Ο Ιησούς του Ναυή είναι το πρώτο από τα 12 ιστορικά βιβλία. Αυτά τα βιβλία καταγράφουν την άνοδο και την πτώση του Ισραήλ για μια περίοδο 1000 ετών: την εγκατάσταση στη γη Χαναάν, τα ταραγμένα χρόνια των Κριτών, την άνοδο της βασιλείας με τον Σαούλ, τον Δαβίδ και τον Σολομώντα, την μοναρχία που διαιρέθηκε με τα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα και τέλος την αιχμαλωσία στην Ασσυρία και την Βαβυλώνα. Τα τρία τελευταία βιβλία αναφέρονται στην αιχμαλωσία, την αποκατάσταση και την επιστροφή του λαού Ισραήλ.
Α. ΘΕΜΑ
Το θέμα του βιβλίου του Ιησού του Ναυή είναι η νίκη και η κατάκτηση της γης. Ο λαός Ισραήλ που άλλοτε επαναστατούσε τώρα μεταμορφώνεται σ’ έναν πειθαρχημένο στρατό πολεμιστών, ο οποίος υποτάσσει έθνη ανώτερά τους σε αριθμό και δύναμη. Το μυστικό για την επιτυχία τους βρίσκεται στον Ιησού του Ναυή ι:42 όπου λέει «...διότι Κύριος ο Θεός του Ισραήλ επολέμει υπέρ του Ισραήλ». Χάρη στην πιστότητα του Θεού ο Ισραήλ μπόρεσε να κατακτήσει και να χωρίσει τη γη. «Δεν διέπεσεν ουδέ εις εκ πάντων των αγαθών λόγων, τους οποίους ο Κύριος ελάλησε προς τον οίκον Ισραήλ, πάντες εξετελέσθησαν.» (κα:45).
Β. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Το Ταλμούδ αναφέρει ότι ο Ιησούς του Ναυή έγραψε όλο το βιβλίο το οποίο φέρει το όνομά του με την εξαίρεση των τεσσάρων τελευταίων εδαφίων. Σύμφωνα με το ς:25 όλο το βιβλίο γράφτηκε στη διάρκεια της ζωής της Ραάβ.
Γ. ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Ο Ιησούς του Ναυή καλύπτει τα 28 χρόνια ανάμεσα στο θάνατο του Μωϋσή και το θάνατο του Ιησού του Ναυή από το 1451 μέχρι 1427 π.Χ.
Δ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Η είσοδος στη γη Χαναάν. (κεφ.α΄-ε΄)
Μετά το θάνατο του Μωϋσή, ο Θεός ανέθεσε στον Ιησού του Ναυή να είναι ο νέος αρχηγός για το λαό. Του είπε στο α:2-9:
«Μωυσής ο θεράπων μου ετελεύτησε τώρα λοιπόν σηκωθείς διάβηθι τον Ιορδάνην τούτον, συ και πας ο λαός ούτος, προς την γήν την οποίαν εγώ δίδω εις αυτούς, εις τους υιούς Ισραήλ. Πάντα τον τόπον επί του οποίου πατήση το ίχνος των ποδών σας, εις εσάς έδωκα αυτόν, καθώς είπα προς τον Μωϋσήν, από της ερήμου και του Λιβάνου τούτου, και έως του ποταμού του μεγάλου, του ποταμού του Ευφράτου, πάσα η γη των Χετταίων, και έως την θαλάσσης της μεγάλης προς δυσμάς του ηλίου, θέλει είσθαι το όριον σας. Δεν θέλει δυνηθή άνθρωπος να σταθή εναντίον σου πάσας τας ημέρας της ζωής σου καθώς ήμην μετά του Μωϋσέως, θέλω είσθαι μετά σου, δεν θέλω σε αφήσει, ουδέ σε εγκαταλείψει. Ίσχυε και ανδρίζου, διότι συ θέλεις κληροδοτήσει εις τον λαόν τούτον την γήν, την οποίαν ώμοσα προς τους πατέρας αυτών να δώσω εις αυτούς. Μόνον ίσχυε και ανδρίζου σφόδρα, δια να προσέχης να κάμνης κατά πάντα τον νόμον, τον οποίον προσέταξεν εις σε Μωυσής ο θεράπων μου, μη εκκλίνης απ’ αυτού δεξιά ή αριστερά, δια να φέρησαι μετά συνέσεως πανταχού όπου αν υπάγης. Δεν θέλει απομακρυνθή τούτο το βιβλίον του νόμου από του στόματός σου, αλλ’ εν αυτώ θέλεις μελετά ημέραν και νύκτα, δια να προσέχης να κάμνης κατά πάντα όσα είναι γεγραμμένα εν αυτώ, διότι τότε θέλεις ευοδούσθαι εις την οδόν σου, και τότε θέλεις φέρεσθαι μετά συνέσεως. Δεν σε προστάζω εγώ; ίσχυε και ανδρίζου μη φοβηθής, μηδέ δειλιάσης, διότι είναι μετά σου Κύριος ο Θεός σου όπου αν υπάγης.»
Μια από τις πρώτες επίσημες ενέργειες του Ιησού του Ναυή ήταν να στείλει κατασκόπους στην Ιεριχώ. Οι κατάσκοποι κρύφθηκαν από την πόρνη Ραάβ. Χάρη στην αγαθότητά της έγινε μια διαθήκη ανάμεσα στη Ραάβ και τους Ισραηλίτες κι έφθασε να γίνει μέρος του λαού του Θεού (Ιησ.ς:23-25, Εβρ.ια:31).
Το πρώτο εμπόδιο που ο Ισραήλ αντιμετώπισε στην κατάκτηση της γης Χαναάν δεν ήταν οι άγριες φυλές των Χαναναίων, αλλά το πέρασμα του Ιορδάνη ποταμού ο οποίος είχε πλημμυρίσει. Όπως έγινε με την Νεκρά θάλασσα ο Θεός έκανε ένα θαύμα για το λαό Του. Η Κιβωτός της Διαθήκης, την οποία μετέφεραν οι ιερείς, προπορεύτηκε απ’ όλο το λαό. Όταν τα πόδια των ιερέων μπήκαν μέσα στο νερό, πράγμα που ήταν μία πράξη πίστης, ο Ιορδάνης χωρίστηκε στη μέση. Οι ιερείς οι οποίοι μετέφεραν την Κιβωτό πάτησαν πάνω σε στεγνό έδαφος στο μέσο του Ιορδάνη ποταμού ενώ ο λαός περνούσε προς την άλλη όχθη.
Δύο μνημεία ενθύμησης στήθηκαν για να θυμίζουν το πέρασμα του ποταμού. Ο λαός πήρε 12 πέτρες απ’ τον Ιορδάνη ποταμό κι έστησε ένα μνημείο στα Γάλγαλα όπου στρατοπέδευσαν την πρώτη νύχτα. Άλλες 12 πέτρες τοποθετήθηκαν από τον Ιησού του Ναυή στο μέσο του ποταμού όπου στέκονταν οι ιερείς που κρατούσαν την Κιβωτό.
Μόνο αφού πέρασαν με ασφάλεια τον Ιορδάνη ποταμό, οι Ισραηλίτες έκαναν και πάλι την περιτομή και γιόρτασαν το Πάσχα. Το μάννα σταμάτησε να πέφτει μετά που πέρασαν μέσα στη γη της επαγγελίας.
2. Η κατάκτηση της γης (κεφ.ς΄- ιβ΄)
Η Ιεριχώ ήταν η πρώτη πόλη που κυριεύθηκε από τους Ισραηλίτες. Ήταν μια δυνατή πόλη περιτριγυρισμένη από δύο ψηλά και συμπαγή τείχη. Ο Θεός έδωσε συγκεκριμένες οδηγίες στον Ιησού του Ναυή για την κατάκτησή της. Οι οπλισμένοι άνδρες και οι ιερείς απλώς έπρεπε να βαδίσουν γύρω από την πόλη μια φορά κάθε μέρα για έξη μέρες. Ο Θεός δεν τους επέτρεπε να κάνουν κανένα θόρυβο με το στόμα τους καθώς βάδιζαν γύρω από την πόλη. Την έβδομη μέρα βάδισαν γύρω από τα τείχη 7 φορές. Την 7η φορά οι ιερείς σάλπισαν τις σάλπιγγες τους και ο λαός αλάλαξε. Τότε, τα τείχη της Ιεριχούς έπεσαν και η πόλη κατακτήθηκε πολύ εύκολα. Ο λαός Ισραήλ έκαψε όλη την πόλη - σύμβολο των πρώτων καρπών - και μόνο η Ραάβ και η οικογένειά της σώθηκαν.
Παρ’ όλο που είχε εκδοθεί ρητή διαταγή, ο Αχάν κράτησε κάποια από τα λάφυρα της Ιεριχούς. Αυτό έφερε κρίση σ’ όλο τον Ισραήλ (ζ:1) μέχρι την ήττα στη μάχη της Γαί. Όταν ο Θεός φανέρωσε την ενοχή του Αχάν, αυτός η οικογένειά του και όλα τα υπάρχοντά τους καταστράφηκαν και κάηκαν. Ο Ισραήλ έμαθε ότι ο μισθός της αμαρτίας είναι θάνατος ακόμα και μέσα στη γη της επαγγελίας. Όταν ο λαός Ισραήλ αφαίρεσε την αμαρτία από το στρατόπεδο, μετά κατάκτησαν εύκολα την πόλη Γαί.
Οι Γαβαωνίτες ήταν μια από τις φυλές των Χαναναίων με τις οποίες ο Θεός είχε πει στον Ισραήλ να μην έχει καμία σχέση. Ωστόσο οι Γαβαωνίτες άκουσαν την καταστροφή της Ιεριχούς, της Γαί και τα πολλά άλλα θαύματα που ο Θεός είχε κάνει για τον Ισραήλ και γεμάτοι φόβο εξαπάτησαν τον Ισραήλ. Χωρίς να συμβουλευθεί το Θεό, ο Ιησούς του Ναυή έκανε συμφωνία μαζί τους (θ:15). Όταν φανερώθηκε η πραγματική τους ταυτότητα δεν μπορούσαν να τους σκοτώσουν. Αντίθετα οι Γαβαωνίτες καταδικάσθηκαν σε αιώνια σκλαβιά στο λαό Ισραήλ.
Ακούγοντας ότι συνέβαινε με τον Ισραήλ, πέντε από τους Χαναναίους βασιλείς κήρυξαν πόλεμο στους Γαβαωνίτες. Αυτοί στράφηκαν στον Ιησού του Ναυή για βοήθεια. Ο ήλιος στάθηκε ακίνητος σχεδόν μια ολόκληρη μέρα μέχρι να πολεμήσει ο Ισραήλ και ο Θεός κράτησε την υπόσχεσή Του να τους ελευθερώσει (ι:8).
3. Η τελική κατάκτηση και ο χωρισμός της γης (κεφ.ια΄- ιβ΄)
Τα κεφ. ια’ και ιβ’ αναφέρονται στην τελική κατάκτηση της γης Χαναάν. Τα κεφ. ιγ’- κβ’ αναφέρουν το χωρισμό της γης στις 12 φυλές, τις πόλεις καταφυγής και τις πόλεις των Λευιτών.
4. Ο θάνατος του Ιησού του Ναυή (κεφ.κγ΄ και κδ΄)
Ο θάνατος του Ιησού του Ναυή αναφέρεται στα κεφ. κγ΄ και κδ΄. Στην αρχή ο Ιησού πρότρεψε το λαό Ισραήλ να θυμάται τα προνόμια και τις υποσχέσεις που ο Θεός τους είχε δώσει. Τους υπενθύμισε ακόμα και τους προειδοποίησε για τον κίνδυνο να ξεχάσουν το Θεό. Στο κεφ. κδ΄ βλέπουμε τις φυλές του Ισραήλ να είναι συγκεντρωμένες όλες μαζί στη Συχέμ. Εδώ ο Ιησούς του Ναυή για μια ακόμα φορά αναφέρθηκε στα προνόμια της υπηρεσίας του Κυρίου και ανανέωσε τη διαθήκη ανάμεσα στο Θεό και στο λαό Ισραήλ. Μετά πέθανε σε ηλικία 110 ετών.
