Γραφές και παραδόσεις (6)

ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Ιστορικές πληροφορίες για τον Πολύκαρπο, επίσκοπο Σμύρνης, μας μεταδίδουν οι Ευσέβιος, Ειρηναίος και Τερτυλλιανός. Γεννήθηκε περί το 70 μ.Χ., και βρήκε μαρτυρικό θάνατο περί το 156 μ.Χ.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο αποστολικός αυτός πατέρας απολάμβανε μεγάλης τιμής και σεβασμού, ιδιαίτερα μεταξύ των εκκλησιών της Ανα­τολής, εξαιτίας της προσωπικής επαφής που είχε με τον απόστολο Ιωάννη. 

Ο Ειρηναίος μας πληροφορεί:

«... ο μακάριος Πολύκαρπος... την μετά του Ιωάννου συναναστροφήν ώς απήγγελεν και τήν μετά των λοιπών τών εορακότων τόν Κύριον και ώς απεμνημόνευεν τους λόγους αύτων, και περί του Κυ­ρίου... και περί της διδασκαλίας ώς παρά τών αυτόπτων της του λόγου παραλειφώς ο Πολύκαρπος απήγγελεν πάντα σύμφωνα ταις γαφαίς».

Ο Πολύκαρπος Σμύρνης θεωρείται μία από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες της μεταποστολικής Εκκλησίας. Μία επιστο­λή του που επέζησε την είχε απευθύνει προς την εκκλησία των Φιλιππησίων. Οι Χριστιανοί των Φιλίππων παρακάλεσαν τον Πολύκαρπο να τους γράψει λόγια παρηγοριάς και νουθεσίας. Αυτός συγκατάνευσε στην παράκληση εκμεταλλευόμενος την ευκαι­ρία αυτή για να ρωτήσει τους Φιλιππησίους για την τύχη του Ιγνατίου, επισκόπου Σμύρνης, ο οποίος είχε συλληφθεί και οδηγηθεί στη Ρώμη για μαρτυρικό θάνατο.

Η επιστολή αυτή του Πολύκαρπου χρονολογείται γύρω στο 120 μ.Χ. Το Ελληνικό κείμενο έχει διασωθεί μέχρι του κεφαλαίου IX. (Ολόκληρη η επιστολή υπάρχει στα Λατινικά).

Καταχωρούμε αυτούσια όλα τα αποσπάσματα που αναφέ­ρονται στο θέμα μας

Προς Φιλιππησίους επιστολή

III. «Ούτε γάρ εγώ ούτε άλλος όμοιος εμοί δύναται κατακολουθήσαι τη σοφία του μακαρίου Παύλου, ός γενόμενος έν ύμίν κατά πρό­σωπον των τότε ανθρώπων έδίδαξεν ακριβώς και βεβαίως τον περί αληθείς λόγον, ός και απών υμίν έγραψεν επιστολάς, εις ας εάν εγκύπτητε δυνηθήσεσθε οίκοδομείσθε είς τήν δοθείσαν υμίν πίστιν. Είμαι πεπεισμένος ότι είσθε καλώς γυμνασμένοι στάς Αγίας Γραφάς και από σας τίποτε δεν παραμένει κρυμμένο»

Διαπιστώνουμε ότι στην επιστολή του ο Πολύκαρπος όχι μόνο δεν κάνει την παραμικρή νύξη για εξωβιβλικές παραδόσεις, αλλά και καταδικάζει έμμεσα το κύρος τέτοιων παραδόσεων, επιβεβαιώνοντας τις διδασκαλίες του αποκλειστικά από τις Γραφές.

«...περί της διδασκαλίας ώς παρά τών αυτόπτων της ζωής του λόγου παραλειφώς ο Πολύκαρπος απήγγειλεν πάντα σύμφωνα ταις Γραφαίς...».

Αν και, κατά τον ιστορικό Ευσέβιο, ο Πολύκαρπος παρέ­λαβε την επισκοπική διακονία του απ' ευθείας από τους αυτόπτες και υπηρέτες του Κυρίου, ο αποστολικός αυ­τός πατέρας δεν παρουσιάζεται σαν φορέας και κάποιων άλλων προφορικών η μυστικών διατάξεων των αποστόλων, που να μην είχαν καταχωρηθεί στα Γραφικά Κείμενα. Για τον Πολύκαρπο, οι Φιλιππήσιοι γνώριζαν καλά τις Γραφές και συνεπώς γνώριζαν καλά ολόκληρη την αλήθεια. «Είσθε καλώς γυμνασμένοι στάς Αγίας Γραφάς· από σας τίποτε δέν παραμένει κρυμμένο».

Ένα άλλο σημείο, εξίσου σπουδαίο, που τονίζει ο Πολύ­καρπος στην επιστολή του, είναι ο μοναδικός κι αποκλειστικός χαρακτήρας της αποστολικής θεοπνευστίας και εξουσίας. Ο Πο­λύκαρπος αρνείται κατηγορηματικά να θεωρηθεί σαν διάδοχος της εξουσίας των αποστόλων και συνιστά στους αναγνώστες του να καταφεύγουν πάντοτε στις αποστολικές γραπτές πηγές και από εκεί να οδηγούνται εις ό,τι αφορά τη Χριστιανική τους ζωή και πίστη. «Ούτε γάρ εγώ ούτε άλλος όμοιος εμοί δύναται κατακολουθήσαι τη σοφία του μακαρίου και ενδόξου Παύλου».

Το ότι το δόγμα των εξωβιβλικών παραδόσεων ήταν για τον Πολύκαρπο κάτι εντελώς ανύπαρκτο, αυτό καταφαίνεται και στη διατύπωση της διδασκαλίας του περί Σωτηρίας του ανθρώπου:

Ι.2. «Η βεβαία της πίστεως υμών ρίζα, έξ αρχαίων καταγγελομένη χρόνων, μέχρι νυν διαμένει και καρποφορεί εις τόν Κύριον ημών Ίησουν Χριστόν, ος υπέμεινεν υπέρ τών αμαρτιών ημών έως θανάτου καταντήσαι, ον ήγειρεν ο Θεός, λύσας τάς ώδίνας του άδου εις ον ούκ ιδόντες πιστεύετε χαρά ανεκλαλήτω καί δεδοξασμένη, εις ην πολλοί έπιθυμούσιν εισελθείν, είδότες, ότι χάριτι έστε σεσωσμένοι ούκ έξ έργων αλλά θελήματι Θεού δια Ιησού Χριστού».

Για τον Πολύκαρπο λοιπόν, η Χριστιανική πίστη δεν έχει δύο ρίζες, Γραφές και Παραδόσεις, αλλά μόνο μία κι' αυτή η μία «βεβαία ρίζα» είναι ο Ιησούς Χριστός. Ο θάνατος και η ανάσταση Του και η δια της ατομικής πίστης Σωτηρία, που προσφέρεται σαν καρπός της χάρης του Θεού και όχι σαν ανταμοιβή των ηθικών έργων του ανθρώπου. Είναι δηλαδή η μία και η ίδια ρίζα που υποβαστάζει και τη Γραπτή παράδοση του απο­στόλου Παύλου.

Ο Πολύκαρπος δεν δίδαξε τίποτε λιγότερο από τις γρα­πτές αποστολικές πηγές άλλα και τίποτε περισσότερο.

Ο Ειρηναίος, επιβεβαιώνοντας την αλήθεια και την επάρκεια της διδασκαλίας του Πολύκαρπου, γράφει:

«Και Πολύκαρπος... εξήλθε του βίου, ταύτα διδάξας αεί, α και παρά των Αποστόλων έμαθεν, α και η Εκκλησία παραδίδωσιν, α και μόνα εστίν αληθή».

Ιδού τώρα ή περίληψη της διδασκαλίας του Πολύκαρπου, επισκόπου Σμύρνης, σχετικά με τις προφορικές παραδόσεις.

· Πρώτο: Ολόκληρη ή Χριστιανική αλήθεια περιέχεται στις Γραφές, στη γραφτή παράδοση. Έξω από τις Γραφές δεν υπάρχει τίποτε κρυμμένο ως προς την πίστη και τη ζωή του Χριστιανού.

· Δεύτερο: Η εξουσία των αποστόλων σχετικά με τη διατύπωση του Χριστιανικού δόγματος είναι εξουσία μοναδική και αποκλειστική την οποία δεν μπορεί να διεκδίκηση κανείς άλλος έξω του αποστολικού κύκλου.

· Τρίτο: Ο Θεός προσφέρει τη σωτηρία Του στον κάθε άνθρωπο δια πίστεως σαν καρπό της χάρης του Ιησού Χριστού και όχι σαν ανταμοιβή των ηθικών προσπαθειών του ανθρώπου.