ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ Π. ΔΙΑΘΗΚΗ (2)

Άλλες αντωνυμίες πληθυντικού αριθμού

Υπάρχουν ακόμα μερικές περιπτώσεις χρήσης αντωνυμιών πληθυντικού αριθμού στην Π. Διαθήκη. Για παράδειγμα, Γεν.γ:22,  ια:7 και Ησ.ς:8. Η ανάγνωση αυτών των εδαφίων φανερώνει ότι μπορεί πολύ απλά να αναφέρονται στο Θεό και τους αγγέλους Του, ή στο Θεό και τον δίκαιο (Ησαία)στο Ησ.ς:8.

Η σημασία του ΕΙΣ

(Εβραϊκά אֶחָֽד ΕΧΑΔ)

Χωρίς αμφιταλαντεύσεις, η Βίβλος απερίφραστα δηλώνει ότι ο Θεός είναι ΕΙΣ (Δευτ.ς:4). Μερικοί τριαδικοί υποθέτουν ότι το ΕΙΣ σε σχέση με το Θεό σημαίνει ενωτική μονάδα παρά την απόλυτη αριθμητική αξία. Για να υποστηρίξουν αυτή τη θεωρία, προσφεύγουν στην Εβραϊκή λέξη Εχάδ, την οποία η Βίβλος χρησιμοποιεί για να εκφράσει την έννοια του ενός Θεού. Η λέξη καθώς φαίνεται μπορεί να σημαίνει και τα δύο, ενωτική μονάδα και απόλυτο αριθμητικό, γιατί ο Strong το προσδιορίζει σαν «ενωμένος, ένας, πρώτος». Βιβλικά παραδείγματα χρήσης της λέξης με την έννοια της απόλυτης αριθμητικής μονάδας, είναι διαφωτιστικά: σ’ ένα κατάλογο από Χαναναίους βασιλιάδες, ο καθένας ορίζεται με τη λέξη εχάδ (Ι.Ναυή ιβ:9-24), ο προφήτης Μιχαίας (Α’ Βασ.κβ:8), ο Αβραάμ (Ιεζ.λγ:24), ένας κατάλογος από πύλες, που η κάθε μία ορίζεται με το εχάδ (Ιεζ.μη:31-34) και ο άγγελος Μιχαήλ (Δαν.ι:13). Ασφαλώς, σε καθεμιά απ’ τις παραπάνω περιπτώσεις, το εχάδ σημαίνει ένας ή μία με αριθμητική αξία. Έχοντας υπόψη μας και τα τόσα πολλά εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης που περιγράφουν με κατηγορηματικό τρόπο την απόλυτη μονότητα του Θεού (δες κεφάλαιο 1, ιδιαίτερα τις Γραφικές αναφορές απ’ τον Ησαΐα), είναι ολοφάνερο ότι το εχάδ όταν χρησιμοποιείται για το Θεό, εννοεί την αριθμητική απόλυτη μονότητα της ύπαρξής Του. Ακόμα κι αν το εχάδ έχει την έννοια της ενότητας, υποδηλώνει ενότητα των πολλών ιδιοτήτων του Θεού κι όχι μια συνεργασία ξεχωριστών προσώπων.

Αν το εχάδ δεν σημαίνει ΕΙΣ (απόλυτο αριθμητικό), τότε δεν έχουμε άμυνα κατά του πολυθεϊσμού, γιατί τρεις ή περισσότεροι ξεχωριστοί θεοί μπορούν να είναι ένας σε ενότητα σκέψης και σκοπού. Ωστόσο, είναι καθαρή η πρόθεση της Παλαιάς Διαθήκης ν’ απαρνηθεί τον πολυθεϊσμό και γι’ αυτό χρησιμοποιεί το εχάδ με την έννοια του απόλυτου αριθμητικού. Άλλωστε, ο Ιησούς όταν αναφέρθηκε ακριβώς σ’ αυτό το εδάφιο της Παλαιάς Διαθήκης (Δευτ.ς:4), χρησιμοποίησε το Ελληνικό απόλυτο αριθμητικό ΕΙΣ (Μάρκ.ιβ:29).

Για περισσότερες πληροφορίες:

https://epistoligr.blogspot.com/2012/11/blog-post_2913.html

https://epistoligr.blogspot.com/2014/11/blog-post_30.html

https://epistoligr.blogspot.com/2012/11/blog-post_15.html

Θεοφάνειες

Θεοφάνεια σημαίνει, ορατή φανέρωση του Θεού (δες κεφ. 2) Αφού ο Θεός είναι πανταχού παρών, μπορεί να φανερώνεται σε διαφορετικούς ανθρώπους και σε διαφορετικούς τόπους την ίδια στιγμή. Για να εξηγηθεί οποιαδήποτε απ’ τις θεοφάνειες μας αρκεί η αλήθεια ότι ο Θεός είναι Ένας κι ότι μπορεί να φανερώνεται με οποιαδήποτε μορφή, οποτεδήποτε κι οπουδήποτε.

Ας μελετήσουμε αναλυτικά κάποιες συγκεκριμένες θεοφάνειες ή υποτιθέμενες θεοφάνειες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν το δόγμα της πολυπρόσωπης Θεότητας.

Εμφάνιση στον Αβραάμ

Στη Γένεση ιη:1 λέει ότι ο Γιάχβε εμφανίστηκε στον Αβραάμ εις τας δρυς Μαμβρή. Στο εδάφιο 2 λέει ότι ο Αβραάμ «υψώσας τους οφθαλμούς αυτού, είδε» τρεις άνδρες. Κάποιοι επιχειρούν ν’ αποδείξουν την τριαδικότητα του Θεού χρησιμοποιώντας αυτούς τους τρεις «άνδρες». Ωστόσο, το εδάφιο 22 αποκαλύπτει ότι δύο από τους «άνδρες» άφησαν τον Αβραάμ και πήγαν στα Σόδομα, αλλά ο Γιάχβε έμεινε για να μιλήσει περισσότερο μαζί του. Ποιοι ήταν οι άλλοι δύο άνδρες; Στη Γένεση ιθ:1 λέει ότι δύο άγγελοι είχαν έρθει στα Σόδομα εκείνο το σούρουπο. Είναι φανερό ότι οι τρεις φανερώσεις με ανθρώπινη μορφή που εμφανίστηκαν στον Αβραάμ ήταν ο Γιάχβε και δύο από τους αγγέλους Του.

Κάποιοι ερμηνεύοντας το Γένεση ιθ:24 βλέπουν δύο πρόσωπα: «Και έβρεξεν ο ΚΥΡΙΟΣ επί τα Σόδομα και τα Γόμορρα θείον και πυρ παρά ΚΥΡΙΟΥ εκ του ουρανού». Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι ο ΚΥΡΙΟΣ στη γη ζήτησε από άλλον ΚΥΡΙΟ στον ουρανό να βρέξει φωτιά, ακριβώς επειδή υπάρχει μόνο ένας ΚΥΡΙΟΣ (Δευτ.ς:4.) Απλά, το παραπάνω είναι μία περίπτωση επανάληψης. Πολλά εδάφια στην Παλαιά Διαθήκη εκφράζουν μία ιδέα με δύο διαφορετικούς τρόπους, με λογοτεχνικό σχήμα ή με εμφατικό τρόπο. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι μετά την παροδική Του φανέρωση στον Αβραάμ, ο Θεός παρέμενε στην περιοχή και πήγε μέχρι τα Σόδομα για να ελέγξει την καταστροφή τους. Η Βίβλος λέει ότι μόνο οι δύο άγγελοι πήγαν στα Σόδομα.

Ο Άγγελος του Κυρίου

Έχουμε μελετήσει αυτό το θέμα στο κεφάλαιο 2. Πολλά εδάφια που περιγράφουν μία επίσκεψη απ’ τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ φανερώνουν επίσης ότι ο άγγελος αυτός, στην πραγματικότητα, ήταν μία φανέρωση του ίδιου του Γιάχβε. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα σ’ αυτό, γιατί είναι αρκετά εύκολο στον ένα Θεό να φανερώνεται με τη μορφή αγγέλου.

Μερικά εδάφια μιλούν για τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ σαν κάτι ξεχωριστό από τον ΚΥΡΙΟ. Αυτά τα εδάφια πρέπει να αναφέρονται σε έναν υπαρκτό άγγελο, που μπορεί να είναι «ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ» σε άλλα εδάφια. Στην πραγματικότητα μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τα περισσότερα εδάφια που αναφέρουν τη φράση «άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ» ότι σημαίνουν έναν άγγελο κυριολεκτικά κι όχι μια φανέρωση του Θεού. Έτσι, τα εδάφια που αποδίδουν ενέργειες του ΚΥΡΙΟΥ στον άγγελο δεν σημαίνουν ότι ο άγγελος είναι ο ΚΥΡΙΟΣ, αλλά ότι ο ΚΥΡΙΟΣ πραγματοποίησε αυτές τις πράξεις αναθέτοντάς τις σ’ έναν άγγελο. Για παράδειγμα, ο ΚΥΡΙΟΣ μίλησε ή ο ΚΥΡΙΟΣ φανερώθηκε στέλνοντας έναν άγγελο να μιλήσει ή να φανερωθεί.

Έτσι, υπάρχουν δύο τρόποι να εξηγηθούν τα εδάφια με τη φράση «άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ» χωρίς να αντιφάσκουν με την αλήθεια για τον ένα Θεό. Αρχικά, μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι ο ΚΥΡΙΟΣ είναι φανέρωση του Θεού σε κάποια εδάφια, αλλά μόνο ένας άγγελος στα εδάφια όπου περιγράφονται καθαρά δύο όντα. Ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ δεν περιγράφει μία κυριολεκτική φανέρωση του Θεού αλλά μόνο έναν άγγελο, ο οποίος ενεργεί σαν απεσταλμένος κι αγγελιοφόρος του Θεού. Η Εβραϊκή κι η Ελληνική λέξη για τον άγγελο σημαίνουν απλά τον αγγελιοφόρο.

Υπάρχει ένα ενδιαφέρον πρόβλημα σχετικά με τη φανέρωση του αγγέλου του ΚΥΡΙΟΥ στο Δαβίδ στο αλώνι του Ορνά (Α΄ Σαμ.κδ:16-17, Α΄ Χρον.κα:15-30, Β΄ Χρον.γ:1). Το Β΄ Σαμουήλ περιγράφει καθαρά τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ σαν ένα ξεχωριστό όν από τον ΚΥΡΙΟ, όμως στο Β΄ Χρονικών αναφέρεται ότι στην ίδια περίσταση ο ΚΥΡΙΟΣ φανερώθηκε στο Δαβίδ. Υπάρχουν τρεις τρόποι να λυθεί αυτό. Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το «ο ΚΥΡΙΟΣ» είναι γραμμένο με μικρά γράμματα στο Β΄ Χρονικών γ:1. Αυτό σημαίνει ότι ο μεταφραστής πρόσθεσε μία λέξη που δεν υπήρχε στο πρωτότυπο, αλλά υπονοείται, ακριβώς επειδή είναι απαραίτητη σε μία κανονική πρόταση. Θα μπορούσε η έννοια της πρότασης να είναι «ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ» αντί για το «ο ΚΥΡΙΟΣ».

Κατά δεύτερο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μία παρόμοια εξήγηση μ’ αυτή που προηγήθηκε στο κεφάλαιο 2. Μπορούμε, δηλαδή, να πούμε ότι ο ΚΥΡΙΟΣ εμφανίστηκε στο Δαβίδ όταν του έστειλε τον άγγελό Του, ακριβώς όπως είναι σωστό να πούμε ότι ο ΚΥΡΙΟΣ μιλάει σε κάποιον όταν χρησιμοποιεί έναν άγγελο, μία φωνή που ακούγεται ή μία εντύπωση μέσα στο νου παρά μία άμεση συνομιλία με μία ορατή φανέρωση του Θεού. Αυτό είναι παρόμοιο με τις προφητείες, κατά τις οποίες ο γράφων ή ο ομιλητής χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο («Εγώ») ακόμα κι όταν η πηγή είναι, χωρίς αμφιβολία, ο Θεός.

Κατά τρίτο, μπορεί κάποιος να πει ότι και ο άγγελος και ο ΚΥΡΙΟΣ εμφανίστηκαν στο Δαβίδ κι ότι το Α΄ Χρονικών περιγράφει το πρώτο και το Β΄ Χρονικών περιγράφει το δεύτερο. Σ’ όλες τις περιπτώσεις, όμως, αυτά τα εδάφια δεν φανερώνουν παρά έναν μόνο ΚΥΡΙΟ.

Το πιο πολύπλοκο κομμάτι που αναφέρεται στον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ βρίσκεται στο Ζαχαρία. Το Ζαχ.α:7-17 περιγράφει μία όραση που είδε ο προφήτης. Σ’ αυτή, είδε έναν άνδρα πάνω σ’ ένα κόκκινο άλογο να στέκεται ανάμεσα σε μυρτιές. Τότε, ένας άγγελος άρχισε να μιλάει στο Ζαχαρία. Ο άνδρας ανάμεσα στις μυρτιές ταυτίζεται με τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ. Θεωρούμε ως δεδομένο ότι αυτός ήταν ο άγγελος που μιλούσε στο Ζαχαρία, αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι ήταν παρόντες δύο άγγελοι. Ό,τι κι αν συνέβη, ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ μίλησε στον ΚΥΡΙΟ και ο ΚΥΡΙΟΣ του απάντησε (εδάφια 12-13), πράγμα το οποίο αποδεικνύει ότι ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ δεν είναι ο ΚΥΡΙΟΣ, τουλάχιστον σ΄ αυτό το σημείο. Ύστερα, ο άγγελος που μιλούσε στο Ζαχαρία ανάγγελλε τί ο ΚΥΡΙΟΣ είπε (εδάφια 14-17). Αυτό σημαίνει ότι ο άγγελος δεν ήταν ο ΚΥΡΙΟΣ, αλλά ότι απλά ενεργούσε σαν αγγελιοφόρος κι επαναλάμβανε ό,τι ο ΚΥΡΙΟΣ είχε πει. Ο Ζαχαρίας ονόμασε τον άγγελο κύριο (εδάφιο 9, Εβραϊκά αδών, το οποίο σημαίνει κύριος ή αφέντης, διοικητής), αλλά δεν τον αποκάλεσε Κύριο (Αδωνάι) ή ΚΥΡΙΟ (Γιάχβε). Φυσικά, το κύριος δεν είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται μόνο για το Θεό, όπως είναι το Κύριος και το ΚΥΡΙΟΣ , γιατί κανονικά το κύριος είναι ένας τίτλος που μπορεί να απευθύνει κανείς και σε άνθρωπο ακόμα (Γέν.κδ:18).

Το Ζαχ.α:18-21 περιγράφει δύο άλλες οράσεις. Στην όραση με τα τέσσερα κέρατα, ο Ζαχαρίας ρώτησε κάτι, ο άγγελος του απάντησε και ο ΚΥΡΙΟΣ έδωσε μία όραση με τέσσερις ξυλουργούς (εδάφια 18-20). Μετά ο Ζαχαρίας έκανε μία δεύτερη ερώτηση και «αυτός» απάντησε (εδ.21). Το «αυτός» του εδ. 21 ήταν ο ίδιος άγγελος που μιλούσε από την αρχή - το ίδιο «αυτός» του εδ. 19. Αν το «αυτός» στο εδάφιο 21 ήταν πραγματικά ο ΚΥΡΙΟΣ, τότε ο ΚΥΡΙΟΣ ήταν που μιλούσε σε εκείνο το εδάφιο χρησιμοποιώντας τον άγγελο. Έτσι, σ’ αυτό το σημείο, ο ΚΥΡΙΟΣ έδωσε τις οράσεις κι ο άγγελος ήταν που έδωσε τις εξηγήσεις που χρειάζονταν. Αυτό δεν απαιτεί ώστε ο άγγελος να πρέπει να είναι Θεός.

Στο Ζαχ.β:1-13 βρίσκουμε ένα δεύτερο άγγελο, ο οποίος ανάγγειλε το λόγο του ΚΥΡΙΟΥ, αφού ο Ζαχαρίας άκουσε τον πρώτο άγγελο. Πάλι, αυτό δεν σημαίνει ότι ο δεύτερος άγγελος ήταν ο Θεός αλλά μόνο ότι αυτός μετέφερε το μήνυμά Του. Αυτό δείχνει ότι σίγουρα ο πρώτος άγγελος δεν ήταν ο Θεός , διαφορετικά θα γνώριζε ήδη ποιο ήταν το μήνυμα του Θεού.

Το Ζαχ.γ:1-10 παρουσιάζει μια νέα κατάσταση. Κατ’ αρχάς, ο Ιησούς ο αρχιερέας στάθηκε μπροστά στον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ και το Σατανά (εδ.1, 2). Ο ευκολότερος τρόπος να εξηγηθεί αυτό είναι λέγοντας ότι ο προφήτης έγραψε «ο ΚΥΡΙΟΣ είπε» εννοώντας ότι ο ΚΥΡΙΟΣ το είπε μέσω του αγγέλου. Αυτό δικαιολογεί και για ποιο λόγο τα λόγια που ειπώθηκαν ήταν «ο ΚΥΡΙΟΣ να σε επιτιμήσει» αντί του «Εγώ σε επιτιμώ». Στη συνέχεια, ο άγγελος άρχισε να μιλάει στον Ιησού σα να ήταν ο Θεός (εδ.3-4). Ίσως η ευκολότερη εξήγηση να είναι ότι ο άγγελος ήταν ο αγγελιοφόρος του Θεού, ο οποίος μετέφερε το λόγο του Θεού. Τελικά, το κομμάτι αυτό φανερώνει με μεγάλη σαφήνεια τον άγγελο σαν αγγελιοφόρο του Θεού κι όχι σαν τον ίδιο το Θεό, επειδή ο άγγελος άρχισε να μεταχειρίζεται τη φράση «είπε ο Κύριος» (εδ. 6-10).

Η πιο λογική εξήγηση για τους αγγέλους στο Ζαχαρία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής. Μέσα σ’ όλο το βιβλίο του Ζαχαρία, ο άγγελος του ΚΥΡΙΟΥ δεν ήταν ο ΚΥΡΙΟΣ αλλά ένας αγγελιοφόρος του ΚΥΡΙΟΥ. Μερικές φορές αυτό είναι φανερό από τη χρήση του αγγέλου σε φράσεις όπως «ούτω λέγει Κύριος», ενώ άλλα εδάφια παραλείπουν αυτή την επεξηγηματική φράση. Ο ΚΥΡΙΟΣ μίλησε σ’ όλα αυτά τα εδάφια χρησιμοποιώντας τον άγγελό Του. Υπάρχουν κι άλλες πιθανές εξηγήσεις, όπως οι παρακάτω τρεις: Ο άγγελος δεν ήταν ο ΚΥΡΙΟΣ αλλά είχε το όνομα του ΚΥΡΙΟΥ επάνω του. Ο άγγελος δεν ήταν ο ΚΥΡΙΟΣ στα κεφάλαια 1 και 2 αλλά ήταν ο ΚΥΡΙΟΣ στο κεφάλαιο 3 ή, τέλος, ο ΚΥΡΙΟΣ μίλησε κατευθείαν στο Ζαχ.γ:2 και γ:4 ενώ ο άγγελος στεκόταν σιωπηλός. Ανακεφαλαιώνοντας, δεν χρειάζεται να δεχτούμε τα δύο πρόσωπα του Θεού για να εξηγήσουμε τα εδάφια με «τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ». Φυσικά, οι Εβραίοι δεν είχαν κάποιο πρόβλημα να ταιριάσουν τον άγγελο του ΚΥΡΙΟΥ με την πίστη τους στον απόλυτο μονοθεϊσμό.