Β΄ Ιωάννου
Στην μικρή αυτή επιστολή συναντούμε μία οδηγία η οποία προβληματίζει πολλούς καθώς μοιάζει να αντιβαίνει στη βιβλική διδασκαλία περί αγάπης και στην ανθρώπινη προσδοκία περί στοιχειώδους ευγένειας. Μιλώντας λοιπόν ο Ιωάννης σε μία τοπική εκκλησία που αντιμετώπιζε προβλήματα από διάφορους αιρετικούς και πλανεμένους, τη συμβουλεύει ως εξής:
"Εάν τις έρχηται προς εσάς, και δεν φέρη την διδαχήν ταύτην, μη δέχεσθε αυτόν εις οικίαν, και μη λέγετε εις αυτόν το χαίρειν" (Β΄ Ιωάν.10).
Πώς αυτή η οδηγία συμβιβάζεται με τη διδασκαλία του Κυρίου στην επί του όρους ομιλία όπου διαβάζουμε, "Εγώ όμως σας λέγω, Αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευλογείτε εκείνους οίτινες σας καταρώνται, ευεργετείτε εκείνους οίτινες σας μισούσι, και προσεύχεσθε υπέρ εκείνων οίτινες σας βλάπτουσι και σας κατατρέχουσι· δια να γείνητε υιοί του Πατρός σας του εν τοις ουρανοίς, διότι αυτός ανατέλλει τον ήλιον αυτού επί πονηρούς και αγαθούς, και βρέχει επί δικαίους και αδίκους" (Ματθ.ε:44-45).
Για να απαντήσουμε σ’ αυτή την ερώτηση θα μελετήσουμε όλη την επιστολή για να καταλάβουμε στο σύνολό της τη στάση την οποία ο Ιωάννης συστήνει απέναντι στον κίνδυνο της πλάνης. Ξεκινά λοιπόν την επιστολή του λέγοντας: "Εχάρην κατά πολλά, ότι εύρηκα εκ των τέκνων σου τινάς περιπατούντας εν τη αληθεία" (εδ.4).
Η χαρά και η ικανοποίησή του οφείλεται στο γεγονός ότι όπως εξηγεί στο εδ.7, πολλοί πλάνοι εισήλθον εις τον κόσμον. Πώς θα μπορέσουμε να είμαστε προσηλωμένοι στην αλήθεια; Δύο είναι οι οδηγίες του Ιωάννη. Πρέπει, πρώτον, να είμαστε ικανοί να εντοπίσουμε την πλάνη και πρέπει, δεύτερον, να είμαστε αποφασισμένοι να την αντιμετωπίσουμε. Ας δούμε τα δύο αυτά σημεία αναλυτικά.
1. Προσήλωση στην αλήθεια σημαίνει ότι αντιλαμβάνομαι τον κίνδυνο της πλάνης
Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει την πλάνη στην οποία αναφέρεται εδώ ο Ιωάννης;
Α. Αφορά θεμελιώδη ζητήματα της πίστης
Στο εδ.7 διαβάζουμε: "Διότι πολλοί πλάνοι εισήλθον εις τον κόσμον, οίτινες δεν ομολογούσιν ότι ο Ιησούς Χριστός ήλθεν εν σαρκί·" Ποιο ήταν το περιεχόμενο της πλάνης; Η άρνηση της ανθρώπινης φύσης του Ιησού Χριστού! Μιλώντας λοιπόν για πλάνη δεν αναφερόμαστε σε κάθε διαφορετική αντίληψη από τη δική μας. Μιλούμε για θέματα που αγγίζουν τον πυρήνα του ευαγγελίου, αγγίζουν τη φύση του Θεού, αγγίζουν το περιεχόμενο της αποκάλυψης του Θεού.
Για παράδειγμα υπάρχουν αρκετές απόψεις σχετικά με το γεγονός της δεύτερης έλευσης του Κυρίου.
Αν όμως έρθει κάποιος που θα αρνηθεί ότι ο Κύριος Ιησούς θα ξαναέρθει τότε κάτι το σημαντικό θίγεται. Εκεί δεν μπορούμε να πούμε, "αδελφέ μου αν και διαφωνώ σε αγαπώ και σε αποδέχομαι". Εκεί καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μία πλανεμένη άποψη από την οποία πρέπει να πάρουμε αποστάσεις.
Β. Χαρακτηρίζεται από απομάκρυνση από την αρχική διδασκαλία
Το δεύτερο στοιχείο σχετικά με την πλάνη είναι ότι από τη φύση της είναι "καινοτόμα". Οι περισσότερες αιρέσεις και πλάνες ξεπήδησαν από τη φιλοδοξία διαφόρων διδασκάλων να πρωτοτυπήσουν. Να πουν κάτι που είναι εντελώς καινούργιο, διαφορετικό. Προσέξτε το ρήμα που χρησιμοποιεί ο Ιωάννης για να περιγράψει την τάση των ψευδοδιδασκάλων. Στο εδ.9 ο Βάμβας μεταφράζει, Πας όστις παραβαίνει και δεν μένει εν τη διδαχή του Χριστού, Θεόν δεν έχει· Στο κείμενο διαβάζουμε, Πας ο προάγων και μη μένων εν τη διδαχή του Χριστού Θεόν ουκ έχει·
"Ο προάγων"! Η πλάνη στηρίζεται στην ψευδαίσθηση ότι κάτι για να είναι αυθεντικό πρέπει να είναι καινούργιο. Κάτι για να είναι από το Θεό πρέπει να είναι της στιγμής, "φρέσκο". Αξίζει λοιπόν πριν βιαστούμε να υιοθετήσουμε κάτι επειδή μας φαίνεται πρωτότυπο ας θυμηθούμε την προειδοποίηση του απ. Παύλου στον Τιμόθεο: "Ω Τιμόθεε, την παρακαταθήκην φύλαξον, αποστρεφόμενος τας βεβήλους ματαιολογίας, και τας αντιλογίας της ψευδωνύμου γνώσεως·" (Α΄ Τιμ.ς:20).
Γ. Η πλάνη θέτει σε κίνδυνο τις αιώνιες ευλογίες που ο Θεός υπόσχεται στους δικούς Του
Διαβάζουμε στο εδ.8, Προσέχετε εις εαυτούς, δια να μη χάσωμεν εκείνα τα οποία ειργάσθημεν, αλλά να απολάβωμεν πλήρη τον μισθόν. Το εδάφιο αυτό παρουσιάζει μία πολυπλοκότητα. Αυτό όμως που πιστεύω ότι διδάσκει είναι ότι η μη προσήλωσή μας στην αλήθεια θα έχει αιώνιες συνέπειες. Ποιες όμως θα είναι αυτές;
Πιστεύω ότι αυτό για το οποίο μας προειδοποιεί το εδ.8 είναι ότι η επιπολαιότητά μας σε θέματα διδασκαλίας θα έχει κάποια αιώνια επίπτωση. Περπατώ με προσήλωση στην αλήθεια λοιπόν σημαίνει ότι παίρνω στα σοβαρά το πρόβλημα της πλάνης. Αντιλαμβάνομαι τον κίνδυνο της πλάνης, την εντοπίζω.
2. Προσήλωση στην αλήθεια σημαίνει ότι αντιστέκομαι στη διάδοση της πλάνης
Τώρα ερχόμαστε στα εδάφια που μας παρακίνησαν στην μελέτη μας. Σ’ αυτά βλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Ιωάννης μας διδάσκει να αντιμετωπίσουμε την πλάνη. Διαβάζουμε στα εδ.10 - 11: "Εάν τις έρχηται προς εσάς, και δεν φέρη την διδαχήν ταύτην, μη δέχεσθε αυτόν εις οικίαν, και μη λέγετε εις αυτόν το χαίρειν· διότι ο λέγων εις αυτόν το χαίρειν, γίνεται κοινωνός εις τα πονηρά αυτού έργα".
Πως αυτή η συμβουλή μπορεί να συμβιβαστεί με την εντολή της αγάπης; Δεν είναι αγένεια να μην λέω ούτε "καλημέρα" σε κάποιον; Εδώ αξίζει να καταλάβουμε ότι τα εδάφια αυτά δεν αφορούν τον κάθε συνάνθρωπό μας που βρίσκεται μέσα σε πλάνη.
Αναφέρονται σε ανθρώπους που είναι προπαγανδιστές της πλάνης. Η φράση στο εδ.7 είναι σημαντική. Πολλοί πλάνοι "εξήλθον". Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται συχνά σε σχέση με την αποστολή. Πολλοί πλάνοι έχουν αποσταλεί για να διαδώσουν τις απόψεις τους. Είναι αυτοί λοιπόν που "έρχονται", όπως διαβάζουμε στο εδ.10 προς εμάς για να "φέρουν" κάποια άλλη διδαχή. Το πρώτο σημείο λοιπόν που αξίζει να σημειώσουμε είναι το ότι δεν έχουμε να κάνουμε με απλούς ανθρώπους αλλά με "ιεραποστόλους της πλάνης".
Το δεύτερο σημείο είναι ότι αυτό που εδώ περιγράφεται δεν είναι η ιδιωτική στάση του κάθε πιστού αλλά η συλλογική, δημόσια στάση της εκκλησιαστικής κοινότητας. Δηλαδή, όταν στο εδ.10 ο Ιωάννης λέει "μη λαμβάνετε αυτόν εις οικίαν" το πιο πιθανό είναι ότι αναφέρεται στην "κατ' οίκον" σύναξη. Μην δέχεστε κάποιον που είναι περιοδεύων διδάσκαλος πλάνης στην λατρευτική σας σύναξη. Μην τον καλωσορίζεται στην σύναξή σας και μην μετά από τη διδασκαλία του του λέτε "ο Θεός να σε ευλογεί" γιατί τότε είναι σαν να συμφωνείτε με τις πλανεμένες απόψεις του.
Αυτό για το οποίο μιλά λοιπόν εδώ ο Ιωάννης είναι για την ανάγκη να αντισταθούμε στη διάδοση της πλάνης. Δεν μας καλεί να πάψουμε να είμαστε ευγενικοί και να δείχνουμε αγάπη προς εκείνους που έχουν πέσει σε μία πλάνη. Αντίθετα μας καλεί να αρνηθούμε να δώσουμε "άμβωνα", δηλαδή ευκαιρία και ανοιχτή πόρτα σε κάποιον που τον θεωρούμε προπαγανδιστή της πλάνης.
Η κλήση του Θεού λοιπόν είναι να βαδίζουμε προς την τελειότητα, προσηλωμένοι στην αλήθεια. Στην πορεία αυτή ας λάβουμε στα σοβαρά τον κίνδυνο της πλάνης και ας αντισταθούμε σθεναρά στη διάδοση της πλάνης.
