Ματθ.ιη:21 Τότε προσελθών προς αυτόν ο Πέτρος, είπε·
Κύριε, ποσάκις αν αμαρτήση εις εμέ ο αδελφός μου και θέλω συγχωρήσει αυτόν; έως
επτάκις;
Ήταν του Πέτρου η φωνή που ακούστηκε. Και ήταν ανάγκη ν’
ακουστεί. Τους είχε μιλήσει ο Χριστός για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Για το
καθήκον μας απέναντι σ’ εκείνους που μας αδίκησαν, μας πλήγωσαν, μας πίκραναν.
Καθώς μιλούσε ο Χριστός, τα μέτωπα ολόγυρά Του συνοφρυώθηκαν και οι καρδιές
ταράχτηκαν. Χίλια ερωτήματα ανέβηκαν στο νου των μαθητών. Και όπως το συνήθιζε,
ανέλαβε ο Πέτρος να τα μαζέψει αυτά τα ερωτήματα από τις καρδιές των συμμαθητών
του και να τα παρουσιάσει στο Χριστό. Δεν ήταν δικό του μόνο το ερώτημα. Αν οι
άλλοι δεν το διατύπωσαν με λόγια, δεν ήταν γιατί δεν είχαν νιώσει το βάρος του,
αλλά ίσως γιατί από προηγούμενη πείρα τους ήξεραν ότι θ’ αναλάμβανε πάλι αυτός
ο συμμαθητής τους να γίνει ο διερμηνέας των δικών τους αισθημάτων.
Έτσι λοιπόν, με το μέτωπο συνοφρυωμένο ακόμα, με τα μάτια
του γεμάτα από μια ανήσυχη απορία, διέκοψε το Χριστό ο Πέτρος και Τον ρώτησε: Κύριε, ποσάκις αν αμαρτήση εις εμέ ο αδελφός
μου και θέλω συγχωρήσει αυτόν; έως επτάκις;
Μεγάλος λόγος αυτός, που βγήκε από τα χείλη του Πέτρου! Με
τα μέτρα της θρησκευτικής διδασκαλίας εκείνης της εποχής πολύ μεγάλος λόγος.
Υπήρξε εποχή, που οι λέξεις «συγχώρησή», «έλεος», δεν υπήρχαν στο λεξιλόγιο των
θρησκευόμενων ανθρώπων. «Όδόντα αντί όδόντος», ήξεραν αυτοί, και «οφθαλμόν αντί
οφθαλμού». Για το δόντι, που σούσπασαν, δόντι θ’ απαιτήσεις. Για το μάτι που
σου έβγαλαν, κι’ εσύ του αντιδίκου σου το μάτι θα βγάλεις. Δικαιοσύνη χωρίς
έλεος θ’ απαιτήσεις - ως την τελευταία σταγόνα του αίματος, που σου χρωστάνε.
ΜΕΣΑ ΣΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΛΟΥΠΙΑ
Ήρθαν όμως, ο ένας ύστερα από τον άλλον, οι προφήτες του
Θεού με το μήνυμα του θείου ελέους και μαλάκωσαν τη σκληρότητα αυτής της
δικαιοσύνης. Διαμορφώθηκε έτσι στη συνείδηση των ανθρώπων η συναίσθηση του
καθήκοντος να συγχωρούν εκείνους που τους είχαν αδικήσει. Κι’ αν Φαρισαίοι, που
η ιδιαίτερη τέρψη της ψυχής τους ήταν να παίρνουν τις πνευματικές άξιες και να
τις προστατεύουν προσαρμόζοντάς τες σε στενόκαρδα θρησκευτικά καλούπια, πήραν
κι’ αυτό το καθήκον και δε δυσκολεύτηκαν να του βρουν το κατάλληλο καλούπι. «Μέχρι
τρεις φορές», είπαν. Αν συγχωρήσεις τον αδελφό σου τρεις φορές στη συνέχεια, έκανες
το καθήκον σου. Αν εκείνος τώρα σε αδικήσει και τέταρτη φορά, εσύ μπορείς με
ήσυχη τη συνείδησή σου να σκληρύνεις την καρδιά σου και ν’ αρνηθείς να τον
ξανασυγχωρήσεις.
Να μην τους αδικήσουμε τώρα κι’ αυτούς. Μέσα στο θρησκευτικό
πλαίσιο εκείνης της εποχής αναμφισβήτητα γενναιόδωρο μέτρο συγχωρητικότητας
ήταν αυτό. Ο Πέτρος όμως ένιωθε πως αυτόν δεν τον ικανοποιούσε ένα τέτοιο
μέτρο. Άλλοτε θα το εύρισκε απόλυτα ικανοποιητικό. Από τότε όμως που ήρθε στη
συντροφιά του Χριστού μια περίεργη ανακατάταξη άξιων άρχισε να συντελείται μέσα
του. Έτσι, το μέτρο αυτό, που άλλοτε θα το θεωρούσε ελευθέριο, τώρα αισθάνθηκε
πως ήταν κάπως στενόκαρδο και φτωχό. Με μια θερμή λοιπόν παρόρμηση της μεγάλής
καρδιάς του πρόσθεσε άλλες τέσσερις φορές στο μέτρο των Φαρισαίων και ήρθε στο
Χριστό με την ερώτηση: «έως επτάκις;»
Κύριε;
Δεν είχαν στην ομάδα των μαθητών όλοι του Πέτρου τη μεγάλη
καρδιά και έχω την υποψία ότι μερικοί ξαφνιάστηκαν μ’ αυτή την τολμηρή
καινοτομία του. Δεν μπορούσαν βέβαια να υποπτευθούν το πιο μεγάλο ξάφνιασμα,
που τους περίμενε, όταν σε λίγο θα έδινε ο Χριστός την απάντησή Του στην ερώτηση
του Πέτρου.
Είμαι βέβαιος ότι μ’ ένα βλέμμα τρυφερής αγάπης και
ικανοποίησης κοίταξε ο Χριστός τον Πέτρο. «Είναι μεγάλη Η καρδιά σου, Πέτρο, αλλά
όχι αρκετά μεγάλη. Μεγάλος ο αριθμός, που βγήκε από τα χείλη σου, ολωσδιόλου
όμως ανεπαρκής με το μέτρο της δικής μου αγάπης. Όχι εφτά φορές, Πέτρο! Εβδομήντα
φορές εφτά»!
Πάντα τον χρειαζόμαστε τον Πέτρο στη συντροφιά μας, που με
τις ανέλπιστες ερωτήσεις του παίρνει τις απορίες μας και τις ανησυχίες μας και
τις φέρνει στο Χριστό. Ας αναγνωρίσουμε λοιπόν πρώτα - πρώτα ότι μ’ αυτή την ερώτησή
του δεν κινείται ο Πέτρος μέσα σ’ έναν κόσμο φανταστικών υποθέσεων. Τα παράπονα
εναντίον του αδελφού του, για τα όποια μιλάει, δεν είναι φανταστικά. Είναι
πραγματικά, είναι βάσιμα. Μερικά μάλιστα είναι και απόλυτα δικαιολογημένα. Και,
ας το προσθέσουμε αυτό, είναι παράπονα που ποτέ δε θα λείψουν.
Τέτοιος είναι ο κόσμος μας, τέτοιες οι συνθήκες της ζωής
μας, ώστε δεν μπορούν δυστυχώς να αποφευχθούν παράπονα εναντίον του αδελφού
μας. Αν ήταν διαφορετική η σύνθεση του πληθυσμού του κόσμου μας, αν άγγελοι αποτελούσαν
το περιβάλλον μας, θα ήταν περιττή Η ερώτηση του Πέτρου, γιατί δε θα μας δινόταν
η αφορμή ν’ αναρωτιόμαστε μέχρι ποιο σημείο θα πρέπει να ωθούμε τη
συγχωρητκότητά μας. Με τη σημερινή όμως σύνθεση του πληθυσμού του κόσμου μας, δε
θα μου λείψουν δυστυχώς αφορμές να συγχωρήσω τον αδελφό μου. Ούτε και στον αδελφό
μου βέβαια δε θα του λείψουν οι αφορμές να συγχωρήσει εμένα. Πόσες φορές άραγε,
χωρίς να το θέλω, δεν τον πλήγωσα. Και αυτό μονάχα στο αυτί του Χριστού να το
ψιθυρίσω — πόσες φορές το ήθελα και τον πλήγωσα τον αδελφό μου! Εμείς λοιπόν
είμαστε εκείνοι που είναι ανάγκη να αντιμετωπίσουμε με απόλυτη σοβαρότητα το
ζήτημα που έθιξε η ερώτηση του Πέτρου.
ΟΧΙ ΣΤΑ ΠΑΛΙΑ ΑΣΚΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΡΑΣΙ
Το βασικό λάθος του Πέτρου ήταν ότι αποπειράθηκε την αγάπη
του Θεού και τη δική μας αγάπη για τον αδελφό μας να την εκφράσει με μια
μαθηματική εξίσωση. Ξέχασε ότι του Χρίστου το καινούργιο κρασί δεν μπορεί να
χυθεί μέσα στα παλιά ασκιά των αντιλήψεων και των συνηθειών ακόμα και των θρησκευόμενων
ανθρώπων. Του διέφυγε το βασικό γεγονός ότι στις σχέσεις του Θεού με τον
άνθρωπο αριθμητική δε χωράει. Και του απάντησε ο Χριστός μ’ εκείνο το ανέλπιστο
«εβδομήντα φορές εφτά», όχι για να καθιερώσει ένα πιο ευρύχωρο καλούπι για τη
χρήση εκείνων, που αισθάνονται ότι κάτι επιτέλους πρέπει να κάνουν για κείνο
τον αδελφό τους που τους αδίκησε, αλλά να δείξει ότι στο καθήκον της συγχωρητικότητας
όρια δεν υπάρχουν. «Σπάσε τα μέτρα σου, Πέτρο, του είπε ο Χριστός. Σβήσε από
την πλάκα σου τις προσθέσεις και τους πολλαπλασιασμούς σου, και έλα κοντά μου
να σε διδάξω το μάθημα της συγχωρητικότητας».
Αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Μόνο κοντά στο Χριστό μαθαίνουμε
αυτό το μάθημα. Γιατί, ας το ομολογήσουμε, από όλα τα μαθήματα αυτό ίσως είναι
το πιο δύσκολο. Δεν είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι όταν ο Χριστός πρόφερε
τα θαυμαστά εκείνα λόγια Του, τρόμαξαν οι μαθητές και Του είπαν: «Κύριε, δώσε
μας πιο πολλή πίστη»! Η μόνη φορά, που αναφέρεται ότι αισθάνθηκαν οι μαθητές
πόσο ανεπαρκής ήταν η πίστη που διέθεταν για να καταπιαστούν μ’ ορισμένο
καθήκον τους, ήταν όταν ξαφνικά βρέθηκαν αντιμέτωποι με το φως, με το όποιο φώτισε
ο Χριστός το καθήκον τους να συγχωρούν τους αδελφούς τους.
Το ίδιο ακριβώς αισθανόμαστε κι εμείς. Είτε είμαστε αρκετά
ειλικρινείς και αρκετά ταπεινοί, όπως εκείνοι, για να το ομολογήσουμε, είτε
όχι, όλοι μας το ξέρουμε ότι ο νόμος αυτός, που καθιερώνει η αγάπη του Χριστού,
ξεπερνάει εντελώς κάθε δική μας νοητή δυνατότητα. Μόνο στη συντροφιά του
Χριστού μπορούμε να το μάθουμε αυτό το μάθημα. Και μόνο με τη δική Του χάρη και
τη δική Του δύναμη μπορούμε να το κάνουμε βίωμά.
Πολύ πιο ωραία από μαθηματικές εξισώσεις τα όρια αυτού του
καθήκοντος τα διέγραψε ο απόστολος Παύλος στην προς Κολοσσαείς Επιστολή του (γ:13):
«υποφέροντες αλλήλους και συγχωρούντες
εις αλλήλους, εάν τις έχη παράπονον κατά τινος· καθώς και ο Χριστός συνεχώρησεν
εις εσάς, ούτω και σείς». Το μέτρο λοιπόν αυτό είναι: «καθώς ο Χριστός».
Σταθείτε όμως. Πριν προχωρήσουμε για να δούμε τι ακριβώς
σημαίνει αυτό το «καθώς ο Χριστός», θυμούμαστε ότι και από κάποιον άλλον τα
είχαμε ακούσει τα ίδια περίπου αυτά λόγια. Ήταν ο Χριστός, που τα είπε στην
προσευχή, που μας δίδαξε να προσευχόμαστε. Μας δίδαξε να λέμε: «και συγχώρησον εις ημάς τας αμαρτίας ημών,
καθώς και ημείς συγχωρούμεν εις τους αμαρτάνοντας εις ημάς» (Ματθ.ς:12). Το
αντίκρυσες ποτέ σοβαρά κάτω από αυτό το φως το θέμα της συγχωρητικότητας ;
Συνειδητοποίησες ποτέ αυτή την πλευρά του «καθώς ο Χριστός»; Αναλογίστηκες ότι βάζεις
σε κίνδυνο τη συγχώρηση του Θεού σε σένα, αν αρνιέσαι τη δική σου συγχώρηση
στον αδελφό σου ; Πολύ σοβαρή αυτή η άποψη του θέματός μας. Με την απαιτούμενη
σοβαρότητα λοιπόν να εξετάσουμε πως μας συγχώρησε ο Χριστός, αφού αυτό πρέπει
να είναι το μέτρο, με το όποιο κι’ εμείς πρέπει να συγχωρούμε τους άλλους.
ΠΩΣ ΜΑΣ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ;
Πώς μας συγχώρησε; Μάς συγχώρησε χωρίς να το αξίζουμε. Χωρίς
να μπορούμε να εγείρουμε κάποιου είδους διεκδίκησή στη συγχώρησή Του και χωρίς
να μπορούμε να προβάλουμε κάποια δίκη μας αξία σαν βάση, πάνω στην όποια να επικαλεστούμε
το έλεος Του. Πρέπει να το θυμούμαστε αυτό κάθε φορά που βρισκόμαστε αντιμέτωποι
με το καθήκον μας να συγχωρήσουμε τον αδελφό μας, γιατί πολλές φορές ειλικρινά
και απόλυτα δικαιολογημένα αισθανόμαστε ότι δεν είναι άξιος αυτός να τον
συγχωρήσουμε. Τέτοιες ήταν οι περιστάσεις, κάτω από τίς οποίες μας αδίκησε,
τέτοιος ήταν ο τρόπος, με τον όποιο μας πλήγωσε, ώστε δεν μπορούμε παρά να
αισθανόμαστε ότι είναι ολότελα ανάξιος της συγχώρησής μας.
Τότε είναι η ώρα που πρέπει να πάρουμε το δρόμο και να πάμε
να σταθούμε κοντά στο σταυρό. Όταν φουσκώνει η καρδιά μ’ ένα αίσθημα δίκαιης αγανάκτησης,
όταν μας παίρνει το παράπονο γιατί αδικηθήκαμε τόσο βαριά, τότε είναι που πρέπει
ν’ αναζητήσουμε το σταυρό και να θυμηθούμε τι έγινε εκεί πάνω. Να θυμηθούμε ότι
όταν κάθε άλλο παρά άξιοι είμασταν της συγχώρησής Του, ο Χριστός πόνεσε και υπόφερε,
για να δημιουργήσει το έδαφος, πάνω στο οποίο θα μπορούσε να μας συγχωρήσει.
Δεν πέθανε για αγγέλους ο Χριστός. Για αμαρτωλούς ανθρώπους σαν κι εμένα και
σένα πέθανε. Έτσι πρέπει κι εμείς να προσφέρουμε τη συγχώρησή μας.
Πώς μας συγχώρησε ο Χριστός; Μάς συγχώρησε ολοκληρωτικά. Για
όλα μας τα αμαρτήματα. Ξεχείλισε το μέτρο Του όταν μας συγχώρησε. Και εξακολουθεί
να μας συγχωράει. Που θα βρισκόμουνα εγώ αν ο Χριστός εφάρμοζε σε μένα κατά
γράμμα, όχι το μέτρο που Του πρότεινε ο Πέτρος, αλλά ακόμα και το μέτρο, που ο
ίδιος έδωσε στην απάντησή Του, αν μόνο τετρακόσιες ενενήντα φορές μπορούσε να
με συγχωρήσει! Πόσο απελπιστική θα ήταν η θέση μου, αν δεν είχα κάθε μέρα τη βεβαιότητα
ότι η καρδιά του Πατέρα μου είναι έτοιμη να δει τη μετάνοια της δικής μου
καρδιάς και να με συγχωρήσει!
Αν το βράδυ, στο τέλος μιας ολόκληρης μέρας αγώνα με το
κακό, με την καρδιά μου γεμάτη με την συναίσθηση ότι σε πολλά πράγματα Τον
λύπησα τον Πατέρα μου και έχω ανάγκη από τη συγχώρησή Του, πόσο τρομερό θα ήταν
αν ένιωθα ότι δεν έχω το δικαίωμα να προσευχηθώ και να Του πω: «Συγχώρησε με,
Πατέρα μου, γιατί κι εγώ ολοκληρωτικά συγχώρησα τον αδελφό μου που με αδίκησε»;
ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΤΟ ΣΚΙΣΟΥΜΕ
Πώς μας συγχώρησε ο Χριστός; Μάς συγχώρησε και τα ξέχασε.
Και τα αμαρτήματά μας και τις ανοησίες μας. Μάς συγχώρησε και δεν τα θυμάται
πιά. Πόσο όμορφες και γεμάτες παρηγοριά είναι οι εκφράσεις της Αγίας Γραφής,
που μας μιλάνε για τη συγχώρηση του Θεού! «θα συγχωρήσω την αμαρτία τους, και
την ανομία τους δε θα τη θυμάμαι πιά» (Ιερ.λα:34).
«Όσο απέχει η Ανατολή από τη Δύση, τόσο απομάκρυνε από μας
τις ανομίες μας» (Ψαλμ.ργ:12). Έτσι με συγχώρησε ο Χριστός, θα μπορούσε ποτέ να
με ικανοποιήσει οποιουδήποτε άλλου είδους συγχώρηση; Θα μπορούσα να είμαι
ευτυχής και ν’ απολαμβάνω την αγάπη του Θεού και τη σωτηρία μου, αν ήξερα ότι
με συγχώρησε ο Θεός, αλλά όλα εκείνα τα παλιά τα κρατάει στη μνήμη Του; Δε θα έριχνε
αυτό μια σκιά στη σχέση μου με τον Πατέρα μου;
Εδώ είναι που σκοντάφτουμε πολλές φορές. Εδώ είναι που η
δική μας συγχώρηση πέφτει κάτω από το μέτρο της συγχώρησης του Θεού. Τον συγχωρήσαμε
τον αδελφό μας - είναι όμως τόσο δύσκολο να τα ξεχάσουμε εκείνα που μας έκανε!
Η μνήμη μας, η οποία σε σχέση με πολλά πράγματα είναι κάπως αναιμικά, σε σχέση
με αυτό το θέμα δείχνει μια ξεχωριστή ικανότητα να συγκρατεί το παρελθόν. Συγχωρούμε,
μα είναι τόσο ελκυστικός ο πειρασμός να τα ξαναφέρνουμε ποτέ - πότε στο νου μας!
Πόσο φτωχιά θα ήταν του Θεού η συγχώρηση, αν κι Εκείνος
συγχωρούσε με το είδος της συγχώρησης που εμείς προσφέρουμε πότε - πότε στους αδελφούς
μας. Εκείνος μας συγχώρησε και «το έσκισε το χειρόγραφο που ήταν σε βάρος μας»
(Κολ.β:14). Εμείς δυσκολευόμαστε να το σκίσουμε το χειρόγραφο!
Πώς μας συγχώρησε ο Χριστός; Μάς συγχώρησε και μαζί με τη
συγχώρησή Του μας έδωσε και μια καινούργια ζωή. Πήρε την καρδιά μας και την_ έκανε
ένα μικρόκοσμο της δικής Του καρδιάς. Την προίκισε με άγνωρες πριν ικανότητες, ανάμεσα
σ’ αυτές και την ικανότητα να συγχωράει όπως Εκείνος μας συγχώρησε.
Εκείνος ας μας βοηθάει όλους μας να αναπτύσσουμε μέσα μας το
δικό Του ηγεμονικό πνεύμα, έτσι που να μπορούμε να συγχωρούμε τους αδελφούς μας
«όπως ο Χριστός μας συγχώρησε».
