ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ
1. Τι είναι οι εικόνες;
Είναι η ζωγραφιά του προσώπου ορισμένων ατόμων που ήταν πιστοί ή μάρτυρες ή ευεργέτες της Εκκλησίας με σκοπό να τις σέβονται οι άνθρωποι, να τις προσκυνούν και να τις λατρεύουν. Υπάρχουν ακόμα εικόνες του Χριστού και του Θεού.
2. Το επιτρέπει αυτό ο Θεός;
ΟΧΙ. Ο Θεός πολύ αυστηρά απαγορεύει την κατασκευή εικόνων και οποιωνδήποτε ομοιωμάτων με σκοπό τη λατρεία και την προσκύνησή τους (Εξ.κ:4,5).
Δευτ.ε:8,9 “Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομοίωμα τινός, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα είναι εν τη γη κάτω, ή όσα είναι εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης μη προσκυνήσης αυτά, μηδέ λατρεύσης αυτά διότι εγώ Κύριος ο Θεός σου είμαι Θεός ζηλότυπος, ανταποδίδων τας αμαρτίας των πατέρων επί τα τέκνα, έως τρίτης και τετάρτης γενεάς των μισούντων με”.
Στο Δευτ.δ:15,16,23 φαίνεται πολύ καθαρά η αυστηρή αυτή απαγόρευση του Θεού: “Φυλάττετε λοιπόν καλώς τας ψυχάς σας, (διότι δεν είδετε ουδέν ομοίωμα, εν τη ημέρα καθ’ ην ο Κύριος ελάλησε προς εσάς εν Χωρήβ εκ μέσου του πυρός), μήπως διαφθαρήτε, και κάμητε εις εαυτούς είδωλον, εικόνα τινός μορφής, ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού”, “Προσέχετε εις εαυτούς, μήποτε λησμονήσητε την διαθήκην Κυρίου του Θεού σας, την οποίαν έκαμε προς εσάς, και κάμητε εις εαυτούς είδωλον, εικόνα τινός, το οποίον απηγόρευσε Κύριος ο Θεός σου”.
Μερικοί νομίζουν ότι είδωλο σημαίνει μόνο άγαλμα. Αυτό δεν είναι σωστό. Είναι και ομοίωμα, εικόνα.
3. Τι λέει η Αγια Γραφή γι' αυτούς που κάνουν και ελπίζουν στα είδωλα;
Τα παρακάτω εδάφια μιλούν μόνα τους: Ψαλμ.ριε:4-8
Ησ.μδ:9-20 “Όσοι κατασκευάζουσιν είδωλα, Πάντες είναι ματαιότης Και τα πολυέραστα αυτών είδωλα δεν ωφελούσι και αυτοί είναι μάρτυρες αυτών ότι δεν βλέπουσιν, ουδέ νοούσι, Διά να καταισχυνθώσι. Τις έπλασε Θεόν, ή έχυσεν είδωλον, το οποίον ουδέν ωφελεί; Ιδού, πάντες οι σύντροφοι αυτού θέλουσιν αισχυνθή Και οι τεχνίται, αυτοί είναι εξ ανθρώπων. Ας συναχθώσι πάντες ομού Ας παρασταθώσι Θέλουσι φοβηθή, θέλουσιν εντραπή πάντες ομού. Ο χαλκεύς κόπτει σίδηρον, και εργάζεται εις τους άνθρακας και με τα σφυρία μορφώνει αυτό, και κατασκευάζει αυτό με την δύναμιν των βραχιόνων αυτού, Μάλιστα πεινά, και η δύναμις αυτού αποκάμνει Ύδωρ δεν πίνει, και ατονίζει. Ο ξυλουργός εξαπλόνει τον κανόνα, Σημειόνει αυτό με στάθμην, Ομαλίζει αυτό με ρυκάνια, Και σημειόνει αυτό διά του διαβήτου, Και κάμνει αυτό κατά την ανθρωπίνην μορφήν, Κατά ανθρωπίνην ωραιότητα, Διά να κατοική εν τη οικία. Κόπτει εις εαυτόν κέδρους Και λαμβάνει την κυπάρισσον και την δρύν, Τα οποία εκλέγει εις εαυτόν Μεταξύ των δένδρων του δάσους Φυτεύει πεύκην, και η βροχή αυξάνει αυτήν. Και θέλει είσθαι χρήσιμον εις τον άνθρωπον διά καύσιμον και εξ αυτού λαμβάνει και θερμαίνεται Προσέτι καίει αυτό, και ψήνει άρτον Προσέτι κάμνει αυτό Θεόν, και προσκυνεί αυτό Κάμνει αυτό είδωλον, Και γονατίζει έμπροσθεν αυτού. Το ήμισυ αυτού καίει εν πυρί Με το άλλο ήμισυ τρώγει το κρέας Ψήνει το ψητόν, και χορταίνει και θερμαίνεται, λέγων, Ω! εθερμάνθην, είδον το πυρ Και το εναπολειφθέν αυτού κάμνει Θεόν, Το γλυπτόν αυτού γονατίζει έμπροσθεν αυτού, και προσκυνεί αυτό, Και προσεύχεται εις αυτό, και λέγει, Λύτρωσόν με, διότι είσαι ο θεός μου. Δεν καταλαμβάνουσιν, ουδέ νοούσι Διότι έκλεισε τους οφθαλμούς αυτών διά να μη βλέπωσι, και τας καρδίας αυτών διά να μη νοώσι. Και ουδείς συλλογίζεται εν τη καρδία αυτού, Ουδέ είναι γνώσις εν αυτώ, Ουδέ νόησις, ώστε να είπη, το ήμισυ αυτού έκαυσα εν πυρί έτι έψησα άρτον επί των ανθράκων αυτού, έψησα κρέας, και έφαγον έπειτα θέλω κάμει το υπόλοιπον αυτού βδέλυγμα; Θέλω προσκυνήσει δένδρου κορμόν; Βόσκεται από στάκτης η ηπατημένη καρδία αυτού απεπλάνησεν αυτόν, διά να μη δύναται να ελευθερώση την ψυχήν αυτού, μηδέ να είπη, τούτο, το εν τη δεξιά μου, δεν είναι ψεύδος;” και μς:5-7, Αββακ. β:19-20.
4. Τι λέει η Καινή Διαθήκη στο θέμα αυτό;
Η Κ.Δ. λέει ότι δεν πρέπει να γινόμαστε ειδωλολάτρες δηλ. να προσκυνάμε εικόνες ή άλλα αντικείμενα, γιατί δεν υπάρχει καμία συμβίβαση του ναού του Θεού, που είναι οι πιστοί, με τα είδωλα. Μας προτρέπει να λατρεύουμε το Θεό "Εν πνεύματι και αληθεία" και μόνο Αυτόν να προσκυνάμε (Ματθ.δ:10, Ιωαν.δ:24, Β' Κορ.ς:16, Α' Ιωαν.ε:21).
5. Πώς μπήκαν οι εικόνες στην εκκλησία;
Για 300 χρόνια δεν υπήρχαν. Από τον Μ. Κων\νο τον 4ο αιώνα, επικράτησε να στολίζονται οι ναοί με εικόνες. Από τότε άρχισε συστηματικά η εικονολατρία. Την έφεραν στην εκκλησία οι ειδωλολάτρες που έγιναν αναγκαστικά χριστιανοί, χωρίς να έχουν αληθινά πιστέψει και αναγεννηθεί.
6. Δεν το βλέπουν αυτό οι ηγέτες της Εκκλησίας;
Το βλέπουν. Πολλοί θεολόγοι και κληρικοί δεν πιστεύουν στις εικόνες και το λένε. Άλλοι όμως τις δέχονται. Ο λαός έχει συνδέσει τη ζωή του μ' αυτές και δύσκολα τις αφήνει.
7. Έγινε καμιά προσπάθεια να καταργηθούν οι εικόνες;
Έγιναν πολλές προσπάθειες από πιστούς αυτοκράτορες, ανώτερους κληρικούς και σοφούς χριστιανούς, αλλά στο τέλος απέτυχαν, γιατί υπερίσχυσαν οι μοναχοί που είχαν και όφελος από την κατασκευή τους. Η κύρια απασχόληση των μοναχών ήταν η αγιογραφία (Διάβασε στην εγκυκλοπαίδεια λεπτομέρειες στη λέξη "Εικονομαχία").
8. Όπως έχουμε τις φωτογραφίες των συγγενών μας, κάνει να έχουμε και τις εικόνες;
Όχι. Δεν κάνει να τις έχουμε, γιατί δεν είναι γνήσιες απεικονίσεις και φωτογραφίες των αγίων. Δεν υπήρχαν ζωγράφοι και φωτογράφοι τον καιρό του Χριστού και των αποστόλων. Οι πιο πολλές είναι φανταστικές εικόνες των καλόγερων. Δεν απεικονίζουν το πρόσωπο όπως ήταν. Οι ζωγράφοι χρησιμοποίησαν για μοντέλα άσχετα άτομα, ακόμα και αμαρτωλά.
Ένα απλό παράδειγμα, είναι η πολύ κοινή εικόνα του Χριστού όπου βλέπουμε αλλού να έχει ξανθά μαλλιά αλλού καστανά, αλλού μαύρα, αλλού κοντά, αλλού μακριά κ.ο.κ.
Αλλά και να ήταν γνήσιες, δεν πρέπει να τις έχουμε γιατί έχουν γίνει αντικείμενα λατρείας, κάτι που απαγορεύει ρητά ο Θεός.
9. Κάνουν θαύματα οι εικόνες;
Όχι. Κατά γενική ομολογία οι εικόνες δεν κάνουν θαύματα και όσα λέγονται ή ακούγονται ή γράφονται στις εφημερίδες δεν είναι αληθινά. Διαδίδονται για να προσελκύσουν προσκυνητές με τα σχετικά οφέλη για την εκκλησία (Ψαλμ.ριε:1-8 Ησ.β:22 Ησ.μδ:9-20).
10. Αν μια εικόνα κάνει θαύμα, τότε πρέπει να τη δεχτούμε;
Και πάλι όχι. Ο Θεός απαγορεύει και συνεπώς δεν ενθαρρύνει τους ανθρώπους να έχουν εικόνες. Υπάρχει και ο διάβολος που πλανά τους ανθρώπους με παράξενα θαύματα για να τους απομακρύνει από την αλήθεια του Θεού. Ότι θαύμα έχει σχέση με εικόνες είναι απ' το διάβολο (Δευτ.ιγ:15, Αποκ.ιγ:14-15).
Αποκ.ιδ:9-11 "Και τρίτος άγγελος ηκολούθησεν αυτούς, λέγων μετά φωνής μεγάλης, Όστις προσκυνεί το θηρίον και την εικόνα αυτού, και λαμβάνει χάραγμα επί του μετώπου αυτού ή επί της χειρός αυτού, και αυτός θέλει πίει εκ του οίνου του θυμού του Θεού, του κεκερασμένου ακράτου εν τω ποτηρίω της οργής αυτού και θέλει βασανισθή με πυρ και θείον ενώπιον των αγίων αγγέλων και ενώπιον του Αρνίου. Και ο καπνός του βασανισμού αυτών αναβαίνει εις αιώνας αιώνων και δεν έχουσιν ανάπαυσιν ημέραν και νύκτα όσοι προσκυνούσι το θηρίον και την εικόνα αυτού, και όστις λαμβάνει το χάραγμα του ονόματος αυτού".
11. Πολλοί λένε: Εγώ δεν λατρεύω τις εικόνες, απλά θυμάμαι τους αγίους και τους δίνω τιμητική προσκύνηση. Είναι σωστό;
Δεν είναι σωστό. Είναι απλά μια δικαιολογία για να πείσουν τη συνείδησή τους ότι δεν κάνουν κακό.
Όταν ανάβουν κερί στην εικόνα, όταν ανάβουν καντήλι, όταν τη φιλάνε, όταν σκύβουν μπροστά της, δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά τη λατρεύουν και την προσκυνούν. Αυτό που κάνουν σημαίνει λατρεία και προσκύνηση, που απαγορεύει ο Θεός. Η τιμητική προσκύνηση δεν υπάρχει σήμερα στην κοινωνία μας σαν χαιρετισμός ή σαν απόδοση τιμής. Με άλλο τρόπο χαιρετούμε και τιμούμε αυτούς που θέλουμε να τιμήσουμε. Ακόμη κι ο ίδιος ο άγιος να βρισκόταν εδώ ζωντανός, δεν επιτρέπεται να τον τιμήσουμε με προσκύνηση. Με άλλο τρόπο θα πρέπει να τον τιμήσουμε. Η τιμητική προσκύνηση καταργήθηκε στην Καινή Διαθήκη. Δεν την δέχτηκαν ούτε οι απόστολοι ούτε οι άγγελοι.
Πράξ.ι:26 "Άλλ’ ο Πέτρος εσήκωσεν αυτόν λέγων, Σηκώθητι και εγώ αυτός άνθρωπος είμαι".
Αποκ.κβ:8-9 "Και εγώ ο Ιωάννης είμαι ο ιδών ταύτα και ακούσας και ότε ήκουσα και είδον, έπεσα να προσκυνήσω έμπροσθεν των ποδών του αγγέλου του δεικνύοντος εις εμέ ταύτα. Και λέγει προς εμέ, Πρόσεχε μη κάμης τούτο διότι εγώ είμαι σύνδουλός σου, και των αδελφών σου των προφητών, και των φυλαττόντων τους λόγους του βιβλίου τούτου. τον Θεόν προσκύνησον". Δες και Πράξ.ιδ:13-15
13. Ήταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγράφος εικόνων;
Υπάρχει μια διάδοση ότι ο ευαγγελιστής Λουκάς, που έγραψε το κατά Λουκά Ευαγγέλιο, ήταν από τους πρώτους που ζωγράφισαν εικόνες και μάλιστα εικόνες της "Παναγίας". Είναι αυτό αλήθεια; Η απάντηση είναι όχι. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ούτε ζωγράφος ήταν, ούτε ζωγράφισε καμιά εικόνα. Ζωγράφοι εικόνων δεν υπήρχαν τον καιρό των αποστόλων, αλλά παρουσιάστηκαν πολύ αργότερα, από τον τέταρτο αιώνα και μετά και ήταν κυρίως καλόγεροι.
Η Εγκυκλοπαίδεια ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ πάνω σ' αυτό γράφει: "Ο Λουκάς ήταν μορφωμένος, ιατρός το επάγγελμα, όχι όμως και ζωγράφος, όπως αναφέρει μεταγενέστερη παράδοση" (Τόμος 17, σελ 91)
Δεν ήταν λοιπόν ο Λουκάς ζωγράφος. Αυτή η διάδοση προήλθε από μια μεταγενέστερη παράδοση και διαδόθηκε σκόπιμα από μοναχούς για να ενθαρρυνθεί η εικονολατρία. Δεν είναι αληθινή και δεν έχει καμιά απολύτως ιστορική βάση. Οι φερόμενες ως εικόνες του Ευαγγελιστή Λουκά, προφανώς ζωγραφίστηκαν από κάποιον αγιογράφο μοναχό τον 9ο αιώνα μ.X. που ονομαζόταν Λουκάς και ο λαός από λάθος ή σκόπιμα συνέδεσε τις εικόνες αυτές με το όνομα του Ευαγγελιστή Λουκά.
14. Πως προσπαθούν μερικοί σήμερα να δικαιολογήσουν την κατασκευή των εικόνων;
Μερικοί για να δικαιολογήσουν την κατασκευή και λατρεία των εικόνων, φέρνουν για επιχείρημα την εντολή που έδωσε ο Θεός στο Μωυσή να κατασκευάσει ομοιώματα Χερουβείμ πάνω στο Ιλαστήριο και να τα απεικονίσει υφαντά στα παραπετάσματα της Σκηνής του Μαρτυρίου (Εξ.κε:17-20, κς:1,31). Όμως η περίπτωση αυτή με κανένα τρόπο δε δικαιολογεί την κατασκευή και προσκύνηση των εικόνων για τους παρακάτω λόγους:
Τα Χερουβείμ ήσαν απεικονίσεις ουρανίων υποστάσεων (προφανώς μία τάξη αγγέλων) που είχαν ειδική συμβολική σημασία και παρίσταναν την παρουσία του Θεού. Ο λαός Ισραήλ και οι ιερείς που λειτουργούσαν μέσα στη Σκηνή και αργότερα στο Ναό, δεν τα προσκυνούσαν, δεν τα λάτρευαν, δεν άναβαν καντήλι, δε θύμιαζαν και δεν προσεύχονταν σ' αυτά. Τα έβλεπαν μόνο σαν απεικόνιση της θείας παρουσίας.
Τα Χερουβείμ δεν ήταν ορατά από το λαό που ερχόταν να προσευχηθεί στο Ναό. Οι απεικονίσεις τους ήταν μόνο μέσα στο Ναό περιορισμένες, όπου έμπαιναν ΜΟΝΑΧΑ οι ιερείς. Ο λαός ποτέ δεν έμπαινε μέσα στο Ναό γιατί αυτό απαγορευόταν. Έστεκε πάντα έξω στην αυλή. Δεν υπήρχε λοιπόν κανένας κίνδυνος να τα δει και να παρασυρθεί να τα προσκυνήσει.
Ο κυριότερος όμως λόγος είναι, ότι, ενώ για τα Χερουβείμ υπάρχει ειδική εντολή από το Θεό να κατασκευαστούν, για όλα τα άλλα ομοιώματα και για τις εικόνες υπάρχει ρητή απαγόρευση του Θεού. Ο Θεός που είπε: "Και θέλεις κάμει δύο Χερουβείμ εκ χρυσίου" και "παραπετάσματα με Χερουβείμ εντέχνως ενειργασμένα θέλεις κάμει αυτά" (Εξ.κε:18, κς:1), ο ίδιος είπε: "Μη κάμεις εις σεαυτόν είδωλο, μηδέ ομοίωμα τινός" και "Προσέχετε εις εαυτούς μήποτε.. κάμητε είδωλον, εικόνα τινός, το οποίο απηγόρευσεν Κύριος ο Θεός σου" (Δευτ. δ:23,ε:8).
Η κατασκευή των Χερουβείμ ήταν καλό γιατί το είπε ο Θεός. Η κατασκευή των εικόνων είναι κακό γιατί το απαγορεύει ο Θεός. Πρέπει να ξέρουμε, ότι "καλό" είναι πάντα ό,τι θέλει ο Θεός και "κακό" ό,τι απαγορεύει ο Θεός. Οι ειλικρινείς Χριστιανοί πρέπει να ενδιαφέρονται να γνωρίσουν σε κάθε περίπτωση ποιο είναι το θέλημα του Θεού και αυτό μόνο να εκτελούν. Ποτέ δεν πρέπει να αντιλέγουν στο Θεό και να παραβαίνουν το θέλημά Του για να ικανοποιήσουν παραδόσεις και διατάξεις ανθρώπων. Επίσης ποτέ δεν πρέπει να ψάχνουν να βρουν δικαιολογίες για να δικαιολογήσουν την παράβασή τους. Μόλις διαπιστώσουν ότι παραβαίνουν μια εντολή του Θεού από άγνοια, αμέσως πρέπει να παύσουν την παράβαση και να υπακούσουν στο Θεό.
Για την περίπτωση των εικόνων, υπάρχει ρητή απαγόρευση του Θεού, την οποία τήρησαν αυστηρά όλοι οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης, οι απόστολοι του Κυρίου στην Καινή Διαθήκη και όλοι οι πρώτοι Χριστιανοί από την αποστολική εποχή μέχρι το 3ον αιώνα μ.Χ. Κάθε προσπάθεια δικαιολόγησής τους δεν φανερώνει ειλικρίνεια και σεβασμό στο θέλημα του Θεού.
Συμπέρασμα:
Η κατασκευή, η χρήση και η προσκύνηση των εικόνων είναι αντίθετη με το λόγο του Θεού και την αποστολική παράδοση. Παρουσιάστηκε από τον τέταρτο αιώνα και μετά. Προέρχεται από τις ειδωλολατρικές συνήθειες των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Ο αληθινός χριστιανός δε πρέπει να βλέπει αντικείμενα όταν λατρεύει το Θεό, αλλά να του προσφέρει τη λατρεία που Αυτός θέλει. Και ο Θεός θέλει λατρεία πνευματική.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
