Μ η ρ ώ ζ

Το θέμα της μελέτης μας θα το αναζητήσου­με σ’ εκείνο το ωραίο ποίημα της Δεββώρας, που στις όμορφες στροφές του διηγείται τη θαυμαστή νίκη, που χάρισε ο Θεός στο λαό Του στην ολότελα άνιση σύγκρουση, που είχε με ένα τρομερό εχθρό. Μια στροφή θα ξεχωρίσουμε από το ποίημα. Κακόηχη, τραχιά στροφή, πού κάπως παράφωνα χτυ­πάει στ’ αυτιά μας.

Καταράσθε τήν Μηρώζ, είπεν ο άγγελος τού Κυρίου, καταράσθε κατάραν τούς κατοίκους αυτής διότι δέν ήλθον εις βοήθειαν τού Κυρίου, εις βοήθειαν τού Κυρίου εναντίον τών δυνατών (Κριτ.ε:23).

Κατάρα λοιπόν το θέμα της μελέτης μας. Δεν είναι αταίρια­στο αυτό με το Ευαγγέλιο της αγάπης του Θεού; Αποστροφή αισθάνεσαι ακόμα και στο άκουσμα αυτής της λέξης. Δεν μπο­ρείς όμως και να την αγνοήσεις. Δεν είναι δυστυχώς ή ανθρώπινη ζωή ένα παιδικό παραμυθάκι, που πάντα έχει όμορφο τέλος. Ένα γρήγορο βλέμμα αν ρίξεις γύρω σου θα διαπιστώσεις ότι η ιστορία της ανθρώπινης ζωής δεν έχει πάντοτε όμορφο τέ­λος. Δεν θα ήταν λοιπόν ρεαλιστικό να απωθήσουμε την κα­κόηχη αυτή στροφή του τραγουδιού της Δεββώρας.

Γύρω από τρείς λέξεις θα περιστραφεί ή μελέτη μας. Ο αγώ­νας είναι ή πρώτη λέξη. Η αετοφωλιά, ή δεύτερη. Η κατάρα, η τελευταία. Εξετάζοντας γρήγορα το ιστορικό πλαίσιο αυτού του τραγουδιού, θα μπορέσει ή κάθε μια απ’ αυτές τις λέξεις να μας δώσει το μήνυμά της.

Βρισκόμαστε στον καιρό των Κριτών. Στην περίοδο των 170 περίπου χρόνων, μετά το θάνατο του Ιησού του Ναυή, οι Ισραηλίτες εξαιτίας της απομάκρυνσής τους από το Θεό υποδουλώθηκαν σε διάφορους γειτονικούς λαούς. Στην τέταρτη απ’ αυτές τις περιπέτειες αναφέρεται το άσμα της Δεββώρας.

Από βορρά ήρθε αυτή τη φορά ο επιδρομέας, των Βοριοχαναναίων ο βασιλιάς Ιαβείν. Υποδούλωσε αυτός τον Ισραήλ και τον αφόπλισε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θρηνολογεί στο άσμα της η Δεββώρα : «Ακόμα και σε σαράντα χιλιάδες Ισραηλίτες μπορούσε να βρεθεί έστω και μια λόγχη ή ασπίδα;» (ε:8).

Ήταν πάνω σ’ αυτή την απογυμνωμένη χώρα που έστειλε ο Ιαβείν τον αρχιστράτηγό του, το Σισάρα, με μια δύναμη από εννιακόσια άρματα, για να την κρατάει γο­νατισμένη. Τέτοιος ήταν ο τρό­μος, που προξένησε ο σιδερόφρα­χτος κατακτητής, ώστε, όπως μας πληροφορεί μια άλλη στρο­φή του ύμνου της Δεββώρας, ερημώθηκαν εκείνες τις μέρες οι δημόσιοι δρόμοι και δικά τους μυστικά μονοπάτια αναζητούσαν τώρα οι υπόδουλοι του Ιαβείν, για να αισθάνονται κάπως ασφα­λείς από το βλέμμα του εχθρού (ε:6).

Έφτασε στον ουρανό το βογκητό της σκλαβιάς και η κραυγή της μετάνοιας του λαού και ήρθε από το Θεό η διαταγή στο Βαράκ και τη Δεββώρα να συνάξουν το λαό και να δώσουν μάχη εναντίον του Σισάρα. Καθόλου παράξενο δεν είναι ότι ο λαός άκουσε με σκεπτικισμό τη διαταγή και δεν έδειξε προθυμία να την εκτελέσει (16-17). Της Δεββώρας πάλι ο ύμνος μας πληροφορεί ότι προτίμησε ο Ρουβήν να μείνει με τα κοπάδια του, ο Δαν και ο Ασήρ με τα ψαράδικα καράβια τους.

Ο αγώνας όμως πραγματοποιήθηκε. Οι λιγοστοί, που υπάκουσαν το πολεμικό προσκλητήριο της Δεββώρας, έδωσαν μάχη και όσο ανέλπιστο κι αν φαινόταν, τον νίκησαν το Σισάρα. Στις υπώρειες του όρους Θαβώρ δόθηκε η μάχη. Κοντά στον ποταμό Κισών, που έχει τη συνήθεια να ξεχειλίζει ξαφνικά και να μεταβάλλει ολόκληρη τη γύρω πεδιάδα σ’ ένα απέραντο τέλμα. Έτσι έγινε και την κρίσιμη εκείνη ώρα. Για τον μικρό άοπλο στρατό των δικών Του, ο Θεός έκανε έλεος. Ξεχείλισε ξαφνικά ο ποταμός, κόλλησαν μέσα στο τέλμα τα σιδερένια αμάξια του Σισάρα και έπεσαν εύκολη λεία στα χέρια του Ισραήλ. Ακριβώς όπως ύστερα από μερικούς αιώνες, στην ίδια περιοχή, το ίδιο αυτό χαρακτηριστικό του Κισών θα εκμεταλλευόταν τον Απρίλιο του 1799 ο Ναπολέων Βοναπάρτης και θα νικούσε τους Τούρκους.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Η ΑΕΤΟΦΩΛΙΑ

Και ακολούθησε το νικητήριο άσμα. Καθισμένη ίσως στην πλαγιά του Θαβώρ, με το βλέμμα καρφωμένο στα λείψανα του στρατού του Σισάρα, εκεί κάτω στην κοιλάδα, γύρω από τον ιδιότροπο ποταμό, άφησε ένα άλλο ποταμάκι να ξεχειλίσει από την καρδιά της – ποτάμι ευγνωμοσύνης και αίνου προς τον Κύριο για τη θαυμαστή εκείνη επέμβασή Του.

Ξαφνικά όμως σκόνταψε το ποταμάκι. Θόλωσαν τα νερά του. Για μια στιγμή κόπηκε το νήμα του αίνου. Κάτι θυμήθηκε η Δεββώρα. Μια σκιά πέρασε μπροστά από τα μάτια της. Ήταν η Μηρώζ. Στάθηκε σιωπηλή η Δεββώρα. Και, σαν μια ανέλπιστη τραχιά παρένθεση, ανάβλυσε η στροφή της κατάρας. Δεν ήταν το ξέσπασμα μιας οργισμένης γυναίκας, δεν ήταν το φούντωμα μιας πληγωμένης καρδιάς, αλλά ήταν το μήνυμα, που με τα προφητικά χείλη της Δεββώρας έδωσε ο ίδιος ο Θεός. Ήταν του Θεού η κατάρα που έπεφτε πάνω στη Μηρώζ.

Αν ήταν μικρή πόλη ή μεγάλο χωριό η Μηρώζ, δεν ξέρω. Πάντως η γεωγραφική της θέση, το έκανε βολικό να απολαύσει κι αυτή τη νίκη του λαού της, χωρίς όμως να συμμεριστεί τους κόπους και τους κινδύνους της.

Τη φαντάζομαι σκαρφαλωμένη εκεί ψηλά στην απότομη πλαγιά του βουνού. Κοντά στο κέντρο του αγώνα, μα και απόμερα. Όχι πως δεν την άκουσε την επείγουσα πρόσκληση. Η σάλπιγγα της Δεββώρας έστειλε παντού την επίμονη ικεσία της, πάνω από τα βουνά και τις κοιλάδες. Την άκουσε και η Μηρώζ. Άκουσε και το βογκητό του λαού. Από τον ορεινό της εκείνο εξώστη θα είδε και τον μικρό άοπλο στρατό της Δεββώρας να ελίσσεται στην κοιλάδα. Είδε και στο βορά τα σύννεφα της σκόνης, που σήκωναν τα σιδερένια άρματα του Σισάρα, καθώς ακάθεκτα προχωρούσαν προς τα κάτω. Τα ζύγισε όλα προσεκτικά η Μηρώζ. Και έκρινε ότι φρονιμότερο θα ήταν να μείνει μοναχή στη φωλιά της.

Και έμεινε. Μονάχη την ώρα του πόνου των άλλων. Μονάχη και την ώρα της κατάρας, που τη χτύπησε. Ξεχασμένη σήμερα η Μηρώζ. Σβησμένο από τη μνήμη των ανθρώπων το όνομά της. Όχι όμως και οι ηθικές αρχές, που αντιπροσωπεύει. Και ο αγώνας, και η αετοφωλιά και η κατάρα, γύρω από τα οποία πλέχτηκε η περιπέτειά της, εξακολουθούν να είναι σύμβολα μιας ζωντανής, καυτής πραγματικότητας στον κόσμο, μέσα στον οποίο ζούμε εμείς σήμερα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Ο ΑΓΩΝΑΣ

Ναι! ο αγώνας συνεχίζεται. Δεν έπαψε η σάλπιγγα της Δεββώρας να στέλνει τα μηνύματά της. Δεν έπαψε ο Θεός να καλεί τους ανθρώπους να πάρουν μια συγκεκριμένη θέση στον αγώνα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Αυτός ο πόλεμος ποτέ δεν τελειώνει. Το ξέρουμε αυτό από την πείρα της καθημερινής ζωής. Το ξέρουμε γιατί η ίδια η ζωή μας είναι το πεδίο της μάχης. Και άλλους έχουμε δει να πληγώνονται, κι εμείς έχουμε δεχτεί τραύματα σ’ αυτό τον πόλεμο. Πόλεμος η χριστιανική ζωή! Από την έκβασή του εξαρτώνται αποτελέσματα αιώνιας σημασίας.

Εκείνο πάντως που αισθάνομαι την ανάγκη να τονίσω είναι ότι δεν μπορείς να κρατάς τη ζωή σου σε κάποια απόσταση απ’ αυτό τον πόλεμο. Ουδέτερος δεν μπορείς να παραμένεις. Ο ίδιος ο Χριστός με γλώσσα σαφή και κατηγορηματική το διακήρυξε αυτό όταν είπε: «Όστις δέν είναι μετ' εμού είναι κατ' εμού, καί όστις δέν συνάγει μετ' εμού σκορπίζει» (Ματθ.ιβ:30). Δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι όποιος δεν είναι δεδηλωμένος φίλος Του είναι δεδηλωμένος εχθρός Του. Απαίτησε, η θέση των δικών Του να είναι απαλλαγμένη από την παραμικρότερη σκιά αοριστίας.

Υπάρχει όμως βέβαια και η αητοφωλιά. Υπάρχει η τοποθεσία Μηρώζ. Υπάρχει η δυνατότητα κάθε άλλο παρά ουδέτερο να θεωρεί κανείς τον εαυτό του. Αντίθετα μάλιστα, να εκδηλώνεται με ενθουσιασμό για τον αγώνα. Να μένει όμως αμέτοχος στο μόχθο, τις θυσίες και τον ονειδισμό αυτού του αγώνα. Κι ας μην παραξενευτεί κανείς αν θα πω ότι σήμερα είναι περιζήτητη η τοποθεσία Μηρώζ.

Γιατί άραγε να είναι τόσοι πολλοί εκείνοι, που προσπαθούν να εξασφαλίσουν μια θέση σ’ αυτή την τοποθεσία; Ποιοι να είναι άραγε οι λόγοι, που ωθούν κάποιον να παραμένει στην πραγματικότητα ουδέτερος στον αγώνα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι; Ίσως υπάρχουν αρκετοί λόγοι, αλλά θα ξεχωρίσω μερικούς.

Πρώτα, ίσως να μην έχει αντιληφθεί αυτός ο άνθρωπος το πλήρες περιεχόμενο της ειδικής σχέσης που ενώνει το Χριστιανό με τον Ιησού. Ο Κύριος μας σώζει για να μας κάνει συνεργάτες Του. Αυτό ακριβώς είπε η Δεββώρα σ’ εκείνη την τραχιά στροφή του ύμνου της. «Καταράσθε τήν Μηρώζ, είπεν ο άγγελος τού Κυρίου, καταράσθε κατάραν τούς κατοίκους αυτής διότι δέν ήλθον εις βοήθειαν τού Κυρίου, εις βοήθειαν τού Κυρίου εναντίον τών δυνατών».

Ο Θεός προσπαθεί επίμονα να κατεβάσει τα παιδιά Του από την τοποθεσία Μηρώζ κάτω στην καρδιά του αγώνα.

Η δειλία είναι ένας άλλος λόγος που σπρώχνει τον πιστό στην τοποθεσία Μηρώζ. Ας σκύψουμε το κεφάλι εδώ. Χωρίς την παραμικρή διάθεση να δείξουμε με το δάκτυλο κάποιον άλλο. Με ντροπή ο καθένας μας ας θυμηθεί πόσες φορές η δειλία μας απομόνωσε σ’ εκείνο το ορεινό κρησφύγετο. Να μην τους ελέγξουμε πολύ αυστηρά τους κατοίκους της Μηρώζ ούτε τους πνευματικούς απογόνους τους Κανένας δεν θα μπορούσε να αντικρίσει επιπόλαια τα σιδερόφρακτα άρματα του Σισάρα. Σιδερόφρακτα όμως άρματα διαθέτει πολλά και σήμερα ο πονηρός, για να πτοεί το πνεύμα του πιστού και να τον κάνει να αρνηθεί τις αρχές του και να προδώσει μ’ αυτό τον τρόπο τη φιλία του Χριστού.

Μοιραία έτσι ανοίγεται μπροστά του το μονοπάτι που τον οδηγεί στην τοποθεσία Μηρώζ και στην ψευδαίσθηση ότι εκεί είναι ασφαλής. Ο πιστός όμως μπορεί να είναι μόνο εκεί που είναι ο Κύριός του, κάτω στην κοιλάδα της μάχης.

Υπάρχει κι ένα άλλο μονοπάτι, που οδηγεί στη Μηρώζ. Αυτό είναι η αμέλεια, που πολλές φορές όμως σαν πηγή της έχει ένα κρυφό εγωισμό. Παραμελούμε τις ευκαιρίες που μας δίνει ο Θεός να πάρουμε το μέρος μας στον αγώνα του Ευαγγελίου. Γιατί; Επειδή εμείς γευτήκαμε τους καρπούς του Ευαγγελίου, αποκτήσαμε την ωραία αναγεννημένη ζωή, έχουμε ειρήνη κι ένας ύπουλος εγωισμός μας ψιθυρίζει να μείνουμε τώρα στην ήσυχη αετοφωλιά και ν’ απολαύσουμε ανενόχλητοι τη χριστιανική ζωή, αδιαφορώντας για το αιώνιο μέλλον των άλλων.

Ένα τελευταίο μονοπάτι που οδηγεί στη Μηρώζ είναι αυτό της σκοπιμότητας. Απ’ αυτή την τοποθεσία, ψιθυρίζει στον πιστό ο πονηρός, θα μπορέσεις αποδοτικότερα να εργαστείς. Δεν είναι ανάγκη να επιδεικνύεις τόσο αλόγιστα της αρχές σου και να τρομάζεις τους ανθρώπους. Με μια ελαφριά κάμψη της σπονδυλικής σου στήλης και με μια ακίνδυνη συνθηκολόγηση με τις αρχές του κόσμου, θα ασκήσεις την επίδρασή σου σε πολύ ευρύτερο κύκλο.  Και θα μπορέσεις έτσι καλύτερα να υπηρετήσεις τη Βασιλεία του Θεού.

Αυτή τη Βασιλεία δεν μπορούμε να την υπηρετήσουμε, αν είμαστε αμφίβολης ηθικής ακεραιότητας, αν καμουφλάρουμε τις αρχές μας, αν δίνουμε την εντύπωση ότι είμαστε κάτι, που δεν είμαστε. Ο Ιησούς δεν ζητάει για το έργο Του επιτελάρχες που θα καταστρώνουν σχέδια εισβολής  στο έδαφος του εχθρού. Στρατιώτες ζητάει ο Χριστός, που θα εκτελούν πιστά τις διαταγές Του με απόλυτη προσήλωση στην αλήθεια.

Και έπεσε ξαφνικά πάνω στη  Μηρώζ η κατάρα. Ήταν αναπόφευκτο να γίνει. Ποια μορφή πήρε ακριβώς και πότε εκδηλώθηκε δεν το ξέρουμε. Μια μέρα όμως συννέφιασε ο ουρανός και ξέσπασε η θύελλα. Ένας κεραυνός, που τον είχαν ετοιμάσει οι νόμοι των αιώνιων αρχών του Θεού, έπεσε με πάταγο πάνω στο ορεινό εκείνο τόπο. Και από τη Μηρώζ δεν απόμειναν παρά μόνο μερικές θλιβερές αναμνήσεις.

ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Ο κεραυνός θα πέσει σε κάθε Μηρώζ. Δεν υπάρχει αετοφωλιά που δεν θα δεχτεί την επίσκεψη της κρίσης του Θεού. Ίσως όχι για κάποια αμαρτία που έκανε ή κάποια κακή πράξη. Αλλά γιατί δεν εργάστηκε, δεν μόχθησε και δεν συμμερίστηκε τον ονειδισμό της μαρτυρίας του Χριστού.

Εκείνο το δυστυχή της παραβολής των ταλάντων, γιατί τον έριξαν στο σκότος το εξώτερο; Μήπως καταχράστηκε τα χρήματα του Κυρίου του; Κάθε άλλο! Τα διαφύλαξε με υποδειγματική επιμέλεια. Αλλά, αντί να πάρει μέρος μαζί με τους συναδέλφους του, στην ταλαιπωρία και τους κίνδυνους του έργου, προτίμησε την ασφάλεια της Μηρώζ.

Εκείνη η συκιά έξω από την Ιερουσαλήμ, γιατί δέχτηκε την κατάρα του Κυρίου; «Ποτέ κανένας να μη φάει από σένα καρπό». Γιατί κάτω από την επιβλητική φυλλωσιά της έκρυβε την απροθυμία της να συμμετάσχει στον αγώνα της καρποφορίας, στον οποίο επιδίδονται όλα τα υγιή δέντρα.

Εκείνη η άλλη, η πνευματική συκιά, η εκκλησία στη Μικρά Ασία που ο Κύριος της έστειλε εκείνο το αυστηρό γράμμα με τον ταχυδρόμο της Πάτμου; Η εκκλησία της Λαοδίκειας γιατί δέχτηκε την κατάρα του Κυρίου; Μήπως όπως η αδελφή της στην Πέργαμο, φιλοξενούσε αιρετικές διδασκαλίες; Μήπως όπως η άλλη αδελφή της στις Σάρδεις, είχε μολύνει τα ιμάτιά της; Μήπως, όπως η εκκλησία στα Θυάτειρα, είχε ανεχθεί την ανηθικότητα; Τίποτε απ’ όλα αυτά. Απλά, είχε προτιμήσει τη φωλιά της Μηρώζ. Ούτε ζεστή είσαι, ούτε ψυχρή, της είπε ο Κύριος, γι’ αυτό θα σε εξεμέσω (Αποκ.γ:15,16).

Μήπως όλα αυτά προσπαθούν να μας πουν κάτι; Μήπως θέλουν να μας επισημάνουν το μεγάλο κίνδυνο, που διατρέχει κάθε ένοικος της Μηρώζ; Μήπως προσπαθούν να μας προειδοποιήσουν ότι αν δεν προσέξουμε, εκείνη τη μεγάλη μέρα του βήματος του Κυρίου, είναι ενδεχόμενο να χάσουμε το θερμό «εύγε δούλε αγαθέ και πιστέ»; Μήπως θέλουν να μας πουν να προσέξουμε μη μας αφαιρέσουν το στεφάνι μας (Αποκ.γ:11);

Ο Κύριος να μας φυλάει από την ύπουλη αυτή αετοφωλιά. Να μας δίνει δύναμη ώστε μέσα από την καρδιά μας να στεκόμαστε με ειλικρίνεια για την αλήθεια Του.