Εφες.ε:21β-33
Η δυσκολία του θέματος
Προχωρώντας τη σειρά των μελετών μας πάνω στο γάμο, έχει έρθει η ώρα, πιστεύω, να περάσουμε σε ένα ακόμη πιο δύσκολο θέμα. Πρέπει να εξετάσουμε ποιος είναι ο ρόλος του άνδρα και ο ρόλος της γυναίκας μέσα στη διαθήκη του γάμου. Το θέμα αυτό είναι από τα πιο δύσκολα και τα πιο παρεξηγημένα, όπως επίσης και το κομμάτι που θα μελετήσουμε είναι δύσκολο και παρεξηγημένο.
Αυτό συμβαίνει για πολλούς λόγους. Θα αναφέρω τους δύο που πιστεύω είναι οι πιο σημαντικοί. Ο πρώτος είναι η κοινωνία γύρω μας. Ζωντανό παράδειγμα είναι το φεμινιστικό κίνημα το οποίο, κατά τη γνώμη μου, μπερδεύει την ισότητα των δύο φύλων με την ομοιότητα. Τα δύο φύλα είναι ίσα. Τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα, είναι πλασμένοι κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού. Δεν είναι όμως όμοιοι. Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα, και νομίζω πως το να προσπαθεί κάποιος να υποτιμήσει αυτές τις διαφορές είναι σοβαρή παρανόηση της αλήθειας.
Το φεμινιστικό κίνημα έχει επίσης πρόβλημα με αυτά που λέει ο λόγος του Θεού. Πιστεύει πως η λέξη υποταγή ακούγεται υποτιμητικά για τις γυναίκες και υποστηρίζει την ανωτερότητα των ανδρών, τον ανδρικό σοβινισμό. Πολλές φορές οι κοπέλες αισθάνονται πως ο δεσμός του γάμου θα γίνει αλυσίδα σκλαβιάς. Θυμάστε το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη που κατηγορήθηκε ως βλάσφημο. Ένα από τα πράγματα που λέει είναι πως ο απόστολος Παύλος είναι μισογύνης. Δηλαδή, ο απόστολος θεωρεί τις γυναίκες κατώτερες από τους άνδρες και τρέφει αισθήματα αποστροφής για το γυναικείο φύλο.
Το πρόβλημα είναι πως πολλές φορές και εμείς οι άνθρωποι που διδάσκουμε το λόγο του Θεού, προσπαθούμε να γίνουμε ευχάριστοι και να είμαστε "πολιτικά σωστοί" και για να το κάνουμε αυτό, μπερδεύουμε τους ρόλους των συζύγων όπως αυτοί δίνονται μέσα στην Αγία Γραφή. Προσπαθούμε να προσαρμόσουμε τη Γραφή στα νέα κοινωνικά δεδομένα.
Ο δεύτερος λόγος που έχουμε δυσκολία με το θέμα αυτό και με την συγκεκριμένη περικοπή είναι πνευματικός. Δηλαδή είναι η αμαρτωλή μας φύση. Με αυτό εννοώ πως επειδή είμαστε όλοι μας εκ φύσεως αμαρτωλοί και ως εκ τούτου εγωιστές, θέλουμε να γίνεται το δικό μας και να έχουμε τον έλεγχο.
Σαν αποτέλεσμα δεν προσέχουμε, τουλάχιστον αμέσως, τι λέει ο Θεός για μας, και δεν μελετούμε τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής για να μάθουμε τις δικές μας υποχρεώσεις.
Οι άνδρες προσέχουμε τι λέει η Γραφή μόνο για τις γυναίκες. Και βέβαια το ίδιο συμβαίνει και με τις γυναίκες.
Το πρόβλημά μας είναι το "ποιος θα είναι το αφεντικό" και ξεχνάμε το παράδειγμα του Χριστού. Αυτό συμβαίνει και στα δύο φύλα. Τόσο οι άντρες, όσο και οι γυναίκες αμύνονται γιατί δεν μπορούν να δουν πόσο βαρύ είναι αυτό που ζητάει ο λόγος του Θεού από το άλλο φύλο.
Ένα περιοδικό είχε μια γελοιογραφία με τον απόστολο Παύλο να κατεβαίνει από το πλοίο στο λιμάνι της Εφέσου και εκεί να τον περιμένει ένα αγριεμένο πλήθος. Μια διαδήλωση θυμωμένων γυναικών με πλακάτ που έγραφαν: "Γυναίκες της Ασίας ενωθείτε. Ο απόστολος Παύλος είναι αρσενικός σοβινιστής." Και ο Παύλος καθώς βλέπει το πλήθος με πραότητα απαντάει, "Χμ, βλέπω διαβάσατε το γράμμα μου." Καθώς όμως γυρίζει να φύγει από την άλλη μεριά, πέφτει πάνω σε μια άλλη διαδήλωση από άντρες αυτή τη φορά. Και αυτοί ήταν θυμωμένοι με τον Παύλο. Και αυτοί κρατούσαν πλακάτ που έγραφαν: "Άντρες της Ασίας ενωθείτε, ο απόστολος Παύλος είναι ακραίος φεμινιστής." Νομίζω καταλαβαίνουμε τι μπορεί να προκαλέσει η αμαρτωλότητά μας. Μας κάνει εγωιστές και μας σπρώχνει βλέπουμε τα πράγματα μόνο από τη δική μας τη μεριά, όπως μας συμφέρει.
Καθώς λοιπόν θα προχωρήσουμε στη μελέτη της περικοπής, ας μην περιμένουμε πως ο λόγος του Θεού θα είναι "ευχάριστος," με την έννοια ότι θα πάρει το μέρος μας. Το κομμάτι που θα μελετήσουμε έχει αρκετά πράγματα να προσβάλλει και τα δύο φύλα.
Έχει εντολές που τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες δεν θέλουν να ακούσουν. Διαβάζουμε όμως, την Αγία Γραφή γιατί θέλουμε να μάθουμε και να υπακούσουμε όλο το θέλημα του Θεού, ακόμη και όπου δεν μας είναι εύκολο. Επιπλέον, μελετούμε το λόγο του Θεού, γιατί υποτίθεται, πως θέλουμε να υπακούσουμε ο καθένας για τον εαυτό του, όχι να ακούσουμε πόσο υπάκουος πρέπει να είναι ο άλλος και πόσο δίκιο έχουμε εμείς.
Πρέπει λοιπόν να εμβαθύνουμε στη μελέτή της Γραφής γιατί έτσι θα διαπιστώσουμε πόσο ισορροπημένη είναι. Η αλήθεια του Θεού, όταν την υπακούμε, ελευθερώνει και από την κοινωνική πίεση, και από την δύναμη της αμαρτίας που μας κάνει εγωιστές.
Απόψεις περί γάμου
Υπάρχουν δύο απόψεις για το γάμο. Η μία, που θα την ονομάσουμε «παραδοσιακή», είχε πολύ μεγάλη πέραση στην περίοδο του αποστόλου Παύλου. Υποστήριζε την ανωτερότητα του αρσενικού. Εξέφραζε απόψεις όπως του Αριστοτέλη, ο οποίος παρόλη του τη σοφία στο συγκεκριμένο θέμα, έλεγε, "ο πιο δυνατός πρέπει εξουσιάζει τον πιο αδύναμο. Έτσι λοιπόν, εκ φύσεως φαίνεται πως οι άνδρες πρέπει να εξουσιάζουν πάνω στις γυναίκες". Φαίνεται ότι πίστευε πως υπάρχει κάτι παραπάνω στους άντρες.
Ο γάμος θεωρείτο μια συνδιαλλαγή με ευθύνες και προνόμια μόνο που στην πραγματικότητα οι ευθύνες ανήκαν μόνο στις γυναίκες, και τα προνόμια μόνο στους άντρες. Υπάρχει αυτή η γνωστή πρόταση του Δημοσθένη, "για την ευχαρίστησή μας, υπάρχουν οι πόρνες, έχουμε τις παλλακίδες για την καθημερινή μας παρέα, αλλά έχουμε γυναίκες για να έχουμε νόμιμα παιδιά και πιστούς οικονόμους για τις υποθέσεις του σπιτιού μας". Ο Κάτων επίσης έλεγε, "αν πιάσεις τη γυναίκα σου να σε απατά, μπορείς να την σκοτώσεις αμέσως χωρίς να τιμωρηθείς. Αλλά αν αυτή σε πιάσει να είσαι άπιστος, δεν μπορεί να σε αγγίξει ούτε με το δάχτυλό της, δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει."
Αργότερα, στη Ρωμαϊκή περίοδο, συνεχίστηκε η ίδια νοοτροπία. Υπήρξε μια περίπτωση κάποιου που ονομαζόταν Ιγνάτιος και επειδή έπιασε τη γυναίκα του να πίνει κρασί τη σκότωσε στο ξύλο. Αυτός δεν τιμωρήθηκε καθόλου γιατί ήταν παράνομο για τις γυναίκες να πίνουν κρασί, ενώ για τους άντρες επιτρεπόταν.
Κάτω από τέτοιες κοινωνικές συνθήκες, καταλαβαίνουμε γιατί υπήρχε τέτοια εχθρότητα προς τις γυναίκες, και γιατί τόσο υποτιμούνταν οι γυναίκες ακόμη και ανάμεσα στους Ιουδαίους, ανάμεσα στους Φαρισαίους και τους ραβίνους. Μέσα στις προσευχές που έκαναν κάθε μέρα υπήρχε και μια μικρή προσευχή στην οποία ευχαριστούσαν το Θεό γιατί δεν τους έκανε γυναίκες. Ας μην νομίσουμε όμως πως αυτή ήταν και η άποψη του Χριστού, ή της Αγίας Γραφής.
Από την άλλη πλευρά υπήρχε και η αντίδραση, μια ριζοσπαστική φεμινιστική κίνηση. Οι Πυθαγόρειοι, για παράδειγμα, ήταν μια ομάδα τέτοια που εξέφραζε τον αντίποδα των όσων περιγράψαμε, αν και το έκανε συντηρητικά. Υπήρχε επίσης η Λατρεία της Ίσιδας, της μεγάλης μητέρας θεάς των Αιγυπτίων. Αυτοί πήγαιναν στο άλλο άκρο. Στους ναούς τους όταν υπήρχαν άντρες ιερείς ευνουχίζονταν για να μοιάζουν περισσότερο με γυναίκες και ντύνονταν με γυναικεία ρούχα. Προωθούταν με άλλα λόγια η θηλυκή ανωτερότητα.
Η συνδρομή του χριστιανισμού
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ειδωλολατρίας και της φθοράς γεννήθηκε ο χριστιανισμός. Η διδασκαλία του χριστιανισμού ήταν τόσο ισορροπημένη που ήταν σαν να μπήκε ξαφνικά φρέσκος αέρας. Φτάνει να διαβαστεί και να κατανοηθεί σωστά. Ιστορικά, η επιρροή του χριστιανισμού στην κοινωνία και την απελευθέρωση των καταπιεσμένων ήταν μεγάλη.
Σκεφτείτε τώρα πως έρχεται μια νέα θρησκεία που διδάσκει πως όλοι είναι ίσοι. Όλοι είναι πλασμένοι κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού. Δεν υπάρχει δούλος και ελεύθερος, δεν υπάρχει "άρσεν και θήλυ". "Εν Χριστώ" όλοι είναι ένα. Δεν ήταν περίεργο που οι εκκλησίες ήταν γεμάτες από σκλάβους και γυναίκες. Η Εκκλησία πήγαινε κόντρα στην δομή όλης της κοινωνίας και οι πιστοί έπρεπε να πείσουν τους μη χριστιανούς πως η Εκκλησία δεν απειλεί την κοινωνία.
Θα δούμε, λοιπόν, πως η Γραφή δεν είναι ούτε 'παραδοσιακή', ούτε 'φεμινιστική'. Στο θέμα του γάμου η Γραφή είναι ισορροπημένη. Και να κάνουμε μία παρένθεση εδώ λέγοντας πως δεν μιλάμε για τον άντρα και την γυναίκα γενικά ή για την θέση της γυναίκας στην κοινωνία, ούτε για την θέση της γυναίκας στην Εκκλησία. Αυτά είναι ξεχωριστά θέματα. Το θέμα μας είναι ο ρόλος και των δύο συζύγων μέσα στο γάμο.
Μέσα στο γάμο λοιπόν, η Γραφή διδάσκει ισορροπία. Αν υπάρχει μια λέξη με την οποία μπορούμε να θυμόμαστε περιληπτικά τι διδάσκει η Αγία Γραφή, αυτή λέξη αυτή είναι "αμοιβαιότητα."
Ισορροπία = αμοιβαιότητα
Διαβάζουμε στην Α΄ Κορ.ζ:1-4, "Περί δεν των όσων μοι εγράψατε, καλόν είναι εις τον άνθρωπον να μη εγγίση εις γυναίκα. Διά τας πορνείας όμως ας έχη έκαστος την εαυτού γυναίκα, και εκάστη ας έχη τον εαυτής άνδρα. Ο ανήρ ας αποδίδη εις την γυναίκα την οφειλομένην εύνοιαν, ομοίως δε και η γυνή εις τον άνδρα. Η γυνή δεν εξουσιάζει το εαυτής σώμα, αλλ' ο ανήρ, ομοίως δε και ο ανήρ δεν εξουσιάζει το εαυτού σώμα, αλλ' η γυνή."
Το πρώτο εδάφιο, συνήθως το μπερδεύουμε. Νομίζουμε πως ο απόστολος Παύλος διδάσκει πως θα ήταν καλό για ένα άνδρα να μην έχει ποτέ επαφές με γυναίκα, άρα η γυναίκα είναι κατώτερη. Δεν συμβαίνει, όμως κάτι τέτοιο. Το δεύτερο μέρος του εδαφίου που λέει, "καλόν είναι εις τον άνθρωπον να μη εγγίση εις γυναίκα" δεν είναι η γνώμη του αποστόλου Παύλου. Η φράση αυτή είναι η γνώμη των Κορινθίων και ο Παύλος πριν απαντήσει, επαναλαμβάνει τι του έγραψαν. Το κόμμα που υπάρχει εκεί, μας τα μπερδεύει. Ο Παύλος τους απαντάει σε όσα έγραψαν σχετικά με το ότι δεν πρέπει να αγγίζουν γυναίκα.
Η απάντηση του αποστόλου είναι πως για τις πορνείες ο καθένας πρέπει να έχει τη δική του γυναίκα και καθεμιά να έχει το δικό της άντρα. Προσέξτε τώρα την αρχή της αμοιβαιότητας στα εδάφια 3 και 4, "Ο ανήρ ας αποδίδη εις την γυναίκα την οφειλομένην εύνοιαν, ομοίως δε και η γυνή εις τον άνδρα. Η γυνή δεν εξουσιάζει το εαυτής σώμα, αλλ' ο ανήρ, ομοίως δε και ο ανήρ δεν εξουσιάζει το εαυτού σώμα, αλλ' η γυνή." Το σώμα της γυναίκας δεν ανήκει στην γυναίκα, αλλά ούτε το σώμα του άντρα στον άντρα. Υπάρχει ισορροπία, ισότητα, και αμοιβαιότητα. Ακριβώς η αντίθετη νοοτροπία από τον Αριστοτέλη, τον Κάτων και τον Δημοσθένη. Οι τρεις αυτοί υποστήριζαν πως το σώμα της γυναίκας ανήκει στον άντρα, αλλά και το σώμα του άντρα ανήκει στον άντρα. Λάθος, λέει ο λόγος του Θεού, τα πράγματα δεν είναι έτσι.
Η αρχή της αμοιβαιότητας υπάρχει και στο κομμάτι που κυρίως θα μελετήσουμε, στην προς Εφες.ε:22-33. Παραδοσιακά, όσοι μελετούν το λόγο του Θεού από τη μετάφραση του Βάμβα, ξεκινούν από το εδάφιο 22. Σύμφωνα με τη Νέα Μετάφραση, όμως, η παράγραφος ξεκινάει από το εδάφιο 21, που λέει, "υποτασσόμενοι εις αλλήλους εν φόβω Θεού" (μετάφραση Βάμβα). Δεν θέλω να μπούμε αυτή την ώρα σε τεχνικά θέματα της κριτικής του κειμένου, πιστεύω όμως πως η απόφαση των μεταφραστών είναι σωστή και συμφωνεί με την παρουσίαση του κριτικού κειμένου. Το αποδίδει, λοιπόν, η Νέα Μετάφραση, "Να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλον με φόβο Χριστού." Και αμέσως μετά, συνεχίζει να εξηγήσει τι σημαίνει αυτό για τις γυναίκες, και τι για τους άνδρες.
Αφιερώνει ο λόγος του Θεού 3 εδάφια για να παρουσιάσει την υποχρέωση της γυναίκας στον άντρα της, και 6 εδάφια για τους άντρες. Και όλα αυτά στηρίζονται και καταλήγουν στο εδάφιο 31, "Δια τούτο θέλει αφήσει ο άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα αυτού, και θέλει προσκολληθεί εις την γυναίκα αυτού και θέλουσιν είσθαι οι δύο εις σάρκα μίαν." Θυμάστε που διαβάσαμε το εδάφιο αυτό; Στη Γέν.β:24! Και είπαμε πως αυτή η δήλωση ήταν επαναστατική. Πουθενά αλλού δεν υπάρχει κάτι παραπλήσιο. Σε όλους τους άλλους πολιτισμούς και θρησκείες, η γυναίκα άφηνε τον πατέρα της, τη μητέρα της και το σπίτι της και πήγαινε να μείνει στην οικογένεια του άντρα της. Σύμφωνα, όμως με τα εδάφια στη Γέν.β:24 και Εφες.ε:31, ο άντρας αφήνει το σπίτι του και προσκολλάται στη σύζυγό του. Η πιστότητά του τώρα μεταβιβάζεται πρώτα στη γυναίκα του, στην οποία φέρεται σαν να είναι κομμάτι από τον εαυτό του. Η ευθύνη είναι πρώτα δική του να τηρήσει την διαθήκη.
Η περικοπή αυτή είναι ξεκάθαρη στο γεγονός πως κάτω από την αρχή της αμοιβαιότητας, οι σύζυγοι έχουν διαφορετικούς ρόλους. Πουθενά, όμως, η Γραφή δεν υποστηρίζει την ανωτερότητα και την κυριαρχία του άντρα πάνω στη γυναίκα.
Το Περσικό μοντέλο
Διαβάζουμε στο βιβλίο της Εσθήρ, στο κεφάλαιο α πως ο βασιλιάς Ασσουήρης παρέθεσε ένα επίσημο γεύμα και για 180 μέρες επιδείκνυε τα πλούτη του. Μετά από την επίδειξη, έκανε ένα 7ήμερο συμπόσιο καλώντας όλο το λαό που κατοικούσε στο φρούριο των Σούσων. Για 7 μέρες, λοιπόν, ο Ξέρξης πίνει και γλεντάει. Μας το λέει αυτό για να καταλάβουμε πως είναι μεθυσμένος και έτσι κάπως να δικαιολογηθεί στο μυαλό μας η απαράδεκτη διαταγή που δίνει στην βασίλισσα Αστίν. Διαβάζουμε λοιπόν στα εδάφια 10 και 11, "Εν τη εβδόμη δε ημέρα, ότε η καρδία του βασιλέως ήτο εύθυμος εκ του οίνου, προσέταξε τον Μεουμάν, τον Βηζαθά, τον Αρβωνά, τον Βηγθά και Αβαγθά, τον Ζεθάρ και τον Χαρκάς, τους επτά ευνούχους τους υπηρετούντας ενώπιον του βασιλέως Ασσουήρου, να φέρωσι την Αστίν την βασίλισσαν ενώπιον του βασιλέως, μετά του βασιλικού διαδήματος, δια να δείξει το κάλλος αυτής εις τους λαούς και εις τους άρχοντας, διότι ήτο ωραία την όψιν." Ζητάει, λοιπόν, να έρθει η Αστίν μπροστά στους φίλους του για να την δουν, επειδή είναι ωραία, φορώντας την κορώνα, δηλαδή φορώντας μόνο την κορώνα και τίποτα άλλο. Και αυτό για να τους διασκεδάσει. Η Αστίν βέβαια αρνείται προφανώς γιατί το θεωρεί βρώμικο, προσβλητικό και δεν το κάνει.
Αυτό όμως θεωρείται παράνομο για το βασιλιά και προκαλεί την αντίδρασή του. Διαβάζουμε στο 15 την ερώτηση του βασιλιά στους επτά ανώτερους συμβούλους του, "Τι αρμόζει να κάμωμεν προς την βασίλισσαν Αστίν κατά τον νόμον, διότι δεν εξετέλεσε την δια των ευνούχων προσταγήν του βασιλέως Ασσουήρου;" Ένας από αυτούς, ο Μεμουκάν απαντάει από το 16:
"Και απεκρίθη ο Μεμουκάν ενώπιον του βασιλέως και των αρχόντων, Η βασίλισσα Αστίν δεν ημάρτησε μόνο εις τον βασιλέα, αλλά και εις πάντας τους άρχοντας, και εις πάντας τους λαούς τους εν πάσαις ταις επαρχίαις του βασιλέως Ασσουήρου. Διότι η πράξις της βασιλίσσης θέλει διαδοθή εις πάσας τας γυναίκας, ώστε θέλουσι καταφρονεί τους άνδρας αυτών έμπροσθεν των οφθαλμών αυτών, όταν διαφημισθή, ότι ο βασιλεύς Ασσουήρης προσέταξε την βασίλισσαν Αστίν να φερθή ενώπιον αυτού και δεν ήλθε, και την σήμερον αι δέσποιναι της Περσίας και της Μηδίας, όσαι ήκουσαν περί της πράξεως της βασιλίσσης, θέλουσι λαλήσει ούτω προς πάντας τους άρχοντας του βασιλέως, εντεύθεν μεγάλη περιφρόνησις και οργή. Εάν λοιπόν είναι αρεστόν εις τον βασιλέα, ας εξέλθη διαταγή, και ας γραφθή μεταξύ των νόμων των Περσών και των Μήδων, δια να ήναι αμετάθετος, Να μη έλθη πλέον η Αστίν ενώπιον του βασιλέως Ασσουήρου, και ας δώση ο βασιλεύς την βασιλικήν αυτής αξίαν εις άλλην καλητέραν αυτής. Και όταν το πρόσταγμα του βασιλέως το οποίον θέλει κάμει, δημοσιευθή διά παντός του βασιλείου αυτού, (διότι είναι μέγα), πάσαι αι γυναίκες θέλουσιν αποδίδει τιμήν εις τους άνδρας αυτών, από μεγάλου έως μικρού."
Προσέξτε το ειρωνικό χιούμορ με το οποίο περιγράφονται οι εχθροί του Ισραήλ! Το λέμε αυτό γιατί οι Πέρσες ήταν εχθροί τους. Σε λίγο θα μας πει το βιβλίο αυτό πως διατάζουν τη γενοκτονία των Εβραίων. Ο Ασσουήρης παραλίγο να γίνει ο Χίτλερ της εποχής του. Μας περιγράφονται, λοιπόν, με υποτιμητικό τρόπο οι συνήθειές τους, τα έθιμα και οι αξίες τους.
Σύμφωνα με τις συνήθειές τους, ο Μεμουκάν πιστεύει πως αφού δεν μπόρεσε να δει τη βασίλισσα γυμνή, φταίει η βασίλισσα! Επιπλέον αφού η βασίλισσα δεν υπακούει, όλες οι γυναίκες θα ξεσηκωθούν. Ως αποτέλεσμα θα υπάρξει περιφρόνηση των αντρών από τις γυναίκες και οργή εκ μέρους των ανδρών γιατί οι άντρες θα χάσουν τα προνόμια τους. Οι γυναίκες δεν θα υπακούν πλέον στις διαταγές τους όποιες και αν είναι αυτές.
Γι’ αυτό το λόγο το διάταγμα θα λέει δύο πράγματα. Πρώτον η Αστίν δεν θα παρουσιαστεί ποτέ πια ενώπιον του βασιλιά και δεύτερο, όλες οι γυναίκες θα σέβονται τους άντρες τους είτε είναι επίσημοι είτε άσημοι. Ο Ασσουήρης βέβαια συμφωνεί, του αρέσει η πρόταση γι’ αυτό διαβάζουμε στα εδάφια 21 και 22 πως έστειλε γράμματα σε κάθε επαρχία διατάζοντας, "να ήναι πας ανήρ κύριος εν τη οικία αυτού, και να λαλή κατά την γλώσσαν του λαού αυτού." Το πρόβλημα ήταν, μη τυχόν και επαναστατήσουν οι γυναίκες. Αλίμονο, θα διατάζουμε και ο λόγος μας δεν θα περνάει. Δεν θα είμαστε τα αφεντικά.
Καταλαβαίνουμε από αυτά, πως ο Θεός ξέρει τι θα πει αντρικός σοβινισμός. Ξέρει τι σημαίνει να είναι ο άντρας αφεντικό στο σπίτι του και να κυριαρχεί ακόμη και όταν ζητάει παράλογα πράγματα. Γνωρίζει ο Θεός αυτή την παραδοσιακή άποψη, το Περσικό μοντέλο, αλλά δεν το εγκρίνει.
Η άποψη της Βίβλου
Ποια είναι η βιβλική άποψη; Αν δεν είναι η Γραφή φεμινιστική ούτε παραδοσιακή, τι είναι; Για να καταλάβουμε τι διδάσκει η Αγία Γραφή πρέπει πρώτα να ακούσουμε προσεκτικά και μετά να κρίνουμε. Διαβάζουμε στην Εφες.ε:22-24, "Αι γυναίκες υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας ως εις τον Κύριον, διότι ο ανήρ είναι κεφαλή της γυναικός, καθώς και ο Χριστός κεφαλή της εκκλησίας, και αυτός είναι σωτήρ του σώματος. Αλλά καθώς η εκκλησία υποτάσσεται εις τον Χριστόν, ούτω και αι γυναίκες ας υποτάσσονται εις τους άνδρας αυτών κατά πάντα."
Το πρώτο που παρατηρεί κανείς, όπως ήδη είπαμε, είναι η συντομία. Τρία εδάφια όλα κι όλα. Μάλιστα η παράλληλη περικοπή στην Κολοσσαείς, έχει ένα μόνο, "Αι γυναίκες υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας καθώς πρέπει εν Κυρίω" (Κολ.γ:18). Μέσα σε έντεκα λέξεις εξηγεί ο λόγος του Θεού τον ρόλο της γυναίκας ως συζύγου. Συγκρίνετε τις 11 λέξεις ή τα 3 εδάφια το με τα χιλιάδες βιβλία στα βιβλιοπωλεία που μας μαθαίνουν πως να έχουμε ένα χριστιανικό γάμο.
Δεν υπάρχουν περιορισμοί, ούτε ειδικές οδηγίες που να πρέπει να τις θυμόμαστε. Δεν υπάρχει λόγος να στηριζόμαστε σε βιβλία όπως «Οι άντρες είναι από τον πλανήτη Άρη, οι γυναίκες από την Αφροδίτη». Δεν υπάρχουν 10 βήματα για το χαρούμενο σπιτικό, ή 15 μέρες για χαρούμενες συζυγικές σχέσεις. Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Αν αυτό που ακούς δεν έρχεται μέσα από τη Γραφή, μη το πιστεύεις. Προσέξτε αυτούς που προσθέτουν στη Γραφή.
Το δεύτερο που πρέπει να προσέξουμε είναι πως η Γραφή ζητάει από τις γυναίκες να υποτάσσονται στους δικούς τους άντρες, όχι σε όλους τους άντρες. Δεν λέει "αι γυναίκες υποτάσσεσθε εις τους άνδρες", αλλά "εις τους άνδρας σας." Μιλάει δηλαδή για το γάμο, όχι για το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Όποτε η Αγία Γραφή αναφέρεται στην υποταγή της γυναίκας εννοεί μόνο στο δικό της άντρα. Σε κανέναν άλλο άντρα. Επίσης ο λόγος που μιλάει για το "κεφάλι," (ο άνδρας είναι το κεφάλι της γυναίκας όπως και ο Χριστός είναι η κεφαλή της εκκλησίας) είναι επειδή αναφερόμαστε σε ένα σώμα και το κεφάλι συνδέεται με το σώμα. Ο άντρας πρέπει να αγαπάει την γυναίκα του όπως το σώμα του. Δεν μπορεί ο άντρας που είναι το κεφάλι να αγαπάει άλλα σώματα. Είναι απαράδεκτο. Και η γυναίκα, λοιπόν, υποτάσσεται στο ένα κεφάλι του σώματος.
Όταν, λοιπόν μιλάμε για υποταγή της γυναίκας μιλάμε για τον γάμο. Κατά τ' άλλα αν είσαι γυναίκα μπορείς να είσαι πρόεδρος στην εταιρεία σου, μπορείς να είσαι διευθυντής στον ΟΤΕ μπορεί να είσαι ανώτερη αξιωματικός στο στρατό χωρίς να σημαίνει πως δεν θα έχεις άντρες ποιο κάτω στην ιεραρχία. Πολιτικά ισχύουν τα ίδια. Αν έχουμε γυναίκες βουλευτές, ή υπουργούς ή αν έχουμε γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τότε, ναι, υποτασσόμαστε όλοι μας στις αρχές και τις εξουσίες όπως ζητάει η Γραφή. Δεν μιλάμε, όμως για την θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Μιλάμε για το ρόλο της γυναίκας μέσα στο γάμο. Η Παλαιά Διαθήκη μιλάει για την Αβιγαία που είχε άντρες δούλους. Και όχι μόνο αυτό, γλίτωσε και τον άντρα της επειδή ήταν έξυπνη. Επίσης οικονομικά ήταν ανεξάρτητη. Θυμηθείτε επίσης την Δεββώρα στους Κριτές, ή την Λυδία στις Πράξεις των αποστόλων.
Μην μπερδεύουμε τα δύο πράγματα. Το ένα είναι παράλληλο με το άλλο. Θυμηθείτε την ιστορία της Γένεσης όπου όταν ο Ιακώβ τελικά έφτασε στην Αίγυπτο, ο Ιωσήφ ως γιος του, συνέχισε να τον τιμά και να τον υπακούει. Στο κεφάλαιο 48 διαβάζουμε πως όταν ο Ιακώβ ευλόγησε τα παιδιά του Ιωσήφ, τον Εφραϊμ και τον Μανασσή, ο Ιωσήφ ως γιος υποτάχθηκε στο θέλημα του πατέρα του. Η θέση του όμως πολιτικά ήταν αμέσως μετά τον Φαραώ. Σε αυτή την περίπτωση ο Ιακώβ πήγε να ζήσει όπου του είπε ο Ιωσήφ, δηλαδή στη γη Γεσέν. Ο ρόλος του Ιωσήφ ως άρχοντα δεν ανέτρεψε το ρόλο του ως παιδιού. Το ένα δεν εμπόδισε το άλλο.
Το ίδιο συμβαίνει και στο γάμο. Εμείς τα μπερδεύουμε εύκολα. Αυτό που ζητάει η Αγία Γραφή είναι απλό. Η γυναίκα να υποτάσσεται στο δικό της άντρα. Δεν είναι κανενός άλλου γυναίκα και σε αυτόν μόνο υποτάσσεται.
Τι είναι η υποταγή;
Τι είναι όμως η υποταγή; Θα το καταλάβουμε αν διαπιστώσουμε πως όλοι μας κάπου υποτασσόμαστε. Όλοι μας υποτασσόμαστε στην κυβέρνηση, τους νόμους, στην αστυνομία. Διαβάζουμε Α΄ Πέτρ.β:13 "Υποτάχθητε λοιπόν, εις πάσαν ανθρώπινην διάταξιν δια τον Κύριον."
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως υπακούμε τυφλά. Δεν κάνουμε ό,τι κι αν μας πουν χωρίς να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει. Ο ίδιος άνθρωπος που έγραψε το εδάφιο στην Α΄ Πέτρου είπε στις Πράξ.ε:29: "Πρέπει να πειθαρχώμεν εις τον Θεόν μάλλον, παρά εις τους ανθρώπους."
Αυτό σημαίνει πως θα ελέγξεις τη διαταγή, θα δεις αν συμφωνεί με το λόγο του Θεού και μετά θα την υπακούσεις. Αν δεν συμφωνεί με το θέλημα του Θεού, έχεις δικαίωμα να μη την υπακούς. Στην Εκκλησία μέσα γράφει ο απόστολος Πέτρος, πάλι στην Α΄ Πέτρ.ε:5 "Ομοίως οι νεότεροι υποτάχθητε εις τους πρεσβυτέρους, πάντες δε υποτασσόμενοι εις αλλήλους, ενδύθητε την ταπεινοφροσύνην διότι ο Θεός αντιτάσσεται εις τους υπερηφάνους, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν."
Το ίδιο γράφει και στην Εβρ.ιγ:17 "Πείθεσθε εις τους προεστώτας σας, και υπακούετε, διότι αυτοί αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών σας, ως μέλλοντες να αποδώσωσι λόγον, δια να κάμνωσι τούτο μετά χαράς, και μη στενάζοντας διότι τούτο δεν σας ωφελεί." Τι λέτε, μπορούμε να κάνουμε τους πρεσβύτερους μίζερους; Μπορούμε λέει; Το πιο εύκολο πράγμα! Γκρίνιαζε για καθετί που κάνουν. Βρες όλα τους τα λάθη και έκθεσέ τα. Όταν λένε μαύρο, εσύ να πεις άσπρο, και όταν λένε κόκκινο εσύ πες πράσινο. Το πιο εύκολο πράγμα σε εμάς τους ανθρώπους, είναι να πηγαίνουμε κόντρα σε κάθε μορφής εξουσία. Μπορούμε όμως να πειθόμαστε στους πρεσβύτερους. Μπορούμε να ακούμε τι έχουν να πουν και έτσι η διακονία τους να γίνει χαρά, όχι πονοκέφαλος. Δεν σημαίνει πως συμφωνούμε σε όλα. Αλλά ακούμε με σεβασμό και παίρνουμε στα σοβαρά αυτά που λένε. Ο σεβασμός είναι η επιτομή, η περίληψη, η κορύφωση της υποταγής.
Πως υποτάσσεσαι, λοιπόν, σε ένα πρεσβύτερο; Πως υπακούς σε κάποιον που είναι μεγαλύτερος από εσένα; Πως τον διορθώνεις αν έχει κάπου λάθος; Πως διορθώνεις τον πατέρα σου; Η απάντηση είναι "πολύ προσεκτικά."
Τα αναφέρω αυτά τα εδάφια για να δείξω πως όλοι ξέρουμε τι είναι υποταγή. Να υποτάσσεσαι δεν σημαίνει πως θα είσαι το χαλάκι που σε πατάνε και δεν σε υπολογίζουν. Δεν σημαίνει πως αφήνεις να σε κάνει ο άλλος σκουπίδι και εσύ να το ανέχεσαι. Δεν σημαίνει πως είσαι κατώτερη. Δεν σημαίνει πως δεν έχεις γνώμη. Υποταγή σημαίνει το ίδιο πράγμα παντού. Να σέβομαι, να ακούω, και με καθαρή συνείδηση να πειθαρχώ, εφόσον αυτό που μου ζητούν δεν με οδηγεί να αμαρτήσω.
Επειδή και εγώ, σαν χριστιανός, ξέρω τι σημαίνει να υποτάσσομαι στους πρεσβύτερους, σαν νεότερος, ξέρω τι σημαίνει να υποτάσσομαι στο νόμο, ξέρω τι σημαίνει να υποτάσσεται ο ένας στον άλλον μέσα στην Εκκλησία, για αυτό και δεν θα κακομεταχειριστώ τη γυναίκα μου χρησιμοποιώντας και το εδάφιο: Να, εδώ λέει πως πρέπει να υποτάσσεσαι. Θα κάνουμε, λοιπόν, αυτό που θέλω εγώ!
Αν οι άντρες θέλουμε να πετύχουμε να γίνεται το δικό μας και να μας φοβούνται οι γυναίκες μας, γιατί έτσι λέει η Γραφή, είμαστε λάθος.
Και εσύ γυναίκα, αν φοβάσαι να υποταχτείς στον άντρα σου, επειδή νομίζεις πως η υποταγή όπως η Γραφή την εννοεί, σημαίνει να μην έχεις γνώμη, να μην σε ακούει ο άντρας σου, να κάνει ό,τι θέλει, να έχεις μόνο υποχρεώσεις και όχι δικαιώματα, μην φοβάσαι. Δεν εννοεί αυτό η Γραφή. Αυτός που υποτάσσεται δεν είναι κατώτερος.
Η γυναίκα και ο άντρας είναι ίσοι, πλασμένοι το ίδιο, κατ΄ εικόνα και ομοίωση του Θεού. Μέσα στην οικογένειά όμως, ο ρόλος της περικλείει την υποταγή λόγω θέσης, όχι επειδή ο Θεός την δημιούργησε κατώτερη. Και ας μην ξεχνάμε πως στον ουρανό δεν θα συνεχιστούν αυτές οι εντολές.
Και κάτι ακόμη. Καμιά φορά κάνουμε το λάθος και καθώς διαβάζουμε τη Γραφή γιατί δίνουμε σημασία στις λέξεις όπως σήμερα τις χρησιμοποιούμε. Αυτό όμως μας οδηγεί να την καταλαβαίνουμε λάθος. Θα εξηγήσω τι εννοώ. Λέμε καμιά φορά πως ο άντρας είναι το κεφάλι γιατί ο Θεός ήξερε τι έκανε επειδή στο κεφάλι είναι το μυαλό. Και επειδή οι άντρες έχουν μυαλό, για αυτό και πρέπει αυτοί να αποφασίζουν. Και μετά βγήκε η επόμενη "εξυπνάδα," πως οι γυναίκες είναι ο λαιμός που κουνάει το κεφάλι.
Αυτά αγγίζουν, επιτρέψτε μου να πω, τα όρια της αφέλειας. Στην Αγία Γραφή τα πράγματα δεν περιγράφονται με τον ίδιο τρόπο. Το κέντρο της ζωής και της προσωπικότητας μας, δεν είναι το μυαλό όπως διδάσκει η ιατρική σήμερα. Στην Αγία Γραφή, το κέντρο του "είναι" μας είναι η καρδιά. Το κεφάλι δεν παίζει ρόλο στις αποφάσεις, στις προτεραιότητες. Η καρδιά τα κάνει όλα (Παρ.δ:23).
Το γεγονός λοιπόν πως ο άντρας είναι το κεφάλι, δείχνει πως είναι ηγέτης λόγω θέσης, όχι εξαιτίας φυσικής ανωτερότητας. Μέσα στο γάμο, μέσα στην οικογένεια, ο άντρας καλείται να παίξει το ρόλο του Χριστού και η γυναίκα το ρόλο της εκκλησίας.
Η έμφαση του λόγου του Θεού είναι πως και οι δύο είναι ένα σώμα. Όπως ένα σώμα είναι ο Χριστός και η Εκκλησία. Και η γυναίκα χρειάζεται τον άντρα και ο άντρας τη γυναίκα. Έχετε δει κανένα κεφάλι χωρίς το σώμα; Όχι βέβαια γιατί δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει σώμα χωρίς κεφάλι. Με τον ίδιο τρόπο δεν υπάρχει άντρας χωρίς τη γυναίκα, και δεν υπάρχει γυναίκα χωρίς τον άντρα. Ανήκουν ο ένας στον άλλο.
Τι είναι, λοιπόν, υποταγή; Υποταγή είναι η ενεργητική, ηθελημένη παράδοσή σου στον άλλο άνθρωπο. Σημαίνει να του δίνεις την προσοχή σου, το σεβασμό σου, όπως ένας νεότερος, στους πρεσβύτερους, στους πιο ηλικιωμένους. Υποτάσσομαι σημαίνει δίνω την προσοχή μου με σεβασμό, ακούω, συνεργάζομαι. Ό,τι σημαίνει στην Εβρ.ιγ:17, στην Α΄ Πέτρ.ε:5, το ίδιο σημαίνει και στην Εφες.ε:22-24.
Το αξίζει ο άντρας; Όχι. Κανένας μας δεν αξίζει κάτι τέτοιο. Γιατί κανένας άντρας ποτέ δεν αγάπησε τη γυναίκα του όπως ο Χριστός αγάπησε την εκκλησία. (Αυτό που ζητάει ο Θεός από τους άντρες είναι τόσο δύσκολο, που δεν τρέμω στην ιδέα πως τώρα θα περάσουμε σε αυτό.)
Ζητάει όμως ο Θεός την υποταγή και το σεβασμό από τη γυναίκα. Η γυναίκα πρέπει να υποτάσσεται για το Χριστό. Το ίδιο που ζήτησε και για τους δούλους, "Οι δούλοι υπακούετε...ως εις τον Κύριον."
ΣΥΝΕΧΙΖΤΑΙ
