Τα μέρη εκείνα της Γραφής που λένε ότι ο Θεός σκλήρυνε την
καρδιά του Φαραώ, έχουν κάμει πολλούς νέους πιστούς ν' απορήσουν, και τα
χρησιμοποιούν συχνά οι άπιστοι στις επιθέσεις τους κατά της Βίβλου. Το
επιχείρημά τους είναι ότι, αν ο Θεός σκλήρυνε την καρδιά του Φαραώ και η
σκλήρυνση αυτή είχε ως συνέπεια, ο Φαραώ να επαναστατήσει κατά του Θεού, τότε
υπεύθυνος για την αμαρτία του ήταν ο ίδιος ο Θεός, και ότι είναι άδικο πράγμα
να θεωρηθεί ο Φαραώ υπεύθυνος για την ανταρσία του και να τιμωρηθεί γι' αυτήν.
Στην Έξοδ.δ:21, διαβάζουμε: «Και είπε Κύριος προς τον Μωϋσήν, Όταν υπάγης και επιστρέψης εις
Αίγυπτον, ιδέ να κάμης έμπροσθεν του Φαραώ πάντα τα θαυμάσια, τα οποία έδωκα
εις την χείρα σου· πλην εγώ θέλω σκληρύνει την καρδίαν αυτού, και δεν θέλει
εξαποστείλει τον λαόν» Βλ. επίσης Έξοδ.ζ:3, ιδ:4.
Διαβάζοντας τα λόγια αυτά, είναι αλήθεια ότι, με την πρώτη
ματιά, φαίνεται σαν να υπάρχει κάποια δικαιολογία να επικρίνουμε την ενέργεια
του Θεού, ή την αφήγηση της Βίβλου γι' αυτή. Όταν όμως μελετήσουμε προσεχτικά
τι ακριβώς λέει η Βίβλος και τι ακριβώς αναφέρει ότι είπε ο Θεός, και τις
συνθήκες κάτω από τις οποίες το είπε, όλη η δυσκολία τότε εξαφανίζεται. Το να
πάρει ο Θεός κάποιον που πραγματικά επιθυμεί να γνωρίσει και να κάνει το θέλημά
του, και να σκληρύνει την καρδιά του ώστε να μη θέλει να κάνει το θέλημά Του θα
ήταν πραγματικά μια ενέργεια από μέρους του Θεού που θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο
να δικαιολογήσουμε. Μα όταν διαβάσουμε τα λόγια του Θεού για το ζήτημα αυτό στο
πραγματικό τους φόντο, βλέπουμε πως ο Θεός δεν έκαμε καθόλου ένα τέτοιο πράγμα
στο Φαραώ. Ο Φαραώ δεν ήταν άνθρωπος που επιθυμούσε να υπακούσει το Θεό. Όλη η
ιστορία αρχίζει όχι από το Θεό που σκλήρυνε την καρδιά του Φαραώ, αλλ’ από το
Φαραώ που σκλήρυνε αυτός ο ίδιος την καρδιά του.
Στο εδάφιο δ:21 της Εξόδου έχουμε μια προφητεία για το τι θα
’κάνε ο Θεός στο Φαραώ, προφητεία που είπε ο Θεός, γνωρίζοντας πολύ καλά από
πριν τι θα κάνε ο Φαραώ πριν σκληρύνει την καρδιά του. Στο εδάφιο θ:12 και σε
μεταγενέστερα εδάφια του ίδιου βιβλίου, έχουμε την εκπλήρωση της προφητείας
αυτής, αλλά πριν σκληρύνει ο Θεός την καρδιά του Φαραώ έχουμε μια περιγραφή του
τι έκαμε ο ίδιος ο Φαραώ.
Στα εδάφια ε:1-2, διαβάζουμε ότι ο Μωυσής και ο Ααρών
παρουσιάστηκαν μπρος στο Φαραώ με το μήνυμα του Θεού: «Ούτω λέγει Κύριος ο Θεός
του Ισραήλ: «Άφησε το λαό μου να φύγει για να γιορτάσει σ’ εμένα στην έρημο»
και ο Φαραώ τότε είπε: «Ποιος είναι ο Κύριος για να υπακούσω στη φωνή του, ώστε
ν’ αφήσω τον Ισραήλ να φύγει; Δεν τον ξέρω τον Κύριο, ούτε θ’ αφήσω τον Ισραήλ
να φύγει». Εδώ ο Φαραώ οριστικά και αγέρωχα αρνήθηκε ν’ αναγνωρίσει ή να
υπακούσει το Θεό. Αυτό συνέβη πριν ο Θεός σκληρύνει την καρδιά του. Εδώ
σκλήρυνε ο ίδιος την καρδιά του. Ύστερα ακολουθεί η περιγραφή του πως ο Φαραώ
άρχισε να καταπιέζει τους Ισραηλίτες σκληρότερα παρά ποτέ ( Έξοδ.ε:3-9).
Στο εδάφιο ζ:10 και παρακάτω βλέπουμε ότι ο Μωυσής κι ο
Ααρών παρουσιάστηκαν πάλι στο Φαραώ κι έκαναν θαύματα μπροστά του για ν’
αποδείξουν πως ήταν σταλμένοι από το Θεό, μα ο Φαραώ δεν έδινε προσοχή. Στο 13ο
εδάφιο διαβάζουμε: «εσκληρύνθη η καρδία
του Φαραώ». Δεν λέει ακόμη ότι ο Θεός σκλήρυνε την καρδιά του.
Τα γεγονότα λοιπόν στο ζήτημα αυτό έχουν ως εξής: Ο Φαραώ
ήταν ένας σκληρός και καταπιεστικός τύραννος, που έκανε τους Ισραηλίτες να
βρίσκονται σε τρομερή δουλεία, να υποφέρουν, να πεθαίνουν. Ο Θεός είδε το λαό
Του, άκουσε τις κραυγές του και από έλεος, αποφάσισε να τους ελευθερώσει (Έξοδ.β:25,
γ:7-8). Έστειλε το Μωυσή, σαν αντιπρόσωπό Του, στο Φαραώ για να ζητήσει την
απελευθέρωση του λαού Του, αλλά ο Φαραώ, με αλαζονεία Τον αψήφησε κι άρχισε να
καταπιέζει τους Ισραηλίτες ακόμη σκληρότερα. Τότε και μόνο τότε σκλήρυνε ο Θεός
την καρδιά του. Αυτό ήταν απόλυτα σύμφωνο με την πολιτική του Θεού προς τους
ανθρώπους. Η γενική συμπεριφορά του Θεού είναι, όταν οι άνθρωποι διαλέγουν την
πλάνη, να τους παραδίδει στην πλάνη. (Β' Θες.β: 9-12). Όταν με υπερήφανη
καρδιά, διαλέγουν την αμαρτία, τους εγκαταλείπει, τελικά στην αμαρτία (Ρωμ.α:24-26,28).
Αυτή είναι αυστηρή μεταχείριση, μα είναι δίκαιη.
Αν μένει ακόμη καμιά απορία στο ζήτημα αυτό μας φεύγει
ολωσδιόλου, όταν σκεφτούμε με τι τρόπο σκλήρυνε ο Θεός την καρδιά του Φαραώ.
Δεν ήταν βέβαια φυσική πράξη. Ο Θεός δεν είχε να κάνει με την καρδιά ως μέρος
του σώματος, αλλά με την καρδιά και με την έννοια, που συχνά τη χρησιμοποιούμε,
ως έδρα της νοημοσύνης, των συναισθημάτων και της θέλησης. Η θέληση δεν μπορεί
να εξαναγκαστεί με φυσική βία, όπως δεν μπορεί ένα τραίνο να κινηθεί με ένα
επιχείρημα ή ένα πόρισμα. Ο τρόπος με τον οποίο σκλήρυνε ο Θεός την καρδιά του
Φαραώ, ήταν να του στείλει σειρά εκδηλώσεων της ύπαρξής Του και της δύναμής
Του, καθώς και σειρά κρίσεων. Αν ο Φαραώ είχε πάρει την ορθή στάση μπροστά σ'
αυτές τις αποκαλύψεις της ύπαρξης και δύναμης του Θεού που ο Θεός του έστειλε
με τις κρίσεις θα τον έφερναν σε μετάνοια και σωτηρία.
Αλλά πήρε με τη θέλησή του και με πείσμα την εσφαλμένη
στάση, που αντί να του κάνουν καλό, τον σκλήραναν. Δεν υπάρχει κανένα πράγμα,
απ' όσα μας στέλνει ο Θεός, που να ’χει μέσα του περισσότερο έλεος από τις
κρίσεις που στέλνει για τις αμαρτίες μας. Αν δεχθούμε τις κρίσεις αυτές, όπως
πρέπει να τις δεχτούμε θα μαλακώσουν τις καρδιές μας και θα μας οδηγήσουν σε
μετάνοια και ολοσχερή παραχώρηση στον Θεό, κι έτσι θα είναι πρόξενοι σωτηρίας.
Μα αν φερθούμε με αντάρτικο πνεύμα προς αυτές, τότε θα σκληρύνουν τις καρδιές
μας και θα μας φέρουν αιώνια καταστροφή. Το λάθος δεν είναι του Θεού, ούτε
φταίνε οι κρίσεις του Θεού. Εκείνος που φταίει είναι ο εαυτός μας και η στάση
που παίρνουμε, όταν αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις Του και την αλήθεια Του. Το
Ευαγγέλιο είναι «οσμή ζωής εις ζωήν» για κείνους που το δέχονται με το σωστό
τρόπο, μα είναι και «οσμή θανάτου εις θάνατον» για κείνους που το απορρίπτουν (Β'
Κορ.β:15-16). Δεν είναι το Ευαγγέλιο εκείνο που φταίει, γιατί το Ευαγγέλιο
είναι «δύναμη Θεού προς σωτηρία για τον καθένα που πιστεύει» (Ρωμ.α:16).
Εκείνος που απορρίπτει το Ευαγγέλιο είναι που φταίει, κι έτσι σκληρύνεται,
κατακρίνεται και χάνεται και γίνεται γι' αυτόν «οσμή θανάτου εις θάνατον». Το
ίδιο κήρυγμα φέρνει ζωή στον έναν άνθρωπο, και θάνατο στον άλλο. Φέρνει ζωή,
συγχώρηση και ειρήνη σ' εκείνον που το πιστεύει και το υπακούει. Φέρνει
κατάκριση και θάνατο σ' εκείνον που απορρίπτει τις αλήθειές του. Μαλακώνει την
καρδιά του ενός, σκληρύνει την καρδιά του άλλου. Ο Ιησούς Χριστός ήρθε στον
κόσμο, όχι για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να σώσει τον κόσμο (Ιωάν.γ:17), σε
εκείνον όμως που δεν πιστεύει, φέρνει κατάκριση κι αιώνια καταστροφή (Ιωάν.γ:18,36 Εβρ.ι:28,29).
