Α΄Κορ.ιβ:12-26
Αυτό δε σε αφορά. Εσύ να κοιτάς τη δουλειά σου. Η υπόθεση αυτή είναι μεταξύ εμένα και του Κυρίου.
Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, κάποια στιγμή έχουμε ακούσει, έχουμε σκεφτεί εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας, ή το έχουμε πει. Γιατί; Πιθανώς γιατί δεν μας αρέσει ο έλεγχος. Μας ενοχλεί όταν μας δείχνουν το λάθος μας. Ή μπορεί να το είπαμε γιατί ντρεπόμαστε για τη συμπεριφορά μας ειλικρινά και δεν θέλουμε να το συζητήσουμε με κανένα. Ή ακόμη επειδή φοβόμαστε να ανοιχτούμε σε οποιονδήποτε, ακόμη και σε ανθρώπους στη διακονία, γιατί στο παρελθόν πληγωθήκαμε, επειδή είπαμε κάτι και βγήκε παραέξω, ή επειδή μας παρεξήγησαν, είτε ακόμη επειδή δεν ακούσαμε αυτά που θα θέλαμε να ακούσουμε.
Πολλές φορές, τις περισσότερες, δεν προχωράμε σαν χριστιανοί, δεν αυξάνουμε όσο θα θέλαμε, αντιμετωπίζουμε τη ζωή και τις προκλήσεις της μόνοι μας, περνάμε τις φουρτούνες που έρχονται, δεν ελευθερωνόμαστε από τις αμαρτίες στις οποίες πέφτουμε πάλι και πάλι, γιατί ζούμε μόνοι μας. Ζούμε το χριστιανισμό μας μόνοι μας. Ζούμε σαν κομμάτια αποκομμένα από το σύνολο.
Πρέπει κατεπειγόντως, να σκύψουμε στο λόγο του Θεού και να δούμε τι πραγματικά λέει για το σώμα του Χριστού, την Εκκλησία και να κοιτάξουμε, ή πιο σωστά να ελέγξουμε αυτά που πιστεύουμε, και αυτά που ζούμε.
Ας δούμε αρχικά τις εικόνες, τις μεταφορές που χρησιμοποιεί ο λόγος του Θεού για να περιγράψει την Εκκλησία:
Οικογένεια: Α΄ Τιμ.ε:1-2, Ματθ.ιβ:49-50, Α΄ Ιωάν.γ:14-18
Νύφη του Χριστού: Εφες.ε:32, Β΄ Κορ.ια:2
Κλήμα: Ιωάν.ιε:5
Ελιά: Ρωμ.ια:17-24
Χωράφι: Α΄ Κορ.γ:6-9
Οικοδομή: Α΄ Κορ.γ:9
Ιερατείο: Α΄ Πέτρ.β:5
Θερισμός: Ματθ.ιγ:1-30, Ιωάν.δ:35
Στύλος και εδραίωμα της αλήθειας: Α΄ Τιμ.γ:15.
Οίκος Θεού: Εβρ.γ:6
Ναός Θεού: Α΄ Κορ.ς:18-19, γ:16-17, Β΄ Κορ.ς:16, Εφ.β:19-22, Α΄ Πέτρ.β:5.
Σώμα Χριστού: Εφες.α:22-23, δ:16 Α΄ Κορ.ιβ.
Κάθε μια από τις εικόνες αυτές, μας κάνει να εκτιμήσουμε περισσότερο τον πλούτο και τα πνευματικά προνόμια που ο Θεός μας έχει δώσει, βάζοντας μας μέσα στην Εκκλησία. Κάθε μια εικόνα μας δείχνει την αγάπη του Θεού από μια άλλη οπτική γωνία. Κάθε μια εικόνα με μαθαίνει πως να ζω τη ζωή μου με το Χριστό.
Νύμφη Χριστού: να ζούμε άγια και καθαρή ζωή
Κλήματα: να ζούμε κοντά σ' Εκείνον, ενωμένοι μαζί Του
Ιερατείο: ο καθένας μας έχει άμεση πρόσβαση στο Θεό
Οικογένεια: οι άνθρωποι που κάθονται δίπλα μου δεν είναι απλοί γνωστοί, ούτε συνάνθρωποι, είναι αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ.
Ο χριστιανισμός δεν είναι μόνο θρησκεία του «ατόμου». Ερχόμαστε στο Χριστό ατομικά, ζούμε όμως, τη χριστιανική ζωή σαν «σώμα.» Ο Χριστός όταν μας σώζει, κυριαρχικά μας τοποθετεί στο σώμα Του. Αυτός είναι η μία κεφαλή και εμείς οι πολλοί αποτελούμε το σώμα Του. Διότι καθώς το σώμα είναι εν και έχει μέλη πολλά, πάντα δε τα μέλη του σώματος του ενός, πολλά όντα, είναι εν σώμα, ούτω και ο Χριστός· διότι ημείς πάντες διά του ενός Πνεύματος εβαπτίσθημεν εις εν σώμα (Α΄ Κορ.ιβ:12-13).
Όλοι σαν σύνολο τρεφόμαστε πνευματικά από την κεφαλή που είναι ο Χριστός. Χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον, κάτω από την εξουσία του Χριστού για να αυξηθούμε. Έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον περισσότερο από όσο φανταζόμαστε ή πιστεύουμε.
Διότι το σώμα δεν είναι εν μέλος, αλλά πολλά. Εάν είπη ο πους, Επειδή δεν είμαι χειρ, δεν είμαι εκ του σώματος, διά τούτο τάχα δεν είναι εκ του σώματος; Και εάν είπη το ωτίον, Επειδή δεν είμαι οφθαλμός, δεν είμαι εκ του σώματος, διά τούτο δεν είναι τάχα εκ του σώματος; Εάν όλον το σώμα ήναι οφθαλμός, που η ακοή; Εάν όλον ακοή, που η όσφρησις; Αλλά τώρα ο Θεός έθεσε τα μέλη εν έκαστον αυτών εις το σώμα καθώς ηθέλησεν. Εάν όμως πάντα ήσαν εν μέλος, που το σώμα; Αλλά τώρα είναι μεν πολλά μέλη, εν όμως σώμα (Α΄ Κορ.ιβ:14-23).
Αν λοιπόν όλοι ήμασταν το ίδιο, δεν θα υπήρχε καν σώμα. Αν όλοι ήμασταν τα μάτια, δεν θα υπήρχε τίποτα άλλο. Ο Θεός συνειδητά μας έκανε διαφορετικούς. Το ενδιαφέρον είναι σε τι εξυπηρετεί αυτό. Και αυτό το μαθαίνουμε στα αμέσως επόμενα εδάφια.
Και δεν δύναται ο οφθαλμός να είπη προς την χείρα· Δεν έχω χρείαν σου· ή πάλιν η κεφαλή προς τους πόδας· Δεν έχω χρείαν υμών. Αλλά πολύ περισσότερον τα μέλη του σώματος, τα οποία φαίνονται ότι είναι ασθενέστερα, ταύτα είναι αναγκαία, και εκείνα τα οποία νομίζομεν ότι είναι τα ατιμότερα του σώματος, εις ταύτα αποδίδομεν τιμήν περισσοτέραν, και τα άσχημα ημών έχουσι περισσοτέραν ευσχημοσύνην· τα δε ευσχήμονα ημών δεν έχουσι χρείαν. Αλλ' ο Θεός συνεκέρασε το σώμα, δώσας περισσοτέραν τιμήν εις το ευτελέστερον, διά να μη ήναι σχίσμα εν τω σώματι, αλλά να φροντίζωσι τα μέλη το αυτό υπέρ αλλήλων.
Επειδή λοιπόν, είμαστε σώμα Χριστού, και διαφορετικά φτιαγμένοι ο ένας από τον άλλο, δεν μπορείς να πεις σε κανέναν «δεν σε χρειάζομαι». Δεν μπορείς να πεις, «τι τον θέλουμε αυτόν, ή αυτήν, καλύτερα να έλειπαν». Και όχι μόνο αυτό. Αυτά τα οποία είναι ασθενέστερα, αυτά είναι αναγκαία. Και αυτά στα οποία δεν δίνουμε σημασία και τιμή, αυτά έχουν ευσχημοσύνη, έχουν τη δική τους ομορφιά. Προσέξτε την τελευταία φράση: Αλλ' ο Θεός συνεκέρασε το σώμα, δώσας περισσοτέραν τιμήν εις το ευτελέστερον, διά να μη ήναι σχίσμα εν τω σώματι, αλλά να φροντίζωσι τα μέλη το αυτό υπέρ αλλήλων.
Ο Θεός έφτιαξε την Εκκλησία. Και ο Θεός μέσα στη σοφία Του, στην κυριαρχία Του (ο Θεός δεν κάνει λάθη, ούτε γίνονται πράγματα τυχαία), έβαλε εδώ στην τοπική Του Εκκλησία, εσένα και εμένα, και αυτούς που κάθονται παραδίπλα μας. Και μου λέει και σου λέει: τους χρειάζεσαι. Μη ζεις μόνος σου. Μην προσπαθείς μόνος σου, ή μόνη σου.
Λέμε πως ο Θεός μας θέλει μέσα στον κόσμο και όχι απομονωμένους σε ερημιές και μοναστήρια. Αλλά ο καθένας μας ζει απομονωμένος στο δικό του μοναστήρι. Και τι κάνουμε; Ερχόμαστε εδώ και κάνουμε αυτό που θα μπορούσαμε και μόνοι μας σπίτι μας. Η χριστιανική ζωή δεν είναι ζωή που τη ζεις μόνος σου. Είναι ζωή Εκκλησίας. Χάνουμε που δεν έχουμε κοινωνία όπως πρέπει μεταξύ μας. Σαφώς ο καθένας μας έχει καλούς λόγους, τα είπαμε στην αρχή. Αλλά το γεγονός ότι φοβόμαστε να μιλήσουμε έστω με κάποιους αδελφούς επειδή στο παρελθόν πληγωθήκαμε, δεν αφαιρεί την ανάγκη, ούτε σταματάμε να είμαστε σώμα.
Ο Χριστιανισμός είναι ζωή κοινότητας. Είναι ένας τρόπος ζωής, για να πάμε στο επόμενο σημείο που είναι το ότι οι επιλογές μου, επηρεάζουν τους άλλους, γιατί είμαστε ένα σώμα εν Χριστώ. Και η αμαρτία μου επηρεάζει τους άλλους. Γι' αυτό τίποτα από όσα κάνω, δεν είναι μόνο μεταξύ εμού και του Κυρίου. Επηρεάζει αρνητικά ή θετικά όλο το σώμα του Χριστού.
Θυμάστε στον Ιησού του Ναυή, αμέσως μετά την κατάκτηση της Ιεριχώ, ο λαός Ισραήλ έχασε την επόμενη μάχη. Ας διαβάσουμε από το κεφάλαιο ζ:5, Και οι άνδρες της Γαί επάταξαν εξ αυτών έως τριάκοντα εξ άνδρας· και κατεδίωξαν αυτούς απ' έμπροσθεν της πύλης έως Σιβαρείμ, και επάταξαν αυτούς εις το κατωφερές· διά το οποίον αι καρδίαι του λαού διελύθησαν, και έγειναν ως ύδωρ. Μετά από μια μεγάλη μάχη ο λαός έχασε από μια πόλη που μπροστά στην Ιεριχώ ήταν ασήμαντη. Τόσο ασήμαντη, που όταν ήταν να επιτεθούν οι άνδρες είπαν μόνοι τους στον Ιησού του Ναυή (ζ:3), Ας μη αναβή πας ο λαός, αλλ' ως δύο ή τρείς χιλιάδες άνδρες ας αναβώσι και ας πατάξωσι την Γαί· μη βάλης πάντα τον λαόν εις κόπον φέρων αυτόν έως εκεί· διότι είναι ολίγοι. Και όμως έχασαν. Έχασαν και οι καρδιές τους διαλύθηκαν, γίνανε σαν νερό.
Ο λόγος γι' αυτή την ήττα ήταν ο εξής: Οι δε υιοί Ισραήλ έκαμον παράβασιν εις το ανάθεμα· διότι Αχάν, ο υιός του Χαρμί, υιού του Ζαβδί, υιού του Ζερά, εκ της φυλής Ιούδα, έλαβεν από του αναθέματος· και εξήφθη η οργή του Κυρίου κατά των υιών Ισραήλ (ζ:1).
Όταν κατέστρεφαν την Ιεριχώ, ο Θεός είχε πει πως όλα τα αντικείμενα, ανήκαν στο Θεό και για αυτό έπρεπε να καταστραφούν. Δεν ανήκαν στους ίδιους. Ο Αχάν όμως, δεν υπάκουσε. Αργότερα, όταν βρήκαν ποιος το είχε κάνει είπε τα εξής: Αληθώς εγώ ήμαρτον εις Κύριον τον Θεόν του Ισραήλ και έπραξα ούτω και ούτω· ιδών μεταξύ των λαφύρων μίαν καλήν Βαβυλωνικήν στολήν και διακοσίους σίκλους αργυρίου και έλασμα χρυσού βάρους πεντήκοντα σίκλων, επεθύμησα αυτά και έλαβον αυτά· και ιδού, είναι κεκρυμμένα εν τη γη, κατά το μέσον της σκηνής μου, και το αργύριον υποκάτω αυτών (ζ:20β-21).
Και όλα αυτά θα ρωτήσει κανείς που οδηγούν; Αυτό που πρέπει να προσέξει κανείς είναι τι απάντηση έδωσε ο Θεός στον Ιησού του Ναυή όταν τον ρώτησε γιατί συνέβη αυτό; (Πριν να βρουν ότι το έκανε ο Αχάν). Θα διαβάσουμε από το ζ:7-12, Και είπεν ο Ιησούς, Α Δέσποτα Κύριε, διά τι διεβίβασας τον λαόν τούτον διά του Ιορδάνου, διά να μας παραδώσης εις τας χείρας των Αμορραίων, ώστε να αφανίσωσιν ημάς; είθε να ευχαριστούμεθα καθήμενοι πέραν του Ιορδάνου Ω Κύριε, τι να είπω, αφού ο Ισραήλ έστρεψε τα νώτα έμπροσθεν των εχθρών αυτού; και ακούσαντες οι Χαναναίοι και πάντες οι κάτοικοι της γης, θέλουσι περικυκλώσει ημάς και εξαλείψει το όνομα ημών από της γής· και τι θέλεις κάμει περί του ονόματός σου του μεγάλου; Και είπε Κύριος προς τον Ιησούν, Σηκώθητι· διά τι έπεσες ούτως επί το πρόσωπόν σου; ημάρτησεν ο Ισραήλ, και μάλιστα παρέβησαν την διαθήκην μου, την οποίαν προσέταξα αυτούς· και έτι έλαβον από του αναθέματος και έτι έκλεψαν και έτι εψεύσθησαν και έτι έβαλον αυτό εις τα σκεύη αυτών· διά τούτο δεν θέλουσι δυνηθή οι υιοί Ισραήλ να σταθώσιν έμπροσθεν των εχθρών αυτών, αλλά θέλουσι στρέψει τα νώτα έμπροσθεν των εχθρών αυτών, διότι έγειναν ανάθεμα· ουδέ θέλω είσθαι πλέον με σας, εάν δεν εξαλείψητε το ανάθεμα εκ μέσου σας.
Σας κάνει εντύπωση που ο Θεός θεωρεί πως όλος ο λαός αμάρτησε; Γιατί θα πει κάποιος; Αφού ένας μόνο αμάρτησε; Οι υπόλοιποι; Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο Θεός δεν μας βλέπει μόνο σαν άτομα. Μας βλέπει και σαν σώμα, σαν το λαό Του, την Εκκλησία Του. Και πρέπει να καταλάβουμε πως η αμαρτία μας, αν και είναι ατομική επηρεάζει όλους.
Μπα, θα πει κάποιος; Και είναι αυτό σωστό; Ισχύει στην Καινή Διαθήκη; Βεβαίως και ισχύει. Για παράδειγμα στην Α΄ Κορ.ε:1-2 διαβάζουμε, Γενικώς ακούεται ότι είναι μεταξύ σας πορνεία, και τοιαύτη πορνεία, ήτις ουδέ μεταξύ των εθνών ονομάζεται, ώστε να έχη τις την γυναίκα του πατρός αυτού. Και σεις είσθε πεφυσιωμένοι, και δεν επενθήσατε μάλλον, διά να εκβληθή εκ μέσου υμών ο πράξας το έργον τούτο.
Αυτή την αμαρτία δεν την έπραξαν όλοι. Επηρέασε όμως, όλη την Εκκλησία! Στο 11 κεφάλαιο όταν τους μιλάει για το Δείπνο του Κυρίου και πως αυτοί που έχουν περιφρονούν αυτούς που δεν έχουν, γράφει, (ια:29-30), διότι ο τρώγων και πίνων αναξίως τρώγει και πίνει κατάκρισιν εις εαυτόν, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου. Διά τούτο υπάρχουσι μεταξύ σας πολλοί ασθενείς και άρρωστοι, και αποθνήσκουσιν ικανοί.
Γιατί ισχύουν αυτά; Γιατί είμαστε ένα σώμα. Γιατί δεν ζούμε ανεξάρτητα. Η αμαρτία μου δεν είναι μόνο δική μου. Επηρεάζει και τους άλλους.
Εβρ.ιβ:14-15, Ζητείτε ειρήνην μετά πάντων, και τον αγιασμόν, χωρίς του οποίου ουδείς θέλει ιδεί τον Κύριον, παρατηρούντες μήπως υστερήταί τις από της χάριτος του Θεού, μήπως ρίζα τις πικρίας αναφύουσα φέρη ενόχλησιν και διά ταύτης μιανθώσι πολλοί. Η δική μου ανυπακοή μπορεί να μολύνει πολλούς. Και είτε πάσχει εν μέλος, πάντα τα μέλη συμπάσχουσιν (Α΄ Κορ.ιβ:26).
Ο χριστιανισμός λοιπόν, είναι ένας συλλογικός τρόπος ζωής.
(1) Εν Χριστώ είμαστε ένα Σώμα (Α΄Κορ.ιβ:12-13). Ο Θεός μας έβαλε στο Σώμα Του, ο Θεός όρισε τη θέση και τα χαρίσματα του καθένα μας. Ο Θεός μας έκανε επίτηδες διαφορετικούς.
(2) Χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον (Α΄ Κορ.ιβ:21-23). Δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας.
(3) Οι επιλογές μου, οι αμαρτίες μου επηρεάζουν όλο το Σώμα (Α΄ Κορ.ιβ:26). Δεν είναι μόνο δικές μου. Έχω την ευθύνη να ζω άγια ζωή, γιατί αν δεν ζω όλο το Σώμα βαραίνει. Παίρνω και άλλους μαζί μου. Τίποτα δεν είναι μόνο μεταξύ εμού και του Κυρίου.
Υπάρχει όμως, και η θετική πλευρά του να ανήκουμε σε Σώμα. Δεν είναι μόνο ότι αυτό μας δημιουργεί περαιτέρω ευθύνες.
Έχουμε ανάγκη την παρουσία των αδελφών μας. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να σηκώνουμε τα βάρη μόνοι μας. Και αντίστοιχα αν διακρίνουμε κάπου δοκιμασία, αρρώστια, πόνο, πρόβλημα πνευματικό, μας καλεί ο λόγος του Θεού να σκύψουμε με αγάπη. Μας καλεί να βοηθήσουμε τους αδελφούς μας να σηκώσουν τα βάρη τους. Αλλ' ο Θεός συνεκέρασε το σώμα, δώσας περισσοτέραν τιμήν εις το ευτελέστερον, διά να μη ήναι σχίσμα εν τω σώματι, αλλά να φροντίζωσι τα μέλη το αυτό υπέρ αλλήλων (Α΄ Κορ.ιβ:24-25).
Πως φροντίζουμε; Σαφώς προσευχόμενοι ο ένας για τον άλλον. Προσευχόμενοι συνειδητά, συστηματικά, με επίγνωση. Ενθαρρύνοντας ο ένας τον άλλον.
Και ας φροντίζωμεν περί αλλήλων, παρακινούντες εις αγάπην και καλά έργα, μη αφίνοντες το να συνερχώμεθα ομού, καθώς είναι συνήθεια εις τινάς, αλλά προτρέποντες αλλήλους, και τοσούτω μάλλον, όσον βλέπετε πλησιάζουσαν την ημέραν (Εβρ.ι:24-25).
Τι σημαίνουν όμως αυτά, αν εμείς έχουμε ανάγκη από βοήθεια; Αν υπάρχει κάποια αμαρτία, κάποιο πρόβλημα που δεν ξεπερνιέται; Προσπαθείς, προσπαθείς και δεν γίνεται τίποτα. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό. Το Σώμα του Χριστού μπορεί και πρέπει να βοηθήσει. Σαφώς και όλοι δεν μπορούν να μας καταλάβουν. Και ούτε χρειάζεται. Δεν μπορούμε ν' ανοίξουμε την καρδιά μας σε όλους. Σε κάποιους όμως, πρέπει να μπορούμε. Εξομολογείσθε εις αλλήλους τα πταίσματά σας και εύχεσθε υπέρ αλλήλων, διά να ιατρευθήτε (Ιάκ.ε:16).
Δεν πιστεύω πως αυτό το εδάφιο μιλάει για δημόσια εξομολόγηση. Θα μπορούσαμε όμως να πλησιάσουμε κάποιους συγκεκριμένους ανθρώπους, που εμείς νοιώθουμε άνετα. Όμως, πολύ συχνά δεν θέλουμε να πούμε τι μας βασανίζει. Είτε από ντροπή, είτε από φόβο τι θα πουν για μας. Και συχνά κρυβόμαστε πίσω από το παρελθόν και επικαλούμαστε το τι μπορεί να γίνει, αν ο άνθρωπος δεν είναι ο κατάλληλος. Ξέρετε όμως, ποιο είναι το κατεξοχήν πρόβλημα; Ότι δεν θέλουμε να είμαστε υπόλογοι σε κανένα για τη ζωή μας, και τις επιλογές μας. Ανάμεσα στους νέους υπάρχει η φράση, δεν θέλουμε να «μας τη λέει» κανένας που σημαίνει «δεν θέλω να με ελέγχεις».
Η ανάγκη μας, όμως είναι εκεί. Κι αν παλεύουμε μόνοι μας ν' απαλλαγούμε από το βάρος μας, παλεύουμε ένα άνισο αγώνα. Γιατί ενώ ανήκουμε στο σώμα του Χριστού, ζούμε τη σχέση μας με το Θεό ο καθένας μόνος του.
Ο λόγος του Θεού θέλει να περάσω από το συναίσθημα της ντροπής, γι' αυτό που έκανα, όταν μιλήσω με κάποιον. Γιατί έτσι θα νοιώσω πόσο πλήγωσα το Θεό. Πόσο τον προσβάλλει η στάση μου. Και βέβαια δεν είναι εξομολόγηση για συγχώρηση. Μόνο ο Θεός συγχωρεί. Είναι όμως εξομολόγηση για προσευχή και γιατρειά.
Βρες κάποιους αδελφούς που τους σέβεσαι πνευματικά. Ανθρώπους που ξέρεις πως θα σου πουν την αλήθεια και δεν θα σε κολακέψουν, και μίλησε μαζί τους. Δεν θα είναι πολλοί, αλλά είναι ανάγκη. Είναι ανάγκη και άλλοι να προσευχηθούν μαζί μας. Είναι ευλογία να έχεις συμπολεμιστές γύρω σου. Κι αν δεν ξέρεις ποιους, προσευχήσου, ο Θεός να σου δείξει, γιατί δεν θέλει να ζούμε μόνοι και να παλεύουμε μόνοι μας.
Ο Σατανάς θα σου πει πως κανένας δεν είναι άξιος. Κι αυτό είναι ψέμα. Ανά πάσα στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να σε πληγώσουν, αλλά ανά πάσα στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να σε οικοδομήσουν και να σε βοηθήσουν να σταθείς στα πόδια σου. Να προσευχηθούν μαζί σου, να σε προτρέψουν, να σε ελέγξουν. Αν δεν θέλεις σε κανένα να είσαι υπόλογος και για τίποτα, δεν θα μεγαλώσεις. Γιατί θα ζεις μέσα στην υπερηφάνεια και την αυταπάτη πως κανένας δεν είναι τόσο καλός όσο εσύ. Θα τους διορθώνεις όλους, αλλά δεν θα δέχεσαι διόρθωση από κανέναν. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς το σώμα του Χριστού. Η εκκλησία είναι το πνευματικό σου σπίτι. Η οικογένεια με την οποία θα συνεχίσεις να ζεις στην αιωνιότητα.
