6) Μαρτυρία των πρώιμων συγγραφέων.
"Κατά τη διάρκεια της μελέτης μου ήμουν σε θέση να τεκμηριώσω αυτές τις
αμφιβολίες της αυθεντικότητας του κειμένου του Ματθαίου κη:19 με την προσκόμιση
των πατερικών μαρτυριών ενάντια σε αυτό, που βαρύνουν τόσο, που στο μέλλον οι
πιο συντηρητικοί των θεολόγων θα αποφύγουν εντελώς να στηρίξουν σ' αυτό
οποιοδήποτε δογματικό κατασκεύασμα, ενώ οι πιο ενήμεροι θα το απορρίψουν
εντελώς τόσο όσο έχουν κάνει και με το παρεμφερές-πλαστό κείμενό «των τριών μαρτύρων» του Α΄ Ιωάννου ε:7-8»
(F.C. Conybeare στο περιοδικό Hibbert).
Πόσο ισχύει αυτό; Ποια είναι τα
γεγονότα; Ενώ δεν υπάρχει κανένα χειρόγραφο των τριών πρώτων αιώνων, έχουμε τα
γραπτά τουλάχιστον δύο ανθρώπων που πραγματικά κατείχαν, ή είχαν πρόσβαση στα αρχαία
πρωτότυπα χειρόγραφα. πολύ νωρίτερα από τα μεταγενέστερα που υπάρχουν σήμερα.
Και υπήρξαν άλλοι που ανέφεραν το χωρίο του Ματθαίου 28:19 σε εκείνους τους πρόωρους
καιρούς. Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Πότε έγραψαν; Είχαν πρόσβαση σε πολύ
πρώιμα αρχαία πρωτότυπα χειρόγραφα.; Ήταν αξιόπιστοι και ακριβείς; Πώς ανέφεραν
το Ματθαίος 28:19; Αυτές είναι οι ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν.
Προτείνεται να τεθεί εμπρός η μαρτυρία από τους παρακάτω, είτε από απευθείας
αναφορά από τα γραπτά τους, είτε έμμεσα μέσω των γραπτών των συγχρόνων τους,
δηλαδή του Ευσέβιου της Καισαρείας, του άγνωστου συγγραφέα του Επαναβαπτίσματος
(De Rebaptismate), του Ωριγένη, του Κλήμεντα της Αλεξάνδρειας, του Ιουστίνου
του μάρτυρα, του Μακεδόνιου, του Ευνόμιου και του Αφραάτη.
ΑΛΛΑ ΠΡΩΤΑ μια ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ. Ας δηλωθεί
με έμφαση, ότι εάν η υπό εξέταση ερώτηση ήταν θεολογική, η μαρτυρία αυτών των
"πατέρων" δεν θα ήταν καμίας οποιασδήποτε αξίας. Η διδασκαλία μας
πρέπει να αποκτάται από τον καθαρό λόγο του Θεού μόνο, και όχι από οποιαδήποτε
άλλη πηγή. Αυτοί οι αποκαλούμενοι "πατέρες" έζησαν σε μια εποχή
θεολογικού σκοταδιού, και όταν έχουμε το φως της Γραφής είναι ανόητο να
ερευνούμε ανάμεσα στο αμυδρό φωτισμένο με κεριά σκοτάδι των θεολόγων. Το
ενδιαφέρον μας είναι να ανακαλύψουμε τι έγραψε ο Ματθαίος στο τέλος του βιβλίου
του. Προτού ασχοληθούμε με τους άλλους συγγραφείς, ας εξετάσουμε τον Ευσέβιο ως
προς την ακεραιότητα και την αξιοπιστία του ως μάρτυρα, βλέποντας ότι σε αυτήν
την έρευνα είναι ένας μάρτυρας κλειδί. Ο Ευσέβιος σαν μάρτυρας Υπήρξαν διάφορα
άτομα με αυτό το όνομα. Αυτός για τον οποίο ενδιαφερόμαστε είναι γνωστός ως
Ευσέβιος Παμφυλίας, ή Ευσέβιος Καισάρειας. Γεννήθηκε περίπου το 270 μ.Χ. και
πέθανε περίπου το 340 μ.Χ. Έζησε σε περιόδους του άκρατου πνευματικού
σκοταδιού, ήταν τριαδικός, και αργότερα στη ζωή του βοήθησε στην προετοιμασία
της Συνόδου της Νικαίας. Παρακάτω ακολουθεί η άποψη των ιστορικών και άλλων όσο
αφορά αυτόν. "Ο Ευσέβιος Καισαρείας, στο οποίο χρωστάμε τη διατήρηση τόσων
πολλών σύγχρονων έργων της αρχαιότητας, πολλά από τα οποία θα έπρεπε να είχαν
χαθεί αν αυτός δεν τα συγκέντρωνε και δεν τα εξέδιδε. " (Robert Roberts, Good
Company, τόμ. ΙΙΙ,
σελ. 10). "Ο Ευσέβιος, ο μεγαλύτερος Έλληνας εκκλησιαστικός δάσκαλος και ο
πιο πολυμαθής θεολόγος του καιρού του... εργάστηκε ακούραστα για την αποδοχή
του αγνού Λόγου της Καινής Διαθήκης όπως παραδόθηκε από τους αποστόλους. Ο
Ευσέβιος... στηρίζεται μόνο επάνω στα αρχαία χειρόγραφα, και πάντα ανοιχτά
ομολογεί την αλήθεια όταν δεν μπορεί να βρει ικανοποιητική μαρτυρία"(Ε. Κ.
στο Christadelphian Monatshefte, Αύγουστος 1923, Fraternal Visitor, Ιούνιος
1924). "Ο Ευσέβιος ο Παμφυλίας, επίσκοπος της Καισάρειας στην Παλαιστίνη,
ένας άνθρωπος αξιοθαύμαστης γνώσης και πολυμάθειας, και που έχει αποκτήσει την
αθάνατη φήμη για τις εργασίες του πάνω στην εκκλησιαστική ιστορία, και σε
άλλους κλάδους της θεολογικής γνώσης." Κεφάλαιο 2, 9... μέχρι περίπου 40
ετών ανέπτυξε μεγάλη φιλία με το μάρτυρα Πάμφυλο, ένα πολυμαθή και αφιερωμένο
άνθρωπο από την Καισάρεια, και ιδρυτή μιας εκτενούς βιβλιοθήκης εκεί, από την
οποία ο Ευσέβιος άντλησε το απέραντο υπόβαθρο της γνώσης του. Ο Ευσέβιος ήταν
αμερόληπτος ιστορικός, και είχε πρόσβαση στις καλύτερες πηγές για τη σύνθεση
και σύνταξη μιας σωστής ιστορίας, όσο το επέτρεπε η ηλικία του " (Δρ
Westcott, General Survey of the History of the Canon of the New Testament,
page). " Ο Ευσέβιος, στον οποίου τον ζήλο οφείλουμε το μεγαλύτερο μέρος
από αυτά που είναι γνωστά για την ιστορία της Καινής Διαθήκης" ( Peake's
Bible Commentary, 1929,page 596). "Ο σημαντικότερος συγγραφέας στο πρώτο
τέταρτο του τέταρτου αιώνα ήταν ο Ευσέβιος από τη Καισάρεια .Ο Ευσέβιος ήταν
ιδιαίτερα πρωτότυπος άνθρωπος ή ανεξάρτητος στις κρίσεις του. Αλλά διαβάστηκε
ευρέως στην ελληνική χριστιανική λογοτεχνία του δεύτερου και τρίτου αιώνα, ο
όγκος της οποίας έχει τώρα ανεπανόρθωτα χαθεί, και οι επόμενες γενιές οφείλουν
ένα βαθύ χρέος στην ειλικρινή του, εάν και κάπως μπερδεμένη, και κατά καιρούς με
όχι λίγη προκατάληψη, πολυμάθεια του"(Dictionary of Christian Biography
and Literature). "Μερικές εκατοντάδες έργα, αρκετά από αυτά πολύ μεγάλα,
αναφέρονται είτε άμεσα είτε έμμεσα ότι διαβάστηκαν (από τον Ευσέβιο). Σε πολλές
περιπτώσεις θα διάβαζε μια ολόκληρη πραγματεία χάριν μιας ή δύο ιστορικών
παρατηρήσεων, και πρέπει να είχε ψάξει πολλές άλλες χωρίς να έχει βρει τίποτα
που να εξυπηρετεί το σκοπό του... Είναι δευτερεύουσας η ζωτικής σημασίας η
ερώτηση για την ειλικρίνεια του Ευσέβιου. Κατάστρεφε το υλικό του ή όχι; Ο
σαρκασμός του Γίββωνα [Decline and Fall (Η παρακμή και η πτώση) κεφ. 16] είναι
ευρέως γνωστός ... Τα χωρία στα οποία αναφέρεται ο Γίββωνας δεν επιβεβαιώνουν
την κατηγορία του... Ο Ευσέβιος ικανοποιείται με το να καταδικάζει αυτές τις
αμαρτίες ... με γενικούς όρους χωρίς να επεισέρχεται σε λεπτομέρειες ...αλλά
δεν αμφιβάλλει για την τιμιότητά του.(Mosheim, στην σημείωση του εκδότη) «Ο Ευσέβιος ήταν αμερόληπτος ιστορικός, και
είχε πρόσβαση στις καλύτερες πηγές για τη σύνθεση και σύνταξη μιας σωστής
ιστορίας, όσο το επέτρεπε η ηλικία του.»(Mosheim) "Από τις «πατερικές μαρτυρίες» για το κείμενο
της Καινής Διαθήκης όπως παρουσιάζεται στα ελληνικό χειρόγραφα, περίπου από το
300-340, κανένα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο του Ευσεβίου Καισάρειας, γιατί
αυτός διατηρούσε τη μεγαλύτερη χριστιανική βιβλιοθήκη εκείνης της εποχής, αυτή
που συγκεκριμένα ο Ωριγένης και ο Πάμφιλος είχαν συλλέξει. Δεν είναι υπερβολή
να πούμε ότι από αυτήν την μοναδική συλλογή χειρογράφων στην Καισάρεια
προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας λογοτεχνίας της περιόδου ενάντια
στην Σύνοδο της Νίκαιας. . Στη βιβλιοθήκη του, ο Ευσέβιος πρέπει να
χρησιμοποιούσε συνήθως κώδικες των Ευαγγελίων παλαιότερους κατά διακόσια έτη
από τους μεταγενέστερους με κεφαλαία γράμματα (uncials) που έχουμε τώρα στις
βιβλιοθήκες μας "(F.C. Conybeare στο The Hibbert Journal, Οκτώβριος 1902).
Αυτά όσον αφορά για την τιμιότητα, τη ικανότητα, και την ευκαιρία του Ευσέβιου
ως μάρτυρα για το κείμενο της Καινής Διαθήκης. Τώρα είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε
τη μαρτυρία του για το κείμενο του Ματθαίου 28:19. Η Μαρτυρία του Ευσέβιου
Έχοντας παρουσιάσει τον πρώτο μάρτυρα, είναι χρόνος να εξακριβώσουμε τι έγραψε
σχετικά με το χωρίο του Ματθαίου 28:19. Σύμφωνα με το Ludwig Knupfer συντάκτη
του Christadelphian Monatshefte, ο Ευσέβιος, μεταξύ των πολλών άλλων γραφών
του, σύνταξε μια συλλογή των αλλοιωμένων και παραφθαρμένων κειμένων της Αγίας
Γραφής και : "η σοβαρότερη από όλες τις παραποιήσεις που καταγγέλθηκε από
αυτόν, είναι χωρίς αμφιβολία το παραδοσιακό ανάγνωσμα του Ματθαίου
28:19.." Το υλικό που είχε ως πηγή χάθηκε, όπως αργότερα έγραψε :
....διαμέσου των γεγονότων του πολέμου έχασα όλα τα αρχεία μου και άλλο υλικό
που είχε σχέση με το περιοδικό. Η επίμονη έρευνα έχει αποτύχει να επισημάνει τη
σύνταξη που αναφέρεται, και ο Knupfer, ο συντάκτης, έχει αφήσει την τελευταία
καναδική διεύθυνσή του χωρίς ένα ίχνος. Αλλά σοβαρές πηγές αναφέρουν μια εργασία
που τιτλοφορείται «ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ στα ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ή ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ σε ΜΕΡΙΚΑ
ΣΗΜΕΙΑ στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ» και μια άλλη εργασία για τα «ΠΕΡΙΈΧΟΜΕΝΑ
ΤΜΗΜΑΤΑ των ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ». Σύμφωνα με τον F.C. Conybeare, " Ο Ευσέβιος
αναφέρει αυτό το κείμενο επανειλημμένα στις εργασίες του που γράφτηκαν μεταξύ
300 και 336, δηλαδή στα μακροσκελή σχόλιά του στους Ψαλμούς, στον Ησαΐα, το
Demonstratio Evangelica, στα «Θεοφάνεια» του... στη διάσημη του «Ιστορία
της Εκκλησίας», και στον πανηγυρικό του λόγο για τον αυτοκράτορα
Κωνσταντίνο. , Μετά από μια μετριοπαθή αναζήτηση σε αυτές τις εργασίες του
Ευσέβιου, έχω βρει δεκαοχτώ παραπομπές του Ματθαίου 28:19, και πάντα στην
ακόλουθη μορφή: Ματθαίος 28:19 - Αρχαίο «πορευθεντες
ουν μαθητευσατε παντα τα εθνη εν τω ονοματι μου, διδάσκοντες αυτούς τηρείν
πάντα όσα ενετειλάμην" H έρευνα του Ploughman ανακάλυψε όλα αυτά τα χωρία
εκτός από ένα που είναι σε μια σειρά που δημοσιεύθηκε από τον Mai σε ένα
γερμανικό περιοδικό, το Zeitschrift fur die neutestamentliche Wissenschaft (Το
Περιοδικό για την Επιστήμη της Καινής Διαθήκης), που εκδόθηκε από τον Erwin
Preuschen στo Ντάρμσταντ στα 1901, και ο Ευσέβιος δεν ικανοποιείται μόνο να
αναφέρει το εδάφιο σ' αυτήν την μορφή, αλλά το σχολιάζει περισσότερο από μία
φορά με τέτοιο τρόπο ώστε να δείξει πόσο μεγάλη σημασία δίνει στις λέξεις
"εν τω ονοματί μου." Έτσι στο Demonstratio Evangelica έγραψε τα παρακάτω
(col. 240, σελ. 136): "Γιατί δεν τους διάταξε « να μαθητεύσουν πάντα τα
έθνη "απλά και χωρίς όρους, αλλά με την αναγκαία προσθήκη "στο όνομά
του" Γιατί τόσο μεγάλο ήταν το πλεονέκτημα που συνδέθηκε με το Όνομά Του
που ο απόστολος λέει, «ο Θεός έδωσε (απένειμε) σε αυτόν το υπερπάν όνομα, που
στο όνομα του Ιησού θα κλίνει κάθε γόνυ επουρανίων και επιγείων και
καταχθονίων». Ήταν σωστό επομένως ότι έπρεπε να υπογραμμίσει το πλεονέκτημα της
δύναμης που κατοικεί στο Όνομά Του αλλά που κρύβεται από τους πολλούς, και επομένως
να πει στους αποστόλους του, «υπάγετε και μαθητεύσατε πάντα τα έθνη στο Όνομά
Μου.» Ο Conybeare προχωρά: (στο περιοδικό Hibbert, 1902, σελ.105): "είναι
εμφανές ότι αυτό ήταν το κείμενο που βρέθηκε από τον Ευσέβιο σε πολύ αρχαίους
κώδικες που είχαν συλλεχθεί πενήντα έως και εκατόν πενήντα χρόνια πριν από τη
γέννησή του από τους μεγάλους προκατόχους του(σημ. μετ. :δηλ. τον Πάμφυλο και
τον Ωριγένη). Δεν είχε ακούσει ποτέ καμιά άλλη μορφή κειμένου, και δεν ήξερε
τίποτα άλλο εωσότου επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη και παρευρέθηκε στη Σύνοδο
της Νίκαιας. Τότε σε δύο αμφιλεγόμενα έργα που γράφτηκαν στα βαθειά γηρατειά
του, και με τον τίτλο, το ένα, "Κατά του Μαρκέλλου της Αγκύρας" και
το άλλο "Για τη Θεολογία της Εκκλησίας," χρησιμοποίησε το γνωστό
ανάγνωσμα. Ένα άλλο γραπτό του το περιέχει επίσης, δηλαδή μια επιστολή
γραμμένη, αφού τελείωσε η Σύνοδος της Νίκαιας, προς στην μητρόπολή του την
Καισάρεια." Στην Κριτική του Κειμένου της Καινής Διαθήκης ο Conybeare
γράφει: "Είναι σαφές, επομένως, ότι το αρχαίο ελληνικό χειρόγραφο που ο
Ευσέβιος κληρονόμησε από τον προκάτοχό του, Πάμφυλο, στην Καισάρεια στην
Παλαιστίνη, κατά κάποιο τρόπο διατήρησε τουλάχιστον την αρχική ανάγνωση, στην
οποία δεν υπήρξε καμία αναφορά είτε του βαπτίσματος είτε του Πατέρα, του Υιού, και
του Αγίου Πνεύματος. Έχει υποτεθεί από το Δρ. Davidson, το Δρ. Martineau, τον
κοσμήτορα του Westminister, και από τον καθηγητή Harnack (για να αναφέρουμε
μερικά ονόματα από τα πολλά) ότι εδώ το αναφερόμενο κείμενο δεν θα μπορούσε να
περιέχει τα ίδια τα λόγια του Ιησού, μέχρι ότου κανείς άλλος εκτός από τον Δρ.
Burgon, που κράτησε την ανακάλυψη για τον εαυτό του, ανακάλυψε τη Ευσεβιανή
μορφή του γνωστού χωρίου,." Φυσικά μια αντίδραση εγέρθηκε από το Δρ.
Chase, επίσκοπο του Ely, "ο οποίος υποστηρίζει ότι ο Ευσέβιος βρήκε το
Textus Receptus (παραδοσιακό κείμενο) στα χειρόγραφά του, αλλά αντικατέστησε
τον συντομότερο τύπο στα έργα του από φόβο μήπως εκχυδαϊστεί και κοινολογηθεί ο
ιερός τριαδικός τύπος." Είναι ενδιαφέρον να βρίσκουμε έναν σύγχρονο Επίσκοπο
που να αναβιώνει το ίδιο το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε 150 έτη πριν, για να
υποστηρίξει το παραχαραγμένο χωρίο της Α΄ Ιωάννου κεφ. ε:7-8. Σύμφωνα με τον
Porson (σε μια εισαγωγή στις επιστολές του): "Ο Bengel... παραδέχτηκε ότι
οι λέξεις (οι τρεις μάρτυρες) δεν υπάρχουν σε κανένα γνήσιο αρχαίο ελληνικό
χειρόγραφο... σίγουρα, τότε, το εδάφιο είναι πλαστό! Σημ.: αυτός ο μορφωμένος
άνθρωπος βρίσκει έναν τρόπο διαφυγής. Το χωρίο ήταν τόσο θείο και μυστήριο στη
φύση του, που η μυστική πειθαρχία της εκκλησίας το απέσυρε από τα δημόσια
βιβλία, μέχρις ότου χάθηκε βαθμιαία. Κάτω από ποιά ανάγκη μαρτυρίας - απόδειξης
πρέπει ένας κριτικός να εργαστεί, ο οποίος προσφεύγει σε ένα τέτοιο επιχείρημα
"! Ο Conybeare συνεχίζει, αντικρούοντας τα επιχειρήματα του επισκόπου του
Ely: "Είναι ικανοποιητική απάντηση να επισημάνουμε εκείνο το επιχείρημα
του Ευσέβιου, όταν παραθέτει το κείμενο, αναμιγνύει τη φράση "στο όνομά
μου." Γιατί, ρωτάει, "σε ποιου όνομα;" και απαντάει ότι ήταν το
όνομα που ειπώθηκε από τον Παύλο στην επιστολή του στους Φιλιππησίους
β:10." Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας και της Ηθικής αναφέρει: "Τα
γεγονότα είναι, εν περιλήψει, ότι ο Ευσέβιος αναφέρει το Ματθαίος κη:19, είκοσι
μία (21) φορές, είτε παραλείποντας τα πάντα μεταξύ των λέξεων "τα
έθνη" και "διδάσκοντες», ή με τη μορφή "μαθητεύσατε πάντα τα
έθνη εν τω ονοματί μου»," η τελευταία μορφή είναι όντας η πιο
συχνή." Τώρα ας εξετάσουμε τους άλλους πρώιμους συγγραφείς που αναφέρουν
το Ματθαίος κη:19.
