ΕΡΩΤΗΣΗ 5
Εφόσον ο Θεός
κατέκρινε τα ψέματα του Αχάν και του Ανανία, γιατί προέτρεψε τον Σαμουήλ, τον
προφήτη και ιερέα του Ισραήλ, να μη πει την αλήθεια;
Το υπόβαθρο
αυτής της ιστορίας το βρίσκουμε στο Α’ Σαμ.ις:2. Εκεί ο Θεός
προτρέπει τον Σαμουήλ να δώσει παραπλανητική απάντηση, έτσι ώστε να
μη μάθει ο Σαούλ ότι πήγε στη Βηθλεέμ για να χρίσει τον Δαβίδ επόμενο βασιλιά του
Ισραήλ. Πώς συμβιβάζεται η προτροπή αυτή από μέρους του Θεού για παραπλάνηση,
με τα εδάφια εκείνα που μας λένε ότι ο Θεός μισεί το ψέμα και ότι ο Ίδιος είναι
αναμάρτητος; Το να λες σε κάποιον να πει ψέματα, δεν είναι το ίδιο κακό όπως
όταν το κάνεις εσύ;
Μάλιστα, το να
λες σε κάποιον να πει ψέματα, είναι το ίδιο κακό όπως όταν το κάνεις εσύ.
Προτού κατηγορήσουμε, όμως, τον Θεό, ας δούμε εάν είπε πράγματι στον Σαμουήλ να
πει ψέματα.
Καθορισμός του
ψέματος
Η ένατη εντολή
λέγει: «Μη ψευδομαρτυρήσεις ενάντια στον
πλησίον σου ψεύτικη μαρτυρία» (Εξ.κ:16).
Ο νόμος αυτός
απαγορεύει ρητά τη χάλκευση οποιασδήποτε ψεύτικης μαρτυρίας ή αναλήθειας, η
οποία θα προκαλέσει αδίκως ζημιά σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Άλλες περικοπές της
Παλαιάς Διαθήκης αναφέρονται σε ψέματα, που έχουν σχέση με
ψευδολογία ή με άρνηση της αλήθειας. Επειδή ο Θεός ζητάει από τον λαό Του να
είναι γνωστός για την ειλικρίνειά του, συνεπάγεται ότι ζητάει επίσης από αυτόν
να μη αποκρύπτει ποτέ εκείνο που είναι πραγματικό.
Ο Θεός,
εντούτοις, δεν λέει ότι το να μη είναι κανείς πάντοτε ευθύς, είναι κακό. Ο Κύριος
είπε στον βασιλιά Δαβίδ: «Με τον καθαρό, καθαρός θα είσαι και με τον
διεστραμμένο, διεστραμμένα θα φερθείς» (Α’ Σαμ. κβ:27).
Όταν ο Θεός
έλεγε στον Σαμουήλ να αποκρύψει από τον Σαούλ τον κύριο λόγο της επίσκεψής του
στη Βηθλεέμ, έδειχνε σ’ αυτόν ότι έπρεπε να μη είναι ευθύς με έναν διεστραμμένο
βασιλιά. Ο Θεός δεν είπε στον Σαμουήλ να πει ψέματα, αλλά, απλά, να μη πει όλη
την αλήθεια. Στη συνέχεια, ο Θεός, μας δείχνει ότι, παρόλο που δεν είναι σωστό
να αρνιόμαστε την αλήθεια, δεν είναι λάθος να παραπλανούμε αυτούς που είναι
πονηροί.
Το να
αποκρύψουμε την αλήθεια ή να αφήσουμε με έξυπνο τρόπο τον εχθρό να βγάλει τα
δικά του λανθασμένα συμπεράσματα, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι
ψευδόμαστε. Ο Σαμουήλ είπε στον Κύριο ότι δίσταζε να πάει στη Βηθλεέμ με σκοπό
να χρίσει τον επόμενο βασιλιά του Ισραήλ. Στο κάτω κάτω, ο Σαούλ κατείχε ακόμη
αυτό το αξίωμα και θα ήταν μεγάλη προσβολή γι’ αυτόν και θα οργιζόταν πάρα
πολύ, αν μάθαινε ότι κάποιος, που δεν ανήκε στη δική του οικογένεια, είχε
χριστεί κιόλας διάδοχός του. Το σίγουρο είναι ότι θα θανάτωνε τον εν λόγω
προφήτη και ιερέα.
Ο Θεός έδειξε
κατανόηση για τη δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν ο Σαμουήλ. Του είπε, λοιπόν,
να πάρει μια δάμαλη μαζί του και να διατάξει τον λαό να ετοιμαστεί τελετουργικά
για δημόσια θυσία. Κανονικά, μια τέτοια θυσία, ήταν το προοίμιο κάποιας
γιορτής. Φαίνεται ότι ήταν στο μεσοδιάστημα, όταν γίνονταν οι προετοιμασίες για
τη γιορτή, που ο Σαμουήλ βρήκε την οικογένεια του Ιεσσαί και έχρισε τον Δαβίδ.
Για όλους εκείνους που ήσαν παρόντες, η χρίση του Δαβίδ σήμαινε μόνον ότι αυτός
έμελλε να γίνει ένας διακεκριμένος υπηρέτης του Θεού. Δεν υποδήλωνε, κατ’
ανάγκην, ότι θα ήταν ο επόμενος βασιλιάς του Ισραήλ. Το γεγονός αυτό δεν είχε
αποκαλυφθεί ακόμη ούτε καν στον ίδιο τον Δαβίδ. Δεν είπε ψέματα ο Σαμουήλ. Και
όσον αφορά τον λαό, είχε έρθει, πράγματι, για να προσφέρει θυσία. Σκόπευε ο
Σαμουήλ να μη φανερώσει όλη την αλήθεια στον Σαούλ; Μάλιστα, αλλά δεν είχε
καμιά υποχρέωση να πει σε κανέναν ότι είχε έρθει για να χρίσει τον Δαβίδ επόμενο
βασιλιά του Ισραήλ.
Υπάρχουν
ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουμε, πράγματι, το δικαίωμα να
παραπλανήσουμε. Έχετε αφήσει ποτέ στο σπίτι σας το φως αναμμένο, για να κάνετε
κάποιον πιθανό κλέφτη να νομίσει ότι είσαστε μέσα; Ή τι λέτε για τη χρήση της
πινακίδας εκείνης που γράφει: «ΠΡΟΣΟΧΗ, ΣΚΥΛΟΣ», ώστε να κρατεί τους πιθανούς
παραβάτες μακριά από την περιουσία σας; Ο σκύλος μπορεί να είναι, πράγματι,
άγριος, μπορεί, όμως, να είναι ήμερος και παιχνιδιάρης. Στη δεύτερη περίπτωση,
η πινακίδα δίνει τη λανθασμένη εντύπωση σε οποιονδήποτε θελήσει να μπει στην
περιουσία σας, ότι θα δεχτεί την επίθεση ενός άγριου σκύλου. Εάν έχετε σκύλο,
δεν λέτε ψέματα, αλλά ξεγελάτε κάθε πιθανό παραβάτη. Παρ’ όλα αυτά,
εάν τοποθετούσατε, στο μπροστινό παράθυρο του σπιτιού σας, μια πινακίδα που να
έλεγε ότι διαθέτετε σύστημα συναγερμού, ενώ δεν έχετε κάτι τέτοιο, αυτό θα
ήταν, σίγουρα, ψέμα.
Μια δήλωση που
κάνουμε, για να αποτελεί ψέμα και όχι δικαιολογημένη παραπλάνηση, πρέπει να
λέει άμεσα κάτι που να είναι αναληθές, ή να αθετεί μια υπόσχεση που δώσαμε, ή
να μας βοηθά να αποφύγουμε μια υποχρέωση που έχουμε.
Επομένως, ο
Θεός δεν προέτρεψε τον Σαμουήλ να πει ψέματα. Του είπε, απλώς, να κάνει μια
ανακοίνωση, με την οποία θα απέκρυβε τον πραγματικό σκοπό της επίσκεψής του, από
ανθρώπους που δεν είχαν κανένα ειδικό δικαίωμα να γνωρίζουν αυτόν
τον σκοπό.
