Ματθ.ς:14-15 «Διότι εάν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα
πταίσματα αυτών, θέλει συγχωρήσει και εις εσάς ο Πατήρ σας ο ουράνιος· εάν όμως
δεν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, ουδέ ο Πατήρ σας θέλει
συγχωρήσει τα πταίσματά σας».
Ο Ιωσήφ, ήταν η υπερηφάνεια και
η χαρά του πατέρα του. Αν και ο Ιακώβ είχε άλλους δέκα γιους, ο Ιωσήφ ήταν ο
ευνοούμενος, επειδή γεννήθηκε στα γηρατειά του. Ο Ιακώβ ποτέ δεν έκανε τον κόπο
να κρύψει τα ιδιαίτερα αισθήματά του — ούτε καν από του άλλους γιους. Στην
πραγματικότητα, εξέφρασε την εύνοιά του κατάφωρα και ορατά δίνοντας στον Ιωσήφ ένα
ακριβό χιτώνα που φτιάχτηκε ειδικά γι’ αυτόν.
Αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από
τα μεγαλύτερα αδέλφια, και άρχισαν να δυσανασχετούν με τον κακομαθημένο νεαρό αδελφό
τους. Ο Ιωσήφ, που είτε αγνοούσε τη δυσαρέσκεια των αδελφών του, είτε ήταν απαθής
γι’ αυτό, έκανε τα πράγματα χειρότερα με την κομπορρημοσύνη του προς τους
αδελφούς του, για τα όνειρά του, ότι μια μέρα θα τους κυβερνούσε. Σ’ ένα
όνειρο, τα δεμάτια σταριού των αδελφών του, προσκύνησαν το δικό του δεμάτι. Σε
ένα άλλο όνειρο, ο ήλιος, το φεγγάρι και έντεκα αστέρια γονάτισαν μπροστά του.
Τελικά, τα ζωντανά όνειρα του
Ιωσήφ και η προσωποληψία του πατέρα τους εξόργισε τόσο τους αδελφούς του που σχεδίασαν
το θάνατό του. Ενώ προσπαθούσαν να αποφασίσουν τον καλύτερο τρόπο για να το
πετύχουν, εντόπισαν ένα καραβάνι εμπόρων μπαχαρικών στο δρόμο για την Αίγυπτο. Αντί να δολοφονήσουν τον
Ιωσήφ, αποφάσισαν να τον πουλήσουν σαν δούλο. Ευχήθηκαν καλά ξεμπερδέματα στον
αδελφό τους με τα όνειρα και σκαρφίστηκαν μια ιστορία να πουν στον πατέρα τους
σχετικά με την τραγική μοίρα του αγαπημένου του γιου.
Τα μεγαλεπήβολα όνειρα
γκρεμίζονται. Στα δεκαεπτά του, ο Ιωσήφ έγινε σκλάβος στην Αίγυπτο, στη
συνέχεια, φυλακίστηκε σ’ ένα μπουντρούμι για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε. Αυτή
η κατάσταση όμως, έδωσε άφθονο χρόνο στον Ιωσήφ για να σκεφτεί για τη ζωή του
και τι είχε κάνει. Κάποια στιγμή, ο Ιωσήφ έκανε μια επιλογή. Αποφάσισε να
συγχωρήσει τους αδελφούς του. Τελικά, ο Θεός εκπλήρωσε την υπόσχεση που είχε δώσει
μέσα από τα όνειρα στον ορμητικό νεαρό άνδρα, αλλά όχι πριν φτιάξει τον χαρακτήρα
του μέσα από τη συγχώρεση.
Η σπουδαιότητα της συγχώρεσης
Συγχώρεση, είναι κάτι που όλοι
μας θέλουμε να πάρουμε, αλλά οι περισσότεροι από μας διστάζουν να δώσουν. Ο
Ιησούς ξεκαθαρίζει ωστόσο, ότι δεν μπορούμε να την έχουμε χωρίς να την δίνουμε.
Ματθ.ς:14-15 Διότι εάν
συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, θέλει συγχωρήσει και εις
εσάς ο Πατήρ σας ο ουράνιος· εάν όμως δεν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα
πταίσματα αυτών, ουδέ ο Πατήρ σας θέλει συγχωρήσει τα πταίσματά σας.
Τα λόγια αυτά δεν αφήνουν χώρο
για αμφιβολίες ή συζήτηση. Η συγχώρεση ρέει με δύο τρόπους. Δεν μπορούμε να
διαχωρίσουμε τη λήψη συγχώρεσης από το δόσιμο συγχώρεσης.
Η συγχώρεση βρίσκεται στον
πυρήνα της συναισθηματικής ευημερίας. Είναι δίκαιο να πούμε ότι άνθρωποι που
δεν συγχωρούν είναι συναισθηματικά άρρωστοι. Η πικρία τους είναι μια ασθένεια
του πνεύματος, και είναι αναπόφευκτο ότι το ασυγχωρητικό άτομο τελικά θα βιώσει
και σωματική ασθένεια. Η οργή προκαλεί εξάρσεις της αδρεναλίνης και εκκρίνει
άλλες ισχυρές χημικές ουσίες που επιτίθενται στο σώμα. Το στρες που κουβαλάμε
όταν αρνούμαστε να δώσουμε ή να λάβουμε συγχώρεση επηρεάζει την καρδιά μας, το
μυαλό και το σώμα μας. Για να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα, ο θυμός και η κατήφεια,
συμβάλουν σε βασανιστικές συμπεριφορές όπως υπερφαγία, εργασιομανία,
υπερβολικές δαπάνες, ακόμη και εθισμό στην πορνογραφία και μια διάθεση αλλαγής φαρμάκων.
Δεν μπορεί να απαλλαγούμε από τον συναισθηματικό πόνο και τις παρενέργειές του,
εκτός αν είμαστε πρόθυμοι να συγχωρήσουμε.
Ο εκκρεμής θυμός μας συγκρατεί
από το να κινηθούμε προς τα εμπρός, επειδή μας κλειδώνει στο χρόνο, μας καταψύχει
στην ακριβή στιγμή που έγινε μια συγκεκριμένη παράβαση. Ο φόβος περαιτέρω ζημιάς,
μας κάνει απρόθυμους να προχωρήσουμε σε νέα επίπεδα σχέσης, όχι μόνο με αυτούς
που μας έχουν βλάψει, αλλά με οποιονδήποτε αντιπροσωπεύει μια παρόμοια απειλή.
Επιπλέον, αν επιτρέψουμε στην
ασυγχωρητικότητα να συνεχίσει, είναι πιθανό να παρουσιάσουμε κατάθλιψη, πικρία,
ή και τα δύο. Το πιο σημαντικό από όλες αυτές τις υποθέσεις, είναι η πνευματική
συνέπεια της ασυγχωρητικότητας: η αποξένωση από τον Θεό.
Η συγχώρεση δεν μπορεί να
ξεκινήσει, μέχρι να παραδεχτούμε τις αστοχίες και τα λάθη μας. Αν δεν μπορούμε εύκολα
να το κάνουμε, δεν μπορούμε ούτε να δώσουμε, ούτε να πάρουμε συγχώρεση. Δεν είναι
δυνατό να λάβουμε συγχώρεση, χωρίς αναγνώριση της ανάγκης μας γι’ αυτό, και δεν
μπορούμε να συγχωρέσουμε χωρίς να παραδεχτούμε ότι χάρη στη δική μας ατελή
κατάσταση, δεν έχουμε το δικαίωμα να παρακρατούμε τη συγχώρεση από οποιονδήποτε
άλλο. Για τους Χριστιανούς, η συγχώρεση είναι αδιαπραγμάτευτη, είναι η βασική ουσία
της πίστης μας.
Εμπόδια συγχωρητικότητας: Ο φόβος παρερμηνείας
Φόβος
Ο λόγος που πολλοί αρνούμαστε να
συγχωρήσουμε, είναι ο φόβος της απώλειας. Και δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η συγχώρεση
απαιτεί να εγκαταλείψουμε νοοτροπίες και ενέργειες που είναι σημαντικές για
εμάς.
Ο φόβος της απώλειας της
ενέργειας που παράγει ο θυμός. Μερικοί άνθρωποι είναι
απρόθυμοι να παρατήσουν την «καυτή» ενέργεια που δημιουργεί η οργή. Είναι σαν
ένα καύσιμο που τους κρατά σε κίνηση. Χωρίς αυτό, πιθανό να πέσουν σε απελπισία
και ζωή χωρίς σκοπό, επειδή ο θυμός είναι ο σκοπός τους.
Ο φόβος απώλειας της ισχύς σε
μια σχέση. Όσοι είναι ακόμα στεναχωρημένοι από μια δυσάρεστη κατάσταση, δεν
είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν να πληγωθούν ξανά. Υποθέτουν ότι αν συγχωρήσουν τον
ένοχο, αυτός ή αυτή θα μπορεί να επαναλάβει το αδίκημα. Αυτό φέρνει στην
επιφάνεια ένα σημαντικό σημείο: η συγχώρεση δεν εγγυάται την αλλαγή στη
συμπεριφορά του άλλου. Η συγχώρεση είναι πράξη υπακοής, δεν είναι εργαλείο
χειραγώγησης. Είναι ένας τρόπος να καθαρίσει κανείς τις κακεντρέχειες και τις δυσαρέσκειες
που τον έχουν βλάψει.
Αν και δεν μπορούμε να
σταματήσουμε τους ανθρώπους από το να πληγώνονται, μπορούμε, σε ορισμένες
περιπτώσεις (αν δεν είμαστε νόμιμα ή ηθικά συνδεδεμένοι με τον δράστη), να προφυλάξουμε
τους εαυτούς μας από επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς. Απομακρυνόμενοι από τη
σχέση ή με την αλλαγή των κανόνων εμπλοκής, μπορούμε να περιορίσουμε την
ικανότητα του ατόμου να συνεχίσει την επιζήμια συμπεριφορά.
Ο φόβος να χαθεί η ελπίδα για
μια καλύτερη σχέση. Μερικοί άνθρωποι έχουν πάρα πολύ υψηλές προσδοκίες
για τους φίλους και την οικογένεια. Καθώς περνούν τα χρόνια, επαναλαμβανόμενες
ανόητες επιλογές και αυξανόμενες μαρτυρίες για συνεχιζόμενα σοβαρά ελαττώματα
του χαρακτήρα, καταστρέφουν όσους περιμένουν πάρα πολλά. Σε τέτοιες
περιπτώσεις, είναι απαραίτητο απλά να συγχωρέσεις τους ανθρώπους για ό, τι
είναι και τι είναι, και να αποδεχτείς ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν πρόκειται να
αλλάξουν.
Ο φόβος της απώλειας δύναμης και
ελέγχου. Αρνούμενοι να συγχωρήσουμε, κρατά τους άλλους υπόχρεους προς εμάς.
Σε οικογένειες, παρατηρούμε συχνά γονείς να κρατάνε μια λάθος στάση στο ενήλικο
παιδί τους, που απαιτεί χρήματα όταν τους επισκέπτεται, δώρα και χάρες. Αν και η
συγχώρεση θεωρείται σαν μια πράξη παραίτησης, όσοι το έχουν κάνει, ξέρουν ότι είναι
μια πράξη που απαιτεί τεράστια δύναμη.
Ο φόβος απώλειας του «ίματζ» της
υπεροχής. Κρατώντας το λάθος ή το αδίκημα κάποιου, μας τοποθετεί στη θέση του «καλού
παιδιού». Φανταζόμενοι ότι είμαστε καλύτεροι από κάποιους άλλους, μας κάνει να
αισθανόμαστε όμορφα, αλλά μια τέτοια υπερήφανη στάση είναι απαράδεκτη για τον
Θεό. Όταν κρατάμε άτομα αιχμάλωτα στην κρίση μας, παίζουμε τον Θεό στη ζωή
τους. Αυτό μας τοποθετεί σε ένα αγώνα που είναι αδύνατον να κερδηθεί, με τον Δημιουργό
μας, όπως μας υπενθυμίζει ο Ιάκωβος, «Ο
Θεός εις τους υπερηφάνους αντιτάσσεται» (Ιάκ.δ:6).
Παρανόηση
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια
για συγχώρεση είναι η παρανόηση σχετικά με το τι είναι. Συνειδητοποιώντας τι δεν
είναι συγχώρεση, μπορεί να το κάνει ευκολότερο.
ΔΕΝ είναι παράβλεψη της
συμπεριφοράς. Μόλις καταλάβουμε ότι η πράξη της συγχώρεσης
δεν θέτει σε κίνδυνο τα ηθικά μας πρότυπα συγχωρώντας το αδίκημα, μπορούμε να
συγχωρήσουμε ακόμη και τις χειρότερες αμαρτίες. Όταν συγχωρείς, δεν σημαίνει
ότι λες, «αυτό που έκανες είναι σωστό». Λες, «οι συνέπειες της συμπεριφοράς σου
ανήκουν στο Θεό, όχι σ’ εμένα». Όταν συγχωρούμε, μεταφέρουμε το άτομο από το δικό
μας σύστημα δικαιοσύνης, στο σύστημα του Θεού. Συγχωρώ σημαίνει αναγνωρίζω ότι
το λάθος που έγινε εναντίον μου είναι ο μισθός της αμαρτίας, και όλες οι αμαρτίες
είναι ενάντια στον Θεό. Ως εκ τούτου, στη συγχώρεση, μεταφέρουμε το χρέος από τη
δική μας λογιστική, στο λογιστήριο του Θεού, αφήνοντας κάθε αποζημίωση στα
χέρια Του.
ΔΕΝ είναι να ξεχάσουμε ό, τι έγινε. Θα
ήταν ανόητο να σβήσουμε από το μυαλό μας κάποιες αδικίες που έγιναν εναντίον
μας. Αν το κάναμε, ποτέ δεν θα μαθαίναμε από τις εμπειρίες μας και θα κάναμε ακριβώς
τα ίδια ή παρόμοια πράγματα, μόνο για να αντιμετωπίσουμε τις ίδιες
απογοητεύσεις. Αυτό που μπορεί τελικά να ξεχαστεί, είναι τα συναισθήματα που
συνδέονται με το συμβάν. Όταν συγχωρούμε, οι φοβερές μνήμες και τα συναισθήματα
θα εξασθενήσουν σταδιακά.
ΔΕΝ είναι η αποκατάσταση της
εμπιστοσύνης στο πρόσωπο. Η εμπιστοσύνη κερδίζεται. Είναι κάτι που
δίνουμε σε όσους το αξίζουν. Το να εμπιστευόμαστε τυφλά κάποιον που μας έχει βλάψει
είναι αφέλεια και ανευθυνότητα. Εάν κάποιος είναι ένας κλέφτης, είναι ανόητο να
του δώσεις το κλειδί του σπιτιού σου. Αν κάποιος είναι παιδεραστής, θα είναι λάθος
να τον προσλάβεις για φύλαξη παιδιού. Μπορούμε να συγχωρέσουμε ανθρώπους από το
κακό έχουν κάνει χωρίς να το παρατραβάμε προσκαλώντας τους ανοικτά να το
ξανακάνουν. Είναι ανόητο να εμπιστεύεσαι ένα αναξιόπιστο άτομο.
ΔΕΝ είναι έγκριση συμβιβασμού. Η συγχώρεση
είναι απαραίτητο βήμα προς την συμφιλίωση, αλλά η συμφιλίωση δεν είναι
απαραίτητα ο στόχος της συγχώρεσης. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ορισμένες
καταστάσεις που ο συμβιβασμός δεν είναι μια καλή ιδέα. Είναι ανόητο, αν όχι
επικίνδυνο, να πιέσεις για συμφιλίωση, όταν το άλλο άτομο είναι αμετανόητο,
αμετάβλητο ή απρόθυμο για κάτι τέτοιο.
ΔΕΝ είναι ότι κάνεις χάρη στο
άτομο. Στον Ιουδαϊσμό, δεν δίδεται συγχώρεση, εκτός αν αποδεικνύεται η
μετάνοια και έχει ζητηθεί συγγνώμη. Αλλά ο Ιησούς ανέβασε τον πήχη της
συγχώρεσης πιο ψηλά. Σύμφωνα με Αυτόν, πρέπει να συγχωρούμε ακόμη και όσους
παραμένουν αμετανόητοι. Η συγχώρεση ωφελεί το δότη, τουλάχιστον όσο και τον
δέκτη, έτσι την παρέχουμε ανεξάρτητα αν το άτομο την ζήτησε.
ΔΕΝ είναι εύκολο. Η
συγχώρεση είναι δύσκολη αρκετά, όταν η παράβαση συμβαίνει την ίδια στιγμή. Αυτό
αγγίζει τα όρια του αδύνατου όταν η επίθεση είναι σε εξέλιξη. Τέτοιες περιπτώσεις
απαιτούν μια στάση συγχώρεσης, όχι απλά και πράξη συγχώρεσης. Όταν ο Πέτρος ρώτησε
τον Ιησού πόσο συχνά πρέπει να συγχωρεί, ο Ιησούς έδωσε μια ανησυχητική
απάντηση:
Ματθ.ιη:21,22 Τότε
προσελθών προς αυτόν ο Πέτρος, είπε· Κύριε, ποσάκις αν αμαρτήση εις εμέ ο
αδελφός μου και θέλω συγχωρήσει αυτόν; έως επτάκις; Λέγει προς αυτόν ο Ιησούς·
Δεν σοι λέγω έως επτάκις, αλλ' έως εβδομηκοντάκις επτά.
Σκεφτείτε τη μαθηματική έννοια
της δήλωσης αυτής. Μπορείς να φανταστείς να συγχωρείς κάποιον, ακόμα και για ψιλοπράγματα,
490 φορές; Φαντάσου το παιδί του γείτονα να σου χαράσσει το αυτοκίνητο με
καρφί, κάθε μέρα της βδομάδας για 70 εβδομάδες (επί ένα χρόνο, τέσσερις μήνες, και
δύο βδομάδες!).
Ο Ιησούς μας ζητά να κάνουμε
κάτι που είναι ανθρωπίνως αδύνατο. Από δικού μας, δεν έχουμε αρκετή συγχώρεση
για να τα καταφέρουμε. Αλλά ο Θεός έχει. Έτσι, όταν οι περιορισμένοι πόροι μας εξαντληθούν,
και δεν είμαστε σε θέση να συγχωρήσουμε, μπορούμε να Του ζητήσουμε να συγχωρέσει
τους άλλους μέσα από εμάς. Με τον τρόπο αυτό, κάνουμε ένα ακόμα βήμα υπακοής
και επιτρέπουμε στον εαυτό μας να γίνει ένας αγωγός της χάρης του Θεού.
