MIA ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ TOY ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
Όσοι διαβάζουν και μελετούν τη Βίβλο με προσοχή και σκέψη,
βρίσκουν πόσο αληθινά είναι τα λόγια του απόστολου Πέτρου, σχετικά με τις
Γραφές, ότι δηλαδή υπάρχουν σ' αυτές πράγματα δυσνόητα που οι αμαθείς και
αστήρικτοι διαστρεβλώνουν «προς την ιδίαν
αυτών απώλειαν» (Β' Πέτρ.γ:16).
Ποιος από μας δεν βρήκε πράγματα στη Βίβλο που μας ήταν
αίνιγμα και μάλιστα που μας έκαναν στην αρχή της Χριστιανικής μας ζωής, ν'
αμφιβάλλουμε αν η Βίβλος είναι πραγματικά λόγος του Θεού; Βρίσκουμε μερικά
πράγματα στη Βίβλο που μας φαίνεται ότι είναι αδύνατο να συμβιβαστούν με άλλα
που αναφέρονται σ' αυτήν. Βρίσκουμε μερικά πράγματα που φαίνονται ασυμβίβαστα
με την ιδέα ότι όλη η Βίβλος έχει θεία προέλευση και ότι είναι εντελώς αλάθητη.
Δεν είναι φρόνιμο ν' αποκρύπτουμε το γεγονός ότι οι
δυσκολίες αυτές υπάρχουν. Η σοφία και η ειλικρίνεια απαιτούν να τις
αντιμετωπίσουμε και να τις εξετάσουμε.
Τι θα πούμε για τις δυσκολίες αυτές που ο κάθε προσεκτικός
μελετητής θα συναντήσει αργά ή γρήγορα;
1. Το πρώτο
πράγμα που έχουμε να πούμε για τις δυσκολίες της Βίβλου είναι ότι πρέπει ν'
αναγνωρίσουμε πως είναι φυσικό να υπάρχουν δυσκολίες.
Μερικοί εκπλήσσονται και απορούν, επειδή υπάρχουν δυσκολίες
στη Βίβλο. Εγώ θα αισθανόμουν μάλλον κατάπληξη αν δεν υπήρχαν. Τι είναι η
Βίβλος; Είναι αποκάλυψη του νου, της βουλής, του χαρακτήρα και της ύπαρξης ενός
άπειρου, τέλεια σοφού και τέλεια άγιου Θεού. Ο ίδιος ο Θεός είναι ο συγγραφέας
αυτής της αποκάλυψης. Μα σε ποιον γίνεται η αποκάλυψη; Σε πεπερασμένα όντα, σε
ανθρώπους που είναι ατελείς διανοητικά και υστερούν σε γνώση, ατελείς στον
ηθικό χαρακτήρα και κατά συνέπεια, σε πνευματική διάκριση. Ο σοφότερος
άνθρωπος, όταν ζυγιστεί στη ζυγαριά της αιωνιότητας, δεν είναι παρά ένα νήπιο,
και ο αγιότερος άνθρωπος, όταν συγκριθεί με το Θεό, δεν είναι παρά νήπιο σε
ηθική ανάπτυξη. Κατ' ανάγκη λοιπόν πρέπει να υπάρχουν δυσκολίες σε μια τέτοια
αποκάλυψη, από μια τέτοια πηγή, που γίνεται σε τέτοια πρόσωπα. Όταν το
πεπερασμένο προσπαθεί να εννοήσει το άπειρο είναι επόμενο να υπάρξουν
δυσκολίες. Όταν ο αμαθής διαβάζει τα λόγια ενός τέλειου σε γνώσεις, πρέπει να
υπάρχουν πολλά πράγματα δυσνόητα και μερικά που σε μυαλά που δεν έχουν
ωριμάσει, θα φαίνονται παράλογα. Όταν όντα που η ηθική κρίση τους για την
απέχθεια της αμαρτίας και το μέγεθος της ποινής που απαιτείται, έχει τόσο
αμβλυνθεί από τη δική τους αμαρτωλότητα, ακούνε τις απαιτήσεις ενός απόλυτα
Άγιου Θεού, είναι επόμενο να μένουν κατάπληκτοι με μερικές από τις απαιτήσεις
Του, και όταν διαβάζουν πως μεταχειρίστηκε τους ανθρώπους, είναι επόμενο ν'
απορούν σε μερικές περιπτώσεις. Η μεταχείριση αυτή θα τους φαίνεται πολύ
αυστηρή, πολύ σκληρή, πολύ τρομερή.
Είναι φανερό λοιπόν πως πρέπει να υπάρχουν δυσκολίες σε μια
τέτοια αποκάλυψη σαν τη Βίβλο. Αν κάποιος μου’ δίνε ένα βιβλίο που ήταν τόσο
απλό όσο και η προπαίδεια, και μου έλεγε: «Αυτό είναι ο λόγος του Θεού. Εκεί
μέσα έχει αποκαλύψει ο Θεός όλη Του τη βουλή και σοφία», εγώ θα κουνούσα το
κεφάλι και θα 'λεγα: «Δεν το πιστεύω είναι πολύ εύκολο και δεν μπορεί να' ναι
μια τέλεια αποκάλυψη της άπειρης σοφίας». Σε μια τέλεια αποκάλυψη του νου, της
βουλής και του χαρακτήρα του Θεού πρέπει να υπάρχουν πράγματα που είναι δύσκολο
να καταλάβει ο αρχάριος και οι σοφότεροι και καλύτεροι από μας δεν είμαστε παρά
αρχάριοι.
2. Το δεύτερο
πράγμα που έχουμε να πούμε είναι, ότι η δυσκολία σε μια διδασκαλία, ή μια
σοβαρή αντίρρηση σε μια διδασκαλία δεν αποτελεί απόδειξη πως η διδασκαλία δεν
είναι ορθή.
Πολλοί απερίσκεπτοι άνθρωποι φαντάζονται πως αυτό είναι
απόδειξη. Αν συναντήσουν κάποια δυσκολία στο να πιστέψουν στη θεία προέλευση
και στο αλάθητο της Βίβλου, βγάζουν αμέσως το συμπέρασμα πως η διδασκαλία περί
της θεοπνευστίας της Βίβλου ανατινάχτηκε. Αυτό είναι παραλογισμός. Στάσου μια
στιγμή και σκέψου και μάθε να είσαι λογικός και δίκαιος. Δεν υπάρχει σχεδόν
καμιά επιστημονική διδασκαλία που να είναι γενικά πιστευτή σήμερα, και που να
μη συνάντησε μεγάλες δυσκολίες για να γίνει αποδεκτή.
Όταν η θεωρία του Κοπέρνικου που είναι τώρα διεθνώς δεκτή,
διακηρύχτηκε για πρώτη φορά, συνάντησε σοβαρές δυσκολίες. Αν η θεωρία ήταν
αληθινή, ο πλανήτης Αφροδίτη έπρεπε να έχει τις ίδιες φάσεις με τη Σελήνη, αλλά
οι καλύτεροι φακοί που υπήρχαν τότε δεν φανέρωναν πως είχε φάσεις. Το θετικό
όμως επιχείρημα για τη θεωρία ήταν τόσο ισχυρό που έγινε δεκτή παρά τη
φαινομενικά αναπάντητη αντίρρηση. Όταν κατασκευάστηκε ένας δυνατότερος φακός,
ανακάλυψαν πως η Αφροδίτη είχε πραγματικά φάσεις. Η δυσκολία όλη προέκυψε, όπως
συμβαίνει και με τις περισσότερες από τις δυσκολίες της Βίβλου από την άγνοια
μερικών γεγονότων.
Η θεωρία των νεφελοειδών είναι κοινώς αποδεκτή στον
επιστημονικό κόσμο σήμερα. Μα όταν η θεωρία αυτή γνωστοποιήθηκε για πρώτη φορά,
αλλά και για πολύ καιρό κατόπι, οι κινήσεις του πλανήτη Ουρανού ήταν
ασυμβίβαστες με τη θεωρία. Ο ουρανός φαινόταν πως κινείται ακριβώς στην
αντίθετη διεύθυνση από 'κείνη που θα 'πρεπε να κινείται σύμφωνα με τις
απαιτήσεις της θεωρίας. Μα τα θετικά επιχειρήματα υπέρ της θεωρίας ήταν τόσο
ισχυρά, που η θεωρία έγινε δεκτή παρά τις ανεξήγητες κινήσεις του Ουρανού.
Όταν εφαρμόσουμε και στη μελέτη της Βίβλου τον κοινό νου,
που αναγνωρίζει η λογική σε κάθε κλάδο της επιστήμης, τότε πρέπει ν'
απαιτήσουμε αν η θετική απόδειξη μιας θεωρίας είναι πειστική να γίνει πιστευτή
από τους λογικούς ανθρώπους οιοσδήποτε
και αν είναι ο αριθμός των δυσκολιών σε δευτερεύουσες λεπτομέρειες. Σκέπτεται
πραγματικά πολύ επιπόλαια εκείνος που πετάει μια πιστοποιημένη αλήθεια, επειδή
υπάρχουν μερικά φαινομενικά γεγονότα που δεν μπορεί να συμβιβάσει με την
αλήθεια εκείνη. Και είναι πολύ επιπόλαιος εκείνος ο μελετητής που παύει να
πιστεύει στη θεία προέλευση και στο αλάθητο της Βίβλου, επειδή υπάρχουν μερικά
υποθετικά γεγονότα που δεν μπορεί να συμβιβάσει με τη διδασκαλία της
θεοπνευστίας. Υπάρχουν σήμερα στο θεολογικό κόσμο πολλοί που σκέπτονται έτσι
επιπόλαια.
3. Το τρίτο
πράγμα που έχουμε να πούμε για τις δυσκολίες της Βίβλου είναι ότι υπάρχουν πολύ
περισσότερες και πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες, για να παραδεχτούμε πως έχει θεία
προέλευση, και ότι επομένως είναι αλάθητη.
Πολύ συχνά φέρνει ένας μια δυσκολία του και λέει: «πώς το
εξηγείς αυτό αν η Βίβλος είναι λόγος Θεού;» και ίσως να μη μπορείς να του
δώσεις ικανοποιητική απάντηση. Νομίζει τότε πως σε στρίμωξε, μα κάθε άλλο.
Ρώτησέ τον: «Αν η Βίβλος είναι ανθρώπινο βιβλίο, πως εξηγείς τις προφητείες που
έχουν εκπληρωθεί; Πώς εξηγείς τη θαυμάσια ενότητα του Βιβλίου; Πώς εξηγείς το
ανεξάντλητο βάθος του; Πώς εξηγείς τη μοναδική του δύναμη στο ν' ανυψώνει τους
ανθρώπους προς το Θεό;» κ.ο.κ. Για κάθε ασήμαντη αντίρρηση που μπορεί να φέρει
στη δική σου ιδέα για τη Βίβλο, μπορείς εσύ να φέρεις πολύ σημαντικότερες
αντιρρήσεις στη δική του ιδέα για τη Βίβλο. Και ένας πραγματικά ειλικρινής
άνθρωπος που επιθυμεί να γνωρίσει και να υπακούσει στην αλήθεια, δεν θα έχει
δυσκολία να κρίνει ποια είναι η ορθότερη μεταξύ των δυο ιδεών.
Εδώ και λίγο καιρό, ένας νέος αρκετά ευφυής και πολύ καλά
διαβασμένος σε σκεπτικιστική και αγνωστικιστική φιλολογία, μου είπε πως είχε
εξετάσει το ζήτημα με ειλικρίνεια και μεγάλη προσοχή, αλλά δεν μπορούσε να
πιστέψει πως η Βίβλος είχε θεία προέλευση. Τον ρώτησα: «Γιατί;» Μου ανέφερε μια
ορισμένη διδασκαλία της Βίβλου που δεν μπορούσε να πιστέψει πως είναι αληθινή.
Του απαντώ: «Ας υποθέσουμε για μια στιγμή πως δεν μπορώ να δώσω εξήγηση στην
απορία σου, αυτό δεν θα ήταν απόδειξη ότι η Βίβλος δεν είναι θείας προέλευσης.
Μπορώ να σου αναφέρω πολλά ζητήματα που είναι πολύ δυσκολότερο να εξηγηθούν, αν
πάρουμε για βάση πως η Βίβλος δεν έχει θεία προέλευση, παρά να εξηγηθεί η δική
σου αντίρρηση με βάση τη θεοπνευστία της Βίβλου. Δεν μπορείς ν' αρνηθείς ότι
υπάρχουν προφητείες που εκπληρώθηκαν. Πώς το εξηγείς αυτό, αν η Βίβλος δεν
είναι λόγος Θεού; Δεν μπορείς να κλείσεις τα μάτια σου στη θαυμάσια ενότητα των
εξήντα έξι βιβλίων της Βίβλου που γράφτηκαν κάτω από τόσο διαφορετικές περιστάσεις
και σ' εποχές που απέχουν τόσο πολύ η μα από την άλλη. Τι εξήγηση δίνεις σ'
αυτό, αν ο Θεός δεν είναι ο πραγματικός συγγραφέας του βιβλίου πίσω από τους
σαράντα και περισσότερο ανθρώπινους συγγραφείς; Δεν μπορείς ν' αρνηθείς ότι η
Βίβλος έχει τη δύναμη να σώζει τους ανθρώπους από την αμαρτία, να τους φέρνει
ειρήνη, ελπίδα και χαρά, να τους ανυψώνει προς το Θεό, που όλα τα άλλα βιβλία,
ενωμένα, δεν κατέχουν. Πώς το εξηγείς αυτό, αν η Βίβλος δεν είναι λόγος Θεού
κατά την έννοια που κανένα άλλο βιβλίο δεν είναι λόγος Θεού;».
Ο συνομιλητής μου δεν έδωσε απάντηση. Οι δυσκολίες που έχει
ν' αντιμετωπίσει όποιος αρνείται ότι η Βίβλος έχει θεία προέλευση και κύρος
είναι πολύ περισσότερες και σοβαρότερες από εκείνες που αντιμετωπίζει όποιος
παραδέχεται τη θεία της προέλευση και αυθεντία.
4. Το τέταρτο
πράγμα που έχουμε να πούμε για τις δυσκολίες της Βίβλου είναι τούτο: το γεγονός
ότι δεν μπορείς να εξηγήσεις μια δυσκολία δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει εξήγηση,
ούτε το γεγονός ότι δεν μπορείς να δώσεις απάντηση σε μια αντίρρηση αποδεικνύει
ότι δεν υπάρχει απάντηση.
Είναι πολύ περίεργο πόσο συχνά παραβλέπουμε ένα τόσο
προφανές πράγμα. Υπάρχουν πολλοί, που όταν συναντήσουν μια δυσκολία στη Βίβλο
και σκεφτούν λίγο χωρίς να μπορέσουν να βρουν μια λύση αμέσως βγάζουν το συμπέρασμα
ότι κανείς δεν μπορεί να βρει λύση, και παύουν να πιστεύουν πια στο αλάθητο της
Βίβλου και στη θεία της προέλευση. Θα νόμιζε κανείς πως ο κάθε άνθρωπος θα είχε
αρκετό βαθμό μετριοφροσύνης, που αρμόζει σε όντα τόσο περιορισμένων γνώσεων
όπως είμαστε όλοι μας, για να τον κάνει να πει:
«Αν και δεν βλέπω τι λύση υπάρχει σε τούτη τη δυσκολία,
κάποιος σοφότερος από μένα ίσως να βρει εύκολα μα λύση».
Αν μονάχα είχαμε υπόψη ότι δεν τα ξέρουμε όλα και ότι
υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τώρα, μα που θα
μπορούσαμε να εξηγήσουμε πολύ εύκολα αν μόνο είχαμε λίγο περισσότερες γνώσεις,
τότε θα γλυτώναμε απ’ όλη αυτή την αφροσύνη. Περισσότερο απ’ όλα, δεν πρέπει να
ξεχνάμε ότι για την άπειρη σοφία θα υπάρχει μια πολύ εύκολη λύση για ένα ζήτημα
που στην πεπερασμένη σοφία - ή άγνοια - φαίνεται πως είναι άλυτο. Τι ιδέα θα
είχαμε για έναν αρχάριο στην άλγεβρα που προσπάθησε για μια ώρα να λύσει ένα
δύσκολο πρόβλημα χωρίς να το κατορθώσει και ύστερα μας έλεγε πως δεν υπάρχει
λύση, επειδή αυτός δεν μπορούσε να τη βρει.
Κάποιος μεγάλης πείρας και ικανότητας, μια μέρα, άφησε τη
δουλειά του κι ήρθε από μακρινή πόλη να με δει, πολύ ταραγμένος, γιατί είχε
ανακαλύψει μια αντίφαση στη Βίβλο. Είχε μείνει ξύπνιος όλη τη νύχτα και
σκεφτόταν γι’ αυτό το ζήτημα. Του ήταν αδύνατο να το συμβιβάσει. Όταν μου είπε
τη διδασκαλία του, του έδειξα σε λίγες στιγμές μια πολύ απλή και ικανοποιητική
λύση, και έφυγε χαρούμενος. Μα γιατί να μη σκεφτεί από την αρχή πως, αν και του
φαινόταν απόλυτα αδύνατο να βρει μια λύση, θα μπορούσε ίσως ένας άλλος να βρει
εύκολα τη λύση; Νόμισε πως η δυσκολία που συνάντησε ήταν ολωσδιόλου νέα, ενώ
ήταν κάτι που είχε ανακαλυφτεί και λυθεί πολύ πριν γεννηθεί.
5. Το πέμπτο
πράγμα που θα πούμε για τις δυσκολίες στη Βίβλο είναι ότι οι φαινομενικές
ατέλειες του Βιβλίου είναι ολωσδιόλου ασήμαντες, όταν συγκριθούν με τις πολλές
και θαυμαστές του τελειότητες.
Είναι πραγματικά σημείο μεγάλης διαστροφής του νου και της
καρδιάς, το ότι οι άνθρωποι σπαταλούν τόσο καιρό, εξετάζοντας ασήμαντα πράγματα
που τα θεωρούν πως είναι ατέλειες της Βίβλου, και δεν προσέχουν καθόλου τις
ασύγκριτες ωραιότητες και τα θαυμαστά πράγματα που στολίζουν και δοξάζουν
σχεδόν - κάθε της σελίδα. Ακόμη και σε
σοβαρά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, που υποτίθεται πως οι σπουδαστές πάνε για να
διδαχτούν να εκτιμούν και να εννοούν τη Βίβλο, και όπου φοιτούν για ν’ ασκηθούν
να κηρύττουν τις αλήθειες της στους άλλους καταναλίσκεται περισσότερος καιρός
σε ασήμαντες λεπτομέρειες, που φαίνεται πως οδηγούν στην ανθρώπινη προέλευση
της Βίβλου, παρά για να μελετήσουν, να εννοήσουν και θαυμάσουν τις απαράμιλλες
δόξες που κάνουν το βιβλίο αυτό να ξεχωρίζει απ’ όλα τα’ άλλα βιβλία του
κόσμου.
Τι θα λέγαμε για έναν οποιοδήποτε άνθρωπο, που, αν μελετούσε
κάποιο μεγάλο αριστούργημα τέχνης, συγκέντρωνε όλη την προσοχή του σε κάτι που
φαινόταν σαν λεκές μύγας σε μια γωνιά; Μέγα μέρος της «κριτικής της Βίβλου», που
τόσο εκθειάζεται, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια επίπονη και επιστημονική
εξέταση σημείων που υποτίθεται πως είναι λεκέδες μύγας. Ο άνθρωπος που δεν
θέλει να σπαταλά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του σε τέτοια βαθιά εξέταση
σημείων που είναι λεκέδες μύγας, αλλά προτιμάει να τον καταναλώσει μελετώντας
τις απαράμιλλες ωραιότητες και μεγαλειώδεις λαμπρότητες του Βιβλίου, θεωρείται
από μερικούς κύκλους πως δεν είναι «επιστημονικά μορφωμένος και
συγχρονισμένος».
6. Το έκτο πράγμα
που πρέπει να πούμε για τις δυσκολίες της Βίβλου είναι ότι έχουν πολύ μεγαλύτερη
βαρύτητα για τους επιπόλαιους αναγνώστες παρά για τους βαθιούς μελετητές.
Πάρτε έναν άπιστο που αγνοεί τέλεια το πραγματικό
περιεχόμενο και τις έννοιες της Βίβλου, ή την τάξη εκείνη των μοντέρνων
ιεροκηρύκων που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους διαβάζουν τη Βίβλο με μόνο σκοπό να
βρουν εδάφια από τα οποία να κρεμάσουν τις δικές τους ιδέες. Σε τέτοιους επιπόλαιους
αναγνώστες της Βίβλου οι δυσκολίες αυτές φαίνονται πολύ σοβαρές, αλλά για
κείνον που έμαθε να μελετά το λόγο του Θεού προσεχτικά, μέρα και νύχτα, δεν
έχουν σχεδόν καμιά βαρύτητα. Ένας σπάνιος άνθρωπος του Θεού, που είχε μελετήσει
προσεχτικά τη Βίβλο από την αρχή ως το τέλος περισσότερο από εκατό φορές, δεν
ανησύχησε από καμιά δυσκολία που συνάντησε, αλλά για κείνον που τη διαβάζει για
πρώτη ή δεύτερη φορά, υπάρχουν πολλά πράγματα που τον φέρνουν σε μεγάλη απορία.
7. Το έβδομο πράγμα είναι ότι οι δυσκολίες της Βίβλου
γρήγορα εξαφανίζονται, όταν η μελέτη γίνεται με προσοχή και προσευχή. Πόσα και
πόσα πράγματα υπάρχουν στη Βίβλο που έναν καιρό μας ήταν αίνιγμα, μα που με τον
καιρό διαλευκάνθηκαν και δεν παρουσιάζουν πια καμμιά δυσκολία. Κάθε χρόνος μελέτης
κάνει τις δυσκολίες να εξαφανίζονται όλο και γρηγορότερα. Στην αρχή
φεύγουν μια-μια, ύστερα, δυο-δυο, και
ύστερα με τη δωδεκάδα και με την εικοσάδα. Δεν είναι λοιπόν λογικό να υποθέσουμε
πως οι δυσκολίες που ακόμη παραμένουν, θα φύγουν κι αυτές όλες με τη μελέτη;
