Μέχρι πριν λίγα χρόνια η συγκριτική θρησκειολογία ήταν η μελέτη μιας χούφτας εμπειρογνωμόνων, που καταπιάνονταν μ’ ένα τέτοιο ασυνήθιστο θέμα. Σήμερα, αντικατέστησε τη μελέτη της θεολογίας στα Πανεπιστήμια σε όλο το Δυτικό κόσμο κι έχει μια σταθερή θέση στη διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία.
Φυσικά, η αιτία είναι ότι «ξυπνήσαμε» επιτέλους στο γεγονός ότι ο κόσμος είναι ένα σφαιρικό χωριό, και η εισροή των Ασιατών, Ινδών, Αράβων και Πακιστανών σ’ όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες έφερε το πρόβλημα άλλων θρησκειών μέσα στα σπίτια μας. Και τι θα κάνουμε μ’ αυτές τις άλλες θρησκείες; Ίσως να είναι όλες περίπου το ίδιο. Ίσως να είναι όλες μονοπάτια που οδηγούν στo Θεό, και δεν έχεις παρά να κάνεις και συ μια εκλογή.
Μια τέτοια άποψη έχει τεράστια έλξη. Αποφεύγεις την εκλογή μαύρου και άσπρου και βλέπεις τα πάντα σαν μια γκρίζα απόχρωση. Κάτι τέτοιο, στη βάση του είναι ανεκτικότητα και η ανεκτικότητα όπως η ανεξιθρησκία είναι από τα πολύ μοντέρνα προτερήματα. Περιέχει μετριοφροσύνη και δεν απαιτεί τίποτα από την προσωπική σου θρησκεία. Φαίνεται ν’ αντικαθρεπτίζει ένα θαυμαστά κοινό νου. Παίρνουμε τις γνώμες όλων, και μετά προσπαθούμε να κατασκευάσουμε μια ταυτότητα του άγνωστου Θεού.
Μερικοί εξαιρετικά σημαντικοί άνθρωποι, καθώς και οργανώσεις υποστηρίζουν το ίδιο. Για παράδειγμα ο αγιοπρεπής Ινδός αρχηγός, Μαχάτμα Γκάντι (Mahatma Gandhi) είπε: «Η ψυχή των θρησκειών είναι μια, αλλά περιβάλλεται από πάρα πολλές μορφές... Η αλήθεια δεν είναι αποκλειστική ιδιοκτησία κανενός ιερού κειμένου….. Δεν μπορώ ν ' αποδώσω αποκλειστική θεότητα στον Ιησού. Είναι τόσο θεϊκός όσο κι ο Κρίσνα (Krishna), ή ο Ράμα (Rama) ή ο Μωάμεθ, ή ο Ζωροάστρης,
Ο Ινδουιστής μυστικιστής Ραμακρίσνα ( Ramakrishna) έλεγε για τον εαυτό του ότι ήταν η ίδια ψυχή που γεννήθηκε πριν ως Rama, ως Krishna, ως Ιησούς ή ως Βούδδας. Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Σεβήρος, πόνταρε σε όλα με το να έχει στον ιδιόκτητο ναό του, όχι μόνο τα αγάλματα των θεοποιημένων αυτοκρατόρων, αλλά του θαυματοποιού Απολλώνιου του Τυανέως, του Χριστού, του Αβραάμ και του Ορφέα!
Είναι μια όμορφη συναισθηματική ιδέα να πιστεύουμε ότι όλες οι θρησκείες είναι βασικά μία, και ότι όλες αντιπροσωπεύουν παραλλαγές πάνω σ’ ένα κοινό θέμα. Αλλά δυστυχώς, τούτο έρχεται σε σύγκρουση με όλες τις αποδείξεις. Πώς είναι δυνατόν όλες οι θρησκείες να οδηγούν στο Θεό, όταν είναι τόσο διαφορετικές;
Ο Θεός των Ινδουιστών, είναι πολλαπλός και χωρίς προσωπικότητα. Ο Θεός του Ισλάμ είναι ένας και προσωπικός. Ο Θεός της χριστιανικής πίστης είναι ο Δημιουργός του κόσμου. Η θεότητα του Βουδισμού δεν είναι προσωπικότητα, ούτε δημιουργεί. Δύσκολα θα μπορούσες να έχεις μεγαλύτερη αντίθεση απ’ αυτή.
Η χριστιανική πίστη διδάσκει ότι ο Θεός συγχωρεί τον άνθρωπο και του δίνει υπερφυσική βοήθεια. Στο Βουδισμό δεν υπάρχει συγχώρηση ούτε υπερφυσική βοήθεια. Ο στόχος όλης της ύπαρξης στο Βουδισμό είναι η Νιρβάνα, ο εξαφανισμός, - που κατορθώθηκε από τον Βούδα, αλλά όχι με λιγότερες από 547 μετενσαρκώσεις. Ο στόχος όλης της ύπαρξης στη χριστιανική πίστη είναι να γνωρίσουμε το Θεό και να Τον απολαύσουμε αιώνια. Στον Ινδουισμό η διακόσμηση των ειδώλων έχει την πρώτη θέση, ο Ιουδαϊσμός απαγορεύει κάθε κατασκευή ομοιώματος του Θεού. Το Ισλάμ επιτρέπει στον άνδρα τέσσερις γυναίκες, η χριστιανική πίστη μία. Η μεγαλύτερη ίσως διαφορά βρίσκεται ανάμεσα στη Βίβλο - που βεβαιώνει ότι κανένας δεν μπορεί να σώσει μόνος του τον εαυτόν του - και σε κείνο που προσπαθεί να ευαρεστήσει το Θεό, μόνος του, και να σωθεί με τις δικές προσπάθειες. Και, σχεδόν όλες οι άλλες θρησκείες ισχυρίζονται ότι με το να υπακούσει ο άνθρωπος στις διδασκαλίες τους θα σωθεί, ή θα αναγεννηθεί, ή θα γίνει ακέραιος ή θα πετύχει την ολοκλήρωση του. Τίποτα δεν εκφράζει τόσο ισχυρά αυτή την ανομοιότητα όσο η Βουδιστική ιστορία, η οποία αρχίζει πάνω κάτω σαν την παραβολή του άσωτου γιου, αλλά απέχει πάρα πολύ απ’ αυτή. Το παιδί επιστρέφει και συναντιέται με τον πατέρα του. Μετά πρέπει να βρει μια διέξοδο για την τιμωρία των παλιών αμαρτιών του, με το να δουλέψει πολλά χρόνια σαν δούλος στον πατέρα του. Ο Κανόνας της Κάρμα (δηλ. αιτία κι αποτέλεσμα, εξοφλεί την ενοχή σου) είναι εκ διαμέτρου αντίθετος από τη Χάρη του Ευαγγελίου (δωρεάν συγχώρηση, παρόλο που δεν αξίζεις το παραμικρό).
Σ’ αυτό το σημείο, δεν έχω σκοπό να κάνω εκτιμήσεις ανάμεσα στα διάφορα θρησκευτικά πιστεύω. Απλά, θέλω να δείξω πόσο παράλογο είναι να λέμε ότι όλες οι θρησκείες δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Είναι τόσο ανόητο όσο αν λέγαμε ότι όλοι οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης οδηγούν στην Αθήνα.
