Αρκετά εδάφια στην Καινή Διαθήκη λένε ότι ο Ιησούς κάθεται στα δεξιά του Θεού.
Ο Πέτρος χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση στις Πράξ.β:34, αναφερόμενος στον Ψαλμ.ρι:1. Σύμφωνα με το Πράξ.ζ:55, ο Στέφανος κοίταξε ψηλά στον ουρανό την ώρα που τον λιθοβολούσαν μέχρι θανάτου και «είδε την δόξαν του Θεού, και τον Ιησούν ιστάμενον εκ δεξιών του Θεού». Τι σημαίνει αυτή η φράση; Μήπως σημαίνει ότι υπάρχουν δύο φυσικές φανερώσεις του Θεού στον ουρανό, ο Θεός και ο Ιησούς, με τον δεύτερο να στέκεται συνέχεια στα δεξιά του πρώτου; Αυτό είδε ο Στέφανος;
Ο Πέτρος χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση στις Πράξ.β:34, αναφερόμενος στον Ψαλμ.ρι:1. Σύμφωνα με το Πράξ.ζ:55, ο Στέφανος κοίταξε ψηλά στον ουρανό την ώρα που τον λιθοβολούσαν μέχρι θανάτου και «είδε την δόξαν του Θεού, και τον Ιησούν ιστάμενον εκ δεξιών του Θεού». Τι σημαίνει αυτή η φράση; Μήπως σημαίνει ότι υπάρχουν δύο φυσικές φανερώσεις του Θεού στον ουρανό, ο Θεός και ο Ιησούς, με τον δεύτερο να στέκεται συνέχεια στα δεξιά του πρώτου; Αυτό είδε ο Στέφανος;
Η κατά γράμμα ερμηνεία των «δεξιών του Θεού» δεν είναι σωστή. Πρώτα απ’ όλα, ποτέ κανείς άνθρωπος δεν έχει δει το Θεό, ούτε μπορεί να Τον δει (Ιωάν.α:18 Α’ Τιμ.ς:16 Α’ Ιωάν.δ:12). Ο Θεός είναι Πνεύμα και γι’ αυτό είναι αόρατος (Α’ Τιμ.α:17). Ο Θεός δεν έχει κάποιο φυσικό δεξί χέρι, εκτός κι αν θελήσει να φανερωθεί με ανθρώπινη μορφή. Ξέρουμε ότι ο Στέφανος δεν είδε κυριολεκτικά το Θεό ξεχωριστά απ’ τον Ιησού. Αν είδε δύο πρόσωπα, γιατί αναγνώρισε μόνο το ένα, προσευχόμενος στον Ιησού; (Πράξ.ζ:59-60). Αν είδε δύο ξεχωριστές φυσικές φανερώσεις του Πατέρα και του Υιού, γιατί δεν είδε το Άγιο Πνεύμα σαν τρίτο πρόσωπο;
Μια προσεκτική ανάγνωση του Πράξ.ζ:55 θα μας ξεκαθαρίσει ότι ο Στέφανος δεν είδε το Θεό χωριστά απ’ τον Ιησού. Δεν λέει ότι ο Στέφανος είδε το Πνεύμα του Θεού, αλλά τη δόξα του Θεού και τον Ιησού. Στο επόμενο εδάφιο (56) διαβάζουμε: «Ιδού, θεωρώ τους ουρανούς ανεωγμένους, και τον Υιόν του ανθρώπου ιστάμενον εκ δεξιών του Θεού». Το μόνο ορατό πρόσωπο που ο Στέφανος είδε, ήταν του Ιησού Χριστού.
Έχουμε κι άλλα προβλήματα αν θέλουμε να ερμηνεύσουμε «τα δεξιά του Θεού» με φυσική έννοια. Ο Ιησούς κάθεται στα δεξιά του Θεού όπως αναφέρεται στις Πράξ.β:34 ή στέκεται στα δεξιά του Θεού όπως διαβάζουμε στις Πράξ.ζ:55-56; Είναι ο Ιησούς στον κόρφο του Πατέρα (Ιωάν.α:18); Τι γίνεται με την Αποκ.δ:2 όπου περιγράφει ένα θρόνο στον ουρανό και Ένα να κάθεται στο θρόνο; Ο Πατέρας κάθεται στο θρόνο κι ο Ιησούς κάθεται δίπλα; Τότε πως θα εξηγήσουμε το γεγονός ότι ο Ιησούς είναι ο καθήμενος στο θρόνο; (Αποκ.δ:2, 8 με α:8, 18).
Ολοφάνερα, λοιπόν, η περιγραφή του Ιησού στα δεξιά του Θεού είναι μεταφορική και συμβολική. Αυτό είναι προφανές από τις τόσες αναφορές σ’ όλη τη Γραφή, σχετικά με τα δεξιά ή τη δεξιά του Θεού. Στον Ψαλμ.ις:18 ο Δαβίδ έγραψε: «Ενώπιόν μου είχον τον Κύριον διαπαντός διότι είναι εκ δεξιών μου, διά να μη σαλευθώ». Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο ΚΥΡΙΟΣ ήταν συνέχεια στα δεξιά του Δαβίδ σωματικά; Ο Ψαλμός 98:1 λέει: «η δεξιά αυτού και ο βραχίων ο άγιος αυτού, ενήργησαν εις αυτόν σωτηρίαν».
Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Θεός νίκησε τους εχθρούς Του βάζοντας πίσω απ’ την πλάτη το αριστερό Του χέρι και χρησιμοποίησε μόνο το δεξί; Ο Ψαλμός ρθ:31 λέει: «διότι ίσταται εν τη δεξιά του πτωχού, διά να λυτρόνη αυτόν εκ των καταδικαζόντων την ψυχήν αυτού». Μήπως ο Θεός στέκεται συνέχεια, με τη φυσική έννοια, δίπλα στους φτωχούς; Ο Κύριος διακηρύττει στον Ησ.μη:13 «Και η χείρ μου εθεμελίωσε την γην, και η δεξιά μου εμέτρησε με σπιθαμήν τους ουρανούς, όταν καλώ αυτούς, παρίστανται ομού» και στο ξβ:8 λέει: «Ο Κύριος ώμοσεν επί την δεξιάν αυτού, και επί τον βραχίονα της δυνάμεως αυτού...». Τι θέλει να πει μ’ όλα αυτά;
Μήπως ότι ο Θεός άπλωσε ένα τεράστιο χέρι και μια γιγάντια παλάμη άρχισε να ανοιγοκλείνει και να μετράει τους ουρανούς; Ή μήπως ότι ο Θεός έβαλε το αριστερό Του χέρι πάνω στο δεξί κι έτσι ορκίστηκε; Ο Ιησούς διαβάζουμε ότι έκβαλε δαιμόνια με «δάκτυλο Θεού» (Λουκ.ια:20). Μήπως κατέβασε ένα τεράστιο δάκτυλο από τον ουρανό, το έχωνε μέσα στους ανθρώπους και τραβούσε έξω τα δαιμόνια;
Φυσικά, η απάντηση σ’ όλα αυτά τα ερωτήματα είναι: Όχι. Γι’ αυτό, πρέπει να εκλάβουμε την έκφραση «δεξιά του Θεού» σαν μεταφορική, συμβολική, ποιητική κι όχι με τη φυσική της έννοια. Αφού λοιπόν έτσι είναι, τι θέλει να εκφράσει αυτή η φράση;
Στη Βίβλο, η δεξιά συμβολίζει δύναμη, εξουσία, κάτι σημαντικό, πρωτεία, υπεροχή, όπως και στη γλώσσα μας λέμε: «αυτός είναι το δεξί μου χέρι». Στις επίσημες εκδηλώσεις, ακόμα και στις μέρες μας, η θέση στα δεξιά του οικοδεσπότη είναι θέση τιμής.
Μερικά Βιβλικά παραδείγματα, πάνω στο θέμα που εξετάζουμε, θα είναι ενδιαφέροντα και διδακτικά. Εξοδ.ιε:6 «Η δεξιά σου Κύριε, εδοξάσθη εις δύναμιν η δεξιά σου Κύριε, συνέτριψε τον εχθρόν». Ο Ψαλμός 98:1 και ρι:1 συνδέουν τη δεξιά του Θεού με νίκη εναντίον των εχθρών Του. Όταν η Βίβλος αναφέρεται στον Ιησού, να κάθεται στα δεξιά του Θεού, θέλει να δείξει ότι ο Ιησούς έχει όλη τη δύναμη και την εξουσία του Θεού, όπως άλλωστε ο ίδιος διακήρυξε: «Λέγει προς αυτόν ο Ιησούς, Συ είπας, πλήν σας λέγω, Εις το εξής θέλετε ιδεί τον Υιόν του ανθρώπου καθήμενον εκ δεξιών της δυνάμεως, και ερχόμενον επί των νεφελών του ουρανού». Δες ακόμα Μάρκ.ιδ:62 και Λουκ.κβ:69. Μιλώντας έτσι, ο Ιησούς, είναι σαν να κατέληγε στο συμπέρασμα ότι Αυτός είναι ο Θεός. Οι Εβραίοι κατάλαβαν αυτούς τους υπαινιγμούς και τις απαιτήσεις του Ιησού, γι’ αυτό ο αρχιερέας Τον κατηγόρησε για βλασφημία (Ματθ.κς:65). Προφανώς, ο αρχιερέας ήξερε τη συμβολική σημασία της δεξιάς στην Παλαιά Διαθήκη κι έτσι κατάλαβε ότι ο Ιησούς αξίωνε όλη τη δύναμη του Θεού, με άλλα λόγια ότι είναι ο Θεός. Στην Α’ Πέτρ.γ:22 προχωράει ακόμα πιο πολύ λέγοντας ότι «η δεξιά» σημαίνει ότι ο Ιησούς έχει όλη τη δύναμη και την εξουσία: «Όστις είναι εν δεξιά του Θεού, πορευθείς εις τον ουρανόν, και εις όν υπετάχθησαν άγγελοι και εξουσίαι και δυνάμεις». Κατά τον ίδιο τρόπο, στην Εφεσ.α:20-22 χρησιμοποιεί την ίδια έκφραση για να δείξει την υπεροχή του Χριστού πάνω σ’ όλες τις αρχές, τις εξουσίες, τις δυνάμεις, τις κυριότητες και τα ονόματα. Αυτό το εδάφιο συνδέει ακόμα τη δεξιά με την εξύψωση του Χριστού και κάτω απ’ αυτό το φως διαβάζουμε στις Πράξ.ε:31 «Τούτον ο Θεός ύψωσε διά της δεξιάς αυτού αρχηγόν και σωτήρα, διά να δώση μετάνοιαν εις τον Ισραήλ και άφεσιν αμαρτιών». Δες ακόμα Ψαλμ.ρι:1 Πράξ.β:33-34.
Το Πράξ.ε:31 φανερώνει ότι η δεξιά του Θεού ή ο βραχίονας του Θεού μερικές φορές αναφέρεται ειδικά στη δύναμη του Θεού σε σχέση με τη σωτηρία. Πολλά άλλα εδάφια μέσα στο λόγο του Θεού που αναφέρονται στη δεξιά του Θεού εκφράζουν την απελευθέρωση και τη νίκη που ο Θεός δίνει στο λαό Του (Έξοδ.ιε:6 Ψαλμ.μδ:3 Ψαλμ.98:1).
Στον Ησ.νθ:16 λέει: «ο βραχίων αυτού ενήργησεν εις αυτόν σωτηρίαν». Άρα, φαίνεται, ότι η περιγραφή του Ιησού στα δεξιά του Θεού σημαίνει ότι ο Ιησούς είναι η έκφραση της δύναμης του Θεού προς σωτηρία. Αυτή η άποψη εναρμονίζεται με την ταύτιση του μεσολαβητικού ρόλου του Χριστού και της θέσης Του στα δεξιά του Θεού, ιδιαίτερα με το έργο του σαν Μεσίτης και Αρχιερέας μας (Ρωμ.η:34 Εβρ.η:1).
Μετά απ’ όλα αυτά που είπαμε για τα δεξιά του Θεού, μπορεί κάποιος ν’ αναρω-τηθεί, γιατί μερικές φορές η Βίβλος λέει ότι ο Ιησούς «εκάθισε διαπαντός εν δεξιά του Θεού», όπως για παράδειγμα στην Εβρ.ι:12, αντί να λέει απλά ότι είναι στα δεξιά του Θεού όπως στην Ρωμ.η:34.
Είναι προφανές ότι αυτή η ιδιαίτερη έκφραση φανερώνει ότι ο Ιησούς έλαβε όλη τη δόξα τη δύναμη και την εξουσία σε μια συγκεκριμένη στιγμή του χρόνου. Αυτή η ύψωση ξεκίνησε με την ανάσταση και ολοκληρώθηκε με την ανάληψη. Τη στιγμή αυτή ελευθερώθηκε απ’ όλα τα ανθρώπινα εμπόδια και φυσικούς περιορισμούς. Αυτό είναι το αντίθετο απ΄ την κένωση, όταν σαν άνθρωπος ήταν περιορισμένος όπως περιγράφει η Φιλιπ.β:6-8. Εκπλήρωσε τέλεια το ρόλο Του σαν άνθρωπος όταν βρισκόταν εδώ στη γη.
Ο Ιησούς δεν είναι πλέον υποκείμενος στην εύθραυστη και αδύνατη ανθρώπινη φύση. Ποτέ πια δεν θα είναι ο πάσχων υπηρέτης. Η δόξα Του, η μεγαλειότητά Του όπως κι άλλες θείες ιδιότητές Του, δεν θα είναι πλέον κρυμμένες απ’ τον οποιοδήποτε παρατηρητή. Από δω και στο εξής, εξασκεί τη δύναμή Του σαν ο Θεός, δια μέσου του δοξασμέ-νου ανθρώπινου σώματος. Τώρα πλέον φανερώνεται και θα φανερώνεται σαν ο Κύριος πάντων, ο Δίκαιος Κριτής και ο Βασιλιάς όλης της γης. Γι’ αυτό ο Στέφανος δεν είδε τον Ιησού σαν κανονικό άνθρωπο, όπως ήταν εδώ στη γη, αλλά Τον είδε με όλη τη δόξα και τη δύναμη του Θεού. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Ιωάννης είδε τον Ιησού να του αποκαλύπτεται σαν ο Θεός μέσα σ’ όλη τη δόξα και το μεγαλείο Του (Αποκ.α). Αυτή η εξύψωση, ο δοξασμός και αποκάλυψη του Χριστού αποκορυφώθηκε στην ανάληψη. Στο Μάρκ.ις:19 λέει: «Ο μεν λοιπόν Κύριος αφού ελάλησε προς αυτούς, ανελήφθη εις τον ουρανόν, και εκάθισεν εκ δεξιών του Θεού».
Ο όρος εκάθισεν φανερώνει ότι το έργο του Χριστού πάνω στο σταυρό δεν συνεχίζεται αλλά έχει τελειώσει. «Αφού δι’ εαυτού έκαμε καθαρισμόν των αμαρτιών ημών, εκάθισεν εν δεξιά της μεγαλωσύνης εν υψηλοίς» (Εβρ.α:3). «Και πάς μεν ιερεύς ίσταται καθ’ ημέραν λειτουργών, και τας αυτάς πολλάκις προσφέρων θυσίας, αίτινες ποτέ δεν δύνανται να αφαιρέσωσιν αμαρτίας. Άλλ’ αυτός αφού προσέφερε μίαν θυσίαν υπέρ αμαρτιών, εκάθισε διαπαντός εν δεξιά του Θεού, προσμένων του λοιπού εωσού τεθώσιν οι εχθροί αυτού υποπόδιον των ποδών αυτού» (Εβρ.ι:11-13).
Σαν συμπέρασμα, θα συναντήσουμε πολλές αντιφάσεις, αν θέλουμε να ερμηνεύουμε την περιγραφή του Ιησού στα δεξιά του Θεού έτσι ώστε να σημαίνει μια φυσική θέση ανάμεσα σε δύο θεούς με ξεχωριστά σώματα. Άλλωστε, για το Θεό δεν έχει νόημα το δεξιά και το αριστερά, αφού είναι πνεύμα και πληροί τα πάντα. Αν όμως το δούμε σαν συμβολισμό της δύναμης, της εξουσίας, της υπεροχής, της ύψωσης, της νίκης, τότε εξαλείφουμε αυτά τα μπερδέματα.
Επιπλέον, αυτή η ερμηνεία είναι συνεπής με τη χρήση της φράσης «εκ δεξιών του Θεού» μέσα σ’ όλη τη Γραφή. Η «δεξιά» φανερώνει την παντοδυναμία και την απόλυτη θεότητα του Ιησού καθώς υπερασπίζεται το μήνυμα του ένα Θεού εν Χριστώ.
Για να επιστρέψουμε στην αρχική μας ερώτηση, τι είδε στην πραγματικότητα ο Στέφανος; Είναι φανερό, ότι είδε τον Ιησού. Ο Ησ.μ:5 λέει, αναφερόμενος στον ερχομό του Μεσσία, «Και η δόξα του Κυρίου θέλει φανερωθή, και πάσα σάρξ ομού θέλει ιδεί διότι το στόμα του Κυρίου ελάλησε».
Ο Ιησούς είναι η δόξα του Θεού που φανερώθηκε. Ο Στέφανος είδε τη δόξα του Θεού, όταν είδε τον Ιησού. Είδε τον Ιησού να ακτινοβολεί τη δόξα που έχει σαν ο Θεός καθώς και όλη τη δύναμη και την εξουσία. Με δυο λέξεις, είδε τον υψωμένο Χριστό. Δεν Τον είδε σαν απλό άνθρωπο, αλλά σαν τον ίδιο το Θεό. Γι’ αυτό επικαλέστηκε το Θεό λέγοντας «Κύριε Ιησού, δέξαι το πνεύμα μου» (Πράξ.ζ:59).
Χαιρετισμοί στις Επιστολές
Οι περισσότερες επιστολές περιέχουν χαιρετισμούς που αναφέρουν τον Πατέρα Θεό και τον Κύριο Ιησού Χριστό. Για παράδειγμα, ο Παύλος έγραψε, «χάρις είη υμίν και ειρήνη από Θεού Πατρός ημών, και Κυρίου Ιησού Χριστού» (Ρωμ.α:7) και «χάρις είη υμίν και ειρήνη από Θεού Πατρός ημών, και Κυρίου Ιησού Χριστού» (Α’ Κορ.α:3).
Μήπως αυτή η φρασεολογία φανερώνει διαχωρισμό προσώπων; Αν το δεχτούμε έτσι, τότε θα συναντήσουμε αρκετά σοβαρά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Πρώτα απ’ όλα, γιατί δεν υπάρχει αναφορά του Αγίου Πνεύματος σ’ αυτούς τους χαιρετισμούς. Ακόμα κι αν εκληφθούν σαν διδασκαλία διαχωρισμού προσώπων, δεν επιδοκιμάζουν τη θεωρία της τριάδας. Μάλλον μιλάνε για δυθεϊσμό! Ακόμα θα μπορούσε να θεωρηθεί αυτή η ερμηνεία σαν μια προσπάθεια υποβιβασμού του ρόλου του Αγίου Πνεύματος μέσα στην τριάδα.
Ακόμα, αν ερμηνεύσουμε έτσι άλλα παρόμοια εδάφια ώστε να σημαίνουν ξεχωριστά πρόσωπα στη θεότητα, τότε θα έχουμε άνετα τέσσερα πρόσωπα στη θεότητα. Για παράδειγμα, στην Κολ.β:2 μιλάει για «το μυστήριον του Θεού και Πατρός και του Χριστού». Άλλα εδάφια της Γραφής αναφέρουν «τον Θεόν και Πατέρα» (Κολ.γ:17 Ιάκ.α:27) ή «από Θεού Πατρός ημών» (Α’ Θεσ.α:3). Στην Α’ Θεσ.γ:11 λέει: «Αυτός δε ο Θεός και Πατήρ ημών, και ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, είθε να κατευθύνη την οδόν ημών προς εσάς». Αν λοιπόν το και ξεχωρίζει διαφορετικά πρόσωπα, εδώ έχουμε τουλάχιστον τέσσερα πρόσωπα: Το Θεό, τον Πατέρα, τον Κύριο Ιησού Χριστό και το Άγιο Πνεύμα.
Όμως, αν οι χαιρετισμοί δεν φανερώνουν πλειονότητα προσώπων στη θεότητα, τότε τι σημαίνουν; Αναφερόμενοι στον Πατέρα και τον Κύριο Ιησού Χριστό, οι συγγραφείς έδιναν έμφαση στους δύο ρόλους του Θεού και στο πόσο σημαντικό είναι να Τον δεχτούμε και με τους δύο αυτούς ρόλους. Δεν πρέπει να Τον βλέπουμε μόνο σαν τον Πατέρα και Δημιουργό μας, αλλά και σαν Αυτόν που φανερώθηκε «εν σαρκί» δια του ανθρώπου Ιησού Χριστού. Ο καθένας πρέπει ν’ αναγνωρίσει ότι ο Ιησούς ήρθε εν σαρκί κι ότι είναι Κύριος και Χριστός (Μεσσίας). Επομένως, οι χαιρετισμοί, προβάλουν την πίστη όχι μόνο στο Θεό, όπως οι Εβραίοι και πολλοί ειδωλολάτρες δέχονται, αλλά στη φανέρωση του Θεού εν σαρκί μέσα από τον άνθρωπο Ιησού Χριστό.
Έτσι, εξηγείται γιατί δεν ήταν ανάγκη ν’ αναφερθούν στο Άγιο Πνεύμα, γιατί η ιδέα του Θεού σαν Πνεύμα Άγιο εμπεριέχεται στον τίτλο, Πατέρας Θεός, ιδιαίτερα για τα μυαλά των Εβραίων. Ακόμα, πρέπει να θυμόμαστε, ότι η θεωρία της τριάδας, εμφανίστηκε πολύ αργότερα στην εκκλησιαστική ιστορία, από τότε που οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης έγραψαν. Ωστόσο, αυτές οι εκφράσεις, δεν ενοχλούσαν καθόλου ούτε ακουγόταν παράξενα από τους συγγραφείς και τους αναγνώστες των επιστολών.
Όταν ο συνδετικός σύνδεσμος «και» συνδέει δύο ονόματα της ίδιας πτώσης (ουσιαστικά, επίθετα, μετοχές) και το οριστικό άρθρο προηγείται του πρώτου από τα προα-ναφερθέντα ονόματα αλλά δεν επαναλαμβάνεται μπροστά από το δεύτερο, το τελευταίο πάντοτε αναφέρεται στο ίδιο πρόσωπο που εκφράζεται από το πρώτο όνομα. Είναι σαν να περιγράφει δηλαδή περισσότερο το πρώτο όνομα. Ο Ιωάννης Σταματάκος, στο λεξικό του της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, λέει ότι ο «και» σημαίνει και «επίσης, ωσαύτως, προσέτι» και σ’ αυτή του τη χρήση προσθέτει έμφαση στη λέξη που εισάγει. Ακόμα, ο «και» σημαίνει «ακόμη, και μάλιστα», και σ’ αυτή τη χρήση αυξάνει τη δύναμη της λέξης με την οποία συνάπτεται.
Παραδείγματα:
• Γαλ.α:4 «κατά το θέλημα του θεού και πατρός ημών»
• Εφεσ.ε:5 «εν τη βασιλεία του Χριστού και θεού»
• Κολ.β:2 «του Θεού και Πατρός και του Χριστού» (Κείμενο «του θεού, Χριστού»)
• Β’ Θεσ.α:12 «του θεού ημών και κυρίου Ιησού Χριστού»
• Α’ Τιμ.ε:21 «του θεού και Χριστού Ιησού»
• Τίτ.β:13 «του μεγάλου θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού»
• Β’ Πέτρ.α:1 «εν επιγνώσει του θεού και Ιησού Χριστού του κυρίου ημών»
• Ιούδ.4 «τον μόνον δεσπότην και κύριον ημών Ιησούν Χριστόν»
• Β’ Κορ.α:3 «ο θεός και πατήρ του κυρίου ημών Ιησού Χριστού»
• Εφεσ.ς:21 «Τυχικός ο αγαπητός αδελφός και πιστός διάκονος εν κυρίω»
• Εβρ.γ:1 «τον απόστολον και αρχιερέα της ομολογίας ημών Ιησούν»
• Β’ Πέτρ.β:20 «του κυρίου [ημών] και σωτήρος Ιησού Χριστού»
Στα παραπάνω παραδείγματα, βλέπουμε ότι το «και» ταυτίζει πολλές φορές τον όρο Πατέρας με το Θεό, ενώ άλλες φορές ταυτίζει τον Ιησού με το Θεό, ή τον Ιησού με τον Πατέρα.
Συμπερασματικά, οι χαιρετισμοί δεν φανερώνουν κανένα διαχωρισμό προσώπων στη θεότητα. Αντίθετα, η χρήση του «και» σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δηλώνει διαχωρισμό ρόλων, φανερώσεων, ή ονομάτων με τα οποία ο άνθρωπος γνωρίζει το Θεό. Μάλιστα, σε μερικές περιπτώσεις, η χρήση του «και» στην πραγματικότητα ταυτίζει τον Ιησού με το Θεό ή τον Πατέρα.
Η «Αποστολική Ευλογία»
Β’ Κορ.ιγ:13 «Η χάρις του Κυρίου Ιησού Χριστού, και η αγάπη του Θεού, και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων υμών. Αμήν».
Για άλλη μια φορά, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Παύλος έγραψε αυτό το συγκεκριμένο εδάφιο, σε μια εποχή που η τριαδική θεωρία ανήκε στο απώτερο μέλλον κι έτσι δεν υπήρχε πρόβλημα να μπερδευτούν ή να το δουν σαν κάτι ασυνήθιστο. Βασικά αυτό το εδάφιο αποδίδει τρεις όψεις ή ιδιότητες του Θεού που γνωρίζουμε και μπορούμε ν’ απολαύσουμε. Πρώτα, βλέπουμε τη χάρη του Θεού, που γνωστοποιήθηκε στο ανθρώπι-νο γένος με τη φανέρωσή Του εν σαρκί στο πρόσωπο του ανθρώπου Ιησού Χριστού. Με άλλα λόγια, η δωρεάν χάρις, η θεία βοήθεια και η σωτηρία έρχονται σ’ εμάς δια του απολυτρωτικού έργου του Ιησού Χριστού. Μετά, ο Θεός είναι αγάπη. Η αγάπη είναι βασικό μέρος της φύσης Του. Μας αγάπησε, πολύ πριν μας φανερωθεί σαν Ιησούς Χριστός. Τελικά, το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος μας φέρνει σε κοινωνία με το Θεό και τους αδελφούς: «Διότι ημείς πάντες διά του ενός Πνεύματος εβαπτίσθημεν εις εν σώμα» το σώμα του Χριστού (Α’ Κορ.ιβ:13). Επειδή το Πνεύμα του Θεού κατοικεί μέσα μας, όχι ο Ιησούς με το φυσικό του σώμα, γι’ αυτό έχουμε συνεχή κοινωνία και σχέση με το Θεό που είναι κάτι τελείως διαφορετικό απ’ αυτό που ήξεραν οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης.
Το Β’ Κορ.ιγ:13 στέκει λογικά και είναι κατανοητό μόνο αν το ερμηνεύσουμε σαν τρεις σχέσεις που ο Θεός θέλει να έχει μαζί μας, ή σαν τρεις διαφορετικές εργασίες που το ένα Πνεύμα πραγματοποιεί. Υπάρχουν «διαιρέσεις ενεργημάτων, ο Θεός όμως είναι ο αυτός, ο ενεργών τα πάντα εν πάσι» (Α’ Κορ.ιβ:4-6).
Άλλες τρίπτυχες αναφορές στις Επιστολές και την Αποκάλυψη.
Υπάρχουν κι άλλα εδάφια της Γραφής που προσδιορίζουν το Θεό με τρεις τίτλους ή ονόματα, αν και είναι πολύ περισσότερα αυτά που χρησιμοποιούν μόνο δύο ονομασίες ή περιγραφές και ιδιαίτερα τη φράση «Πατέρας και Κύριος Ιησούς Χριστός». Τα περισσότερα εδάφια της Γραφής, χρησιμοποιούν μόνο μία περιγραφή για το Θεό. Δεν φαίνεται να έχουν καμιά ιδιαίτερη σημασία ως προς τη θεότητα αυτές οι τρίπτυχες αναφορές, γιατί καμία απ’ αυτές δεν φανερώνει διαχωρισμό προσώπων. Ας τις δούμε όμως μια μια χωριστά.
Το Εφεσ.γ:14-17 χρησιμοποιεί τους ακόλουθους τίτλους για να περιγράψει το Θεό: «Πατέρας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού», «το Πνεύμα αυτού» και «Χριστός». Είναι ενδιαφέρον, ότι αυτό το εδάφιο στην πραγματικότητα δίνει έμφαση στον ένα Θεό χωρίς να διαχωρίζει πρόσωπα, γιατί περιγράφει το Πνεύμα σαν το Πνεύμα του Πατέρα και μετά σαν το Χριστό μέσα στις καρδιές μας. Έτσι λοιπόν, σ’ αυτό το εδάφιο, ο Πατέρας, το Πνεύμα και ο Χριστός αναφέρονται στο ίδιο πρόσωπο. Η μόνη διαφορά που παραμένει βρίσκεται στη φράση «Πατέρας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» που διαχωρίζει το Πνεύμα του Θεού και τη φανέρωσή Του εν σαρκί.
Εφεσ.δ:4-6 Εδώ λέει πολύ καθαρά ότι υπάρχει ένα Πνεύμα, ένας Κύριος κι ένας Θεός ο Πατέρας. Για άλλη μια φορά, αποδεικνύεται ότι ο Θεός είναι είς. Αυτός, ο Ένας Θεός είναι Πνεύμα και είναι ο Κύριος πάντων. Η βασική ιδέα που εκφράζεται σ’ αυτά τα εδάφια είναι ότι ο Θεός είναι εις και όχι τρεις. Γιατί όμως αυτή η ιδέα επαναδιατυπώνεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους; Το εδάφιο 4 συνδέει το ένα Πνεύμα με τον ισχυρισμό ότι υπάρχει ένα σώμα, για να μας υπενθυμίσει ότι το ένα Πνεύμα του Θεού μας βαπτίζει στο ένα σώμα (Α’ Κορ.ιβ:13). Το εδάφιο 5 ομαδοποιεί τον «ένα Κύριο» με τη «μία πίστη» και το «ένα βάπτισμα», φανερώνοντας έτσι ότι πρέπει να προσαρμόσουμε την πίστη μας και το βάπτισμά μας στο πρόσωπο, στο όνομα και το έργο του Κυρίου Ιησού κι όχι σε μια απλή πίστη στο Θεό σαν Πνεύμα. Το εδάφιο 6 τα συγκεντρώνει όλα αυτά λέγοντας «εις Θεός και Πατήρ πάντων, ο ών επί πάντων (δηλαδή είναι Κύριος), και δια πάντων, και εν πάσιν υμίν (σαν Πνεύμα μέσα μας)». Ο ένας Θεός είναι ο ένας Κύριος και το ένα Πνεύμα.
Η τριαδική ερμηνεία του Εφες.δ:4-6 δεν είναι λογική γιατί ξεχωρίζει τον Ιησού απ’ το Θεό. Αν αυτά τα εδάφια υποστηρίζουν τρία πρόσωπα, τότε αυτά πρέπει να είναι ο Θεός και Πατέρας, ο Κύριος, το Πνεύμα. Όμως αυτή η ερμηνεία φανερώνει ότι ο Πατέρας είναι Θεός κατά ένα τρόπο που ο Ιησούς δεν είναι. Αυτό όμως είναι αντίθετο με τη θεωρία της τριάδας, να θεωρεί κανείς τον Ιησού ξεχωρισμένο από το Θεό. Οι τριαδικοί πρέπει να είναι συνεπείς με τη θεωρία τους και να δεχτούν τον Ιησού σαν τον ένα και μοναδικό Θεό της Βίβλου, γιατί διαφορετικά εκθέτουν τη θεολογία τους περί ενός Θεού.
Σύμφωνα με το Εβρ.θ:14, ο Χριστός πρόσφερε τον εαυτό Του δια του αιωνίου Πνεύματος στο Θεό. Το υποκείμενο του ρήματος εδώ είναι το αίμα του Χριστού, που ξεκάθαρα σημαίνει ότι το ρήμα αναφέρεται στον ανθρώπινο, μεσιτικό ρόλο του Χριστού. Πως ο Χριστός πρόσφερε τον εαυτό του θυσία; Με τη δύναμη της θείας φύσης του – του αιωνίου Πνεύματος – που δεν είναι κανείς άλλος παρά ο Πατέρας. Ο Ιησούς προσευχήθηκε στον Πατέρα στον κήπο της Γεθσημανή και πήρε δύναμη ν’ αντέξει τη σταύρωση. Αυτό το εδάφιο, απλά μας διδάσκει ότι ο Χριστός μπόρεσε να προσφέρει το ανθρώπινο σώμα Του στο Θεό με τη βοήθεια του Πνεύματος του Θεού.
Το ίδιο, η Α’ Πέτρ.γ:18 λέει ότι ο Χριστός θανατώθηκε κατά τη σάρκα, αλλά ζωο-ποιήθηκε δια του Πνεύματος για να μπορέσει να μας φέρει προς το Θεό. Ξέρουμε ότι ο Ιησούς ανέστησε τον εαυτό Του απ’ τους νεκρούς δια του θείου Πνεύματός Του (Ι-ωάν.β:19-21, Ρωμ.η:9-11). Σε άλλα μέρη, η Γραφή λέει ότι ο Θεός ανέστησε τον Ιησού απ’ τους νεκρούς (Πράξ.β:32). Έτσι, έχουμε τον άνθρωπο Χριστό να ανασταίνεται από τους νεκρούς δια του Πνεύματος του Θεού – τη θεία φύση του Χριστού – προκειμένου να συνδιαλλάξει τον άνθρωπο με το Θεό.
Στην Α’ Πέτρ.α:2 αναφέρεται η πρόγνωση του Θεού Πατέρα, ο αγιασμός του Πνεύματος και το αίμα του Χριστού. Αυτό το εδάφιο απλά περιγράφει διαφορετικές όψεις του Θεού σε σχέση με τη σωτηρία μας. Αρχικά, η πρόγνωση είναι μέρος της παντογνωσίας του Θεού, κάτι που είχε πριν την ενσάρκωση και πριν την έκχυση του Αγίου Πνεύματος στις έσχατες ημέρες. Είναι φυσικό λοιπόν να το συνδέουμε με το ρόλο του Θεού σαν Πατέρα. Μετά, ο Θεός δεν έχει αίμα παρά μόνο δια του ανθρώπου Ιησού και γι’ αυτό είναι πιο φυσικό να λέμε το αίμα του Ιησού παρά το αίμα του Θεού ή το αίμα του Πνεύματος.
Τελικά, αγιαζόμαστε ή ξεχωριζόμαστε από την αμαρτία με τη δύναμη του Θεού που κατοικεί μέσα μας και γι’ αυτό ο Πέτρος με φυσικότητα μιλάει για τον αγιασμό του Πνεύματος. Όπως και στην Β’ Κορ.ιγ:14, η Γραφή χρησιμοποιεί τον πιο λογικό τρόπο για να περιγράψει αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ή έργα του Θεού, συνδέοντάς τα με τους ρόλους, τα ονόματα ή τους τίτλους που έχει ο Θεός.
Το Ιούδ 20-21 είναι άλλο ένα εδάφιο της Γραφής σαν τα παραπάνω. Μιλάει για προσευχή «εν Πνεύματι αγίω», για την αγάπη του Θεού και το έλεος του Ιησού. Όπως και προηγουμένως, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι αυτά σημαίνουν διαφορετικές ενέργειες του Θεού και χρησιμοποιούνται ρόλοι που συνδέονται πιο στενά μ’ αυτές τις ενέργειες.
Στην Αποκ.α:4-5 λέει: “….. χάρις υμίν και ειρήνη από του ο Ων και ο Ην και ο Ερ-χόμενος και από των επτά πνευμάτων τα οποία είναι ενώπιον του θρόνου αυτού και από του Ιησού Χριστού,….” Σύμφωνα με το 8 εδάφιο, ο Ιησούς είναι «ο Ων ο Ην και ο Ερχόμενος» κι είναι Αυτός που κάθεται στο θρόνο (Αποκ.δ:2,8). Τα εφτά πνεύματα ανήκουν στον Ιησού (Αποκ.γ:1 & ε:6). Αυτό το εδάφιο, ωστόσο, απλά μας δίνει μερικούς τρόπους να δούμε τον ένα Θεό που είναι ο Ιησούς Χριστός. Ο λόγος που το εδάφιο 5 αναφέρει τον Ιησού Χριστό επιπρόσθετα με την προηγούμενη περιγραφή του Θεού, είναι για να δώσει έμφαση στην ανθρώπινη φύση Του, αφού τον ονομάζει «πρωτότοκο εκ των νεκρών».
Αν τώρα κάποιος θέλει να βλέπει σ’ αυτό το εδάφιο τρία πρόσωπα, τι θα τον ε-μποδίσει να χωρίσει το Πνεύμα σε 7 πρόσωπα σύμφωνα με το εδάφιο 4; Ακόμα, το εδά-φιο 6 μιλάει για τον «Θεό και Πατέρα» (του Ιησού), που κατά την ίδια λογική θα πρέπει να δούμε κι εδώ δύο πρόσωπα, το Θεό και τον Πατέρα.
Συμπερασματικά, μερικά εδάφια της Γραφής χρησιμοποιούν τρεις τίτλους ή ονόματα του Θεού, αλλά σε κάθε περίπτωση η Βίβλος χρησιμοποιεί ένα πολύ φυσικό και εύκολα κατανοητό τρόπο να περιγράψει την πολλαπλότητα των ρόλων, των χαρακτηριστικών ή των ενεργειών του Θεού. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα εδάφια, στην πραγματικότητα μας παρέχουν επιπλέον αποδείξεις ότι υπάρχει ένας Θεός που έχει ένα κι όχι πολλά πρόσωπα.
Το πλήρωμα της θεότητας
Έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στο Κολ.β:9, επειδή μας διδάσκει ότι το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί σωματικά στον Ιησού Χριστό. Αυτό για μας σημαίνει ότι όλος ο Θεός, κάθε χαρακτηριστικό Του, όλη η δύναμή Του και ο χαρακτήρας Του είναι μέσα στο Χριστό. Πατέρας, Υιός, Άγιο Πνεύμα, Γιάχβε, Λόγος και κάθε τι άλλο, είναι όλα μέσα στον Ιησού. Μερικοί τριαδικοί προσπαθούν ν’ αντιμετωπίσουν αυτή την ερμηνεία, αναφερόμενοι στο Εφεσ.γ:19 όπου λέει «δια να πληρωθήτε με όλον το πλήρω-μα του Θεού». Άρα, αρνούνται ότι το Κολ.β:9 μιλάει για την πλήρη θεότητα του Ιησού, ενώ υποστηρίζουν ότι το Εφες.γ:19 μιλάει για την πληρότητα της θεότητας μέσα στους Χριστιανούς! Θ’ απαντήσουμε σ’ αυτό το επιχείρημα, αναλύοντας χωριστά αυτά τα δύο εδάφια.
Το Κολ.β:9 δεν αναφέρεται στο πλήρωμα της θεότητας με τον ίδιο τρόπο που α-ναφέρεται το Εφες.γ:19. Αμέσως μετά τη δήλωση ότι το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί σωματικά στο Χριστό, η Βίβλος προσθέτει: «και είσθε πλήρεις εν αυτώ, όστις είναι η κεφαλή πάσης αρχής και εξουσίας» (εδ.10). Με άλλα λόγια, ότι χρειαζόμαστε βρίσκεται μέσα στο Χριστό, Αυτός είναι ο Παντοδύναμος. Αυτές οι δηλώσεις βασίζονται στο εδάφιο 9 και επομένως αυτό το εδάφιο πρέπει να σημαίνει ότι κάθε τι που έχει σχέση με το Θεό είναι μέσα στο Χριστό.
Στην πραγματικότητα, αυτό είναι το μόνο λογικό συμπέρασμα που βασίζεται στο θέμα αυτού του βιβλίου. Τα κεφάλαια α & β αξιώνουν τα παρακάτω για τον Ιησού:
Η θεότητα του Ιησού όπως φαίνεται στην επιστολή προς Κολοσσαείς | ||
Εδάφιο | Περιγραφή του Ιησού | |
1 | α:15 | Η εικόνα του αόρατου Θεού |
2 | α:16 | Η αιτία της Δημιουργίας |
3 | α:17 | Αυτός που είναι προ πάντων |
4 | α:17 | Τα πάντα συντηρούνται δι’ Αυτού |
5 | α:18 | Κεφαλή της εκκλησίας |
6 | α:18 | Πρωτεύων στα πάντα |
7 | α:19 | Το πλήρωμα της θεότητας ευδόκησε να κατοικήσει σ’ Αυτόν |
8 | α:20 | Έχει συνδιαλλάξει τα πάντα προς το Θεό |
9 | β:3 | Έχει όλη τη σοφία και τη γνώση (παντογνωσία) |
10 | β:5 | Αυτός στον οποίο πρέπει να πιστεύουμε |
11 | β:6 | Να περπατάμε «εν αυτώ» |
12 | β:7 | Αυτός στον οποίο πρέπει να είμαστε ριζωμένοι και οικοδομημένοι |
13 | β:9 | Όλο το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί σωματικά σ’ Αυτόν |
14 | β:10 | Είμαστε πλήρεις σ’ Αυτόν |
15 | β:10 | Είναι η κεφαλή κάθε αρχής και εξουσίας (Παντοδύναμος) |
Θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι στην Κολ.β:2, το αντικείμενο είναι «το μυστήριον του Θεού Χριστού» (κείμενο). Το εδάφιο 9 είναι μια επεξεργασία, ή μια επιπλέον ερμηνεία αυτού του μυστηρίου. Το μυστήριο του Θεού Χριστού είναι ότι όλο το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί σωματικά στο Χριστό. Βλέπουμε λοιπόν απ’ τα συμφραζόμενα, ότι το Κολ.β:9 είναι μια επεξήγηση της πλήρους θεότητας του Ιησού.
Μετά απ’ όλα αυτά, είναι καθαρό πλέον ότι το Κολ.α:19 και β:9 περιγράφουν την τέλεια θεότητα του Ιησού Χριστού. Είναι αδύνατον να εφαρμόσουμε αυτά που λέει στην Κολ.α & β στους εαυτούς μας και να θέλουμε να είμαστε σωστοί.
Εμείς δεν είμαστε η ενσάρκωση του πληρώματος της θεότητας. Ούτε είμαστε παντογνώστες, παντοδύναμοι κτλ. Ότι και να σημαίνει το Εφεσ.γ:19, δεν μπορεί να σημαίνει το ίδιο με το Κολ.α:19 & β:9.
Όμως, τότε, τι σημαίνει το Εφεσ.γ:19 όταν λέει: «δια να πληρωθήτε με όλον το πλήρωμα του Θεού»; Όταν διαβάσουμε τα συμφραζόμενα, θα καταλάβουμε που δίνεται η έμφαση. Οι Χριστιανοί μπορούν να έχουν όλο το πλήρωμα του Θεού μέσα τους επειδή έχουν το Χριστό. Αφού ο Χριστός είναι το πλήρωμα της θεότητας, αν έχουμε μέσα μας το Χριστό, έχουμε όλο το πλήρωμα της θεότητας. Στο εδάφιο 17 μας λέει ότι πρέπει να κατοικήσει ο Χριστός στις καρδιές μας κι έτσι θα έχουμε το πλήρωμα της θεότητας μέσα μας (εδ.19).
Μπορεί να ρωτήσει κανείς, σε τι διαφέρει ένας Χριστιανός απ’ τον άνθρωπο Χριστό, εφόσον και οι δύο έχουν το πλήρωμα της θεότητας μέσα τους; Η απάντηση είναι ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Θεός που φανερώθηκε εν σαρκί.
Μέσα στην ανθρώπινη φύση Του κατοικούσε η θεία φύση που ήταν ο Θεός. Τώρα πια, τίποτα δεν μπορεί να χωρίσει τον Ιησού απ’ τη θεότητά Του. Εμείς μπορούμε να ζήσουμε χωρίς το Πνεύμα του Θεού μέσα μας, ή το Πνεύμα μπορεί ν’ αναχωρήσει από μέσα μας, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με τον άνθρωπο Ιησού. Ο Χριστός έχει όλες τις ιδιότητες και τα στοιχεία του χαρακτήρα του Θεού σαν φύση Του, ενώ εμείς τα έχουμε δια του Χριστού που κατοικεί μέσα μας. Η φύση του Θεού δεν είναι δική μας φύση. Μπορούμε να φανερώνουμε το Πνεύμα του Θεού αφήνοντάς το να διοικεί τη ζωή μας και να λάμπει από μέσα μας, καθώς περπατά-με κατά το Πνεύμα, αλλά μπορούμε επίσης να το σβήσουμε αφήνοντας τη σάρκα μας να μας κυβερνά, όταν περπατάμε κατά τη σάρκα. Ο Ιησούς Χριστός έχει όλο το πλήρωμα της θεότητας σωματικά, γιατί είναι ο ίδιος ο Θεός που φανερώθηκε εν σαρκί. Εμείς μπορούμε να έχουμε το πλήρωμα του Θεού στη ζωή μας, καθώς επιτρέπουμε στον Ιησού να ζει μέσα μας.
Υπάρχει ακόμα μια πλευρά που πρέπει να αναφέρουμε, με σεβασμό στο Κολ.β:9. Κάποιοι επισημαίνουν ότι ο σκοπός του Παύλου όταν έγραφε αυτά δεν ήταν ν’ αντιταχθεί στην τριαδική θεωρία, αλλά στο Γνωστικισμό. Μα, φυσικά ο Παύλος δεν στόχευε στη θεωρία αυτή, αφού δεν είχε ακόμα ανακύψει, δεν υπήρχε στην εποχή του!
Χωρίς αμφιβολία, ο Παύλος αντιτάχθηκε στη Γνωστική διδασκαλία ότι ο Χριστός ήταν μια ιεραρχικά κατώτερη εκπόρευση απ’ τον υπέρτατο Θεό. Σήμερα, όμως, τι να πούμε για το ανεκδιήγητο «Θεός εκ Θεού» που κάποιοι έχουν σαν σύμβολο πίστης; Ωστόσο, το γεγονός παραμένει, ότι τα γραπτά του Παύλου, που ήταν εμπνευσμένα από το Άγιο Πνεύμα, αποκλείουν την τριαδική θεωρία. Η επιστολή προς Κολοσσαείς είναι άλλη μία καθαρή επιβεβαίωση αυτού που πιστεύουμε, ότι ο Θεός είναι είς. Δεν έχει σημασία ποια ψευδοδιδασκαλία αντιμαχόταν ο Παύλος, σαν δόγμα έχει την ίδια αξία σήμερα.
Η διδασκαλία του Μονοθεϊσμού που δίδαξε τότε ήταν βέβαια ενάντια στο Γνωστικισμό, όπως σήμερα είναι ενάντια στην Τριαδική θεωρία και κάθε άλλη διδασκαλία που αρνείται ότι όλο το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί σωματικά στον Ιησού Χριστό.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
