Πώς αναγνωρίζουμε αν πάσχουμε ή αν περνάμε ξυστά από την
κατάθλιψη; Ο επίσημος οδηγός ψυχολογίας DSM μας διαφωτίζει.
Όλοι περνάμε μέρες που νιώθουμε καταθλιπτικά συμπτώματα,
όμως αυτό δεν σημαίνει πως έχουμε κατάθλιψη. Η κατάθλιψη ή μείζων καταθλιπτική
διαταραχή είναι μάστιγα, αφού μετά το άγχος είναι η πιο συνηθισμένη ψυχική
διαταραχή.
Οι γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά κατάθλιψη από τους άντρες
ενώ περίπου το 10% όσων επισκέπτονται τον γιατρό για κάποια σωματική πάθηση
στην πραγματικότητα δεν έχουν κάποιο οργανικό πρόβλημα αλλά πάσχουν από
κατάθλιψη. Η συχνότητα εμφάνισής της είναι ανεξάρτητη από τη φυλή, τη μόρφωση
και την οικονομική κατάσταση των πασχόντων.
Για να διαγνωσθεί ένα άτομο με κατάθλιψη, σύμφωνα με το
εγχειρίδιο DSM της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, θα πρέπει να έχει πέντε
ή και περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, για περίοδο μεγαλύτερη των δύο
εβδομάδων, ενώ ένα τουλάχιστον σύμπτωμα από αυτά θα πρέπει να είναι το καταθλιπτικό
συναίσθημα ή η απώλεια ενδιαφέροντος για καθετί που κάποτε προκαλούσε
ευχαρίστηση.
1. Καταθλιπτικό συναίσθημα. Το άτομο αισθάνεται
λυπημένο, απογοητευμένο και έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τη ζωή. Το συναίσθημα αυτό υπάρχει και
κατευθύνει τον ψυχισμό του κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
2. Απώλεια της ευχαρίστησης. Ο καταθλιπτικός ασθενής
δεν αντλεί πια ευχαρίστηση από τη ζωή και από τις δραστηριότητες που απολάμβανε
στο παρελθόν.
3. Άγχος. Οι περισσότεροι καταθλιπτικοί ασθενείς
παρουσιάζουν άγχος που βιώνεται ως αίσθημα εσωτερικής δυσφορίας. Το αίσθημα
αυτό προέρχεται από ανεξήγητο φόβο επικείμενου θανάτου. Το άγχος συνοδεύεται
συνήθως από σωματικά συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως
ταχυκαρδία, ναυτία, έντονο τρόμο, δύσπνοια, αίσθημα πνιγμού και πανικού,
εφίδρωση κ.ά.
4. Χαμηλή βούληση και αυτοεκτίμηση. Το άτομο θεωρεί
τον εαυτό του ανίκανο για οποιαδήποτε ενέργεια. Είναι πολύ αναποφάσιστο και
παραμελεί την εμφάνισή του, την προσωπική του υγιεινή αλλά και τις υποχρεώσεις
του, είτε στο σπίτι είτε στη δουλειά.
5. Διαταραχές της σκέψης. Το άτομο έχει ένα διαρκές
αίσθημα ματαιότητας και έλλειψη ελπίδας. Τα βλέπει όλα μαύρα και πιστεύει πως
έτσι θα παραμείνουν. Η σκέψη του χαρακτηρίζεται από ανησυχία και απαισιοδοξία.
Εκφράζει ιδέες ενοχής, αναξιότητας και αυτο-υποτίμησης. Τυπικά πιστεύει ότι ο
ίδιος φταίει για την τροπή που έχει πάρει η ζωή του και κατηγορεί τον εαυτό του
σε υπερβολικό βαθμό για ό,τι αρνητικό συμβαίνει.
6. Διαταραχές ύπνου. Άνθρωποι με κατάθλιψη μπορεί να
κοιμούνται πάρα πολλές ώρες ή να μην κοιμούνται σχεδόν καθόλου. Άλλοι κάνουν
ακανόνιστο ύπνο, ξυπνώντας πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το πιο
συνηθισμένο είναι να ξυπνούν υπερβολικά νωρίς το πρωί και να μην μπορούν να
ξανακοιμηθούν.
7. Διαρκές αίσθημα κόπωσης ή απώλειας ενεργητικότητας.
Άνθρωποι με κατάθλιψη μπορεί να νιώθουν διαρκώς κουρασμένοι ή εξαντλημένοι, σαν
να μην έχουν ενέργεια και ζωτικότητα. Μπορεί να παρουσιάζουν βραδύτητα στην
επιτέλεση των σωματικών και ψυχικών λειτουργιών και η ομιλία τους να είναι
διστακτική, χαμηλόφωνη και αργή. Σε περιπτώσεις έντονου άγχους, η ψυχοκινητική
δραστηριότητα αυξάνεται, με τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα
8. Ελάττωση της σεξουαλικής διάθεσης. Η απώλεια του ενδιαφέροντος για την ερωτική
πράξη είναι τυπικό σύμπτωμα της κατάθλιψης. Ακόμα και αν το άτομο έχει
σεξουαλικές επαφές, ουσιαστικά δεν το επιθυμεί και δεν αντλεί καμία ευχαρίστηση
από αυτές.
9. Διαταραχές στην όρεξη. Η απώλεια της όρεξης με
μείωση βάρους είναι πιο συνηθισμένη στα άτομα με κατάθλιψη. Ωστόσο, μπορεί να
υπάρχει αύξηση της όρεξης και υπερφαγία, καθώς και κρίσεις βουλιμίας με
υπερφαγικά επεισόδια.
10. Δυσκολία σε συγκέντρωση/σκέψη/μνήμη/λήψη αποφάσεων.
Το άτομο που παρουσιάζει κατάθλιψη δεν μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα,
επικεντρώνεται στις καταθλιπτικές τους ιδέες και αδιαφορεί για το περιβάλλον
του. Καθώς ασχολείται έντονα με τις καταθλιπτικές του ιδέες, οι γνωσιακές του
λειτουργίες επηρεάζονται.
11. Σωματικά συμπτώματα. Πολλοί ασθενείς με κατάθλιψη
αναφέρουν μια ποικιλία από σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, πόνους γενικά
στο σώμα τους, δυσκοιλιότητα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος, υπόταση,
ξηροστομία κ.λπ. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα συμπτώματα αυτά δεν μπορούν να
εξηγηθούν από ιατρικές εξετάσεις.
12. Αυτοκαταστροφικός ιδεασμός. Πρόκειται για εμμονή
με σκέψεις θανάτου ή/και ιδέες αυτοκτονίας. Η απόπειρα αυτοκτονίας είναι η πιο
σοβαρή και επικίνδυνη επιπλοκή της κατάθλιψης. Αν και οι αιτίες την κατάθλιψης
δεν είναι απόλυτα κατανοητές, μπορεί να σχετίζονται με βιολογικούς παράγοντες
και θέματα υγείας. Αν νιώθουμε παρατεταμένη καταθλιπτική διάθεση,
συμβουλευόμαστε οπωσδήποτε τον γιατρό μας.
