α:1 «Και»
Οι Εβραίοι χρησιμοποιούν πολύ αυτό το
σύνδεσμο για να ενώνουν προτάσεις μεταξύ τους και να δείχνουν συνέχεια. Το
βιβλίο που μελετάμε ξεκινάει έτσι για να δείξει ότι είναι συνέχεια της Γένεσης.
α:2-4
Στη σειρά των ονομάτων, πρώτα αναφέρονται
τα παιδιά από τις κανονικές γυναίκες και μετά από τις παλλακίδες (Λεία, Ραχήλ,
Βαλλά, Ζελφά).
α:5-6
Λέει ότι κατέβηκαν 70 ψυχές ενώ στη
Γέν.μς:26 είδαμε ότι ήταν 66. Ίσως να συμπεριλαμβάνει εδώ και τον Ιωσήφ,
Εφραΐμ, Μανασσή και Ιακώβ. Υπολογίζεται ότι μαζί με τις γυναίκες, τους δούλους
και τις δούλες πρέπει να ήταν περί τα 1000 άτομα αυτά που κατέβηκαν στην Αίγυπτο.
α:7 «επολυπλασιάσθησαν»
Εννοείται ότι πέρασε το ανάλογο χρονικό
διάστημα. Γεγονός είναι πάντως ότι ο Θεός θέλει το λαό Του να πολλαπλασιάζεται
και να ενδυναμώνεται. Θέλει να πάρουμε δύναμη διακονίας, μαρτυρίας, αγιασμού,
δοξολογίας και λατρείας. Ο πολλαπλασιασμός αναφέρεται στη δύναμη και τον αριθμό
(Γέν.α:28 ιε:5 Ψαλμ.ρε:24).
Ίσως στην αρχή να άρεσε στο Φαραώ αυτή η
αύξηση των Ισραηλιτών, γιατί έτσι θα ενισχύονταν τα ανατολικά σύνορα της
Αιγύπτου από τους Φιλισταίους. Η Αίγυπτος είχε φυσική οχύρωση: δυτικά την έρημο
Σαχάρα, βόρεια τη Μεσόγειο θάλασσα, νότια τη ζούγκλα και νοτιοανατολικά την
Ερυθρά θάλασσα. Το πιο απροστάτευτο σημείο ήταν αυτό στα ανατολικά που ένωνε
την Αίγυπτο με τη Μεσοποταμία.
α:8-9 «εσηκώθη δε νέος
βασιλεύς»
Οπωσδήποτε πολύ αργότερα από το θάνατο του
Ιωσήφ. Υπάρχει μεγάλη διαμάχη σχετικά με το ποιος ήταν αυτός ο βασιλιάς.
Ορισμένοι λένε ότι ήταν ο πρώτος της δυναστείας των «Υξός» που ήταν Σημιτικής
καταγωγής και κυβέρνησαν αφού κατέκτησαν την Αίγυπτο για κάποιο χρονικό διάστημα.
Το όνομά τους προήλθε από το βασιλιά τους Χίκ-σασιού που οι Έλληνες το πρόφεραν
«Υκουσός» ή «Υξός». Τους αποκαλούσαν μάλιστα «Μενατιού» που σημαίνει «ποιμένες»
ή «Σατιού» που σημαίνει «τοξότες». Ονομάζονταν «Ποιμένες βασιλείς». Αν οι Υξός
ήταν Σημίτες, μπορεί να ήρθαν σε ρήξη όσο ήταν στη Χαναάν με τον Ιακώβ και γι’
αυτό τώρα τον καταπιέζουν. Στο εδ.9 λέει ότι φοβήθηκε ο βασιλιάς μήπως οι
Εβραίοι γίνουν περισσότεροι απ’ αυτούς. Αν αναφερόταν στους Αιγυπτίους μάλλον
πρόκειται για υπερβολή, αλλά αν αναφερόταν στη δυναστεία του σαν κατακτητές,
είχε δίκιο.
Άλλοι λένε ότι ήταν ο πρώτος Αιγύπτιος
βασιλιάς μετά τους Υξός τους οποίους αφού έδιωξε, καταπίεσε τους Ισραηλίτες
επειδή υποψιαζόταν ότι συμπαθούσαν τους Υξός. Μια σκέψη είναι ότι αφού οι Υξός
ήταν «ποιμένες βασιλιάδες» δεν πρέπει ν’ αντιπαθούσαν τους Εβραίους που ήταν κι
αυτοί ποιμένες.
Ο εχθρός των ψυχών μας και του Θεού μπορεί
ν’ αντιστέκεται, αλλά ο Θεός θ’ αποδεικνύεται πάντοτε ισχυρότερος του. Όσο
αφορά εμάς, αυτό που έχουμε ανάγκη είναι η απλότητα και το πνεύμα του μικρού
παιδιού που στηρίζεται μ’ εμπιστοσύνη στο Θεό και τα σχέδιά Του. Ο άπιστος
παρατηρεί μάλλον τις προσπάθειες του εχθρού, για ν’ αντιταχθεί στα σχέδια του
Θεού, αντί να βλέπει στη δύναμή Του για να μπορέσει να τα πραγματοποιήσει. Η
πίστη στρέφει το βλέμμα της στη δύναμη του Θεού κι έτσι νικά κι απολαμβάνει μια
συνεχή ειρήνη. Έχει να κάνει με το Θεό και την αναλλοίωτη πιστότητά Του, δεν
στηρίζεται στη σαλευόμενη άμμο των ανθρωπίνων πραγμάτων.
α:10 «ας σοφισθώμεν
κατ’ αυτών»
Δηλαδή να μην έρθουμε σε κατ’ ευθείαν ρήξη
μαζί τους, αλλά με κάποιο πλάγιο τρόπο, γιατί αν επαναστατήσουν, εφόσον είναι
πιο πολλοί μπορεί να υπερισχύσουν. Με τον ίδιο τρόπο εργάζεται και ο Σατανάς.
Ποτέ δεν σου λέει τι θέλει να σου κάνει, αλλά με τεχνάσματα, μεθοδείες, πονηριά
σου κλέβει λίγο - λίγο και σιγά - σιγά την προσευχή, τη συνάθροιση τη μαρτυρία,
τη μελέτη κι έτσι γίνεσαι ένας υπόδουλος Χριστιανός (Β’ Κορ.ια:3).
Αυτοί είναι οι συλλογισμοί μιας καρδιάς που
δεν έμαθε να παίρνει υπόψη της το Θεό στους υπολογισμούς της. Όμως εμείς γιατί
να επηρεαζόμαστε με συλλογισμούς που στηρίζονται στον τέλειο αποκλεισμό του
Θεού; Όταν κανείς ενεργεί έτσι, φανερώνει ένα πρακτικό αθεϊσμό.
Ο Φαραώ μπορούσε να κρίνει ακριβώς όλα τα
γεγονότα που μπορούσαν να συμβούν: την αύξηση του λαού, την περίπτωση πολέμου,
την πιθανότητα οι Ισραηλίτες να ενωθούν με τους εχθρούς, την αναχώρησή τους απ’
τη χώρα. Όμως δεν σκέφτηκε καθόλου ότι σ’ όλα αυτά μπορεί να υπήρχε η ενέργεια
του Θεού. Αν το έκανε, θ’ ανατρέπονταν όλοι οι συλλογισμοί του. Είναι λοιπόν καλό
να θυμόμαστε πάντοτε ότι οι συλλογισμοί του άπιστου αποκλείουν ολότελα το Θεό.
Όλη η αξία και η δύναμή τους στηρίζεται ακριβώς σ’ αυτό τον αποκλεισμό του
Θεού.
Ο Φαραώ «επλανάτο»
επειδή δεν γνώριζε το Θεό και τις αναλλοίωτες βουλές Του (Μάρκ.ιβ:24-27).
Αγνοούσε ότι από πολύ παλιότερα, πριν αυτός αρχίσει ν’ αναπνέει, ο λόγος και ο
όρκος του Θεού, αυτά τα δύο «αμετάθετα πράγματα»,
είχαν εξασφαλίσει την πλήρη και ένδοξη απελευθέρωση αυτού του λαού που ο Φαραώ
ήθελε να συντρίψει. Μάταια φανταζόταν ότι θα μπορούσε να σταματήσει την αύξηση
αυτού του λαού για τον οποίο ο Θεός είχε πει: «Θέλω πληθύνει το σπέρμα σου ως τα άστρα του ουρανού και ως την άμμον
την παρά το χείλος της θαλάσσης» (Γέν.κβ:17).
Γι’ αυτό όλα τα σχέδιά του και η σοφία του ήταν καθαρή παραφροσύνη.
Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει ο
άνθρωπος είναι το να ενεργεί χωρίς να υπολογίζει το Θεό. Αργά ή γρήγορα, το
σχέδιο του Θεού θα του επιβληθεί και τότε όλα τα σχέδια και οι υπολογισμοί του
θα εκμηδενιστούν.
