Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία δεν βλάπτει το δέρμα μόνο όταν αυτό εκτίθεται στον ήλιο, αλλά η ζημιά στο DNA των κυττάρων συνεχίζεται για ώρες μετά, ακόμη και στη σκιά (π.χ. κάτω από την ομπρέλα στην παραλία) ή στο απόλυτο σκοτάδι, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρκίνο, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική μελέτη.
Η μελανίνη
Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Βραζιλία και την Ιαπωνία, με επικεφαλής τον καθηγητή Ντάγκλας Μπρας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Yale, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science» διεξήγαγαν πειράματα με ποντίκια, καθώς και με ανθρώπινα κύτταρα (μελανοκύτταρα), τα οποία εξέθεσαν σε υπεριώδη ακτινοβολία από μια ειδική λάμπα.
Οι επιστήμονες γνώριζαν μέχρι σήμερα ότι το υπεριώδες φως, είτε το φυσικό, είτε το τεχνητό (σολάριουμ), μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA των μελανοκυττάρων, δηλαδή των κυττάρων που παράγουν τη μελανίνη, την ουσία οποία δίνει στο δέρμα το χαρακτηριστικό χρώμα του. Αυτές οι βλάβες μπορούν να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος.
Η μελανίνη εθεωρείτο ότι προστατεύει το δέρμα, μπλοκάροντας την υπεριώδη ακτινοβολία. Η νέα μελέτη δείχνει όμως ότι η μελανίνη έχει τόσο προστατευτική, όσο και καρκινογόνο δράση. Από τη μία δρα ως ασπίδα, από την άλλη όμως διευκολύνει την εκδήλωση καρκίνου.
Τα πειράματα
Όπως έδειξαν τα πειράματα, ακόμη και τέσσερις ώρες μετά την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, η μελανίνη «βοηθά», ώστε το δέρμα να εμφανίζει γενετικές μεταλλάξεις. Τουλάχιστον οι μισές μεταλλάξεις των κυττάρων συμβαίνουν στο σκοτάδι. Όταν μάλιστα δεν υπάρχει μελανίνη στα κύτταρα, τότε η ζημιά του DNA περιορίζεται μόνο κατά την ώρα της έκθεσης στην υπεριώδη ακτρινοβολία. Γι’ αυτό οι αλμπίνοι που δεν έχουν μελανίνη, σπάνια παθαίνουν μελάνωμα (τον επιθετικό καρκίνο του δέρματος).
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μέσα από μια σειρά χημικών αντιδράσεων που λέγονται «χημειοδιέγερση», το υπεριώδες φως ενεργοποιεί στη μελανίνη δύο ένζυμα, τα οποία συνδυάζονται για να παράγουν έξτρα ενέργεια (κάτι ανάλογο συμβαίνει με το φως που παράγουν οι πυγολαμπίδες στο σκοτάδι). Αυτή η αυξημένη ενέργεια την οποία απορροφά η μελανίνη, στη συνέχεια, μεταφέρεται -ακόμη και στο σκοτάδι- στo DNA των δερματικών κυττάρων, προκαλώντας του έτσι βλάβες, όπως αυτές που προκαλεί το ηλιακό φως στη διάρκεια της ημέρας.
«Η μισή ή και παραπάνω ζημιά στο DNA δεν συμβαίνει στην παραλία, αλλά στο αυτοκίνητο κατά την επιστροφή στο σπίτι. Έως τώρα υποτιμούσαμε το μέγεθος της βλάβης στο DNA που προκαλεί η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία», δήλωσε ο Ντάγκλας Μπρας. Οι επιστήμονες μέχρι σήμερα πίστευαν ότι ουσιαστικά η ζημιά σταματά, όταν κανείς βρεθεί στην σκιά.
Έτσι, πλέον, οι επιστήμονες προτείνουν ότι πιθανώς θα πρέπει οι άνθρωποι να βάζουν ειδικό αντιηλιακό μετά το απόγευμα, ώστε να μπλοκάρει αυτή τη μεταφορά ενέργειας από την μελανίνη στα κύτταρα του δέρματος, κάτι που έχει ως συνέπεια τις γενετικές μεταλλάξεις και πιθανώς τον καρκίνο. Σε κάθε περίπτωση, τόνισαν ότι οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν να εκτίθενται στον ήλιο από τις 11 το πρωί ως τις 3 το απόγευμα.
