Στην Ελλάδα εμφανίζονται σαν ορθόδοξοι πίσω από την παραπλανητική ιδιότητα του "αντι"αιρετικού , ενώ είναι δεδηλωμένοι ουνιβερσαλιστές και αντίθετοι στην θεοπνευστία της Αγίας Γραφής.
Για να δούμε όμως διαχρονικά ποιοί διαμόρφωσαν αυτές τις απόψεις :
Οι «πατέρες» Ειρηναίος και Ιουστίνος, στο θεολογικό τους σύστημα δεν μπορούσαν να δεχτούν την αιώνια ύπαρξη του κακού, αλλά «επειδή δεν ήθελαν να ενθαρρύνουν την αμαρτία» κατέληξαν στην μέση λύση της τελικής μή-ύπαρξης των αμετανόητων αμαρτωλών. Απέρριψαν την ιδέα της αθανασίας της ψυχής λέγοντας ότι μονάχα ο Θεός είναι αθάνατος και όσοι κάνουν το θελημά του.
Γνωστοί Ουνιβερσαλιστές το 744 ένας καθολικός ιερέας ο Clement ,το 850 ο Ιρλανδός John Scotus Erigena, το 1190 στην Γαλλία ο Αββάς Raynold του μοναστηρίου St. Martin,επίσης το 1210 ο θεολόγος και φιλόσοφος Amalric. Το 1222, βλέπουμε τον Ουνιβερσαλισμό να διδάσκεται από την πανάρχαια σέκτα των νεστοριανών... Το έτος εκείνο, επίσης βλέπουμε τον νεστοριανό επίσκοπο της πόλης Bassorah, Saloman να διακηρύττει την σωτηρία όλων των ανθρώπων. Υπερασπιζόμενος τη διδασκαλία αυτή, χρησιμοποίησε διάφορα ουνιβερσαλιστικά αποσπάσματα από τα γραπτά "πατέρων" όπως του Θεόδωρου Μοψουεστίας και Διόδωρου της Ταρσού, ενώ τόνιζε ότι και πολλοί άλλοι νεστοριανίζοντες πατέρες ήταν ουνιβερσαλιστές.
Γενικά ο ουνιβερσαλισμός, ή οι ουνιβερσαλιστικές τάσεις, παρατηρούνται σε διάφορες "χριστιανικές" σέκτες καθώς και σε διάφορους "χριστιανούς" μύστες του Μεσαίωνα. Τόσο ο Γρηγόριος Παλαμάς (γνωστός και απο την αίρεση των ησυχαστών) όσο και ο "άγιος" Μακάριος έδειξαν να πιστεύουν, στην ιδέα ότι τελικά ίσως σωθούν όλοι οι άνθρωποι.
Πρόδρομος του σύγχρονου ουνιβερσαλισμού υπήρξε ο Ζώρζ Μπενβίλ ένας Γάλλος που μετανάστευσε το 1741 στην Αμερική, και ο αγγλικής καταγωγής Τζων Μάρυ (1741-1815). Ο ουνιβερσαλισμός του Τζων Μάρυ αποτελούσε παραλλαγή του καλβινισμού.Προς τα τέλη του 18ου αιώνα οι ουνιβερσαλιστές υιοθέτησαν τη διδασκαλία του Χοζία Μπαλού (1771-1852), και μετακινήθηκαν από τον καλβινισμό στον αρειανισμό.
Τον 19 αιώνα οι οπαδοί της αίρεσης αυξήθηκαν και εξαπλώθηκαν με αποτέλεσμα την περαιτέρω ηθική και πνευματική χαλάρωση των χριστιανόμορφων δογμάτων.
Ορισμένες προτεσταντικές εκκλησίες στην Αμερική και στην Ευρώπη δηλώνουν ουνιβερσαλιστικές ενώ ο ουνιβερσαλισμός αποτελεί την πραγματική πίστη σε διάφορους θεολογικούς κύκλους.Τον 19 αιώνα οι οπαδοί της αίρεσης αυξήθηκαν και εξαπλώθηκαν με αποτέλεσμα την περαιτέρω ηθική και πνευματική χαλάρωση των χριστιανόμορφων δογμάτων.
Το 1947 δημοσιεύθηκε στην Ελλάδα ένα ουνιβερσαλιστικό βιβλίο του Κωνσταντίνου Ξηροκώστα(ρωσσελικής καταγωγής που αρνούνταν την Θεότητα του Ιησού) με τίτλο: "Ερχεται η μεγάλη απελευθέρωσις του ανθρώπινου γένους" !
Οσον αφορά τις ουνιβερσαλιστικές τάσεις στον χώρο της ορθοδοξίας ξεχωρίζει η σκέψη του Jean Daniélou, ο οποίος αναδείχθηκε σε ένθερμο υποστηρικτή του Ωριγένη.
Στη δυτική θεολογια ο ουνιβερσαλισμός τον 20ο αιώνα, έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις , ενώ έχει συνδεθεί με την νεο-ορθόδοξη θεολογία όπως την διαμόρφωσε ο Ελβετός θεολόγος Karl Barth. Παρόλο που δεν δίδαξε άμεσα την τελική σωτηρία των πάντων, ορισμένα αποσπάσματα από τα έργα του δίνουν έμφαση στον παγκόσμιο θρίαμβο της χάρης του Θεού...(υπονοόντας την έμμεσα).
Αλλοι νεο-ορθόδοξοι συγγραφείς έχουν προτείνει την ιδέα ότι οι Θεϊκές τιμωρίες δεν είναι παρά εξαγνιστικές ή άλλου είδους μορφές της αγάπης του Θεού, η οποίες τελικά καταλήγουν στην Αποκατάσταση... Ακόμα και μερικοί συντηρητικοί προτεστάντες υιοθέτησαν και υπερασπίσθηκαν την ιδέα του ουνιβερσαλισμού...
Είναι ξεκάθαρο ότι ο ουνιβερσαλισμός, σε μία πληθώρα μορφών, έχει μεγάλη απήχηση στον χριστιανισμό της εποχής μας, τόσο σε «συντηριτικούς» όσο και σε «φιλελεύθερους» κύκλους.
Σήμερα οι περισσότεροι ίσως θεολόγοι είναι κρυπτο-ουνιβερσαλιστές, κάτι που φαίνεται και με την αντιπάθεια (και ντροπή) που νοιώθουν για τη βιβλική προειδοποίηση της κόλασης την οποία προσποιούνται με δυσκολία ότι την δέχονται.
Πολλοί από τους «κρυφούς» ουνιβερσαλιστές θεολόγους και αρχιερείς όταν βρεθούν σε δύσκολη θέση σπεύδουν να διαβεβαιώσουν τους ακροατές τους ότι πιστεύουν στο δόγμα της «ατελεύτητης κόλασης» παρόλο που δεν το πιστεύουν. Με άλλα λόγια οι σημερινοί θεολόγοι ομολογούν τον Λόγο του Θεού «με τα χείλη τους» αλλά «η καρδιά τους απέχει πολύ από αυτό»!
Είναι εκείνη η μεγάλη πλειοψηφία της απώλειας που προσεγγίζει τον Θεό πατερναλιστικά επιθυμώντας όχι να διδαχθεί απο Αυτόν αλλά να τον διδάξει (!) αν είναι δυνατόν την δικαιοσύνη που οι ίδια είναι διατεθειμένη να κατανοήσει.
Στην πραγματικότητα δεν πιστεύουν στην Θεότητα του Ιησού γιατί αυτό δεν συμφωνεί με τον «ορθο»λογισμό τους . Κάθε τι που ξεφεύγει από τις καθημερινές εμπειρίες της σάρκας είναι γι αυτούς παρωχημένο . Η αλήθεια είναι ότι προ πολλού έχουν ενστερνιστεί την αρειανική θεολογία και το κρύβουν επιμελώς.
Μια άλλη αφετηρία της αίρεσης είναι ο λεγόμενος εσωτερισμός.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εσωτεριστών ορθόδοξων θεολόγων φαίνεται να είναι ο Παναγιώτης Χρήστου, ο οποίος προκειμένου να μην δώσει διακαιώματα, παρόλο που περιγράφει τον θρίαμβο του Χριστού με λόγια που θυμίζουν ουνιβερσαλισμό, καταλήγει στην συμβιβαστική λύση της μή-ύπαρξης για όσα λογικά όντα απαρνηθούν τελεσίδικα την αγάπη του Θεού .
Και η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Χρήστου όμως είναι καθαρά ουνιβερσαλιστική: «Η αγαθότης είναι η πρόκληση της δημιουργίας, ο έρως είναι η τελειοποίησή της. Η δημιουργία δεν είναι στατική αλλά δυναμική πραγματικότης, διότι έχει ξεκινήσει από προϋπάρχοντες λόγους, Αν και όλα τα όντα προήλθαν από το μη ον κατά την αγαθή βούληση του Θεού, εκδηλωθείσα ελεύθερα στην κατάλληλη στιγμή, οι λόγοι τους κατά την σκέψη του Μαξίμου προϋπήρχαν αϊδίως στον ένα Λόγο, στο Θεό. Κάθε κτιστό δημιουργήθηκε σύμφωνα με αντίστοιχο λόγο, και αυτός είναι που ορίζει τόσο τη γένεσή του όσο και την ουσία του» .
«Μοντέρνοι» θεολόγοι όπως ο Χρήστου, επειδή δεν μπορούν να ανεχτούν την παντοτινή ύπαρξη του κακού διδάσκουν την κρυπτο-ουνιβερσαλιστική ιδέα της μή-ύπαρξης.
Η καθεστωτική εκκλησία ποτέ δεν καταδίκασε επίσημα την ιδέα αυτή, στην οποία έχουν βρεί καταφύγιο πολλοί Χριστιανοί θεολόγοι που «νοιώθουν ρίγος» στην ιδέα ότι οι αμαρτωλοί θα βασανίζονται για πάντα. Δεν φαίνεται όμως να τους διακατέχει ο ίδιος ζήλος για την σωτηρία τους σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού. Προτιμούν μάλλον το δικό τους σχέδιο.
Ένας άλλος «μοντέρνος» ορθόδοξος συγγραφέας, ο Dimitru Staniloae, μιλάει πιό ανοιχτά για την προοπτική να σωθούν τελικά «τα πάντα». Σε ένα άρθρο του με τίτλο «Φως Χριστού Φαίνει Πάσι» (το οποίο δημοσιεύθηκε από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της Κρατικής Εκκλησίας).
Όπως και πολλοί άλλοι Ορθόδοξοι θεολόγοι ο Dimitru Staniloae έχει σαν πρότυπο τον ουνιβερσαλιστή Μάξιμο τον ομολογητή «άγιο» της καθεστωτικής εκκλησίας.
Εάν εξετάσουμε προσεκτικά τα περιεχόμενα και την φρασεολογία των δημοσιευόμενων άρθρων, των ηγετών της «ορθοδοξίας» θα δούμε ότι δεν απέχουν καθόλου από το πνεύμα του ουνιβεσαλισμού. Η γλώσσα που χρησιμοποιούν μας δίνει το δικαίωμα να τους θεωρήσουμε ως «εσωτεριστές» ουνιβερσαλιστές...
Βλέπουμε ότι χρησιμοποιείται κάθε μέσο για να καμφθεί η αγωνιστική διάθεση προσωπικης αντίστασης στην αμαρτία , ώστε με την αυτοδικαίωση των πάντων να μπορεί να δικαιολογηθεί κάθε αδυναμία της σάρκας και κάθε αθλιότητα.
Ο Λόγος του Θεού μας προειδοποιεί ότι είναι στενή η οδός και λίγοι είναι τελικά αυτοί που αντέχουν στο θάνατο του παλαιού ανθρώπου..
