Οι περισσότερες αμφιβολίες για την κύρια λειτουργία αυτών των συσκευών εξαλείφθηκαν πρόσφατα όταν αποκαλύφθηκε πως οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (πάροχοι) ανταποκρίθηκαν 1,3 εκατομμύρια φορές το προηγούμενο έτος στα αιτήματα από πλευράς του νόμου για παροχή πληροφοριών για δεδομένα κλήσεων.
Μάλιστα αυτός δεν είναι ο ακριβής αριθμός, επειδή η T-Mobile, μία από τις μεγαλύτερες των μεταφορέων, δεν αποκάλυψε σε πόσα αιτήματα ανταποκρίθηκε. Φαίνεται ότι εκατομμύρια χρήστες κινητών τηλεφώνων έχουν γίνει αντικείμενο κυβερνητικής παρακολούθησης τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο των κλήσεών τους όσο και το σημείο από το οποίο αυτές έγιναν. Μάλιστα πολλές αστυνομικές υπηρεσίες δεν λαμβάνουν καν εντάλματα έρευνας, όταν ζητούν δεδομένα θέσης από τους παρόχους.
Χάρη στην δραματική εξάπλωση της τεχνολογίας του GPS και των εφαρμογών για τα έξυπνα τηλέφωνα (smartphones), οι συσκευές αυτές λαμβάνουν γνώση: για το τι αγοράζουμε, πού και πότε θα το αγοράσουμε, πόσα χρήματα έχουμε στην τράπεζα, σε ποιόν στέλνουμε ένα κείμενο ή/και e-mail, τι ιστοσελίδες επισκεφθήκαμε, πώς και πού ταξιδεύουμε, τι ώρα πάμε για ύπνο, τι ώρα ξυπνάμε - και πολλά άλλα. Μεγάλο μέρος των εν λόγω στοιχείων, διαμοιράζεται σε εταιρείες που θα τα χρησιμοποιήσουν για να μας προσφέρουν υπηρεσίες που πιστεύουν ότι εμείς θέλουμε.
Μάλιστα αυτός δεν είναι ο ακριβής αριθμός, επειδή η T-Mobile, μία από τις μεγαλύτερες των μεταφορέων, δεν αποκάλυψε σε πόσα αιτήματα ανταποκρίθηκε. Φαίνεται ότι εκατομμύρια χρήστες κινητών τηλεφώνων έχουν γίνει αντικείμενο κυβερνητικής παρακολούθησης τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο των κλήσεών τους όσο και το σημείο από το οποίο αυτές έγιναν. Μάλιστα πολλές αστυνομικές υπηρεσίες δεν λαμβάνουν καν εντάλματα έρευνας, όταν ζητούν δεδομένα θέσης από τους παρόχους.
Χάρη στην δραματική εξάπλωση της τεχνολογίας του GPS και των εφαρμογών για τα έξυπνα τηλέφωνα (smartphones), οι συσκευές αυτές λαμβάνουν γνώση: για το τι αγοράζουμε, πού και πότε θα το αγοράσουμε, πόσα χρήματα έχουμε στην τράπεζα, σε ποιόν στέλνουμε ένα κείμενο ή/και e-mail, τι ιστοσελίδες επισκεφθήκαμε, πώς και πού ταξιδεύουμε, τι ώρα πάμε για ύπνο, τι ώρα ξυπνάμε - και πολλά άλλα. Μεγάλο μέρος των εν λόγω στοιχείων, διαμοιράζεται σε εταιρείες που θα τα χρησιμοποιήσουν για να μας προσφέρουν υπηρεσίες που πιστεύουν ότι εμείς θέλουμε.
Έχουμε όλοι ακούσει για τα θαύματα του ανεμπόδιστου διαμοιρασμού (frictionless sharing), όταν δηλ. τα κοινωνικά δίκτυα, αυτόματα, ενημερώνουν τους φίλους μας για το τι διαβάζουμε ή ακούμε, αλλά αυτό που λιγότερο ακούμε είναι για την ανεμπόδιστη επιτήρηση (frictionless surveillance). Αν και προκαλούμε μόνοι μας κάποια παρακολούθηση - σκεφτείτε τα αιτήματά μας σε on-line ηλεκτρονικούς χάρτες καθώς προσπαθούμε να βρούμε ένα εστιατόριο σε ένα παράξενο μέρος της πόλης - ένα μεγάλο μέρος της όμως, γίνεται εν αγνοία μας.
«Κάθε χρόνο, οι ιδιωτικές εταιρείες ξοδεύουν εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για να ανιχνεύουν, να αποθηκεύουν και να διαμοιράζονται τα λόγια, τις κινήσεις ακόμη και τις σκέψεις των πελατών τους», γράφει ο Paul Ohm, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. «Αυτές οι υπηρεσίες εισβολής (invasive services) –σημ: εννοεί στην προσωπική ζωή- έχουν αποδειχθεί ακαταμάχητες για τους καταναλωτές, και εκατομμύρια πλέον κατέχουν εξελιγμένες συσκευές εντοπισμού (smartphones), κατάσπαρτες με αισθητήρες και πάντα συνδεδεμένες με το Internet.»
Ο κ. Ohm χαρακτηρίζει αυτές τις συσκευές (smartphones) ως συσκευές εντοπισμού (tracking devices). Το ίδιο κάνει και ο Jacob Appelbaum, ένας προγραμματιστής και εκπρόσωπος του έργου Tor, το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να περιηγηθούν στο Web ανώνυμα. Οι μελετητές έχουν αποκαλέσει αυτές τις συσκευές (smartphones) ως μικρούς Η/Υ και ρομπότ. Ο καθένας πασχίζει να βρει τη σωστή ετικέτα, επειδή «κινητό τηλέφωνο» και «έξυπνο τηλέφωνο» είναι ανεπαρκείς. Αυτό δεν είναι ένα σημειολογικό παιχνίδι. Τα ονόματα παίζουν σημαντικό ρόλο. Στην πολιτική και τη διαφήμιση, η διαμόρφωση του ονόματος θεωρείται απαραίτητη, διότι ο τρόπος που ονομάζετε κάτι παίζει ρόλο στο τι σκέφτεστε για αυτό. Γι 'αυτό και γίνονται μάχες πάνω από τις ετικέτες «Obamacare» και «πάνελ θανάτου.» (σημείωση: προφανώς αναφέρεται στην εσωτερική πολιτική επικαιρότητα της Αμερικής).
Μόλις τα τελευταία χρόνια, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας έχουν αξιοποιήσει στο έπακρον τη «γεωγραφική» τεχνολογία, η οποία έχει τη δυνατότητα ανίχνευσης του κινητού σε ένα χάρτη με μεγάλη ακρίβεια (pinpoint). Η επιτήρηση και οι επιπτώσεις στην ιδιωτική ζωής είναι αρκετά απλές. Αν κάποιος ξέρει ακριβώς όπου είστε, πιθανώς ξέρετε τι κάνετε. Τα κυψελωτά συστήματα συνεχώς ελέγχουν και καταγράφουν την τοποθεσία όλων των τηλεφώνων στα δίκτυά τους - και αυτά τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα πολύτιμες πληροφορίες από τις υπηρεσίες της αστυνομίας και τους online διαφημιστές. Οι εταιρείες κινητής διατηρούν κατά κανόνα τις γεωγραφικές πληροφορίες σας για ένα χρόνο ή περισσότερο, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Και που είναι το πρόβλημα; Το Εφετείο της Περιφέρειας της Κολούμπια, αποφαινόμενο σχετικά με τη χρήση των συσκευών εντοπισμού της αστυνομίας, σημείωσε ότι τα δεδομένα GPS μπορεί να αποκαλύψουν εάν ένα άτομο κάθε εβδομάδα πηγαίνει στην εκκλησία, είναι βαρύς πότης, είναι τακτικός στο γυμναστήριο, είναι άπιστος σύζυγος, είναι εξωτερικός ασθενής που λαμβάνει κάποια θεραπεία, είναι συνεργάτης συγκεκριμένων ατόμων ή πολιτικών ομάδων - και δεν αποκαλύπτουν μόνο μια από τις ανωτέρω πληροφορίες για ένα πρόσωπο, αλλά όλες αυτές μαζί! "Ακόμα και ο πιο «κοινωνικός» τύπος, μπορεί να μην αποκαλύψει όλες αυτές τις πληροφορίες στο Facebook.
Υπάρχει ένα ακόμα πιο συναρπαστικό και συνάμα διαβολικό στοιχείο για το τι μπορεί να γίνει με τις πληροφορίες θέσης. Μια νέα έρευνα δείχνει ότι από τη διασταύρωση των γεωγραφικών σας δεδομένων με αυτά των φίλων σας, είναι δυνατόν να προβλεφθεί που θα είσαστε, με ένα πολύ υψηλότερο βαθμό ακρίβειας.
Αυτό είναι γνωστό ως προγνωστική μοντελοποίηση (predictive modeling) και δεν απαιτεί τίποτα περισσότερο από τα δεδομένα της γεωγραφικής σας θέσης που προκύπτουν από το κινητό σας.
Εάν είμαστε αφελείς μπορούμε να συνεχίσουμε να τα αποκαλούμε τηλέφωνα, εάν όχι πως πρέπει να τα πούμε; Η Eben Moglen, καθηγήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, υποστηρίζει ότι είναι ρομπότ, για τα οποία εμείς, - οι υπερήφανοι ιδιοκτήτες τους – είμαστε απλώς τα χέρια και τα πόδια τους. «Βλέπουν τα πάντα, έχουν επίγνωση της θέσης μας, της σχέση μας με άλλα ανθρώπινα όντα και άλλα ρομπότ, μεσολαβούν στη ροή πληροφοριών γύρω μας» είπε. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο λιγότερο χρησιμοποιούμε αυτές τις συσκευές σύμφωνα με τον αρχικό τους σχεδιασμό. Μια πρόσφατη έρευνα από την O2, μια βρετανική εταιρεία τηλεφωνίας, έδειξε ότι η πραγματοποίηση κλήσεων είναι η πέμπτη πιο δημοφιλής δραστηριότητα, για τα smartphones. Πιο δημοφιλείς χρήσεις είναι η περιήγηση στο Web, η είσοδος στα κοινωνικά δίκτυα, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το άκουσμα μουσικής. Τα smartphones έχουν αναλάβει επάνω τους τις λειτουργίες που έκαναν για εμάς οι φορητοί υπολογιστές, οι φωτογραφικές μηχανές, οι πιστωτικές κάρτες και τα ρολόγια.
Αν θέλετε να αποφύγετε κάποια επιτήρηση, η καλύτερη επιλογή είναι να χρησιμοποιήσετε τα καρτο-κινητά τηλέφωνα που δεν απαιτούν ταυτοποίηση. (σημείωση: αυτό για την Αμερική, στην Ελλάδα δεν ισχύει). Τα τηλέφωνα αυτά μεταδίδουν πληροφορίες για τη θέση σας στην εταιρεία κινητής και καταγράφει τους αριθμούς που καλείτε, αλλά δεν είναι συνδεδεμένα με το όνομα σας. Καταστρέψτε το τηλέφωνο ή απλά ρίξτε το σε ένα κάδο απορριμμάτων, και τα δεδομένα του δεν μπορούν να συνδεθούν με εσάς. Αυτά τα κινητά τηλέφωνα, είναι που συνδέουν τους ακτιβιστές της ιδιωτικής ζωής, τους διαφωνούντες της Βιρμανίας καθώς και τους εμπόρους της κοκαΐνης. (σημείωση: δεν είναι κατανοητό)
Τα καρτο-κινητά τελικά όμως είναι μπελάς. Τι μπορούμε όλοι εμείς να κάνουμε; Αφήνοντας το smartphone σας στο σπίτι θα βοηθούσε, αλλά τότε τι νόημα έχει να το αγοράσετε; Κλείνοντας την μπαταρία, όταν δεν το χρησιμοποιείτε, θα βοηθούσε επίσης, επειδή θα σταματήσουμε να «εκπέμπει» τη θέση σας στην εταιρεία κινητής, αλλά ποιος το κάνει αυτό; Κλείνοντας την μπαταρία δεν είναι σίγουρο ότι σταματά να λειτουργεί – το κακόβουλο λογισμικό μπορεί να το κρατήσει αναμμένο χωρίς να το συνειδητοποιείτε. Ο μόνος τρόπος για να είμαστε σίγουροι είναι να βγάλουμε τη μπαταρία. Για μαντέψτε όμως: Εάν έχετε ένα iPhone, θα χρειαστείτε ένα μικρό κατσαβίδι για να αφαιρέσετε το πίσω κάλυμμα. Και εάν το κάνετε θα ακυρώσετε την εγγύησή σας.
Ο Matt Blaze, ένας καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών και της πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, έχει γράψει εκτενώς για τα θέματα αυτά και πιστεύει ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύο επιλογές: «Δεν έχετε κινητό τηλέφωνο ή απλά αποδέχεστε ότι ζείτε στο Πανοπτικό».
Υπάρχει και μια ακόμη επιλογή. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αποκαλούν τα τηλέφωνα ως «συσκευές εντοπισμού». Είναι ένας ουδέτερος όρος, διότι καλύπτει τις θετικές δραστηριότητες – οργάνωση ραντεβού, τραπεζικές καταθέσεις, φίλους – και προβληματικές, όπως η κυβέρνηση και οι διαφημιστές που μας παρακολουθούν.
Μπορούμε να αγαπάμε ή να μισούμε αυτές τις συσκευές – ή να αγαπάμε και να τις μισούμε ταυτόχρονα – αλλά θα ήταν λογικό να τις αποκαλούμε αυτό που είναι για να καταλαβαίνουμε πλήρως τι κάνουν.
By PETER MAASS and MEGHA RAJAGOPALAN (άρθρο των NEW YORK TIMES - μετάφραση από ID-ont)
