Αποσπάσματα της Καινής Διαθήκης σχετικά με θανατηφόρα χτυπήματα και
αυτοάμυνα
Σε αυτό το σημείο, μπορεί να σκεφτεί
κάποιος, ότι όλα αυτά έχουν να κάνουν με αρχές και τον τρόπο σκέψης της Παλαιάς
Διαθήκης. Ας στραφούμε σε ορισμένα εδάφια της Καινής Διαθήκης που ασχολούνται
με θανατηφόρα χτυπήματα και αυτοάμυνα.
Αγορά και κατοχή μαχαιριού
Λουκ.κβ:35-39 Και είπε προς
αυτούς· Ότε σας απέστειλα χωρίς βαλαντίου και σακκίου και υποδημάτων, μήπως
εστερήθητέ τινός; οι δε είπον· Ουδενός. Είπε λοιπόν προς αυτούς· Αλλά τώρα
όστις έχει βαλάντιον ας λάβη αυτό μεθ' εαυτού, ομοίως και σακκίον, και όστις
δεν έχει ας πωλήση το ιμάτιον αυτού και ας αγοράση μάχαιραν. Διότι σας λέγω ότι
έτι τούτο το γεγραμμένον πρέπει να εκτελεσθή εις εμέ, το, Και μετά ανόμων
ελογίσθη. Διότι τα περί εμού γεγραμμένα λαμβάνουσι τέλος. Οι δε είπον· Κύριε,
ιδού, ήδη δύο μάχαιραι. Ο δε είπε προς αυτούς· Ικανόν
είναι.
Ας φανταστούμε τη σκηνή. Ο Ιησούς
και οι μαθητές του είχαν μόλις πριν λίγο το δείπνο. Ετοιμάζονται να πάνε για
προσευχή στον κήπο. Ο Ιησούς λέει αυτά τα λόγια στους μαθητές Του, και είναι
σαν να λένε, «Κύριε, κοίτα τι έχουμε μαζί μας, δύο όπλα»! Ο Ιησούς απαντά, «Ικανόν είναι».
Εάν διαβάσετε σχόλια σχετικά με
αυτό το απόσπασμα, υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις που δεν απαντώνται ξεκάθαρα.
Υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής αυτού του εδαφίου, για την
πρόθεση του Ιησού, για την έννοια της απάντησής Του.
Όποια κι αν είναι η ερμηνεία αυτού
του αποσπάσματος, μπορούμε να κάνουμε κάποιες σημαντικές παρατηρήσεις πάνω σ’
αυτό.
Ο Ιησούς περίμενε να έχουν μαχαίρια
και είπε όσοι δεν είχαν, να αποκτήσουν.
Μεταξύ των έντεκα μαθητών, υπήρχαν
δύο μαχαίρια - σχεδόν μια αναλογία 1:5.
Ο Ιησούς περίμενε να έχουν τα μαχαίρια
πάνω τους, καθώς προχωρούσαν από την πόλη για την προσευχή στον κήπο.
Είναι δύσκολο να ισχυριστούμε
κάποια πράγματα πέρα από αυτές τις παρατηρήσεις, αλλά και οι παρατηρήσεις έχουν
σημασία. Δηλαδή, μεταξύ εκείνων που βρίσκονταν πιο κοντά στον Ιησού, κάποιοι
έφεραν προσωπικά όπλα, στην παρουσία Του, με τη συγκατάθεσή Του, την ώρα του
δείπνου και της προσευχής. Δεν μπορούμε να έχουμε απόλυτη άποψη σχετικά με τους
λόγους, ή αν ήταν σωστό ή λάθος, η μεταφορά αυτών των όπλων. Ίσως ήταν εν
αναμονή προβλήματος από την Εβραϊκή ηγεσία. Ίσως ήταν για προστασία από απλούς
ληστές. Ο Παύλος στη Β’ Κορ.ια:26 επικαλείται «κινδύνους ληστών». Αν και υπάρχουν ερωτήσεις που δεν μπορούμε να
απαντήσουμε, γνωρίζουμε ότι είχαν όπλα που τα κουβαλούσαν μαζί τους και ότι ο
Ιησούς το γνώριζε και συναινούσε. Επιπλέον, ο Ιησούς μίλησε για κάποιο χρόνο, παρόντα
ή μελλοντικό, που οι μαθητές έπρεπε να αποκτήσουν προσωπικά όπλα, ακόμη πιο
επιτακτικά από ό, τι τα ρούχα.
Ο κήπος της Γεθσημανή
Τώρα, το επόμενο απόσπασμα,
ακολουθεί τα γεγονότα αυτά. Ο Ιησούς και οι μαθητές είναι στον κήπο, και οι στρατιώτες
έρχονται για τη σύλληψη του Ιησού. Τουλάχιστον δύο από τους μαθητές είναι
οπλισμένοι, με τη συγκατάθεση του Ιησού. Το ερώτημα είναι: θα χρησιμοποιήσουν τα
μαχαίρια εναντίον των ενόπλων στρατιωτών, που έχουν έρθει εναντίον Του; Ας
δούμε τρία αποσπάσματα που εξιστορούν αυτό το γεγονός.
Λουκ.κβ:49-53 Ιδόντες δε οι
περί αυτόν τι έμελλε να γείνη, είπον προς αυτόν· Κύριε,
να κτυπήσωμεν με την μάχαιραν; Και εκτύπησεν εις εξ αυτών τον δούλον του
αρχιερέως και απέκοψεν αυτού το ωτίον το δεξιόν. Αποκριθείς δε ο Ιησούς, είπεν·
Αφήσατε έως τούτου· και πιάσας το ωτίον αυτού
ιάτρευσεν αυτόν. Είπε δε ο Ιησούς προς τους ελθόντας επ' αυτόν αρχιερείς και
στρατηγούς του ιερού και πρεσβυτέρους. Ως επί ληστήν εξήλθετε μετά μαχαιρών και
ξύλων; καθ' ημέραν ήμην μεθ' υμών εν τω ιερώ και δεν ηπλώσατε τας χείρας επ'
εμέ. Αλλ' αύτη είναι η ώρα σας και η εξουσία του
σκότους.
Ματθ.κς:51-56 Και ιδού, εις
των μετά του Ιησού εκτείνας την χείρα έσυρε την μάχαιραν αυτού, και κτυπήσας
τον δούλον του αρχιερέως απέκοψε το ωτίον αυτού. Τότε λέγει προς αυτόν ο
Ιησούς· Επίστρεψον την μάχαιράν σου εις τον τόπον
αυτής· διότι πάντες όσοι πιάσωσι μάχαιραν διά μαχαίρας θέλουσιν απολεσθή. Η
νομίζεις ότι δεν δύναμαι ήδη να παρακαλέσω τον Πατέρα μου, και θέλει στήσει
πλησίον μου περισσοτέρους παρά δώδεκα λεγεώνας αγγέλων; πως λοιπόν θέλουσι
πληρωθή αι γραφαί ότι ούτω πρέπει να γείνη; Εν εκείνη τη ώρα είπεν ο Ιησούς
προς τους όχλους· Ως επί ληστήν εξήλθετε μετά μαχαιρών και ξύλων να με
συλλάβητε; καθ' ημέραν εκαθήμην πλησίον υμών διδάσκων εν τω ιερώ, και δεν με
επιάσατε. Τούτο δε όλον έγεινε διά να πληρωθώσιν αι
γραφαί των προφητών. Τότε οι μαθηταί πάντες αφήσαντες αυτόν έφυγον.
Ιωάν.ιη:10,11 Τότε ο Σίμων
Πέτρος έχων μάχαιραν έσυρεν αυτήν και εκτύπησε τον δούλον του αρχιερέως και
απέκοψεν αυτού το ωτίον το δεξιόν· ήτο δε το όνομα του δούλου Μάλχος. Είπε
λοιπόν ο Ιησούς προς τον Πέτρον· Βάλε την μάχαιράν
σου εις την θήκην· το
ποτήριον, το οποίον μοι έδωκεν ο Πατήρ, δεν θέλω πίει αυτό;
Σ’ αυτά τα τρία αποσπάσματα,
μπορείτε να πάρετε μια αίσθηση των λόγων του Ιησού, «αν και έχουμε το δικαίωμα
να κατέχουμε μαχαίρια για να υπερασπιστούμε αυτή την άδικη σύλληψη, σκόπιμα
βάζουμε στην άκρη το νόμιμο δικαίωμά μας, και παραδίδομαι να συλληφθώ χωρίς
αντίσταση». Δείτε πώς εκφράζεται αυτό: «Κύριε,
να κτυπήσωμεν με την μάχαιραν;» «Αφήσατε
έως τούτου» «Αλλ' αύτη είναι η ώρα
σας και η εξουσία του σκότους». «Επίστρεψον
την μάχαιράν σου εις τον τόπον αυτής..., Η νομίζεις ότι δεν δύναμαι ήδη να παρακαλέσω τον Πατέρα μου... Τούτο δε όλον έγεινε διά να πληρωθώσιν αι
γραφαί των προφητών» «Βάλε την
μάχαιράν σου εις την θήκην· το ποτήριον, το οποίον μοι έδωκεν ο Πατήρ, δεν θέλω
πίει αυτό;»
Γιατί ο Χριστός λέει στον Πέτρο Βάλε την μάχαιράν σου εις την θήκην:
Ο Χριστός οικειοθελώς παραδίδει
τη ζωή Του, αν και έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το μαχαίρι και λεγεώνες
αγγέλων για να απελευθερωθεί από αυτή την άδικη σύλληψη (Λουκ.κβ:51, Ιωάν.ιη:11).
πάντες όσοι πιάσωσι μάχαιραν διά μαχαίρας θέλουσιν απολεσθή. (Ματθ.κς:52).
Ο Κύριος, ….τον αγαπώντα την αδικίαν μισεί η
ψυχή αυτού (Ψαλμ.ια:5).
Το μαχαίρι δεν είναι πάντοτε η
ενδεδειγμένη απάντηση, ιδιαίτερα σε διωγμό υπέρ του Χριστού.
Υπάρχει μεγαλύτερη προστασία από
τα μαχαίρια.
Η κατοχή όπλων και η ανάλογη δεξιοτεχνία είναι
καλή και χρήσιμη.
Έχοντας εξετάσει ορισμένα εδάφια
που ασχολούνται με τα όπλα και την αυτοάμυνα, ας πάρουμε λίγο χρόνο συζητώντας τη
Γραφική άποψη για την κατοχή όπλων και τη δεξιότητα χρήσης τους. Η χρήση όπλων
υιοθετείται συχνά στην Αγία Γραφή, και συχνά απεικονίζεται σαν κάτι θετικό ή
επιθυμητό. Όταν πρόκειται για τον Κύριο, είναι κάτι καλό, και αυτό
απεικονίζεται συχνά με στρατιωτικούς όρους (Ζαχ.θ:14, Ψαλμ.ζ:13, ιη:14, κα:12, ξδ:7,
Αβακ.γ:11, Δευτ.λβ:42, Β’ Σαμ.κβ:15). Η Αγία Γραφή είναι μάχαιρα (Εφες.ς:17,
Εβρ.δ:12). Ρομφαία εξέρχεται από το στόμα του Χριστού (Αποκ.α:16, β:16, ιθ:15).
Η κατοχή όπλων, ποτέ δεν
αποθαρρύνεται στην Αγία Γραφή. Στην πραγματικότητα, στο Α’ Σαμ.ιγ:19, αναφέρεται
αρνητικά ότι δεν υπήρχαν λόγχες ή ξίφη στο Ισραήλ λόγω Φιλισταίων:
Α’ Σαμ.ιγ:19 Και σιδηρουργός
δεν ευρίσκετο εν πάση τη γη Ισραήλ· διότι οι Φιλισταίοι είπον, Μήποτε οι
Εβραίοι κατασκευάσωσι ρομφαίας ή λόγχας·
Α’ Σαμ.ιγ:22 Διά τούτο εν τη
ημέρα της μάχης, δεν ευρίσκετο ούτε μάχαιρα ούτε λόγχη εις την χείρα τινός εκ
του λαού του όντος μετά του Σαούλ και Ιωνάθαν· εις τον Σαούλ όμως και εις τον
Ιωνάθαν τον υιόν αυτού ευρέθησαν.
Ας δούμε δύο εδάφια από τους
Ψαλμούς:
Ψαλμ.ρμδ:1 «Ψαλμός του
Δαβίδ.» Ευλογητός ο Κύριος, το φρούριόν μου, ο διδάσκων τας χείρας μου εις
πόλεμον, τους δακτύλους μου εις μάχην·
Ψαλ.ιη:34 Διδάσκει τας χείρας
μου εις πόλεμον, και έκαμε τόξον χαλκούν τους βραχίονάς μου.
Η επιδεξιότητα και η ικανότητα χρήσης
όπλων εδώ, είτε κυριολεκτικά ή μεταφορικά, απεικονίζεται θετικά σε αυτά τα
εδάφια.
Ακόμα, έχουμε αναφορές του Δαβίδ,
όχι σαν στρατιώτη, όχι σαν υπάλληλο επιβολής του νόμου, αλλά σαν νεαρός, να
έχει τόξα που με τη βοήθεια του Θεού τα χρησιμοποίησε έντεχνα ενάντια σε
αρκούδες και λιοντάρια. Αυτό είναι οικιακή χρήση πολεμικών όπλων, μη
στρατιωτική χρήση, χωρίς στρατιωτική εκπαίδευση. Τα όπλα που χρησιμοποιεί ο
νεαρός Δαβίδ δεν είναι παιδικές σφεντόνες. Είναι αρκετά ισχυρά για να σκοτώσουν
αρκούδα και λιοντάρι.
Μπορεί να μπούμε στον πειρασμό να
σκεφτούμε ότι ήταν μόνο για απώθηση των ζώων που μπορούσαν να απειλήσουν τα
πρόβατα. Αλλά δεν αξίζουν περισσότερη προσασία οι άνθρωποι από τα πρόβατα;
Καταλαβαίνουμε ότι σύμφωνα με την
Αγία Γραφή, σε θέματα που δεν αφορούν την λατρεία ή την κυβέρνηση της εκκλησίας,
ό, τι δεν είναι απαγορευμένο, επιτρέπεται. Δεν υποστηρίζω ότι ο πιστός απαιτείται
να έχει όπλο με σκοπό την αυτοάμυνα. Δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά επιτρέπεται
από την Αγία Γραφή.
Προειδοποιήσεις
Τώρα, ας ολοκληρώσουμε με
ορισμένες προειδοποιήσεις.
Έχοντας εμπιστοσύνη στο μαχαίρι
Πρώτα απ’ όλα, θα ήταν λάθος να κλείσουμε
αυτή τη μελέτη, νομίζοντας ότι το μαχαίρι, το όπλο θα μας σώσει, να έχουμε
δηλαδή εμπιστοσύνη στο όπλο. Πυροβόλα όπλα, μαχαίρια, και οτιδήποτε άλλο μπορεί
να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο.... είναι απλά εργαλεία, και κανένα από αυτά δεν
μπορεί να εγγυηθεί προστασία, όπως ένας πυροσβεστήρας δεν εγγυάται ότι δεν θα
καεί το σπίτι σου.
Ψαλμ.μδ:6,7 Διότι δεν θέλω
ελπίσει επί το τόξον ουδέ η ρομφαία μου θέλει με σώσει. Διότι συ έσωσας ημάς εκ
των εχθρών ημών και κατήσχυνας τους μισούντας ημάς·
Βλέπουμε στο Νεεμ.δ:14 ότι οι άνθρωποι ήταν οπλισμένοι και πρόθυμοι να
χρησιμοποιήσουν τα όπλα τους, αλλά είχαν επίσης εμπιστοσύνη στον Κύριο:
«Μη φοβηθήτε απ' αυτών· ενθυμείσθε τον Κύριον, τον μέγαν και φοβερόν,
και πολεμήσατε υπέρ των αδελφών σας, των υιών σας και των θυγατέρων σας, των
γυναικών σας και των οίκων σας».
Νεεμ.δ:20 εις όντινα λοιπόν
τόπον ακούσητε την φωνήν της σάλπιγγος, εκεί δράμετε προς ημάς· ο Θεός ημών
θέλει πολεμήσει υπέρ ημών.
Μην εμπιστεύεσαι τα όπλα. Είναι χρήσιμα
εργαλεία, αλλά στο τέλος της ημέρας, είναι μόνο νεκρά, άψυχα εργαλεία.
Α’ Σαμ.ιζ:47 και θέλει
γνωρίσει παν το πλήθος τούτο ότι ο Κύριος δεν σώζει με ρομφαίαν και δόρυ· διότι
του Κυρίου είναι η μάχη, και αυτός θέλει σας παραδώσει εις την χείρα ημών.
Καταχρηστική καταφυγή στο όπλο
Αυτό το θέμα χρειάζεται μεγάλη
προσοχή. Ελπίζω ότι τα εδάφια που ασχολούνται με την έκχυση του αίματος σας
αποτύπωσαν τα στενά όρια της χρήσης όπλων. Ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται
σε περίπτωση μίσους, εκδίκησης, ζήλιας. Ο Δαβίδ από υπερηφάνεια, σχεδόν δολοφόνησε
τον Νάβαλ, αλλά η Αβιγαία τον συγκράτησε. Ο Δαβίδ θα είχε σκοτώσει τον Νάβαλ...
και μετά θα το μετάνιωνε.
Α’ Σαμ.κε:32-33 Και είπεν ο
Δαβίδ προς την Αβιγαίαν, Ευλογητός Κύριος ο Θεός του Ισραήλ, όστις σε απέστειλε
την ημέραν ταύτην εις συνάντησίν μου· και ευλογημένη η βουλή σου και ευλογημένη
συ, ήτις με εφύλαξας την ημέραν ταύτην από του να εμβώ εις αίματα και να
εκδικηθώ διά της χειρός μου·
Η χρήση όπλου από θυμό, μίσος,
ζήλια, ή εκδίκηση είναι πάντα λάθος και είναι καταδικαστέα από την Αγία Γραφή.
Αν διαπιστώσεις ότι έχεις
προβλήματα θυμού ή εγκράτειας, η κατοχή όπλου δεν είναι συνετή. Ο πιστός πρέπει
να είναι «μη αυθάδης, μη οργίλος, μη
μέθυσος, μη πλήκτης, μη αισχροκερδής» (Τίτος α:7).
Ο Λάμεχ είναι παράδειγμα ανθρώπου
που δεν πρέπει να έχει όπλο (Γεν.δ:23).
Λουκ.ς:27-30 Αλλά προς εσάς
τους ακούοντας λέγω· Αγαπάτε τους εχθρούς σας, αγαθοποιείτε εκείνους, οίτινες
σας μισούσιν, ευλογείτε εκείνους, οίτινες σας καταρώνται, και προσεύχεσθε υπέρ
εκείνων, οίτινες σας βλάπτουσιν. Εις τον τύπτοντά σε επί την σιαγόνα πρόσφερε
και την άλλην, και από του αφαιρούντος το ιμάτιόν σου μη εμποδίσης και τον
χιτώνα. Εις πάντα δε τον ζητούντα παρά σου δίδε, και από του αφαιρούντος τα σα
μη απαίτει.
Στις μέρες μας (αν και πάντοτε
ίσχυε), ο άνθρωπος είναι έτοιμος να εμπλακεί σε μάχες όταν προσβάλλεται η τιμή του,
αλλά αυτό δεν είναι αρετή. Ο Κύριος, όχι εσύ, θα πάρει εκδίκηση και θα ρυθμίσει
τα πράγματα σωστά. Ένα προσβλητικό ράπισμα είναι κάτι που μπορεί να υποστείς σαν
Χριστιανός.
Ρωμ.ιβ:19 Μη εκδικήτε
εαυτούς, αγαπητοί, αλλά δότε τόπον τη οργή· διότι είναι γεγραμμένον· εις εμέ
ανήκει η εκδίκησις, εγώ θέλω κάμει ανταπόδοσιν, λέγει Κύριος.
Μη θαυμάζεις τους βίαιους
ανθρώπους, είναι λάθος!
Παρ.γ:31,32 Μη ζήλευε τον βίαιον
άνθρωπον και μη εκλέξης μηδεμίαν εκ των οδών αυτού· διότι ο Κύριος βδελύττεται
τον σκολιόν· το δε απόρρητον αυτού φανερόνεται εις τους δικαίους.
Όσοι καταφεύγουν στη βία μάλλον
παρά στην ευσέβεια, δεν είναι άτομα που πρέπει να θαυμάζεις. Υπάρχουν πολλές
ομοιότητες ανάμεσα στον Δαβίδ και τον Ιωάβ. Και οι δύο ήταν ειδικευμένοι στο να
σκοτώνουν, και είχαν σκοτώσει πολλούς ανθρώπους. Δεν ήταν και οι δύο βίαιοι άντρες;
Όμως, υπάρχει μια διαφορά: Ο Δαβίδ, πρώτον και κύριον, εκζητούσε τον Κύριο, εμπιστευόταν
τον Θεό, αγαπούσε τον Κύριο. Γιατί δεν έκανε χρήση βίας στον Σαούλ; Δεν ήταν
επειδή ο Σαούλ ήταν πεθερός του. Μάλλον, επειδή ο Σαούλ ήταν χρισμένος του
Κυρίου. Ήταν επειδή ο Δαβίδ λάμβανε πρώτα υπόψη του τον Κύριο, ότι Αυτός δεν θα
καταφεύγν στη βία.
Από την άλλη μεριά, ο Ιωάβ,
κατέφυγε ξανά και ξανά, στο σπαθί του για να τακτοποιήσει τα προβλήματά του. Ο Ιωάβ
ήταν άνθρωπος της βίας.
Παρ.α:16 διότι οι πόδες αυτών
τρέχουσιν εις το κακόν, και σπεύδουσιν εις το να χύσωσιν αίμα.
Ρωμ.γ:15 οι πόδες αυτών είναι
ταχείς εις το να χύσωσιν αίμα·
Η Γη καταστράφηκε κατά τις ημέρες
του Νώε, επειδή «ενεπλήσθη η γη αδικίας»
[στα Εβραϊκά: βίας] (Γέν.ς:11). Ο Θεός μισεί τη βία. Υπάρχει ένα στενό πεδίο
στο οποίο εφαρμόζεται δίκαια, αλλά είναι μόνο εξαιτίας της αμαρτίας, που είναι απαραίτητο.
Πρόσεχε τις επιρροές στη ζωή σου,
που θα σε ενθαρρύνουν να θαυμάζεις τον Ιωάβ αντί τον Δαβίδ.
Τέταρτο και τελευταίο, θα πρέπει
να κρατήσεις τη σωστή οπτική γωνία για το θέμα αυτό. Αν και βλέπουμε αποδοχή και
ακόμη ειδική οδηγία από τον Χριστό να κατέχουν προσωπικά όπλα, οφείλουμε να
υπενθυμίσουμε τρία σημεία. Πρώτο, στο υπόλοιπο της Καινής Διαθήκης, δεν έχουμε
κανένα άλλο παράδειγμα πιστών να φέρουν όπλα. Δεύτερο, η έμφαση στην υπόλοιπη
Καινή Διαθήκη αναμφισβήτητα δεν είναι προσανατολισμένη σε θέματα φυσικής
αυτοάμυνας ή δίκαιης χρήσης όπλου. Αντίθετα, μπορούμε να δούμε περισσότερη
έμφαση στην ευσεβή ζωή, να υποφέρουμε θλίψεις και διωγμούς για τον Χριστό,
γαντζωμένοι από τα πολύτιμα δόγματα του Ευαγγελίου του Χριστού. Τρίτο, η κατοχή όπλου και η απόκτηση
δεξιότητας στη χρήση του σε περίπτωση αυτοάμυνας, επιτρέπεται αλλά δεν
απαιτείται από την Αγία Γραφή.
Οι πιστοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν
ότι η προσωπική αυτοάμυνα είναι νόμιμη από τις Γραφές, ακριβώς όπως η χρήση των
οικοδομικών εργαλείων, των εργαλείων μαγειρικής, εργαλείων μεταφοράς είναι νόμιμη
από την Αγία Γραφή. Και το θέμα της αυτοάμυνας, πρέπει να έχει στο μυαλό ας,
την ίδια θέση με τα άλλα νόμιμα, αλλά προσωρινά, θέματα.
Η τάση σε ορισμένους κύκλους
είναι να κάνουν το θέμα της αυτοάμυνας πρωταρχικής σημασίας. Αν και ουράνια
όντα δίνουν μάχες και ανταποδίδουν κρίση με το σπαθί, στην τελειότητα που
απεικονίζεται τόσο στον κήπο της Εδέμ όσο και στην ουράνια πόλη, οι πρωτογενείς
δραστηριότητες είναι κοινωνία με τον Θεό, συντροφιά με τους ανθρώπους Του, ψάλλοντας
και λατρεύοντας εν ειρήνη.
Αυτός είναι ο προορισμός μας.
