
λάθος σ' αυτά τα ζητήματα;»
Η δική μου απάντηση είναι: Ναι,
υπάρχει. Η Βίβλος ξανοίγει μπροστά μας απλά και ξεκάθαρα το νόμο του Θεού. Είναι
ένας νόμος που φανερώνεται βαθειά στην ηθική τάξη του σύμπαντος κι είναι τόσο
σταθερός κι ακλόνητος όσο οι νόμοι που κατευθύνουν τη φύση στη καθημερινή της
πορεία, ένας νόμος που μένει ανεπηρέαστος από τις ανθρώπινες γνώμες κι
αντιλήψεις, ανέγγιχτος απ' τους κυματισμούς και κλυδωνισμούς της ανθρώπινης
κοινωνίας.
Ο Θεός προόρισε το σεξ σαν την πιο τέλεια, όμορφη και δοξασμένη
σχέση αγάπης ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα. Αλλά ο άνθρωπος απογύμνωσε
αυτή τη χιλιοτραγουδισμένη σχέση από την αγάπη, το σεβασμό, τη χαρά και τη
πληρότητα που δίνει μέσα στα ιερά πλαίσια του γάμου. Αυτή τη φοβερή εκτροπή και
διαστροφή της αγάπης η Βίβλος την καταδικάζει απερίφραστα Πόσο σωτήριο θα
ήταν να διαβάζονται κάθε πρωί οι Δέκα Εντολές και η επί του όρους
ομιλία στις τάξεις των σχολείων όλου του κόσμου. Αυτά τα δύο κείμενα
πρέπει να αποτελούν τα ακλόνητα θεμέλια κάθε πολιτισμού και πιστεύω ακράδαντα
ότι αποτελούν και τον σταθερό ηθικό κώδικα που αναζητούν οι νέοι στην εποχή
μας.
Οι νέοι χρειάζονται όχι μόνον ένα
κώδικα ηθικής αλλά και ένα ιδανικό για
να υπηρετήσουν.
Μέχρι τώρα, αυτή η εσωτερική
παρόρμηση των νέων για αναζήτηση ενός ιδανικού έχει εξωτερικευθεί σε επίμονους
αγώνες κάτω από τη σημαία των πολιτικών δικαιωμάτων, της φυλετικής ισότητας,
της ειρήνης, της κοινωνικής δικαιοσύνης -που είναι όλα καλά εκ πρώτης όψεως- μα
που στο τέλος καταλήγουν πολλές φορές σε βιαιότητες και σχεδιασμένες ανατροπές.
Αλλά δεν είναι στη φύση των νέων να
μένουν ευχαριστημένοι με τις απλές διαμαρτυρίες, ν' αρκούνται σε εκδηλώσεις
αποδοκιμασίας, θρήνου ή περιφρόνησης. Κι ούτε είναι στη φύση των νέων η δειλία
κι ο δισταγμός μπροστά στο κάλεσμα για δράση. Αντίθετα, και το λέω με σιγουριά,
οι νέοι σήμερα προσμένουν με αγωνία το σάλπισμα ενός ιδανικού, ευγενικού και
μεγάλου, που θα δώσει τέλος στην αναζήτησή τους και θα επιβραβεύσει τις γεμάτες
απόγνωση προσπάθειες.
Κι όμως υπάρχει ελπίδα! Τα νιάτα
αρχίζουν να ανταποκρίνονται στο κάλεσμα του Χριστού. Το μήνυμά Του ξεχύνεται
σαν βάλσαμο θεραπευτικό στην πονεμένη καρδιά τους και αντιλαμβάνονται πως ο
Χριστός είναι μια ζωντανή πραγματικότητα στη ζωή τους
Υπάρχουν τόσα και τόσα ιδανικά για
τους νέους που τα αναζητούν. Και πιστεύω πως θα εγκολπωθούν εκείνο που
υπόσχεται καλύτερους ανθρώπους -και τότε θα το εμπιστευθούν με όλη τους την
καρδιά, γιατί υπόσχεται κι έναν καλύτερο κόσμο.
Το κριτήριο για κάθε ιδανικό ας
είναι τούτο: Είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού, όπως αυτό φανερώνεται στο λόγο
Του; Παρ' όλα αυτά, δεν αρκεί να δώσουμε στους νέους που ζητούν μια λύση, ένα
σταθερό κώδικα ηθικής κι ένα πολύτιμο ιδανικό. Πρέπει να τους δώσουμε και μια πίστη για να πιστέψουν.
Όποια είναι η πίστη σου τέτοια θα
είναι κι η αντίδραση σου στα τραύματα της ζωής. Η πίστη σου καθορίζει
μακροπρόθεσμα την πορεία σου. Πουθενά αλλού η παλιά γενιά δεν έχει τόσο τρομερά
απογοητεύσει τα νιάτα όσο στο σημείο αυτό: απότυχε να τους εφοδιάσει με μια
στερεή πίστη. Αν κανείς αμφιβάλλει, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά εκεί που
το σταθερό κι ακλόνητο πιστεύω, ο ευθύς και σταθερός χαρακτήρας είναι τόσο
πολύτιμα δηλαδή στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εκκλησία.
Ένα παιδί είπε: «θα παρατήσω το
σχολείο, πατέρα». Τον ρώτησε γιατί, κι εκείνος απάντησε «Εντάξει, πατέρα αφού
το θες, άκουσε το: σε απεχθάνομαι, σε μισώ». Συντετριμμένος ο πατέρας, ζήτησε
να μάθει το λόγο, «Μα γιατί παιδί μου; Σου έχω δώσει το κάθε τι!». Κι ο νέος
έδωσε τη χαριστική βολή, «Γι' αυτό ακριβώς. Μου έδωσες το κάθε τι, εκτός από
κάτι να πιστέψω».
Η σύγχρονη εκπαίδευση είναι
βασισμένη πάνω στα ίδια σαθρά θεμέλια που αλίμονο τρίζουν. Κάποιος
απόφοιτος είπε τελευταία "....Φεύγουμε από το πανεπιστήμιο ξεχειλισμένοι
με γνώσεις κι όμως χωρίς σκοπό στη ζωή μας και το δίλημμα άλυτο παραμένει
μπροστά μας."
Οι νέοι χρειάζονται εκείνη τη πίστη
που υπόσχεται κι έχει τη δύναμη να αλλάξει και τη ζωή τους και τον κόσμο
ολόκληρο. Κι αυτήν ακριβώς μόνον ο Χριστός μπορεί να τη δώσει.
