Γραφές και παραδόσεις (7)

ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ

Η χρονολογική περίοδος της δράσης του Ιγνάτιου, επι­σκόπου Αντιοχείας, (98 -117 μ.Χ.), συμπίπτει, εν μέρει με αυτή του Πολύκαρπου Σμύρνης, με τον οποίο είχε εγκάρ­διους δεσμούς. Πληροφορίες για την προσωπικότητα του Ιγνάτιου μας μεταδίδει ο ιστορικός Ευσέβιος. Θαρραλέος σημαιο­φόρος της μαρτυρίας του Χριστού, ο Ιγνάτιος έπεσε θύμα του σύντομου άλλα σκληρού διωγμού του Αυτοκράτορα Τραϊανού και οδηγήθηκε στη Ρώμη δέσμιος για να γίνει τροφή των θηρίων.

Συνοδευμένος από στρατιωτικό απόσπασμα, κατά τη μετάβαση του από την Αντιόχεια της Συρίας στη Ρώμη, ο πιστός εκείνος μάρτυρας του Χριστού έγραψε επιστολές προς τις εκκλησίες των Εφεσίων, Μαγνησίων, Τραλλιανών, Ρωμαίων, Φιλαδελφέων, Σμυρναίων, καθώς και στον προσωπικό του φίλο Πολύκαρπο Σμύρνης. Οι τέσσερεις πρώτες εστάλησαν από τη Σμύρνη, ενώ οι τρεις υπόλοιπες από την Τρωάδα, πριν ο Ιγνάτιος περάσει στη Μακεδονία, με προορισμό τη Ρώμη.

Το περιεχόμενο των επτά αυτών επιστολών, οι οποίες και διασώθηκαν, αποκαλύπτει το γιγαντιαίο Χριστιανικό παράστημα του Ιγνάτιου. Αντικρίζοντας το φάσμα του μαρτυρικού θανά­του, σταθερός και ατρόμητος, ο Επίσκοπος Αντιοχείας έγραψε στις κατά τόπους εκκλησίες της Μ. Ασίας για να νουθετήσει, να διδάξει, να προτρέψει και να ομολογήσει στους αδελφούς αναγνώ­στες του ότι δεν του άξιζε η τιμή να γίνει τροφή των θηρίων για το όνομα του Χρίστου.

Από τα κείμενα των επτά επιστολών του Ιγνατίου θα καταχωρήσουμε αυτούσια όλα τα αποσπάσματα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το θέμα της μελέτης μας.

Φιλαδελφέσιν Ιγνάτιος

IX.2. «Εξαίρετον δε τι έχει το Ευαγγέλιον την παρουσία του σωτηρος, Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου, το πάθος αυτού και την άνάστασιν. . το ευαγγέλιον απάρτισμα εστί αφθαρσίας.

VIII. Παρακαλώ δε υμάς μηδέν κατ' εριθείαν πράσσειν αλλά κατά χριστομάθειαν, επεί ηκουσα τινών λεγόντων, ότι εάν μη εν τοις άρχείοις εϋρω, έν τω εύαγγελίω, ού πιστεύω, και λέγοντος μου αύτοίς ότι γέγραπται απεκρίθησάν μοι ότι πρόκειται, εμοί δε αρχεία εστίν

1. «... παρά πλείστοις εις ετι νύν διαβόητος Ιγνάτιος, της κατά 'Αντιοχείαν Πέτρου διαδοχής δεύτερος τήν επισκοπήν κεκληρωμένος... από Συρίας επί τήν τών Ρωμαίων πόλιν αναπεμφέντα, θηρίων γενέσθαι βοράν της είς τόν Χριστόν μαρτυρίας ένεκεν (Εύσ. XXXVI 2).

2. «σίτος ειμί θεού και δι' οδόντων θηρίων αλήθομαι... Ίνα καθαρός άρτος ευρεθώ» (Ιγνάτιος, Προς Ρωμαίους). Ιησούς Χριστός, τα άθικτα αρχεία ο σταυρός αυτού και ο θάνατος και η ανάστασις αυτού και η πίστις η δι' αυτού, εν οις εν τη προσευχή υμών δικαιωθήναι».

Σμυρναίοις Ιγνάτιος

VII.2. Πρέπον εστίν απέχεσθαι των αντιλεγόντων και μήτε κατ' ιδίαν περί αυτών λαλείν μήτε κοινή, προσέχειν δέ τοις προφήταις, εξαιρέτως δέ τω εύαγγελίω εν ω τό πάθος ημίν δεδήλωται και η ανάστασις τετελείωται».

Καθώς λοιπόν οι Κλήμης Ρώμης και Πολύκαρπος Σμύρνης, έτσι και ο Ιγνάτιος Αντιοχείας τηρεί απόλυτη σιωπή ως προς το δόγμα εξωβιβλικών παραδόσεων τις οποίες είχαν δήθεν αφή­σει οι απόστολοι στην Εκκλησία. Για τον Ιγνάτιο, έξω από τα γραπτά κείμενα των Γραφών δεν υπήρχε άλλη παράδοση της Χρι­στιανικής αληθείας. Η προτροπή του στους αναγνώστες των επι­στολών του είναι να προσηλωθούν αποκλειστικά στα κείμενα των προφητών και μάλιστα στο Ευαγγέλιο, «προσέχειν τοις προφήταις εξαιρέτως δε τω ευαγγελίω». Τα ιερά αρχεία της πίστης και της ζωής του, μας ομολογεί ο Ιγνάτιος, ήταν οι γραπτές δι­δασκαλίες της Καινής Διαθήκης, "... εμοί δέ αρχεία ο σταυρός αυτού και ο θάνατος και η ανάστασις και η πίστις η δι' αυτού......."

Καμιά απολύτως νύξη για προφορικές παραδόσεις ή για άγραφα δόγματα. Στις δογματικές συζητήσεις του με τους «αντιλέγοντας», ο Ιγνάτιος αντλούσε τα επιχειρήματα του μόνο από την πηγή «Γέγραπται». Για τον τότε Επίσκοπο Αντιοχείας δεν υπήρχε άλλος δεύτερος κανόνας αλήθειας εκτός από τις Γραφές «... και λέγοντος μου αυτοίς ότι γέγραπται απεκρίθησαν μοι ότι πρόκειται...»

Στο θέμα, εξάλλου, της σωτηρίας του ανθρώπου, ο Ιγνάτιος μένει κατά γράμμα πιστός στη διδασκαλία της γραπτής παράδοσης των αποστόλων επαναλαμβάνοντας στους Εφεσίους ανα­γνώστες του τα όσα ακριβώς είχε γράψει στην ίδια εκκλησία «ο ηγιασμένος και μεμαρτυρημένος και αξιομακάριστος Παύλος».

Προς Εφεσίους Ιγνάτιος

IX. «... η δέ πίστις υμών αναγωγεύς, η δέ αγάπη οδός η άναφέρουσα εις τόν θεόν».

XIII. «ουδέ λανθάνει ημάς, εάν τελείως εις Χριστόν Ίησουν έχητε τήν πίστιν και την αγάπην, ήτις εστί αρχή ζωής και τέλος, αρχή μέν πίστις, τέλος δέ αγάπη, τά δέ δύο έν ένότητι γενόμενα θεός εστίν τά δέ αλλά πάντα εις καλοκαγαθίαν ακόλουθα εστίν».

Η πίστη, μας λέει ο Ιγνάτιος, είναι η αρχή και το μέσον της δικαίωσής μας με τον Θεό και όχι τα έργα. Η πίστη προη­γείται τα καλά έργα ακολουθούν, σαν απόδειξη της Σωτηρίας.

Η διδασκαλία λοιπόν του Ιγνάτιου είναι η εξής:

Πρώτο: Οι Γραφές είναι ο μόνος και ο ασφαλής κανόνας της αλήθειας που πρέπει να διέπει την πίστη και τη ζωή του Χρι­στιανού.

Δεύτερο: Τα αρχεία της Χριστιανικής αλήθειας βρίσκονται όλα στους προφήτες και μάλιστα στο Ευαγγέλιο, όπου αποκαλύ­πτεται το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, το νόημα του σταυρικού θανάτου και της ανάστασης Του καθώς και η στο Χριστό σώζουσα πίστη. Ο Ιγνάτιος δεν γνωρίζει τίποτε απολύ­τως για άγραφα αποστολικά αρχεία.

Τρίτο: Το μέσο της σωτηρίας του ανθρώπου είναι η πίστη, η πίστη συνδέει τον άνθρωπο με το Θεό. Τα «καλά έργα» ακολουθούν σαν το αποτέλεσμα της Σωτηρίας, «τά δέ αλλά πάντα είς καλοκαγαθίαν ακόλουθα εστίν».