ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ 09 - Παραβολές, τύποι και σχήματα λόγου

Για να μπορέσει να καταλάβει και να ερμηνεύσει σωστά τη Γραφή, ο σπουδαστής πρέπει να εξοικειωθεί με τις διάφορες εκφράσεις και σχήματα λόγου της Βίβλου.

Δεν θα μελετήσουμε εξαντλητικά το θέμα, αλλά θ’ αναφέρουμε τα πιο γνωστά απ’ αυτά. 

Α. ΠΑΡΑΒΟΛΗ

Η παραβολή μας διδάσκει μια πνευματική αλήθεια παραβάλλοντάς την με μια φυσική κατάσταση. Η λέξη “παραβάλλω” σημαίνει βάζω δίπλα, τοποθετώ, συγκρίνω και παραβολή σημαίνει αντιπαράθεση. Ο βασικός σκοπός της παραβολής είναι να διδάξει ένα πνευματικό μάθημα.

Η  παραβολή είναι μια γήινη ιστορία μ’ ένα ουράνιο μήνυμα. Μπορεί να είναι, αλλά μπορεί και να μην είναι αληθινή ιστορία. Η παραβολή είναι μια εκτεταμένη παρομοίωση.

Ο Ιησούς μας είπε το λόγο που δίδασκε με παραβολές:

ΜΑΡΚ.δ:33-34 Υπήρχαν δύο λόγοι που τις χρησιμοποιούσε:

1. Να κάνει γνωστή την αλήθεια στους αληθινούς μαθητές Του που πραγματικά ήθελαν να καταλάβουν.                                      

2. Να κρύψει την αλήθεια απ’ τους τεμπέληδες και τους περίεργους, απ’ αυτούς που δεν είχαν τη διάθεση να καταλάβουν.

Γι’ αυτό χρειαζόμαστε πνευματική σοφία και θεία αποκάλυψη για την ερμηνεία των παραβολών. Είναι σημαντικό να δούμε την ιστορία στο πλαίσιο των κοινωνικών εθίμων της εποχής. Ακόμα είναι σημαντικό να καταλάβουμε το μέρος της παραβολής που ερμηνεύτηκε απ’ τον ομιλητή ή απ’ τα συμφραζόμενα.

Δεν πρέπει να προσπαθούμε να εδραιώσουμε διδασκαλία πάνω σε μια παραβολή. Ωστόσο, η παραβολή μπορεί να ρίξει φως στη διδασκαλία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ήταν το μέσο που απεικόνιζε μια αλήθεια.  Ακόμα, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μη βλέπουμε μέσα σε μια παραβολή περισσότερα απ’ αυτά που εννοεί, αλλά  ν’ αναζητούμε τη βασική πνευματική αλήθεια που απεικονίζει.

Β. ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ

Μερικές φορές, η αλληγορία είναι μια μακροσκελής μεταφορά. Είναι συνήθως μια αφήγηση που σχετίζεται μ’ ένα τεχνητό γεγονός ή ιστορία, της οποίας όλες οι λεπτομέρειες αποφασίζονται από τις πραγματικότητες που θέλει να φανερώσει και το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει. Έτσι, η αλληγορία δεν είναι ανάγκη να είναι μια φυσική ιστορία της ζωής, ενώ η παραβολή πάντα αναφέρεται σε φυσικές καταστάσεις.

Η αλληγορία είναι μια μεταφορική έκφραση που κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φανερώνουν οι λέξεις της. Αλληγορικό μπορεί να είναι ένα ολόκληρο κείμενο, πεζό ή ποιητικό.

Πολύ γνωστό παράδειγμα αλληγορίας είναι “Ο αποδημητής” του Ιωάννη Βουνιάνου. Μια πολύ γνωστή αλληγορία στη Βίβλο είναι η ιστορία των δύο γιων του Αβραάμ που αντιπροσωπεύουν τις δύο διαθήκες (Γαλ.δ:22-31).

Γ. ΤΥΠΟΣ

Ο τύπος είναι μια  προσδιορισμένη, απ’ το Θεό, φυσική εικόνα που φανερώνει μια πνευματική αλήθεια. Τύπος είναι η σκιά που πέφτει στις σελίδες της Παλαιάς Διαθήκης από μια αλήθεια της οποίας η εκπλήρωση ή το αντίτυπο αποκαλύπτεται στην Καινή Διαθήκη.

Τύπος μπορεί να είναι:

1. Ένα πρόσωπο π.χ. Αδάμ, Ισαάκ, Νώε κτλ

2. Ένα γεγονός π.χ. απελευθέρωση από τη δουλεία της Αιγύπτου, το ταξίδι μέσα στην     έρημο, η κατάκτηση της Χαναάν κτλ

3. Ένα αντικείμενο π.χ. το καταπέτασμα της Σκηνής του Μαρτυρίου, ο χάλκινος όφις

4. Τελετουργίες π.χ. οι προσφορές, το Πάσχα κτλ

Οι τύποι έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

• Έχουν τις ρίζες τους στην ιστορία

• Είναι προφητικοί στη φύση τους

• Έχουν σχεδιαστεί σαν μέρος της ιστορίας της απολύτρωσης.

• Έχουν σαν κέντρο τον Ιησού

• Έχουν πνευματικό νόημα και στις δύο οικονομίες

Ένας αληθινός τύπος πρέπει να είναι:

Μια αληθινή εικόνα του προσώπου ή του αντικειμένου που προεικονίζει.

Δοσμένος απ’ το Θεό.

Μια εικόνα που προεικονίζει κάτι μελλοντικό.

Η μελέτη των τύπων δεν είναι εύκολη. Απαιτεί πολλή ώρα, δουλειά και προσευχή. Ωστόσο, η μελέτη της τυπολογίας είναι πολύ σημαντική για μια σωστή κατανόηση του λόγου του Θεού.

Ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ένας τύπος για τη διδασκαλία δόγματος, αλλά μάλλον πρέπει να χρησιμοποιείται σαν απεικόνιση του δόγματος που διδάχθηκε μέσα απ’ το λόγο του Θεού.

Δ. ΑΝΤΙΤΥΠΟ

Συγκεκριμένα στοιχεία ή τελετουργίες της Παλαιάς Διαθήκης ονομάζονται τύποι των αληθειών της Καινής Διαθήκης. Η πραγματικότητα, η ουσία της Καινής Διαθήκης είναι το αντίτυπο. Έτσι μπορούμε να δούμε τη σχέση ανάμεσα στον τύπο και το αντίτυπο, ανάμεσα στην ανάπαυση της γης Χαναάν και την ουράνια ανάπαυση. Πολλοί τύποι της Παλαιάς Διαθήκης έχουν αντίτυπο τον Ιησού Χριστό, όπως η Σκηνή του Μαρτυρίου, οι ιερείς, οι προσφορές.

Ε. ΣΚΙΑ

Δεν μπορεί να υπάρξει σκιά, αν δεν υπάρχει το σώμα που ρίχνει τη σκιά. Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε τη σκιά, αλλά στην Καινή Διαθήκη έχουμε το σώμα που ρίχνει τη σκιά.

Ζ. ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ

Παρομοίωση έχουμε, όταν, για να τονίσουμε μια ιδιότητα ενός προσώπου, ενός πράγματος ή μιας ιδέας, το συσχετίζουμε με κάτι άλλο πολύ γνωστό, που έχει την ίδια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό. Συνήθως χρησιμοποιούνται οι λέξεις: σαν, καθώς, όπως. Ψαλμ.α:3   Παρ.κε:25   Α’ Κορ.ιγ:1

Η. ΜΕΤΑΦΟΡΑ

Μεταφορά έχουμε όταν κάτι παρομοιάζεται με κάτι άλλο συμπερασματικά. Οι λέξεις αποκόβονται απ’ την κανονική τους έννοια και τους δίνεται μια καινούρια, πιο ελκυστική. Ακόμα, η σημασία μιας λέξης επεκτείνεται αναλογικά και σε άλλες συγγενικές λέξεις που συμβαίνει να έχουν κάποια μικρή ή μεγάλη ομοιότητα μ’ αυτή.  Ψαλμ.κγ:1   Εφεσ.β:20

Σύγκριση μεταξύ μεταφοράς και παρομοίωσης:

Μεταφορά:  Ησ,μ:6 πάσα σάρξ είναι χόρτος...
   Ψαλμ.ρ:3 πρόβατα της βοσκής αυτού

Παρομοίωση: Α’ Πέτρ.α:24 πάσα σάρξ είναι ως χόρτος
   Ησ.νγ:6 ως πρόβατα

Θ. ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ

Η προσωποποίηση είναι σχήμα λόγου, με το οποίο δίνεται η ιδιότητα της ζωής σ’ ένα άψυχο αντικείμενο,  σε κάτι που ανήκει στη φύση ή σε μια αφηρημένη ιδέα. Αριθ.ις:32

Ι. ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ

Η λέξη προέρχεται από το “στρέφω”.  Μ’ αυτό το σχήμα λόγου γίνεται μια στροφή από τον ακροατή ή τον αναγνώστη κι απευθύνεται ο λόγος σε κάποιον που δεν είναι παρών σαν να είναι,  ή σε κάτι άψυχο σαν να είναι ζωντανό.    Α’ Κορ.ιε:55

Θ. ΥΠΕΡΒΟΛΗ

Με το λεκτικό αυτό σχήμα εκφράζουμε κάτι που ξεπερνά το πραγματικό ή το συνηθισμένο, για να προκαλέσουμε ισχυρή εντύπωση.   Ιωάν.κα:25