ΤΥΧΗ Ή ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ; (τελευταίο)

Δύο ανέκδοτα:

Είναι πασίγνωστο ότι ακόμα και πολυετή πειράματα μπορούν να καταλήξουν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Για το λόγο αυτό ή πραγματική επιστήμη αποφαίνεται με πολλή περίσκεψη για τα διάφορα θέματα χωρίς να ακκίζεται με φανφαρονισμούς του τύπου: «Αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχει Θεός» κ.τ.λ. Θα αναφέ­ρουμε δύο ανέκδοτα επιστημονικά, τα οποία δείχνουν ακριβώς αυτή την ανάγκη περίσκεψης απέναντι στα παρουσιαζόμενα προβλήματα.

Το πρώτο: Ένας βιολόγος προσπαθούσε να εντοπίσει το αισθητήριο της ακοής στον ψύλλο. Τον είχε γυμνάσει λοιπόν να πηδάει από ένα κουτί σπίρτα μόλις του έδινε την εντολή: «πήδα». Κάποια μέρα του έκοψε τα δύο μπροστινά πόδια, του φώναξε να πηδήσει και ο ψύλλος, όπως ήταν φυσικό, πήδησε. «Άρα», σκέ­φθηκε ο επιστήμονας, «ο ψύλλος δεν ακούει από τα μπροστινά πόδια». Του κόβει μετά, τα δύο μεσαία. Και πάλι όμως ο ψύλλος πήδησε υπακούοντας στο πρόσταγμα του εκπαιδευτή του: «από­δειξη ότι δεν ακούει ούτε από τα μεσαία πόδια». Τέλος, του έκοψε και τα δύο πισινά πόδια, οπότε ο ψύλλος δεν πήδησε. Και δεν πήδησε, όχι διότι «του αφαιρέθηκε το αισθητήριο της ακοής τα πίσω πόδια», όπως συμπέρανε «επιστημονικά» ο βιολόγος, αλλά διότι ο ψύλλος δεν είχε πλέον πόδια για να πηδήσει! (New Scientist, στο Lyall Watsοn, Η παλίρροια της ζωής, Αθήνα, σελ. 105),

Το δεύτερο: Τρείς επιστήμονες ταξίδευαν απ' το Λονδίνο στο, Εδιμβούργο, όπου θα παρακολουθούσαν ένα συνέδριο. Μόλις πέρασαν τα σύνορα, είδαν ένα μαύρο πρόβατο.

«Τι ενδιαφέρον», σχολίασε ο αστρονόμος. «Στη Σκοτία όλα τα πρόβατα είναι μαύρα».

«Αστήρικτο συμπέρασμα», αποκρίθηκε ο φυσικομαθηματι­κός. «Το μόνο πού μπορούμε να συμπεράνουμε είναι ότι μ ε ρ ι κ ά πρόβατα στη Σκοτία είναι μαύρα».

«Το μόνο για το οποίο πραγματικά μπορούμε να είμαστε σίγουροι», είπε ο καθηγητής της Λογικής, «είναι ότι στη Σκοτία ένα πρόβατο είναι μαύρο τουλάχιστον από τη μία του πλευρά» (New Scientist, στο Επιλογές από το Reader's Digest, 'Οκτώβρ. 1984, σελ. 17). (υπό I. Κοστώφ, Φυσικού).