Α' Πέτρου ε:5-7
Η ταπείνωση δεν είναι δημοφιλής αρετή στον κόσμο μας. Δεν την αναφέρουν στα talk shows, ούτε στις εκπομπές διασκέδασης. Δύσκολα θα βρεις κάποιο βιβλίο που να προτίθεται έστω να σε μάθει την αξία της. Γιατί;
Ο βασικός λόγος για την γενικότερη απουσία της ταπείνωσης από το μυαλό μας είναι πως μπορεί να υπάρχει μόνο όταν ο Θεός είναι μέρος της εικόνας που έχουμε για τη ζωή. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως η ταπείνωση ακολουθεί το Θεό σαν σκιά. Όταν ο Θεός είναι ο μεγάλος απών στην καθημερινότητά μας, τότε και η ταπείνωση «πάει περίπατο». Χωρίς το Θεό η ταπείνωση είναι παράλογη.
Πριν από χρόνια κάποια εφημερίδα έγραφε στο σημείωμα του εκδότη, το εξής που δείχνει την ατμόσφαιρα η οποία προκαλεί ασφυξία στην ταπείνωση:
Υπάρχουν κάποιοι που με αφέλεια κλίνουν στην νοσταλγική ανάμνηση του Θεού. Ο μέσος θρησκευόμενος κάθε εβδομάδα θέλει να έχει την επαφή με αυτό που είναι «άγιο»… Στον υπόλοιπο χρόνο του όμως, βυθίζεται σε μια κοινωνία η οποία δεν αναγνωρίζει πλέον το Θεό ως παντογνώστη και παντοδύναμο, που τον αγαπάς και τον λατρεύεις… Σήμερα είμαστε πολύ προοδευμένοι για να έχουμε ανάγκη το Θεό. Μπορούμε να σταθούμε μόνοι μας. Είμαστε προετοιμασμένοι και έτοιμοι να επιλέξουμε και να ορίσουμε την ύπαρξή μας.
Νομίζω είναι μια αρκετή καλή και τίμια περιγραφή. Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα όμως, η ταπείνωση δε μπορεί να επιζήσει. Εξαφανίζεται, μαζί με το Θεό. Όταν ο Θεός παραμελείται, τότε ο αμέσως επόμενος θεός παίρνει τη θέση του, δηλαδή, ο άνθρωπος. Και αυτό εξ’ ορισμού είναι το αντίθετο της ταπείνωσης, είναι υπερηφάνεια.
Το περιβάλλον λοιπόν, στο οποίο ζούμε είναι εχθρικό στην ταπείνωση. Και τα εδάφια που θα δούμε σήμερα, είναι πέρα για πέρα ξένα για την εποχή μας, και στο νου των ανθρώπων εκτός από παράξενα, είναι και άχρηστα.
Για τον άνθρωπο, όμως, που θέλει ο Θεός να είναι κομμάτι της ζωής του, είναι απόλυτα χρήσιμα. Αν τα εδάφια αυτά, δεν ριζώσουν μέσα μας, δε θα είμαστε μια χριστιανική εκκλησία, δε θα είμαστε αλάτι και φως για το Χριστό σε ένα κόσμο που προσποιείται ότι ο Θεός δεν υπάρχει, ή αν υπάρχει είναι φτιαγμένος όπως ο καθένας θέλει στο μυαλό του.
Τι λέει λοιπόν η Γραφή;
Ομοίως οι νεώτεροι υποτάχθητε εις τους πρεσβυτέρους. Πάντες δε υποτασσόμενοι εις αλλήλους ενδύθητε την ταπεινοφροσύνην· διότι ο Θεός αντιτάσσεται εις τους υπερηφάνους, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν. Ταπεινώθητε λοιπόν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, διά να σας υψώση εν καιρώ,και πάσαν την μέριμναν υμών ρίψατε επ' αυτόν, διότι αυτός φροντίζει περί υμών. (Α΄ Πέτρ.ε:5-7).
Το κύριο, το βασικό σημείο αυτής της περικοπής είναι ότι οι χριστιανοί πρέπει να είναι ταπεινοί άνθρωποι. Τρεις φορές το αναφέρει σ’ αυτά τα εδάφια. Οι νεότεροι να υποτάσσονται στους μεγαλύτερους. (Η υπακοή προϋποθέτει την ταπείνωση). Όλοι να ντυθούμε την ταπείνωση καθώς υποτασσόμαστε ο ένας στον άλλο. Να ταπεινωθούμε κάτω από το δυνατό χέρι του Θεού.
Με απλά λόγια η ταπείνωση είναι βασική για τη ζωή του χριστιανού. Είναι σημάδι γνησιότητας του αληθινού χριστιανού.
Μαθαίνουμε λοιπόν στα εδάφια αυτά 4 λόγους, 4 κίνητρα για να είναι κάποιος ταπεινός.
1. Ο Θεός αντιτάσσεται στους υπερήφανους (εδ.5α). Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι χειρότερο από το να έχει κάποιος το Θεό απέναντί του, να του πάει κόντρα, να του αντιστέκεται.
2. Στους ταπεινούς, όμως, [ο Θεός] δίνει χάρη (εδ.5β). Τίποτα δεν είναι καλύτερο από το να έχεις ένα άπειρο, παντοδύναμο, πάνσοφο, Θεό να βοηθάει, να συγχωρεί, να ενισχύει, να παρηγορεί, όλα αυτά περιλαμβάνονται στη χάρη που δίνει ο Θεός. Ο Θεός τα κάνει όλα αυτά στους ταπεινούς.
Ο λόγος που ο Θεός το κάνει αυτό, είναι ότι η ταπείνωση δεν είναι εξάσκηση μιας αρετής που κερδίζει τη χάρη. Δεν είμαι ταπεινός, ώστε ο Θεός να μου δώσει κάτι. Ταπείνωση είναι η παραδοχή ότι δεν μπορώ μόνος μου, και τότε ο Θεός με βοηθάει, μου δίνει χάρη.
3. Ο Θεός θα χρησιμοποιήσει την εξουσία Του για να υψώσει τον ταπεινό: Ταπεινωθείτε, λοιπόν, κάτω από το πανίσχυρο χέρι τού Θεού, για να σας υψώσει εν καιρώ. Ο Θεός υπόσχεται πως όταν παραδεχτούμε πως Τον έχουμε ανάγκη, όταν εξαρτηθούμε απ’ Αυτόν, όταν ζητήσουμε βοήθεια, όταν αναγνωρίσουμε πως απ’ Αυτόν προέρχονται όλα, τότε και μόνον τότε θα χρησιμοποιήσει την εξουσία Του, για να μας υψώσει. Τι σημαίνει να μας υψώσει; Να μας ενισχύσει, να μας οδηγήσει στην αναγνώριση, να μας τιμήσει μπροστά στους ανθρώπους. Θα οδηγήσει ο Θεός τα πράγματα ώστε οι άλλοι να αναγνωρίσουν αυτό που είμαστε, αυτό που ο Θεός μας δημιούργησε να είμαστε.
Είναι ενδιαφέρον, να προσέξετε πως όταν οι άνθρωποι έχτιζαν τον πύργο της Βαβέλ ο λόγος που ήθελαν να το κάνουν ήταν για να αποκτήσουν στον εαυτό τους, όνομα: «Και είπον, Έλθετε, ας οικοδομήσωμεν εις εαυτούς πόλιν και πύργον, του οποίου η κορυφή να φθάνη έως του ουρανού· και ας αποκτήσωμεν εις εαυτούς όνομα, μήπως διασπαρώμεν επί του προσώπου πάσης της γης» (Γέν.ια:4).
Και ο Θεός ήρθε, αντιστάθηκε στην υπερηφάνεια τους, και όπως ήταν αναμενόμενο ο πύργος δεν ολοκληρώθηκε. Σύγχυσε τη γλώσσα τους και τελικά διασπάρθηκαν στη γη, χωρίς να πετύχουν το στόχο τους.
Στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο αρχίζει η ιστορία του Αβραάμ. Μια από τις ευλογίες που υποσχέθηκε ο Θεός στον Αβραάμ ήταν αυτό που ήθελαν μόνοι τους να αποκτήσουν οι άνθρωποι: όνομα! Ακούστε τι είπε ο Θεός: «Ο δε Κύριος είπε προς τον Άβραμ, Έξελθε εκ της γης σου, και εκ της συγγενείας σου, και εκ του οίκου του πατρός σου, εις την γην την οποίαν θέλω σοι δείξει· και θέλω σε κάμει εις έθνος μέγα· και θέλω σε ευλογήσει, και θέλω μεγαλύνει το όνομά σου· και θέλεις είσθαι εις ευλογίαν· και θέλω ευλογήσει τους ευλογούντάς σε, και τους καταρωμένους σε θέλω καταρασθή· και θέλουσιν ευλογηθή εν σοι πάσαι αι φυλαί της γης» (Γέν.ιβ:1-3).
Υπάκουσε με και θα σε υψώσω. Αυτό που εκείνοι μόνοι τους ήθελαν να κάνουν και δεν το πέτυχαν, εγώ θα στο δώσω πολλαπλάσιο. Απλά εμπιστέψου με, υπάκουσέ με «Η υπερηφανία του ανθρώπου θέλει ταπεινώσει αυτόν· ο δε ταπεινόφρων απολαμβάνει τιμήν» (Παρ.κθ:23).
Πότε ύψωσε ο Θεός τον Σολομώντα; Όταν του ζήτησε χάρη. Όταν παραδέχτηκε πως δεν είχε σοφία να κυβερνήσει το λαό αυτό και ζήτησε σοφία, και καρδιά που να καταλαβαίνει. Τότε ο Θεός του τα έδωσε όλα. Πότε τον ταπείνωσε; Όταν πίστεψε πως δεν έχει ανάγκη το Θεό και μπορούσε μόνος του. Και πήρε γυναίκες ξένες, λάτρευσε άλλους θεούς.
Το τέταρτο κίνητρο για την ταπείνωση είναι:
4. Ο Θεός θα χρησιμοποιήσει την εξουσία του για να φροντίσει τον ταπεινό: όλη τη μέριμνά σας ρίχνοντας την επάνω σ' Αυτόν, επειδή Αυτός φροντίζει για σας.
Αν όμως είμαστε ταπεινοί ο Θεός θα μας φροντίσει, γι’ αυτό και δε χρειάζεται να μεριμνούμε. Μεριμνώ, πολύ σωστά αποδίδεται ως «αγχώνομαι». Δε χρειάζεται να αγχώνομαι αν είμαι ταπεινός γιατί ο Θεός με φροντίζει. Αν είμαι ταπεινός λοιπόν, θα είμαι «ξέγνοιαστος», όχι αδιάφορος, αλλά αναπαυμένος. Ή όπως λέει το αρχαίο κείμενο: Αυτόν μέλλει περί υμών. Δηλαδή, Αυτός νοιάζεται για μας.
Ποιο είναι, λοιπόν, το βασικό μήνυμα των εδαφίων; Ας είμαστε ταπεινοί. Ο Θεός αντιστέκεται στους υπερήφανους, αλλά στους ταπεινούς δίνει χάρη. Ποια είναι η χάρη που δίνει; Πρώτον, τους υψώνει. Τους χαρίζει την πραγματική αναγνώριση στους ανθρώπους που προέρχεται από Εκείνον. Δεύτερον, τους φροντίζει.
Πως αυτό το μήνυμα μπορεί να ριζώσει στο μυαλό και την καρδιά μας και να αλλάξει δυναμικά τον τρόπο που ζούμε για τη δόξα του Θεού; Θα βοηθηθούμε, απαντώντας δύο ερωτήσεις.
1. Τι είναι υπερηφάνεια, και τι ταπείνωση;
2. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην ταπείνωση και την έλλειψη άγχους;
Θα ξεκινήσουμε με τη δεύτερη ερώτηση. Θα διαβάσουμε το εδάφιο από το αρχαίο: Ταπεινώθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς υψώση εν καιρώ, πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ' αυτόν, ότι αυτώ μέλει περί υμών.
Προσέξατε την υπογραμμισμένη λέξη «επιρρίψαντες»; Είναι μια μετοχή. Αυτή η μετοχή με την οποία ξεκινάει μια δευτερεύουσα πρόταση, εξηγεί πως ταπεινώνομαι στο Θεό μπροστά. Μου δείχνει τον τρόπο. Ταπεινωθείτε, λοιπόν, κάτω από το πανίσχυρο χέρι τού Θεού…όλη τη μέριμνά σας ρίχνοντάς την επάνω σ' Αυτόν.
Ο τρόπος για να είμαι ταπεινός, είναι να ρίχνω κάθε τι που με αγχώνει και με φοβίζει και με στεναχωρεί, στα χέρια του Θεού, αφήνοντας Εκείνος να το φροντίσει. Να παραδέχομαι πως δεν μπορώ μόνος να κάνω κάτι, και πως χρειάζομαι τη δική Του βοήθεια, να ζητάω τη βοήθειά Του και η ψυχή μου να αναπαύεται στο ότι Εκείνος θα νοιαστεί. Να εργάζομαι για τη λύση, και να κοπιάζω, αλλά χωρίς μέριμνα, χωρίς άγχος. Άλλο το άγχος και άλλο η φροντίδα.
Αυτό σημαίνει πως ένα σοβαρό εμπόδιο για να μη ρίχνω τα βάρη μου στο Θεό είναι η υπερηφάνεια. Που σημαίνει ότι το άγχος είναι μια μορφή υπερηφάνειας.
Τι είναι υπερηφάνεια, και τι ταπείνωση;
Θα προσπαθήσω να εξηγήσουμε την υπερηφάνεια με 10 παρατηρήσεις γι’ αυτήν από την Αγία Γραφή. Το αντίθετο είναι η ταπείνωση.
Πρώτο, το να ικανοποιώ αυτάρεσκα τον εαυτό μου είναι υπερηφάνεια. Είπε ο Θεός στον Ισραήλ, στο βιβλίο του προφήτη Ωσηέ: «Αλλ' εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σου εκ γης Αιγύπτου· και άλλον θεόν πλην εμού δεν θέλεις γνωρίσει· διότι δεν υπάρχει άλλος σωτήρ εκτός εμού. Εγώ σε εγνώρισα εν τη ερήμω, εν γη ανύδρω. Κατά τας βοσκάς αυτών, ούτως εχορτάσθησαν· εχορτάσθησαν, και υψώθη η καρδία αυτών· διά τούτο με ελησμόνησαν» (Ωσηέ ιγ:4-6).
Ο λαός του Θεού ζούσε καλά, τόσο καλά, που στο τέλος ξέχασαν το Θεό. Αυτάρεσκα ασχολούνταν με το να χρησιμοποιούν τα δώρα που ο Θεός τους έδωσε, και στο τέλος ξέχασαν τον ίδιο το Θεό.
Δεύτερο, η εμπιστοσύνη στην αυτάρκειά μας είναι υπερηφάνεια. Όταν ο λαός του Θεού ήταν έτοιμος να μπει επιτέλους στη γη της επαγγελίας, η δεύτερη γενιά, γιατί η πρώτη όλη πέθανε στην έρημο, ο Μωυσής τους ξαναείπε το νόμο, για αυτό και έχουμε το βιβλίο του Δευτερονομίου.
Ανάμεσα σε άλλα που τους προειδοποίησε ήταν το εξής: «Πρόσεχε εις σεαυτόν μήποτε λησμονήσης Κύριον τον Θεόν σου, αθετών τας εντολάς αυτού και τας κρίσεις αυτού και τα διατάγματα αυτού, τα οποία εγώ προστάζω εις σε σήμερον» Δευτ.η:11. Και εξηγεί πότε μπορεί να συμβεί αυτό κάτω από ποιες συνθήκες είναι εύκολο να ξεχάσει ο άνθρωπος το Θεό: «μήπως, αφού φάγης και χορτασθής και οικοδομήσης οικίας καλάς και κατοικήσης, και οι βόες σου και τα πρόβατά σου αυξήσωσι, και πολλαπλασιασθή το αργύριόν σου και το χρυσίον σου και πάντα όσα έχεις αυξήσωσι, μήπως τότε υψωθή η καρδία σου και λησμονήσης Κύριον τον Θεόν σου, όστις σε εξήγαγεν εκ γης Αιγύπτου, εξ οίκου δουλείας» Δευτ. η:12-14.
Ο κίνδυνος λοιπόν να υψωθεί η καρδιά του ανθρώπου και να ξεχάσει το Θεό, έρχεται όταν τα πράγματα πάνε καλά στη ζωή του. Τότε μπορεί να ξεχάσει το Θεό που στο παρελθόν τον ευεργέτησε, τον βοήθησε, τον στήριξε.
Πως, όμως, φανερώνεται η υπερηφάνεια, που μας οδηγεί να ξεχάσουμε το Θεό; Τα επόμενα εδάφια λένε, «και είπης εν τη καρδία σου, Η δύναμίς μου και το κράτος της χειρός μου απέκτησαν εις εμέ τον πλούτον τούτον. Αλλά θέλεις ενθυμείσθαι Κύριον τον Θεόν σου· διότι αυτός είναι, όστις σε δίδει δύναμιν να αποκτάς πλούτη, διά να στερεώση την διαθήκην αυτού, την οποίαν ώμοσε προς τους πατέρας σου, ως είναι την ημέραν ταύτην» Δευτ.η:17-18α.
Μη νομίζεις πως πας καλά και αυτό οφείλεται σε σένα. Μη ζεις με την αυταπάτη της αυτάρκειας σου. Δεν υπάρχει τίποτα που έχουμε και να μην μας το έχει δώσει ο Θεός. Όλα από Εκείνον προέρχονται. Άνθρωποι που λένε, τα βλέπεις τα χέρια μου, τα βλέπεις τα πόδια μου, αυτά να ‘ναι καλά, στην πραγματικότητα είναι υπερήφανοι. Εργατικοί ναι, αλλά υπερήφανοι. Γιατί το δώρο του Θεού, την υγεία τους, τη δύναμη τους, το μυαλό τους, το μετατρέπουν σε προσωπικό επίτευγμα, ενώ πολύ απλά δεν είναι. Να θυμάσαι τον Κύριο τον Θεό σου· επειδή, αυτός είναι που σου δίνει δύναμη να αποκτάς πλούτη.
Το να πιστεύω ότι είμαι αυτάρκης και να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου, είναι υπερηφάνεια.
Τρίτο, η υπερηφάνεια δεν είναι επιδεκτική συμβουλής. Ο περήφανος άνθρωπος δεν ακούει. Είχε ζητήσει ο Θεός από τον Ιερεμία να πάει και να φοράει μια λινή ζώνη. Αφού τη φόρεσε αρκετά και τον είδαν ότι τη φορούσε, του ζήτησε να πάει να την κρύψει σε ένα βράχο. Μετά από καιρό του ξαναείπε να πάει να την πάρει από εκεί. Όταν όμως πήγε, η ζώνη ήταν φθαρμένη και άχρηστη (Ιερ.ιγ:7).
Αυτό ήταν το εποπτικό μάθημα που ήθελε ο Θεός να δώσει στον υπερήφανο λαό Του «Τότε έγεινε λόγος Κυρίου προς εμέ, λέγων, Ούτω λέγει Κύριος· κατά τούτον τον τρόπον θέλω φθείρει την υπερηφανίαν του Ιούδα και την μεγάλην υπερηφανίαν της Ιερουσαλήμ. Ο κακός ούτος λαός, οίτινες αρνούνται το να υπακούωσιν εις τους λόγους μου, και περιπατούσιν εν ταις ορέξεσι της καρδίας αυτών και υπάγουσιν οπίσω άλλων θεών, διά να λατρεύωσιν αυτούς και να προσκυνώσιν αυτούς, θέλει είσθαι εξάπαντος ως η ζώνη αύτη, ήτις δεν είναι χρήσιμος εις ουδέν» (Ιερεμ.ιγ:8-10).
Όταν ο Θεός μας μιλάει και δεν ακούμε, αυτό δείχνει υπερηφάνεια. Και η υπερηφάνεια με το Θεό φανερώνεται και με τους ανθρώπους. Ο υπερήφανος άνθρωπος, που δεν ακούει το Θεό, δεν ακούει και άλλων συμβουλές.
Παρ.ιγ:10 «Μόνον από της υπερηφανίας προέρχεται η έρις· η δε σοφία είναι μετά των δεχομένων συμβουλάς» Όταν δε δέχομαι συμβουλές, όταν πιστεύω ότι τα ξέρω όλα, τότε έρχεται η πτώση, αργά ή γρήγορα θα έρθει: «Η υπερηφανία προηγείται του ολέθρου, και υψηλοφροσύνη του πνεύματος προηγείται της πτώσεως» (Παρ.ις:18).Η υπερηφάνεια αρνείται να διδαχθεί από Θεό και ανθρώπους.
Τέταρτο, σαν συνέπεια του προηγούμενου, η υπερηφάνεια δεν «σχετίζεται» με την υποταγή. Επειδή ο υπερήφανος άνθρωπος δε δέχεται συμβουλές, για αυτό και δεν υπακούει στο νόμο του Θεού. Ακούει και γυρνάει την πλάτη (Ψαλμ.ριθ:21). Αυτοί που επιτιμά ο Θεός είναι οι περήφανοι που ακούν και παρεκκλίνουν από τα προστάγματα του Θεού.
Πέμπτο, η υπερηφάνεια επαινεί τον άνθρωπο γι’ αυτό που ο Θεός κάνει. Κάτι αντίστοιχο μ’ αυτό που διαβάσαμε από το Δευτερονόμιο. Υπάρχει όμως μια άλλη ιστορία στην Αγία Γραφή, πολύ δυνατή και χαρακτηριστική. Η ιστορία του Ναβουχοδονόσορα, βασιλιά της Βαβυλώνας.
Δαν.δ:30-32 «ελάλησεν ο βασιλεύς και είπε, Δεν είναι αύτη η Βαβυλών η μεγάλη, την οποίαν εγώ ωκοδόμησα διά καθέδραν του βασιλείου με την ισχύν της δυνάμεώς μου και εις τιμήν της δόξης μου; Ο λόγος ήτο έτι εν τω στόματι του βασιλέως και έγεινε φωνή εξ ουρανού λέγουσα, Προς σε αναγγέλλεται, Ναβουχοδονόσορ βασιλεύ· η βασιλεία παρήλθεν από σού· και θέλεις εκδιωχθή εκ των ανθρώπων και μετά των θηρίων του αγρού θέλει είσθαι η κατοικία σου· χόρτον ως οι βόες θέλεις τρώγει, και επτά καιροί θέλουσι παρέλθει επί σε, εωσού γνωρίσης ότι ο Ύψιστος είναι Κύριος της βασιλείας των ανθρώπων, και εις όντινα θέλει, δίδει αυτήν».
Μετά από μια περίοδο ταπείνωσης, κατά την οποία ο βασιλιάς αυτός ζούσε σαν το ζώο στα χωράφια, ο Θεός τον αποκατέστησε. Τότε ομολόγησε και είπε: «Τώρα εγώ ο Ναβουχοδονόσορ αινώ και υπερυψώ και δοξάζω τον βασιλέα του ουρανού, διότι πάντα τα έργα αυτού είναι αλήθεια και αι οδοί αυτού κρίσις, και τους περιπατούντας εν τη υπερηφανία δύναται να ταπεινώση» Δαν.δ:37.
Έκτο, στην υπερηφάνεια «αρέσει» η επίδειξη και προβολή. Ο Χριστός κατακεραύνωσε τους θρησκευτικούς ηγέτες στην Ιερουσαλήμ λέγοντας, «Πράττουσι δε πάντα τα έργα αυτών διά να βλέπωνται υπό των ανθρώπων. Και πλατύνουσι τα φυλακτήρια αυτών και μεγαλύνουσι τα κράσπεδα των ιματίων αυτών, και αγαπώσι τον πρώτον τόπον εν τοις δείπνοις και τας πρωτοκαθεδρίας εν ταις συναγωγαίς και τους ασπασμούς εν ταις αγοραίς και να ονομάζωνται υπό των ανθρώπων Ραββί, Ραββί» (Ματθ.κγ:5-7).
Ο υπερήφανος τρέφεται με την αναγνώριση. Την επιδιώκει. Και πιο επικίνδυνο από όλα είναι βέβαια, ότι είναι τόσο εύκολο να τη δούμε στους άλλους, και όχι στον εαυτό μας.
Έβδομο, η υπερηφάνεια σπρώχνει τον άνθρωπο στη θέση του Θεού. Έχετε προσέξει τι έκανε ο Ηρώδης στις Πράξεις; Έτσι, την ημέρα που είχαν ορίσει, ο Ηρώδης, αφού ντύθηκε τη βασιλική του στολή και κάθισε στο θρόνο, άρχισε να αγορεύει σ' αυτούς. Κι όλος ο λαός φώναζε: «Φωνή Θεού είναι αυτή και όχι ανθρώπου!» Ο Ηρώδης δεχόταν και συμφωνούσε με αυτό το σύνθημα. Και τότε τι έγινε; Αμέσως τότε, επειδή δέχτηκε να δοξαστεί σαν θεός, και δεν έδωσε την τιμή στο Θεό, τον χτύπησε ένας άγγελος του Κυρίου με μια ξαφνική αρρώστια, γέμισε σκουλήκια και πέθανε (Πράξ.ιβ:21-23).
Αυτό ακριβώς θέλησε να κάνει ο σατανάς: «πως έπεσες εκ του ουρανού, Εωσφόρε, υιέ της αυγής· συνετρίφθης κατά γης, συ ο καταπατών τα έθνη. Συ δε έλεγες εν τη καρδία σου, Θέλω αναβή εις τον ουρανόν, θέλω υψώσει τον θρόνον μου υπεράνω των άστρων του Θεού· και θέλω καθήσει επί το όρος της συνάξεως, προς τα μέρη του βορρά· θέλω αναβή επί τα ύψη των νεφελών· θέλω είσθαι όμοιος του Υψίστου. Εις τον άδην όμως θέλεις καταβή, εις τα βάθη του λάκκου» Ης.ιδ:12-15.
Έτσι σκεφτόταν ο σατανάς, έτσι και κάθε υπερήφανος άνθρωπος που δεν αναγνωρίζει το Θεό στη ζωή του. Δε μπορεί να συλλάβει πως δεν υπάρχει από μόνος του. Και αν βγάλεις το Θεό, τότε μπαίνεις εσύ στη θέση του Θεού. Γι’ αυτό και καταλήγουμε στο επόμενο.
Όγδοο, η υπερηφάνεια αντιστέκεται ακόμη και στην ύπαρξη του Θεού Ψαλμ.ι:4.
Η υπερηφάνεια γνωρίζει πως η μόνη λύση για την επιβίωσή της είναι να μην υπάρχει καθόλου Θεός. Γιατί αν υπάρχει, Τον χρειάζεται. Και τότε αυτοκαταστρέφεται. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το επόμενο.
Ένατο, η υπερηφάνεια δεν μπορεί να εμπιστευθεί το Θεό. Στις Παροιμίες συγκρίνονται η αλαζονεία και η εμπιστοσύνη: Παρ.κη:25. Το «παχυνθεί» έτσι δεν αφορά τις διαστάσεις μας, αλλά την γενικότερη ευλογία του Θεού στη ζωή μας.
Ο υπερήφανος δε μπορεί να εμπιστευθεί το Θεό. Η εμπιστοσύνη νομίζει, πως είναι γι’ αυτούς που δεν μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους, για τους αδύναμους, για τους εξαρτημένους. Η εμπιστοσύνη στο Θεό είναι ο κτύπος της καρδιάς για την ταπείνωση. Είναι το αντίθετο για την υπερηφάνεια.
Όταν η υπερηφάνεια μας εμποδίζει να εμπιστευθούμε πως ο Θεός θα μας φροντίσει τότε υπάρχουν δύο πιθανότητες. Η μία είναι να ζήσουμε ο καθένας «στον κόσμο του», δηλαδή σε μια ψεύτικη ασφάλεια που θα στηρίζεται στη δική μας υποθετική δύναμη και εξυπνάδα να αποφύγουμε την καταστροφή.
Η άλλη επιλογή είναι να συνειδητοποιήσουμε πως δεν μπορούμε να εγγυηθούμε τη δική μας ασφάλεια και να νοιώσουμε άγχος. Άγχος για το μέλλον, άγχος για τα παιδιά μας, άγχος για τα οικονομικά για το σχολείο των παιδιών, για την υγεία μας, για το καθετί. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο Θεό μας οδηγεί είτε σε μια εικονική πραγματικότητα, είτε σε άγχος.
Και αυτό μας οδηγεί στο δέκατο χαρακτηριστικό της υπερηφάνειας και στην τελική εξήγηση για τη σχέση ανάμεσα στο άγχος και την ταπείνωση.
Δέκατο, η υπερηφάνεια αγχώνεται για το μέλλον. Στον Ησαΐα ο Θεός μιλάει στον αγχωμένο λαό Του με τα εξής λόγια: Ης.να:12-13α.
Προσέξτε τι ακριβώς λέει: Ποιος νομίζεις ότι είσαι και φοβάσαι; Περίεργο ε; Τόσο υπόγεια εργάζεται η υπερηφάνεια. Τόσο απατηλά. Μπορεί να εμφανίζεται και ως αρετή. Ποιος είσαι και φοβάσαι θνητό άνθρωπο, από κάποιον που θα γίνει σαν το χορτάρι και ξέχασες τον Κύριο τον Δημιουργό Σου, Αυτόν που άπλωσε τον ουρανό και τη γη;
Ποιος νομίζεις ότι είσαι και φοβάσαι; Ο Θεός δεν το ξέρει; Ο Θεός δεν το φροντίζει; Μήπως θέλει να μπεις στη θέση Του, να φροντίσεις εσύ τα πράγματα καλύτερα; Να τακτοποιήσεις τα προβλήματα πιο σωστά;
Ταπεινωθείτε, λοιπόν, κάτω από το πανίσχυρο χέρι τού Θεού, για να σας υψώσει εν καιρώ όλη τη μέριμνά σας ρίχνοντάς την επάνω σ' Αυτόν, επειδή Αυτός φροντίζει για σας (Α΄Πέτρ.ε:6-7).
Πως ταπεινώνομαι, ώστε ο Θεός να μη μου αντιστέκεται, αλλά να μου δίνει χάρη και να με υψώσει; Ρίχνοντας το φορτίο μου, τη μέριμνά μου, επάνω Του. Δηλαδή να εμπιστευθώ την υπόσχεση πως ο Θεός με νοιάζεται και έχει τη δύναμη και τη σοφία να φροντίσει το θέμα μου, με τον καλύτερο τρόπο.
Η εμπιστοσύνη είναι το αντίθετο της υπερηφάνειας. Η εμπιστοσύνη στο Θεό είναι η «καρδιά» της ταπείνωσης. Είναι η πεποίθηση πως το πανίσχυρο χέρι του Θεού δεν στέκεται πάνω μου για να με λιώσει, αλλά για να με φροντίσει. Έτσι λοιπόν, τρέχω, παλεύω, κοπιάζω, κάνω το μέρος μου, αλλά χωρίς άγχος, αναπαυμένος στην ψυχή μου, πως όλη μου η προσπάθεια είναι στα χέρια του Θεού του Πατέρα μου.
Ο Χριστός είπε, «χωρίς εμένα δε μπορείτε να κάνετε τίποτα» (Ιωάν.ιε:5). Αξίζει να υπογραμμίσουμε τη λέξη «τίποτα».
Κυρίως ας μην εμπιστευθούμε σε ανθρώπους, ούτε στον εαυτό μας. Ούτε στην πολιτική. Σε κανένα άνθρωπο. Γιατί; (Ιερ.ιζ:9).
Τον άνθρωπο δεν μπορείς να τον εμπιστευθείς. Αλλάζει. Λέει και ξελέει. Πιο πριν, όμως, ξέρετε τι λέει; (Ιερ.ιζ:7-8).
