Όταν ο Παύλος γράφει στον Τίτο α:12 ότι «Οι Κρήτες είναι πάντοτε ψεύσται», αναφέρεται στους Κρητικούς ή σε Ιουδαίους που έμεναν στην Κρήτη;
Η αναφορά του Παύλου στους Κρήτες και αν αυτοί ήταν ή όχι «ψεύτες», μπορεί να ερμηνευτεί από διάφορες σκοπιές, δεν πρέπει όμως να επηρεαστεί από υποκειμενική ευαισθησία.
Κατ’ αρχή σημειώνεται ότι ο λόγος πολλές φορές αναφέρεται γενικά. Όταν για παράδειγμα πει κάποιος ότι «Οι Σκοτσέζοι είναι τσιγκούνηδες», αυτό είναι μόνο μια γενική περιγραφή, η οποία ίσως να έχει μια δόση αλήθειας, ωστόσο δεν μπορεί να είναι ΑΠΟΛΥΤΗ, αφού, χωρίς αμφιβολία ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ οι Σκοτσέζοι τσιγκούνηδες. Ίσως όμως είναι σε μεγάλο βαθμό κι αυτό είναι που κάνει τη γενικόλογη αυτή φράση αληθινή.
Στην εποχή μας, όταν κάποιος λέει ότι, «Οι Κρητικοί έχουν το έθιμο της βεντέτας», ή ότι «Οι Κρητικοί είναι κατσικοκλέφτες», ή ότι «Οι Κρητικοί έχουν όπλα και ρίχνουν μπαλοθιές», αυτό μέχρι ένα σημείο ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ, ταυτόχρονα όμως, σε ό,τι αφορά πολλούς Κρητικούς ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ.
Όπως λοιπόν σήμερα ούτε όλοι οι Κρητικοί κάνουν βεντέτες ούτε όλοι κλέβουν ζώα ούτε όλοι ρίχνουν μπαλοθιές στους γάμους, παρόμοια ΟΥΤΕ ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΗΤΑΝ (ή είναι) ΨΕΥΤΕΣ.
Με την έννοια αυτή, λοιπόν, κανείς δε μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο –αναφέρεται από ιστορικές μαρτυρίες– να υπήρχε συνήθεια μεταξύ των Κρητικών εκείνης της εποχής να χρησιμοποιούσαν εύκολα το ψέμα, σε τέτοια πλειοψηφία, ώστε να μπορεί να λεχθεί η παροιμιώδης φράση, «Κρήτες αεί ψεύσται» (Τίτ.α:12).
Η φράση αυτή αποδίδεται σε Κρητικό και όχι Εβραίο, στον ποιητή, μάντη και ιερέα της Κνωσού Επιμενίδη, που στο έργο του «Περί χρησμών» κατηγόρησε τους Κρητικούς της εποχής του επειδή ήταν τόσο ψεύτες, ώστε «εψεύσαντο και περί του τεθνάναι τον Δία», [είπαν ότι είχε πεθάνει ο Δίας].
Απόσπασμα από το εν λόγω έργο σώθηκε από τον Καλλίμαχο στο έργο του «Ύμνος εις Δία» (7-9), το οποίο επακριβώς λέει τα εξής: «Ζευ, σε μεν Ιδαίοισιν εν ούρεσι φασί γενέσθαι. Ζευ, σε δ' εν Αρκαδίη πότεροι, πάτερ, εψεύσαντο; Κρήτες αεί ψεύσται και γαρ τάφον, ω άνα, σείο Κρήτες ετεκτήναντο, συ δ' ου θάνες εσσί γαρ αεί».
(Σε μετάφραση: «Δία, εσύ λένε ότι γεννήθηκες στα Ιδαία όρη. Δία, για σένα άλλοι λένε ότι γεννήθηκες στην Αρκαδία, ποιοι από αυτούς είπαν ψέματα; Οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες, διότι και τάφο για σένα κατασκευάσαν. Εσύ όμως δεν πέθανες. Θα υπάρχεις για πάντα…»
Ας δούμε όμως τι έχουν γράψει σχετικά άλλοι:
Ο Ζηγαβηνός – «Εκ των Κρητών. Κρήτες γαρ ήσαν οι προρρηθέντες ανυπότακτοι...και οι εκ περιτομής την μεν πατρίδα Κρήτες, την δε θρησκείαν Εβραίοι». «Πατριώτης αυτών... προφήτης παρ’ αυτοίς δοκών. Επιμενίδης δε ούτος ην ο Κρης μεν, ποιητής δε και μάντις». «Λέγει τοίνυν... ότι Κρήτες αεί ως επί το πλείστον ψευδόμενοι, εψεύσαντο και περί του τεθνάναι τον Δία».
Ο Οικουμένιος – «Οίκοθεν και εκ των ιδίων την της ύβρεως μαρτυρίαν προέβαλλεν. Επειδή γαρ τοις παρ’ ημίν ου πείθονται, τους ιδίους αυτοίς επέστησε κατηγόρους... ».
«Ουχ ότι αληθεύουσιν οι μάντεις, αλλ’ από των οικείων στο-μάτων αυτούς ελέγχει».
«...ο απόστολος δεν εννοεί, ότι άνευ εξαιρέσεως οι Κρήτες ήσαν τοιούτοι. Διότι, πώς θα συνίστα εξ αυτών να εκλεγώσιν επίσκοποι; Απλώς και μόνον περιγράφει τα ευρέως κρατούντα παρ’ αυτοίς ελαττώματα».
Δεν πρέπει, λοιπόν, να θεωρηθεί η αναφορά του Παύλου ως περιφρονητική ή άδικη κατά των Κρητών της εποχής του.
Επιτέλους, ΟΛΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΝ ΤΩ ΠΟΝΗΡΩ ΚΕΙΤΑΙ... Αυτό το είπε ο Χριστός και δε μπορούμε να αμφισβητούμε τη σημασία του λόγου Του προσπαθώντας να εξαιρέσουμε τους αγίους ανθρώπους της Παλαιάς Διαθήκης ή και της Εκκλησίας.
Πράγματι ο κόσμος μας εν τω πονηρώ κείται –και οι άπιστοι ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΣΤΟΙ– οι πρώτοι όμως χαίρονται γι’ αυτό ενώ οι δεύτεροι ΔΙΝΟΥΝ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥΣ να ζήσουν ΩΣ ΦΩΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ.
Η άποψη ότι οι άνθρωποι για τους οποίους μιλάει ο Παύλος ήταν Εβραίοι, αν και ενδιαφέρουσα, δεν υποστηρίζεται από το κείμενο και τη γλώσσα. Παρακαλούμε επίσης να προσεχθεί η διευκρίνιση «ΜΑΛΙΣΤΑ οι εκ περιτομής». Το «μάλιστα» σημαίνει “παραπάνω”, “πολύ περισσότερο”.
Συνεπώς οι «πολλοί ανυπότακτοι, ματαιολόγοι και φρεναπάται» ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΜΟΝΟ «εκ περιτομής» αλλά «μάλιστα οι εκ περιτομής». Με άλλα λόγια τέτοιοι άνθρωποι υπήρχαν και Κρητικοί και Ιουδαίοι (πιο πολλοί μάλιστα Ιουδαίοι).
Το γεγονός ότι ο Παύλος χρησιμοποιεί την κρητική παροιμία είναι εύλογο, επειδή τέτοια παροιμία υπήρχε –δεν τη δημιούργησε εκείνος– και χρησιμοποιούταν εκείνη την εποχή.
Τα παραπάνω σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ρατσιστικό στίγμα, αφού, κάτω από την αποστολική διατύπωση «έστω ο Θεός αληθής, πας δε άνθρωπος ψεύστης» (Ρωμ.γ:4), σε σύγκριση με την ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ (ακόμη και οι φιλαλήθεις) ΕΙΝΑΙ ΨΕΥΤΕΣ.
Ο Επιμενίδης, έγραψε σ’ ένα ποίημα: "Οι Κρήτες είναι πάντοτε ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί"!
Ωστόσο, ο Επιμενίδης ο ίδιος ήταν Κρητικός. Εάν ο Επιμενίδης είναι Κρητικός και κατά συνέπεια ψεύτης, τότε η δήλωσή του, "Οι Κρητικοί είναι πάντοτε ψεύτες" είναι ψέμα. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι Κρητικοί είναι αληθείς, άρα η δήλωση του Επιμενίδη είναι αλήθεια.
Εάν ο Επιμενίδης γνώριζε τουλάχιστον ένα Κρητικό (εκτός από τον ίδιο) που δεν ήταν ψεύτης, η δήλωσή του είναι ψέμα (επειδή αυτός βεβαιώνει ότι είναι όλοι ψεύτες) αν και σωστά περιγράφει τον ομιλητή σαν ψεύτη.
