Ιούδ.α:3 Αγαπητοί, επειδή καταβάλλω πάσαν σπουδήν να σας γράψω περί της κοινής σωτηρίας, έλαβον ανάγκην να σας γράψω, προτρέπων εις το να αγωνίζησθε δια την πίστιν, ήτις άπαξ παρεδόθη εις τους αγίους.

Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

Περί της μεσιτείας ( Α Τιμ. 2-5 )


"..Διάφοροι Χριστιανοί λένε ότι η μεσιτεία των αγίων είναι ορθό δόγμα διότι ο Απόστολος Παύλος προσευχόταν για τους συγχρόνους του Χριστιανούς ή ζητούσε προσευχή από αυτούς.

  Καταρχάς θα παρατηρήσουμε ότι ο Θεός είναι 'Αγιος και μετέχουν όλοι οι αληθείς Χριστιανοί της αγιοσύνης Του, ο Χριστός μας κάνει δικούς Του, μέλη της Βασιλείας Του. Ο Απόστολος ήταν ζωντανός όταν προσευχόταν υπέρ των αδελφών. Σε ποιον προσευχόταν; Στο Μεσίτη Χριστό!
   Ο Απόστολος δεν αντικαθιστούσε τον πιστό στην προσευχή, δηλαδή την ίδια ώρα που προσευχόταν εκείνος υπέρ του αδελφού, και ο αδελφός μπορεί να προσευχόταν, όλες οι προσευχές πάντως απευθυνόντουσαν στο Μεσίτη Ιησού Χριστό!
   Οι νεκροί δεν είναι απανταχού παρόντες για να ακούνε προσευχές μόνο ο Χριστός, ως Θεός, είναι απανταχού παρόν. Ζωντανοί είναι οι άγιοι οι οποίοι είναι εν ζωή σε αυτόν τον πλανήτη. Κατά την αντίληψη μας «άγιος» είναι κάθε αληθινός, πιστός Χριστιανός διότι όλοι οι αληθινοί πιστοί μετέχουν της αγιότητας του Ιησού Χριστού. Μόνο ο Θεός είναι άγιος με κάθε σημασία της λέξης, οι Χριστιανοί απλά μετέχουν της αγιότητας του Θεού. Θέλω να πω δεν είναι άγιοι από μόνοι τους αλλά διότι ο Χριστός ζει μέσα τους πνευματικά και τους αγιάζει.
  Ελπίζω να έγινα κατανοητός. Ζωντανοί είναι οι επί γης άγιοι ενώ οι άγιοι που δεν βρίσκονται σε αυτή τη ζωή δεν είναι ζωντανοί με την έννοια ότι δεν ζουν στη γη αυτή όπως ζούσαν πριν μεταβούν στην άλλη ζωή.
  Δεν είμαστε θνητοψυχίτες, για όσους δεν γνωρίζουν θνητοψυχίτες είναι όσοι αρνούνται ότι υπάρχει ζωή μετά θάνατον (π.χ. οι Αντβεντιστές της 7ης Ημέρας, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, κλπ.) και για αυτό προσδιόρισα ότι οι άγιοι που έχουν μεταβεί στην άλλη ζωή (μεταθανάτια) δεν είναι απανταχού παρόντες, δηλαδή δεν βρίσκονται παντού την ίδια στιγμή, σε αντίθεση με τον Θεό που είναι απανταχού παρών.
  'Αρα αφού δεν είναι παντού δεν είναι δυνατόν να ακούνε τις προσευχές όλων των «Ορθοδόξων» και «Καθολικών» Χριστιανών, μόνο ο Θεός μπορεί που είναι απανταχού παρων. Συζητώντας αυτό με «Ορθοδόξους» φίλους μας, μας είπαν ότι πράγματι μόνο ο Θεός είναι παντού την ίδια στιγμή και ότι Εκείνος δια του Αγίου Πνεύματος πληροφορεί τους αγίους. Ωραία. Έχουμε όμως μια απορία γιατί να υπάρχει αυτή η «γραφειοκρατία» (συγνώμη για την έκφραση); Δηλαδή πάει ο πιστός προσεύχεται π.χ. στον άγιο Αντώνιο, την προσευχή την ακούει ο Θεός και πληροφορεί τον άγιο και ο άγιος με την σειρά του ξανάπληροφορεί το Θεό για το αίτημα του πιστού. Γιατί να μην προσευχηθεί ο πιστός από την αρχή κατευθείαν στον Θεό;
   Θα σας εξομολογηθώ κάτι. Συχνά μας κατηγορούν οι «Ορθόδοξοι» και οι «Καθολικοί» ότι δήθεν δεν αγαπάμε τους αγίους διότι πιστεύουμε μόνο στη μεσιτεία του Ιησού Χριστού, όμως π.χ. πιστός σε αυτά που καταλαβαίνω πηγαίνω μερικές φορές με την προσευχή στο Χριστό και του λέω να πει στην αγία μητέρα Του ότι την αγαπάω. Βλέπετε ο Χριστός, ως Θεός είναι παντού και ακούει την προσευχή μου έτσι πληροφορεί την αγία μητέρα Του για την αγάπη μου. Υπάρχουν δύο τρόποι που οι άνθρωποι που αγαπούν τον Ιησού Χριστό αντιλαμβάνονται το θέμα της μεσιτείας των αποδημησάντων εν Κυρίω αγίων.
   Ο ένας τρόπος λέει ότι ο Θεός είναι απόμακρος ή ότι εμείς είμαστε πολύ αμαρτωλοί και για αυτό χρειάζονται οι άγιοι, οι οποίοι είναι φίλοι του Ιησού Χριστού, να μεσιτεύσουν για μας στο Θεό.
   Ο άλλος τρόπος λέει ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας, μας αγαπά, και θέλει δια της χάριτος του Υιού Του να πηγαίνουμε με την προσευχή κατευθείαν σε Αυτόν. Νομίζουμε ότι ο δεύτερος τρόπος ήταν ο τρόπος που ζούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί. Που θα βρούμε γραπτά λόγια του Χριστού, των Αποστόλων κλπ.; Στην Καινή Διαθήκη φυσικά - για αυτό θα πάω εκεί.
   Όταν οι μαθητές ρώτησαν τον Ιησού πώς να προσεύχονται ο Κύριος τους έδωσε ένα ωραίο παράδειγμα προσευχής, «Ούτω λοιπόν προσεύχεσθε σείς Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς; αγιασθήτω το όνομά σου ελθέτω η βασιλεία σου γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ, και επί της γής τον άρτον ημών τον επιούσιον δος εις ημάς σήμερον και συγχώρησον εις ημάς τας αμαρτίας ημών, καθώς και ημείς συγχωρούμεν εις τους αμαρτάνοντας εις ημάς και μη φέρης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ελευθέρωσον ημάς από του πονηρού. Διότι σου είναι η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα εις τους αιώνας αμήν» (Ματ.6:9-13). Στο παραπάνω παράδειγμα προσευχής βλέπουμε ότι ο Κύριος λέει ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας και μας λέει να προσευχόμαστε σε Αυτόν κατευθείαν.
   Ένα παιδί όταν θέλει κάτι ή όταν θέλει να πει «ευχαριστώ» στον πατέρα του πηγαίνει σε αυτόν, μόνο όταν έκανε κάτι κακό και φοβάται την τιμωρία μπορεί να στείλει κάποιον άλλον στη θέση του. Όμως ο Θεός έστειλε αυτόν τον «κάποιον άλλο», και αυτός είναι ο Ιησούς Χριστός που πήρε τη θέση μας επί του σταυρού και χάρη σε Αυτόν μπορούμε να κράζουμε «Αβά, ο Πατήρ!».
    Έπειτα διαβάζουμε, «Αιτείτε, και θέλει σας δοθή ζητείτε, και θέλετε ευρεί, κρούετε, και θέλει σας ανοιχθή. Διότι πας ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και εις τον κρούοντα θέλει ανοιχθή. Η τις άνθρωπος είναι από σας, όστις εάν ο υιός αυτού ζητήση άρτον, μήπως θέλει δώσει εις αυτόν λίθον; και εάν ζητήση οψάριον, μήπως θέλει δώσει εις αυτόν όφιν; εάν λοιπόν σεις, πονηροί όντες, εξεύρητε να δίδητε καλάς δόσεις εις τα τέκνα σας, πόσω μάλλον ο Πατήρ σας ο εν τοις ουρανοίς θέλει δώσει αγαθά εις τους ζητούντας παρ' αυτού;» (Ματ.7:7-11). Πάλι ο Κύριος φέρνει το παράδειγμα του γιου και του πατέρα, ένα παράδειγμα οικογένειας και αγάπης. Ο Ιωάννης έγραψε, «Φόβος δεν είναι εν τη αγάπη, αλλ' η τελεία αγάπη έξω διώκει τον φόβον, διότι ο φόβος έχει κόλασιν και ο φοβούμενος δεν είναι τετελειωμένος εν τη αγάπη» (Α' Ιω.4:18 ). 'Αρα εκείνος που γνωρίζει το Θεό και ζει μέσα στην αγάπη δεν φοβάται, μπορεί κατευθείαν σαν το παιδί που πλησιάζει το πατέρα του, να πλησιάσει και εκείνος τον Θεό.
    Στο Ματ.11:28-30 διαβάζουμε, «Έλθετε προς με, πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, και εγώ θέλω σας αναπαύσει. 'Αρατε τον ζυγόν μου εφ' υμάς και μάθετε απ' εμού, διότι πράος είμαι και ταπεινός την καρδίαν, και θέλετε ευρεί ανάπαυσιν εν ταις ψυχαίς υμών διότι ο ζυγός μου είναι καλός και το φορτίον μου ελαφρόν». Βλέπουμε τον Χριστό να λέει «Έλθετε προς με, πάντες», σε Αυτόν κατευθείαν και όχι μέσω αντιπροσώπων.
Η «μεσιτεία» των αδελφών επί της γης είναι εντελώς άλλο θέμα. Διότι όπως είπα πάμε σε αυτούς και αυτοί δεν αντικαθιστούν το δικό μας χρέος να πάμε κατευθείαν στο Χριστό.
   Δεν υπάρχει ούτε ένα παράδειγμα σε όλη την Καινή Διαθήκη που να προσευχήθηκε κάποιος Χριστιανός για μεσιτεία αγίου που αποδήμησε εν Κυρίω. Αν οι πρώτοι Χριστιανοί του 1 μΧ αιώνα δεν προσευχόντουσαν σε αγίους γιατί να το κάνουμε εμείς; Και πριν μας πει κανένας ότι δήθεν ήταν διαφορετικά τότε, σας θυμίζουμε ότι ο πρωτομάρτυρας Στέφανος ήταν πολύ καλό παράδειγμα ώστε η Γραφή να περιέχει τέτοιο παράδειγμα. Το ότι οι Χριστιανοί προσεύχονται ο ένας για τον άλλον είναι περισσότερο για δική τους ψυχική υποστήριξη (νοιάζονται οι αδελφοί για εμένα) και όχι για να πειστεί ο Θεός. Ο Θεός νοιάζεται για όλα τα παιδιά Του, και μας λέει ότι γνωρίζει τι χρειαζόμαστε πριν ακόμη Του το ζητήσουμε. Είναι ωραίο να βλέπεις μια οικογένεια να νοιάζεται για τα μέλη της και ο Θεός χαίρεται όταν βλέπει τα παιδιά Του στη γη να δείχνουν τέτοια αγάπη. Αυτό δεν έχει σχέση με μεσιτεία όπως εννοείται στο χωρίο με τον Χριστό που τον ονομάζει μόνο Μεσίτη (λόγω της θυσίας Του για μας).
   Οι άγιοι δεν είναι μεσίτες υπό την έννοια της Βίβλου διότι δεν θυσιάστηκαν στη θέση μας επί του Σταυρού, μόνο ο αναμάρτητος που πέθανε για μας μπορεί να ζητά την σωτηρία μας από τον Πατέρα. Η αγάπη δεν είναι τυπικό, είναι αλήθεια, αυτός που ζει μέσα στο Χριστό δεν μπορεί παρά να αγαπάει. Η αγάπη οδηγεί τους πιστούς να προσεύχονται για τους άλλους. Οι Χριστιανοί, που βρίσκονται στη ζωή αυτή, πρέπει να προσεύχονται ο ένας για τον άλλον. «Εμμένετε εις την προσευχήν, αγρυπνούντες εις αυτήν μετά ευχαριστίας» (Κολ.4:2).
    Όλα όσα έχουν σχέση με την σωτηρία μας και την λειτουργία της Εκκλησίας αναφέρονται μέσα στις σελίδες της Αγίας Γραφής. Οι παραδόσεις που λέει ο Απόστολος να κρατούν οι Χριστιανοί είναι αυτά που διδάχτηκαν είτε δια λόγου, είτε δια επιστολής! Οι Απόστολοι δεν δίδασκαν άλλα στις επιστολές και άλλα στο λόγο. Ποιο κρατά περισσότερο ο γραπτός ή ο προφορικός λόγος; Ο γραπτός διότι είναι σταθερός! Δεν το ήξεραν αυτό οι Απόστολοι, δεν το ήξερε το 'Αγιο Πνεύμα που τους φώτισε στο τι να γράψουν; Φυσικά και το ήξεραν! Αν οι Απόστολοι ή οι πρώτοι Χριστιανοί προσευχόντουσαν ας πούμε στον πρωτομάρτυρα Στέφανο δεν το έγραφε ένας Απόστολος ώστε να τους ενθαρρύνει; Φυσικά και θα το έγραφαν!
     Οι προφορικές παραδόσεις ήταν ίδιες, δεν αντίφασκαν ούτε είχαν κρυφά δόγματα που δεν τα έγραφαν. Στο χωρίο, «αδελφοί, μένετε σταθεροί και κρατείτε τας παραδόσεις, τας οποίας εδιδάχθητε είτε διά λόγου είτε δι' επιστολής ημών» (Β' Θες.2:15) ο Απόστολος απλά είπε να μένουν σε όσα οι Απόστολοι τους δίδαξαν, είτε προφορικά (από κοντά) είτε γραπτά (με επιστολές), πουθενά δεν αφήνει νύξη ότι κάτι δεν το έγραψαν. Διδάσκαλος της Εκκλησίας και οδηγός είναι ο Χριστός και Εκείνος μας διαβεβαίωσε για του λόγου το αληθές.
   Διαβάζουμε στο Μτ.6:5-34, "Και όταν προσεύχησαι, μη έσο ως οι υποκριταί, διότι αγαπώσι να προσεύχωνται ιστάμενοι εν ταις συναγωγαίς και εν ταις γωνίαις των πλατειών, διά να φανώσιν εις τους ανθρώπους αληθώς σας λέγω ότι έχουσιν ήδη τον μισθόν αυτών. Συ όμως, όταν προσεύχησαι, είσελθε εις το ταμείον σου, και κλείσας την θύραν σου προσευχήθητι ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ τον εν τω κρυπτώ, και ο Πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ θέλει σοι ανταποδώσει εν τω φανερώ. Όταν δε προσεύχησθε, μη βαττολογήσητε ως οι εθνικοί διότι νομίζουσιν ότι με την πολυλογίαν αυτών θέλουσιν εισακουσθή. Μη ομοιωθήτε λοιπόν με αυτούς διότι ΕΞΕΥΡΕΙ Ο ΠΑΤΗΡ σας τίνων έχετε χρείαν, πριν σεις ζητήσητε παρ' αυτού. Ούτω λοιπόν προσεύχεσθε σείς ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ ο εν τοις ουρανοίς αγιασθήτω το όνομά σου ελθέτω η βασιλεία σου γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ, και επί της γής τον άρτον ημών τον επιούσιον δος εις ημάς σήμερον και συγχώρησον εις ημάς τας αμαρτίας ημών, καθώς και ημείς συγχωρούμεν εις τους αμαρτάνοντας εις ημάς και μη φέρης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ελευθέρωσον ημάς από του πονηρού. Διότι σου είναι η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα εις τους αιώνας αμήν. Διότι εάν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, θέλει συγχωρήσει και εις εσάς ο Πατήρ σας ο ουράνιος εάν όμως δεν συγχωρήσητε εις τους ανθρώπους τα πταίσματα αυτών, ουδέ ο Πατήρ σας θέλει συγχωρήσει τα πταίσματά σας. Και όταν νηστεύητε, μη γίνεσθε ως οι υποκριταί σκυθρωποί διότι αφανίζουσι τα πρόσωπα αυτών, διά να φανώσιν εις τους ανθρώπους ότι νηστεύουσιν αληθώς σας λέγω, ότι έχουσιν ήδη τον μισθόν αυτών. Συ όμως όταν νηστεύης, άλειψον την κεφαλήν σου και νίψον το πρόσωπόν σου, διά να μη φανής εις τους ανθρώπους ότι νηστεύεις, αλλ' εις τον Πατέρα σου τον εν τω κρυπτώ, και ο Πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ θέλει σοι ανταποδώσει εν τω φανερώ. Μη θησαυρίζετε εις εαυτούς θησαυρούς επί της γης, όπου σκώληξ και σκωρία αφανίζει και όπου κλέπται διατρυπούσι και κλέπτουσιν. Αλλά θησαυρίζετε εις εαυτούς θησαυρούς εν ουρανώ, όπου ούτε σκώληξ ούτε σκωρία αφανίζει και όπου κλέπται δεν διατρυπούσιν ουδέ κλέπτουσιν επειδή όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θέλει είσθαι και η καρδία σας. Ο λύχνος του σώματος είναι ο οφθαλμός εάν λοιπόν ο οφθαλμός σου ήναι καθαρός, όλον το σώμα σου θέλει είσθαι φωτεινόν εάν όμως ο οφθαλμός σου ήναι πονηρός, όλον το σώμα σου θέλει είσθαι σκοτεινόν. Εάν λοιπόν το φως το εν σοι ήναι σκότος, το σκότος πόσον; Ουδείς δύναται δύο κυρίους να δουλεύη διότι ή τον ένα θέλει μισήσει και τον άλλον θέλει αγαπήσει, ή εις τον ένα θέλει προσκολληθή και τον άλλον θέλει καταφρονήσει. Δεν δύνασθε να δουλεύητε Θεόν και μαμμωνά. Διά τούτο σας λέγω, μη μεριμνάτε περί της ζωής σας τι να φάγητε και τι να πίητε, μηδέ περί του σώματός σας τι να ενδυθήτε δεν είναι η ζωή τιμιώτερον της τροφής και το σώμα του ενδύματος; Εμβλέψατε εις τα πετεινά του ουρανού, ότι δεν σπείρουσιν ουδέ θερίζουσιν ουδέ συνάγουσιν εις αποθήκας, και ο Πατήρ σας ο ουράνιος τρέφει αυτά σεις δεν είσθε πολύ ανώτεροι αυτών; Αλλά τις από σας μεριμνών δύναται να προσθέση μίαν πήχην εις το ανάστημα αυτού; Και περί ενδύματος τι μεριμνάτε; Παρατηρήσατε τα κρίνα του αγρού πως αυξάνουσι δεν κοπιάζουσιν ουδέ κλώθουσι. Σας λέγω όμως ότι ουδέ ο Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού ενεδύθη ως εν τούτων. Αλλ' εάν τον χόρτον του αγρού, όστις σήμερον υπάρχει και αύριον ρίπτεται εις κλίβανον, ο Θεός ενδύη ούτω, δεν θέλει ενδύσει πολλώ μάλλον εσάς, ολιγόπιστοι; Μη μεριμνήσητε λοιπόν λέγοντες, Τι να φάγωμεν ή τι να πίωμεν ή τι να ενδυθώμεν; Διότι πάντα ταύτα ζητούσιν οι εθνικοί επειδή ΕΞΕΥΡΕΙ ο ΠΑΤΗΡ σας ο ουράνιος ότι έχετε χρείαν πάντων τούτων. Αλλά ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού, και ταύτα πάντα θέλουσι σας προστεθή. Μη μεριμνήσητε λοιπόν περί της αύριον διότι η αύριον θέλει μεριμνήσει τα εαυτής; αρκετόν είναι εις την ημέραν το κακόν αυτής". Φαίνεται από τα παραπάνω ξεκάθαρα η μοναδική σχέση που έχουν οι αληθινοί πιστοί με τον Ιησού Χριστό, πάνε κατευθείαν στον Πατέρα όταν προσεύχονται.
   Οι άγιοι που βρίσκονται σε θνητό σώμα, είναι εν ζωή στη γη μας. Μπορούμε να τους επισκεφτούμε, να τους πάρουμε τηλέφωνο, κλπ. Να μοιραστούμε μαζί τους αυτό που θέλουμε, να ζητήσουμε την προσευχή τους ή να προσευχηθούμε μαζί τους ή για αυτούς. Αντίθετα, οι άγιοι που είναι στην άλλη ζωή, δεν ξέρουν τι γίνεται στην γη διότι δεν είναι απανταχού παρόντες, ούτε ας πούμε μπορούμε να τους πάρουμε στο τηλέφωνο, κλπ. Η δικαιολογία ότι δήθεν τους πληροφορεί ο Θεός και αυτοί Τον ξανά-πληροφορούν δεν μας πείθει διότι είναι ξένη προς την διδαχή της πρώτης Εκκλησίας (όταν ζούσαν οι Απόστολοι). Η Γραφή τονίζει, «οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν» (Εκκλ.9:5) σχετικά με όσα συμβαίνουν στη γη. Όσον αφορά αγγέλους πουθενά δεν βρίσκουμε στην Αγία Γραφή (που είναι το μόνο ιστορικό κείμενο που έχουμε από Αδάμ μέχρι θάνατο Αποστόλου Ιωάννου) ότι κανένας ποτέ ζήτησε την μεσιτεία τους. Όταν ο Ιησούς Χριστός στο «Πάτερ Ημών» μας διδάσκει να προσευχόμαστε στον Πατέρα, όταν ο Χριστός λέει «Ελάτε σε ΜΕΝΑ πάντες», τι τα θέλουμε όλα τα άλλα;
   'Αλλο η μεσιτεία του Ιησού Χριστού άλλο η συμπαράσταση στη προσευχή των ζώντων αδελφών. Πολύ ωραία ένας φίλος σε άλλο club έγραψε, «δεν υπάρχει βέβαια άλλος Μεσσίας, παρά μόνο ο Μεσσίας, όμως το να προσευχόμαστε για τους άλλους, και όχι βέβαια να μεσιτεύουμε, είναι απαραιτήτως ζητούμενο και αναγκαίο. Κάθε προσευχή μας υπερ των άλλων προσθέτει σαν να πούμε και ένα λιθαράκι στην πλάστιγγα της δικαιοσύνης ώστε αυτή να γείρει υπέρ του ανθρώπου, υπερ του Καλού, και ενάντια στο κακό, ενάντια στην κυριαρχία του σκότους και της εφθρότητας του.» (Χριστιανικοί Διάλογοι, 15-07-2005). Τι σχέση έχει αυτό με την ανύπαρκτη στην πρώτη Εκκλησία «μεσιτεία» των αποθανόντων αγίων; 'Αλλος φίλος πολύ σωστά έγραψε, «Τιμόθεος Α' 2:5 Διότι είναι εις Θεός,
εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Ιησούς Χριστός, 6 όστις έδωκεν εαυτόν αντίλυτρον υπέρ πάντων, μαρτυρίαν γενομένην εν ωρισμένοις καιροίς, Το «εις» δεν σημαίνει εις και καμιά 250αριά ακόμη ! άλλωστε κανένας 'Αγιος δεν έδωσε το αίμα του αντίλυτρο. Θα ήταν σαν να τον εξομοιώναμε με τον Ιησού. Επίσης να θυμίσω την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου και τον διάλογο που φανερώνεται και με τον Αβραάμ (όλοι την ξέρετε). Είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν οι αποθανόντες εν Κυρίω να παρέμβουν και να αλλάξουν την κατάσταση των ανθρώπων στη γη. Ειδάλλως ο Αβραάμ θα έλεγε στον πλούσιο, πως «θα κάνει ότι μπορεί» για τα αδέλφια του.» (Χριστιανικοί Διάλογοι, 15-07-2005).
   Δεν είναι δυνατόν το 'Αγιο Πνεύμα να μην μερίμνησε να φωτίσει τους συγγραφείς της Αγίας Γραφής να γράψουν για ένα τόσο σημαντικό θέμα. «Και ό,τι αν ζητήσητε εν τω ονόματί μου, θέλω κάμει τούτο, διά να δοξασθή ο Πατήρ εν τω Υιώ.»(Ιω.14:13). «Εάν ζητήσητέ τι εν τω ονόματί μου, εγώ θέλω κάμει αυτό» (Ιω.14:14). Αυτή είναι η αλήθεια όπως την δίδασκε η αρχέγονη Εκκλησία..."

(του Θεμιστοκλή Παπαϊωάννου)